YENİCE-GÖNEN FAY ZONU’NUN NEOTEKTONİK ÖZELLİKLERİ VE PALEOSİSMOLOJİSİ TUJJB-UDP04-02 FİNAL RAPORU Prof. Dr. Kadir DİRİK Fatma BELİNDİR Dr. Erman ÖZSAYIN Alkor KUTLUAY Ocak 2008 İÇİNDEKİLER DİZİNİ Sayfa İÇİNDEKİLER DİZİNİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii ŞEKİLLER DİZİNİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iv ÇİZELGELER DİZİNİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi EKLER DİZİNİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi 1. GİRİŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1. Amaç ve kapsam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.2. Çalışma Yöntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.3. Tektonik konum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.4. 18 Mart 1953 Yenice-Gönen Depremi Yüzey Kırığı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2. STRATİGRAFİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2.1. Kazdağ Grubu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2.1.1. Tozlu Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 2.1.2. Sutuven Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 2.2. Kalabak Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.3. Karakaya Kompleksi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2.3.1. Karakaya Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2.3.2. Çal Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2.4. Hasanlar Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 2.5. Bayırköy Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 2.6. Bilecik Kireçtaşı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2.7. İncirli Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2.8. Granodiyorit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2.9. Volkanik Kayaçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.9.1. Hallaçlar Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.9.2. Andezit – Tüf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 2.10. Neojen Gölsel Çökelleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 2.11. Bayramiç Formasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 2.12. Kuvaterner Çökelleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 3. YAPISAL JEOLOJİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3.1. Paleotektonik Yapılar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 ii 3.1.1. Kıvrımlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3.1.2. Bindirme Fayları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3.2. Neotektonik Yapılar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3.2.1. Sıyrılma Fayı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3.2.2. Doğrultu atımlı Faylar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 3.3. Kinematik Analizler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.3.1. Teorik alt yapı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.3.2. Çalışma alanındaki kinematik analizler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 4. PALEOSİSMOLOJİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 4.1. Segmentasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 4.2. Hendek Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 4.2.1. Seyvan Hendeği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 4.2.2. Muratlar Hendeği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 4.3. Yaşlandırma Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4.3.1. Seyvan