•>. KZ HTZ ^- MtJSE DE VHfW«H.155 MARJA LESZCZYSKA WLADySAW OZISKI YCIE POLSKIE w DAWNYCH WIEKACH CZCI RyCIN PO BARWNyCH, 241 Z TyCH NA OSOBNyCH TABLICACH 24 WyOANIE CZ^!C^ARTE PREEJRZA., ORAZ W DZIALE ILLUSTRACyjNyM UZUPENI MIECZySAW TRETER ALTENBERG -GUBRyNOWICZ -aDSyN H. LWÓW MCMXXI // WSZELKIE PRAWA ZASTRZEONE // CWOAPySRINGHOT1920ByH.ALTENBERG,LWÓW KSIGAKNI H. ALTENBEROA WE LWOWIE 851722 ODBITO CZCIONKAMI DRUKARNI NARODOWEJ W KRAKOWIE. WOLSKA .5 RySUNEK OKADKI I PAPIERU PRZEDOKLADKOWEGO WYKONAA P.A.HARLAND ZAJCZKOWSKA OD WYDAWCY ,A tomiejnapilnejpiecza, aSyczytafiiedy mo- esz, 60 widzisz, ii fademu zwyczaj stoi za drugie przerodzeenie. BojaHotoBzde zwyczaju wypadnie, jui wiedz, potym ksiki warczayna'cif,atrudno sifzwyczajowiodj...' Mikofaj Rej Bywaj nieraz ksikij hóre maj to do sieBie, i — wedfe pysznego wyraenia Jm Pana Reja z Nagfowic — „warcz" na czytefni^ów swoicS. Kto raz ta^ ^si^ przeczyta, chtnie do niej myf powraca, czsto do r^j wemie iz trudem oprze sipokusie czstszegojej odczytywania. Do tego rodzaju ksiek nafe te dziefa fiistorycznO''oByczajowe . p. Wfadysfawa oziskiego. Itej wfanie o^oficznoci zawdziczaj szersze sferypofs^ich czytefników, e opowiadania . p. oziskiego o dawnycB zamkacB, pafacacB, o dworacB i dwor^acB staropofskicB, o uBioracB ispfendoracB jakie zdoBify Pofaka wie= , ków uBiegfycB, o sposoBie toreszcie ycia szfacBtypofskieju sieBie w domu ina szeroftim wiecie—w czwartemju ukazuj si wydaniu. *J Tekstsam niniejszego wydania nieufegf,rzeczprosta, adnym zasadniczym ztiuanoin. Zmienifa si jednakgruntownie forma zeivntrzua tej ksiki. Pod- czas gdy Boiviem wydanie trzecie Civ 1C12 r.J Byfo raczej produktem sztuki — introfigatorskiej, aniefi drukarskiej tekst drukowany Byf in extenso, ryciny za — ju na papierze kredowym tvydanie czwarte jest utworem czysto gra- ficznym, na czem niewtpfiwie zyskafa sama ksika. Staraniem wydawcy Byf taki ukad kfisz, aBy reprodukcje nie odrywafy uwagi czytefnika odtekstu, fecz przeciwnie. By ife monoci w cisfym zwizku z tekstem oBjaiiiafy tok opowiadania. WoBec wie/kie/' i/oci kfisz w duych rozmiaracB, woBec trudnoci.'izyBkiegoporozumiewania si w dzisiejszych cza' sacB na odfegfo, — ksik drukowano w Krakowie — woBec cafego szeregu wreszcie najrozmaitszycB trudnoci technicznych i koniecznoci oszczdzania — szczupfego zapasu papieru zasada ta nie dafa si przeprowadzitak konse- kwentnie,jak tego yczyfsohie wydawca. Pozatem dziafiffustracyjny ksikiufegfgruntownej rewizji, oraz uzupef- niony zostafoBficie nowemizupefnie reprodukcjami, nawet m. i. Barwnemi. Bez wzgfdu na ogromne, pofczone z tem koszta. *J Pozatem .ycie PofsSie" uiazafo