Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Kamu Yönetimi Bilim Dalı YENİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SİSTEMİNİN YENİ KAMU İŞLETMECİLİĞİ VE YÖNETİŞİM BAĞLAMINDA ANALİZİ: ANKARA ÖRNEĞİ İrfan ÖZACİT Yüksek Lisans Tezi Ankara, 2015 YENİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SİSTEMİNİN YENİ KAMU İŞLETMECİLİĞİ VE YÖNETİŞİM BAĞLAMINDA ANALİZİ: ANKARA ÖRNEĞİ İrfan ÖZACİT Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Kamu Yönetimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Ankara, 2015 iii TEŞEKKÜR Yüksek Lisans tezim süresince çok yoğun iş temposuna rağmen bana zaman ayırıp yol gösteren çok değerli tez danışmanın Prof. Dr. Uğur ÖMÜRGÖNÜLŞEN’e; Tezim konusunda her türlü bilgi ve desteği veren, zamanlarını bana ayıran ve tezime önemli katkıları olan kıymetli hocalarım Prof. Dr. Mehmet Devrim AYDIN’a ve Yrd. Doç. Dr. Uğur SADİOĞLU’na, beni her daim dinleyen ve bana yardımcı olmaya çalışan Prof. Dr. Mete YILDIZ’a, Doç.Dr. Elif Erişen’e, Yrd.Doç.Dr.Ruhtan Yalçıner’e, Dr.Kadir Dede’ye ve Arş. Gör. Ayşegül KURBAN’a, Ankara ilinde görüşmelerimi yaptığım ve bana gerekli kolaylığı gösteren tüm belediye başkanlarına, başkan yardımcılarına ve belediye meclis üyeleri ile belediye çalışanlarına teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Tezim konusunda beni bıkmadan usanmadan dinleyen, tezimi didik didik okuyup görüşlerini bildiren, bana her türlü kolaylığı sunmaya çalışan, stresli olduğum dönemlerde yanımda olan, hakkını asla ödeyemeyeceğim çok kıymetlim Burcu OLGUN’a ve benden desteğini hiçbir zaman esirgemeyen ve parçası olmaktan onur duyduğum ÖZACİT ailesine sonsuz saygı ve teşekkürlerimi sunarım. iv ÖZET Özacit, İrfan. Yeni Büyükşehir Belediyesi Sisteminin Yeni Kamu İşletmeciliği ve Yönetişim Bağlamında Analizi: Ankara Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2015. Bu Tez, 6360 sayılı Kanun’la oluşturulan Yeni Büyükşehir Belediyesi Sistemini (YBBS) incelemektedir. 6360 sayılı Kanun’nun Gerekçesinde kamu yönetiminde etkinlik ve verimliliğin sağlanması ile katılımın gerçekleştirilmesi gibi ilkelerin yer aldığı görülmektedir. Bu ilkeler, Yeni Kamu İşletmeciliği (YKİ) ve Yönetişim anlayışları ile birlikte düşünülebilir. Bu çerçevede, 6360 sayılı Kanun’la oluşturulan YBBS’nin, YKİ ve Yönetişim anlayışları bağlamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu tezin amacı, YBBS’nin YKİ ve Yönetişim ilkeleri ışığında değerlendirilmesi ve söz konusu sistemin olumlu ve olumsuz yanlarının ortaya konulmasıdır. Öncelikle YKİ ve Yönetişim anlayışları, (i) yerellik, (ii) özerklik, (iii) katılımcı yönetim, (iv) kent planlaması ve (v) işletmecilik olmak üzere beş boyut ile ilişkilendirilmiş ve YBBS’yi temsilen Ankara ili örneği bu boyutlar üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Tezin birinci bölümünde, Türkiye’de uygulama alanı genişleyen YBBS’ye zemin hazırlayan tarihsel süreç ve yeni sistemin oturduğu yasal çerçeve ele alınmıştır. Tezin ikinci bölümünde, YKİ ile Yönetişim anlayışları kuramsal ve kavramsal çerçevede ele alınmış; bu anlayışların yerel yönetimlere yansımaları yerellik, özerklik, katılımcı yönetim, kent planlaması ve işletmecilik boyutlarıyla değerlendirilmiştir. Tezin üçüncü bölümünde, bu beş boyuta referansla bu tez, YBBS’yi, literatür ve mevzuat çerçevesinde değerlendirilmiştir. Tezin dördüncü bölümünde, Ankara ölçeğinde YBBS, YKİ ve Yönetişim anlayışlarının yerel yönetimlere yansıdığı bu beş boyut çerçevesinde değerlendirilmiştir. Yapılan bu alan araştırmasında Ankara’daki tüm ilçelerin belediye başkanları ve belediye meclis üyeleri ile anket yapılmıştır. Ayrıca, bu araştırma boyunca, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı/Ankara Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri ve ilçe belediye başkanları/başkan yardımcıları/başkan vekilleri ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Anketler ve görüşmelerden elde edilen bulgulara dayalı olarak sonuçlar çıkarılmış ve bu sonuçlar tezin amacına uygun olarak değerlendirilmiştir. v Tezin sonuç bölümünde, literatürden ve alan araştırmasından elde edilen bilgiler eşliğinde YBBS analiz edilmiş ve bu analizin sonuçları ortaya konulmuştur. Anahtar Sözcükler Yeni Büyükşehir Belediyesi Sistemi, Yeni Kamu İşletmeciliği, Yönetişim, yerellik, özerklik, katılımcı yönetim, kent planlaması, işletmecilik vi ABSTRACT Özacit, İrfan. Analysis of the New Metropolitan Municipality System within the Context of New Public Management and Governance: Ankara Example, Master Thesis, Ankara, 2015. This thesis analyzes the New Metropolitan Municipality System (NMMS) that is generated with the Law No. 6360. It is seen that principles like provision effectiveness, efficiency and participation in public administration take part in the Preamble of Law No. 6360. These principles can be thought with paradigms of New Public Management (NPM) and Governance. In this framework, NMMS, which is generated by Law No. 6360 is showed to be evaluated in the context of NPM and Governance. The aim of this thesis is the evaluation of NMMS in the light of principles of NPM and Governance and show the negative and positive sides of this system. Primarily, understanding of NPM and Governance are linked with five dimensions that are (i) locality, (ii) autonomy, (iii) participative management, (iv) urban planning and (v) managerialism and Ankara city example is tried to be evaluated in terms of these dimensions to analyze NMMS. In the First Part of the Thesis, historical process providing a basis to NMMS that expanded its application area in Turkey and legal framework of new system are handled. In the Second Part of the Thesis, understanding of NPM and Governance are handled within theoretical and conceptual frameworks; reflection of these understandings to local governments are evaluated by reference to dimensions such as locality, autonomy, participative management, urban planning and managerialism. In the Third Part of the Thesis, this thesis evaluates NMMS by reference to these five dimensions and within the framework of literature and laws. In the fourth part of the thesis, NMMS is evaluated within the frame of understandings of NPM and Governance, these five dimensions that are reflected to local government in Ankara scale. A field study was conducted with the participation of mayors and aldermans of all districts of Ankara. Also, throughout this research, with Ankara Metropolitan Municipality Mayor/ Ankara Metropolitan Municipality Secretary General and district municipality mayors/deputy vii mayors/vice mayors were interviewed. Findings of the surveys and interviews, are interpreted within the framework of the purposes of the thesis. In the conclusion part of thesis, NMMS is analyzed by evaluating the findings that are obtained from literature, and the field study. Key Words New Metropolitan Municipality System, New Public Management, Governance, locality, autonomy, participative management, urban planning, managerialism