Hendeği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4.3.2. Muratlar Hendeği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 5. TARTIŞMA VE SONUÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 6. DEĞİNİLEN BELGELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 EKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 iii ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil No Sayfa 1.1. Doğu Akdeniz bölgesinin tektonik haritası. Kuzey Anadolu Fayı Anadolu bloğunun batıya hareketinde kuzey sınırı oluşturur (Barka, 1992). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1.2. Marmara Denizi bölgesinde son 2000 yıldır olan depremlerin (Ms≥6.8) episantırları (Ambraseys, 2002) ve bu bölgedeki GPS vektörlerini (Straub vd., 1997) gösteren harita. 1953 Yenice-Gönen depremi episantırı Kandilli Rasathanesinden alınmıştır. . . 3 1.3. 1953 depremi yüzey kırığı boyunca oluşan ve Muratlar’ın KB’sındaki patika yolu öteleyen yarığın fotoğrafı (a), aynı yarığın el çizimi ile gösterimi (b) (Ketin ve Roesli 1953’ten alınmıştır). Aynı noktanın bugünkü görünümü (Bakış KD’ya). . . . . 5 1.4. Yenice-Gönen yolunu öteleyen 1953 depremi yüzey kırığı (a). Aynı noktanın bugünkü görünümü (b) (Bakış KD’ya). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.5. 1953 depremi yüzey kırığını ve hava fotoğraflarından çizilen fay izlerini gösteren harita. 1953 depremi fay düzlemi çözümü (McKenzie, 1972) ve 1969 depremi fay düzlemi çözümü (Taymaz vd., 1991) harita üzerinde gösterilmiştir. . . . . . . . . . . . . . . 6 2.1. Çalışma alanının genelleştirilmiş dikme kesiti (Bingöl vd., 1973; Okay vd., 1990, 1991; Gözler vd. 1984 ve Duru vd. 2004’ten yararlanılmıştır). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.2. Çalışma alanının jeoloji haritası (Bingöl vd., 1973; Ergül vd. 1990; Gözler vd., 1984; Duru vd., 2006’den değiştirilerek alınmıştır). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 3.1. (a) Kartezyen koordinat sistemi içindeki bir düzlem doğrultu kosinüsleri, l, m ve n olan kendi birim vektörleri ile temsil edilir (x, y ve z koordinat sistemi içindeki asal gerilme eksenlerine karşılık gelmektedir); (b) A düzleminin izdüşürülen A , A ve A 1 2 3 düzlemleri; (c) σ , σ ve σ ‘nin A , A ve A düzlemleri üzerinde indirgenmiş x y z 1 2 3 değerleri; (d) Gerilme elipsoyidi. (e) Düzleme dik ve paralel olarak etki eden σ‘lara ait makaslama gerilmesi olan (τ) ve normal gerilmesi olan (σ ) bileşenleri; (f) n Düzlemdeki kayma, maksimum makaslama gerilmesi olan τ ‘a paralel olarak max gelişir (Ramsey ve Lisle 2000; Çiftçi 2007’den alınmıştır). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 3.2. Analizlerde kullanılan kayma-düzlemi verilerinin elde edildiği istasyonların yerlerini gösteren 3D kabartma harita ve kayma-düzlemi verilerinin Schmidt alt küre ağı üzerindeki Stereografik çizimleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 4.1. 1953 Yenice-Gönen depremi yüzey kırığı üzerindeki segmentasyon. 1953 depremi fay düzlemi çözümü (McKenzie, 1972) ve 1969 depremi fay düzlemi çözümü (Taymaz vd. 1991) harita üzerinde gösterilmiştir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 4.2. Yenice segmenti üzerinde 1953 depremine ait yüzey kırığı izi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 4.3. Seyvan-Karasu segmentinden ölçülen sağ yanal ofsetler, (a) derenin doğu kenarından, (b), (c) ve (d) tarla sınırlarından alınmıştır . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 4.4. Ofset ölçümlerinin alındığı lokasyonlar ve 1953 Yenice-Gönen depremi atım dağılımı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 4.5. 1953 Yenice-Gönen depremi kırık zonu boyunca kümülatif atım diyagramı. . . . . . . . . 42 4.6. Seyvan Hendeği (SH) yerinin 1953 depremi yüzey kırığının 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerindeki konumunu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 iv 4.7. Seyvan hendeği yerinin hava fotoğrafı üzerindeki yeri (kırmızı renkli kutu). Oklar fayın izini göstermektedir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 4.8. Seyvan hendeği açma ve temizleme çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 4.9. Seyvan hendeğinin yeri ve çevresinin detay topografik haritası. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 4.10. Seyvan hendeği ve çevresinin 3D görüntüsü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 4.11. Seyvan Hendeğine ait doğu (A) ve batı (B) duvarlarının birleştirilmiş fotoğrafları. . . . 47 4.12. Seyvan hendeği doğu duvarının logu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 4.13. Seyvan hendeği batı duvarının logu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 4.14. 19 metre uzunluğundaki Muratlar hendeğinin genel görünümü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 4.15. Muratlar Hendeği (MH) yerinin 1953 depremi yüzey kırığının 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerindeki konumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 4.16. Muratlar hendeği yerinin hava fotoğrafı üzerindeki yeri (kırmızı renkli kutu). Oklar fayın izini göstermektedir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 4.17. Muratlar hendeğinin yeri ve çevresinin detay topografik haritası. . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 4.18. Muratlar hendeği ve çevresinin 3D görüntüsü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 4.19. Muratlar hendeği doğu ve batı duvarlarının birleştirilmiş fotoğrafları . . . . . . . . . . . . . . 60 4.20. Muratlar hendeği batı duvarının logu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4.21. Muratlar hendeği doğu duvarının logu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 4.22. Seyvan hendeğinde yaş alınan örneklerin doğu duvarındaki konumu ve yaş verileri . . 67 4.23. Seyvan hendeğinde yaş alınan örneklerin batı duvarındaki konumu ve yaş verileri . . . 68 v ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge No Sayfa 3.1 İnceleme alanındaki 7 istasyondan ölçülen fay düzlemi verileri ve kinematik analizleri. 34 3.1 İnceleme alanındaki 7 istasyondan ölçülen fay düzlemi verileri ve kinematik analizleri (devam ediyor) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 4.1 Fay Segmentlerinin Tipleri ve Onları Tanımlamada Kullanılan Karakteristik Özellikler (McCalpin, 1996). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 EKLER DİZİNİ Ek No Sayfa EKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 1 Beta Analytic Inc. C14 yaşlandırma raporları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 vi 1. GİRİŞ 1.1. Amaç ve kapsam Proje kapsamı olarak belirlenen alan kuzeydoğuda Gönen doğusu ile güneybatıda Yenice’nin güneybatısına kadar uzanan Yenice-Gönen Fay Zonu’dur. Tez konusu, Yenice-Gönen fay zonunun neotektonik özelliklerinin ve paleosismolojisinin ortaya konmasıdır. Yenice-Gönen fay zonu 18 Mart 1953’de büyüklüğü Ms 7.2 olan bir deprem meydana getirmiştir. Bu nedenle çalışma kapsamı içinde Yenice-Gönen fay zonunu oluşturan 1953 depremine ait yüzey kırığı yeniden haritalanmış, Neotektonik dönemdeki aktivitesi incelenmiştir. Bu kapsamda 1953 depremine ait yüzey kırığının geometrisi, segmentasyonu ve atım dağılımı belirlenmiş, yüzey kırığı üzerinde belirlenen 2 lokasyonda 2 hendek açılarak yorumlanmış ve hendeklerden alınan numunelerin C14 yöntemi ile yaşlandırma yapılarak 1953 ve öncesi depremler hakkında detaylı bilgiler elde edilmeye çalışılmıştır. 1.2. Çalışma Yöntemi Bu çalışma kapsamında izlenen yöntemde öncelikle 1/25000 ölçekli topoğrafik haritalar, 1/10000, 1/15000 ve 1/35000 ölçekli hava fotoğrafları, uydu görüntüleri incelenmiştir. Bu çalışmalar sonrası 2003 yılı yazında ilk arazi çalışmalarına başlanmıştır. 2004 yılı yaz sezonunda da sürdürülen arazi çalışması 1953 depremiyle oluşan yüzey kırığını haritalaması üzerine yoğunlaştırılmıştır. Kırık zonu boyunca detay inceleme yapılmış, geometrisi ortaya konmaya çalışılmış ve üzerinde oluşan atımlar ölçülmüştür. Oluşturulan haritalar hendek lokasyonlarını belirlemek için temel oluşturuş ve belirlenen lokasyonlarda 2005 yılı Eylül ve Ekim aylarında hendek açma çalışmaları yapılmıştır. Bu hendeklerden alınan numuneler C14 yöntemi ile yaşlandırılarak elde edilen yaş bulgularına göre Yenice-Gönen fay zonu üzerinde 1953 ve öncesi depremler hakkında bilgi elde edilerek aralarındaki periyod belirlenmeye çalışılmıştır. 1.3. Tektonik konum Kuzey Anadolu Fay Sistemi (KAFS) , belirgin sismik aktivitesi ve Doğu Akdeniz bölgesinin tektoniğinin önemi yüzünden dünyadaki kıtasal doğrultu atımlı fayların en önemlilerinden biridir (Şekil1.1) (McKenzie, 1972, 1978; Dewey ve Şengör, 1979; Lyberis, 1984; Barka, 1992). Sağ yanal atımlı KAFS, yaklaşık 2000 km uzunluğundadır ve Karlıova üçlü kesişim noktasından Yunanistan’daki Corinth Rifti’ne kadar uzanır (Armijo vd. 1996,1999; McClusky vd. 2000; Armijo vd., 2002). Marmara Denizi Bölgesi kabaca 39.5°K-41.5°K enlemleri ile 26°D-31°D boylamları ile sınırlandırılmıştır. KAFS 31°D boylamının doğusunda dar ve yerleşmiş bir 1 21 27 33 39 45 51 Eurasian Plate 200 km C 42 Scale Black Sea Greater Caucasus aspian S42 e Greece Istanbul North Anatolian Fault Northeast Anatolian NFaEult AnaLteoslisaenr C Baluoccaskus Araxis Fault a39 39 Yenice-Gönen Ankara 36 Hellenic Arc AeCgreeaten Sea FaulFtlorence Rise CyprusAnatolian Block East Anatolian FaultBitlis Lake Van Zagros ThrustM aTaneiAdnb rFhRizoae lFdcr aeBBuneltltl otFcakult 36 Arabian Plate 33 33 Mediterranean Sea Easternmost Fault Mediterranean Block ea S d African Plate ea 27 33 D 39 45 Şekil 1.1. Doğu Akdeniz bölgesinin tektonik haritası. Kuzey Anadolu Fayı Anadolu bloğunun batıya harektinde kuzey sınırı oluşturur (Barka, 1992). karakter sunar. 31°D boylamının batısında KAFS Kuzeybatı Türkiyeyi ve Kuzey Ege Denizini kesen bir dizi paralel kollara ayrılır (Şekil 1.1) (McKenzie, 1978; Dewey ve Şengör, 1979; Lyberis, 1984; Barka ve Kadinsky-Cade, 1988; Barka, 1992). KAFS bu bölgede doğrultu atım ve genişlemeli faylanmalarla oldukça karmaşık bir hale gelmiştir (Barka ve Kadinsky-Cade, 1988; Barka, 1992,1997; McClusky vd. 2000). Marmara Denizi Bölgesinde güneydeki GPS (Global Positioning System) istasyonları batıya doğru ortalama hızın 22±3mm/yıl olduğunu göstermektedir (Straub vd., 1997). 