si te iv przeSfadzie niemieckim p. t: W. oziiisRi .Pot- niscfies LeBen in pergangenen Zeiten', UBertragen von A. v. Guttry, mit 67 BifdBeigaBen (PofniscBe BiBftotek. BegrUntfet u. Berausg. uon^Dr. A. v. Gutti^, W. v. Kociefski. I. ABt., 1. Band. MuncBen, Bei Georg MUfferJ. VI w ten spsóB „Zycie Pofs^ie" ukazuje si w nowej poniekd i Bogatszej, nifipoprzednia, szacie, stajc siq dziki zeBranemu w tej ksice materjafowi Ksig iffustracyjnemu sui generis „ Rzeczy PofsicB". W miejsce indeksu osóB i miejscoipoci, hory zaBieraf IJ stron druRu, a w tego rodzaju dziefe,jaBniniejsze, maio Byfprzydatny, dafwydatocaBrótBi i przejrzysty sBorowidz rzeczowy rycin, co niewtpfiwie w podrcznem tej BsiBiuyciu oBae si Borzystniejszem. Ziudne wraenia olniewajcego zBytBu iprzepycBu wspaniafego ycia w dawnejPofsce, rozwiewa sam Autor w trzecim rozdziafe BsiBi, tfómaczc, e Byfa to w gruncie rzeczy „Bogata ndza", czemu wiadectwo daje zreszt Wacfaw PotocBi. Rozmifowanie sijednaB w Bujnejzewntrznejformie, a Bodaj wjejpozoracB, powszecBn stanowifo cecB szfacBty ówczesnej i odpowiadafo cBaraBterowi pfastycznemu natury pofsBiej, pefnej fantazji i temperamentu. Gromiono przepycB i zByteB— cBod w dawnej Pofsce opfat specjafnycB od artyBufów zBytBujeszcze nie Byfo — czymi to i Rej taBe, afe tene sam Imc Pan Rej z Nagiowic tfomaczyf: .A wszako szfacfjcicowi pociwemu, hory Bdzie umiaf ushomi szar a niepotzeBn pyc/jg w soBie nic mu nadoBna wspaniafoc"pomiernie ozdoBiona nie wadzi, Rtóra ma Byjah krzysztafprzeroczysta, nic do sieBte ani wstecz- nego ani nieuczciwego nieprzypuszczajc, hora si zawdy w powanej i roz-= tropnej myfi cigniejah pihy piomie Ru górze... ,A wszaRo te widamy ow zapadf a nikczemn myf, i si te ninacz doBrego nie przygodzi, gdy cBfop siedzi jako kozie z zawieszon Brod, a ni o czem doBrem nie myli, jedno tyiko jako kozie o kapucie, a tyfko tycB iekkicB rzeczy, a tycBjedno, co przedsoB widzi, a które si oczom podoBaj, pifnuje, i te ju tern kada wspaniafoc upamusi, ju ponuro midzy fudmi ozdoBnemi cBodzi musi. A nacudniejszy ko, gdy go szpetn a zdrapan guni zakryj, tedy ioszpetnieje inie tak doBrej myfi Bdzie. Take te myf wspi niafa czfowieka pociwego, gdy Bdzie Brudn ponuroci a tpoci pokryta, take te zeszpeinie i znikczemnie musi..." Nie wesofe Budz te sfowa refieBsje. Smutny to prognostyk dfa nas, potomBów, dfa dzisiejszego poBofenia, Btóre z Boniecznocii z musu, w coraz wiBszej yjc aBnegacji,ju wfaciwie „ni o czym doBrym nie myfi,jedno tyfBojaBo Bgzie o Bapucie..." Wic Bodajrozpamitywaniem minionejprzeszfociwspomagajmyfantazj i krzepmy si na ducBuf Lwów, 29padziernika lC2o. Mieczysfaw Treter