31.5°D ve 27.5°D arasındaki GPS hareket vektörleri doğudan batıya doğrudur. 27.5°D batısında GPS hareket vektörlerinin doğrultusunun BGB’ya değiştiği gözlenir (Şekil 1.2) (Straub vd., 1997). Kuzey Ege Denizi ve Corinth Rifti boyunca yerleştirilmiş istasyonlar hareketin Güney Ege’ye göre KD doğrultusunda olduğunu gösterir (McClusky vd., 2000). Görülen rotasyon KAFS ile kuzeyde sınırlandırılır ve genişlediği bölge Kuzey Ege Denizidir (Şekil 1.1). Ege yayı (Helen yayı) boyunca GPS ve SLR (Satellite Laser Ranging) sonuçları, deformasyonun günümüzdeki modelinde hareketin yaya doğru arttığını gösterir. Arabistan Plakası tarafından itilen ve Ege dalma-batma zonu boyunca Afrika Plakası ile çekme ile sürülen Anadolu’nun saat tersi yönünde rotasyonunu destekler (Jackson and McKenzie, 1988; Reilinger vd., 1997). Marmara Denizi bölgesinde, 31°D boylamının batısında, KAFS 3 ayrı kola ayrılır. Doğu Marmara bölgesinde fay zonu başlangıçta iki kola ayrılır; kuzey kol Sapancayı geçer, İzmit Körfezine girer ve güney kol İznik gölüne doğru çalışır. 30°D boylamı yakınlarında 2 27 28 29 Black Sea 30 Istanbul 41 1343 557 860 4071509869 1754 1999 13541343 1063 437 989 1766 1719 554 362 447 1967 1912 1912 740 1894 47826868 358 180 18931659 484 1766 Marmara Sea 1556 121 1296368 1859 32 1419 1065 1625 123 460 368 1964 1737 1953 Gönen 1855 40 160 6.8<_Ms<7.0 10 mm/yr Yenice 7.0<_Ms<7.3 N !953 Rupture Ms>7.3 r = 5 mm/yr 1672 1944 0 50 100km Şekil 1.2. Marmara Denizi bölgesinde son 2000 yıldır olan depremlerin (Ms≥6.8) episantırları (Ambraseys, 2002) ve bu bölgedeki GPS vektörlerini (Straub vd., 1997) gösteren harita. 1953 Yenice-Gönen depremi episantırı Kandilli Rasathanesinden alınmıştır güney kol tekrar KAFS’nin orta ve güney kolu olmak üzere ikiye ayrılır (Şekil 1.1) (Barka ve Kadinsky-Cade, 1988; Barka, 1992). Kuzey Kol: KAFS’nin kuzey kolu Mudurnu Vadisinden Marmara Denizinin doğusuna kadar uzanır. Bu bölüm 1967 Mudurnu vadisi depremini (Ms 7.1) ve 1999 İzmit depremini (Ms 7.4) içerir. Kuzey kol Marmara Denizini geçer. Batı Marmara Denizinde (Tekirdağ havzasında) KAFS’nin bölgesel doğrultusu Ganos Büklümünde (Ganos Bendi) yaklaşık 18° sıkıştıran (restraining) karakterle değişir (Seeber vd., 2004). Kuzey kol, Gelibolu Yarımadası karşısında Ganos Fayı içerisinden batıya doğru Saros Körfezi içerisine gider. 1912 Ganos- Şarköy (Ms 7.4) depremi Ganos fayı üzerinde olmuştur. Orta Kol: Orta kol Mudurnu Vadisi başında başlar, İznik Gölüne geçer ve Gemlik Körfezine devam eder. Gemlik ve Bandırma arasında deniz içerisindeki bölüm Marmara Denizinin sığ kısımlarındadır. Güney kol Bandırma koyundan güneybatıya devam eder ve sıkıştırmalı çift büklüm (restraining double bend) oluşturur. Sarıköy ve Aşağıinova köyleri arasında devam eden fay keskin 20° sıkıştıran büklüm (restraining bend) gösteririr (Barka ve Kadinsky-Cade, 1988). Orta kol Çan’dan Ezine’ye uzanır ve sıkıştıran çift büklüm oluşturur. Buradaki büklüm açısı 22° dir (Bingöl vd. 1973). Fay zonunun bu kolu Ege Denizi’nin güneybatısına kadar devam ettiği görülür (Barka ve Kadinsky-Cade, 1988). Güney Kol: KAFS’nin güney kolu Pamukova Ovasından KD-GB doğrultusunda uzanan fayla başlar (Koçyiğit, 1988). Kuzeyde yine KD-GB doğrultusunda uzanan bir diğer fayla birlikte Yenişehir pull-apart havzasını oluşturur (Barka-Kadinsky-Cade, 1988; Yaltırak, 2002). Tarihsel periyod içerisinde MS 1065 (Ms 6.8) depremi Yenişehir fayı üzerinde oluşmuştur (Şekil 1.2) (Ambraseys, 2002). Devamında D-B doğrultusunda, normal faylanma 3 gösteren Bursa fayı gelir. Güney kol, bölgenin yüzey morfolojisinden açıkça tanımlanabilen, sağ yönlü doğrultu atım hareketiyle baskın olan KD-GB uzanımlı Uluabat Fayı ile devam eder (Barka ve Kadinsky-Cade, 1988). Bu segmentler üzerinde olan son büyük depremler MS 1855’de şiddeti IX olan 2 olaydır (Sieberg, 1932; Ergin vd. , 1967; Karnık, 1971; Soysal vd., 1981). İlk olay (28 Şubat 1855) Uluabat fayı yakınlarında hasara neden olurken ikinci olay (11 Nisan 1855) Bursa fayı yakınlarında, çoğunlukla Bursa’nın kuzeyinde, geniş hasar yapmıştır (Barka ve Kadinsky-Cade, 1988). Güney kol, KB-GD gidişli yüzey kırığı ile tanımlanan Manyas fayı ile devam eder. Manyas fayı KD-GB genişleme ile karakterize edilir ve Yenice-Gönen fay zonundan Uluabat fayını ayıran pull-apart havzanın güney sınırını oluşturur (Barka ve Kadinsky-Cade, 1988). 6 Ekim 1964 Manyas Depremi (Ms 6.6) KD-GB yönlü genişleme ile KB-GD doğrultulu eğim atım mekanizması vermektedir (McKenzie, 1972, 1978, Taymaz vd., 1991). Manyas ve Yenice-Gönen fayları arasındaki büklüm açısı 400 dir (Barka ve Kadinsky-Cade, 1988). Yenice-Gönen fayı da 18 Mart 1953 (Ms 7.2), sağ yönlü doğrultu atımlı mekanizmayla oluşan depremle ilgilidir (McKenzie, 1972; Dewey, 1976). Tarihsel dönemde; MS 160 (Ms 7.1) ve 460 (Ms 6.9) depremlerinin episantırları Ambraseys (2002) verilerine dayanarak Yenice-Gönen fayı üzerine yerleşmektedir (Şekil 1.2). MS 368 depremi (Ms 6.8) episantırı Yenice-Gönen fayının kuzeydoğusunda sonlandığı noktaya düşmektedir (Şekil 1.2). Barka ve Kadinsky-Cade (1988)’in yaptıkları çalışmada Yenice- Gönen fayının 17° lik büklüm açısıyla sıkıştıran çift büklüm özelliği gösterdiği belirtilmektedir. KAFS’nin güney kolu Pazarköy yakınlarında 8 km genişliğinde sıkıştıran sıçrama ile Yenice-Gönen fayından ayrılır ve Pazarköy’den Edremit’e kadar uzanır (Bingöl vd. 1973) ve 12° lik büklüm açısıyla sıkıştıran çift büklüm oluşturur (Barka ve Kadinsky- Cade, 1988). Güney kol Edremit koyunun kuzey kenarı boyunca devam eder. 6 Ekim 1944 Ms 6.8 depremi (Dewey, 1976) bu fayla ilgili olabilir (Barka ve Kadinsky-Cade). GPS verileri sağ yanal hareketin çoğunun KAFS’nin kuzey kolu boyunca yer aldığını gösterir (Straub, 1996). Schindler (1997) kuzey zon boyunca ortalama kabuk hareketinin son 3-4 my süresince 14 ile 20 mm/yıl arasında olduğunu belirtmektedir. Güney zon boyunca deformasyon hızı kuzey zondan çok daha azdır. Armijo ve diğerleri (1999)’ne göre geçmiş 5 my’da Gelibolu Yarımadasında ve Marmara Bölgesi karşısında KAFS’nin kuzey kolunda ortalama kayma hızı 14 mm/yıl ve Anadolu ile Avrasya arasındaki hız 17 mm/yıl’dır. KAFS’nin güney kolu yaklaşık 3mm/yıl makaslama hızına sahiptir (Straub, 1996). Ambraseys (2002), tarihsel ve aletsel kayıtları inceleyerek, KAFS’nin kuzey kolunun yüksek sismik aktiviteye sahip ve güney kolun ise daha az aktif olduğunu belirtmektedir. Güney kolun morfolojisi Geyve, Bursa, Gönen’den Ege Denizine kadar olan bölüm Geç Kuvaterner aktivitesini destekler (Barka, 1996) ve uzun dönemli sismisite ortalama makaslama hızının 3 mm/yıl olduğunu göstermektedir (Ambraseys, 2002) ve bu değer GPS ölçümleri ile uyumludur. 4