Web Erişilebilirliği: Standartlar ve Kilavuzlar Yeliz Yeşilada Bilgisayar Mühendisliği Programı Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kuzey Kıbrıs Kampusu Hakkımda+ • Assist. Prof., ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu • Fahri araştırma görevlisi, Manchester Üniversitesi, İngiltere • Kısa özgeçmiş: – PhD, Manchester Üniversitesi – Araştırma görevlisi, SUN Microsystems, Manchester Üniversitesi – Araştırma görevlisi, EPSRC, Manchester Üniversitesi • Araştırmalarım: – Web erişilebilirliği, Akıllı ve Mobil Web, genel olarak Web ortamında “İnsan-Bilgisayar Etkileşimi”; • Daha fazla bilgi için: – www.metu.edu.tr/~yyeliz 2/29 İçerik • Web Erişilebilirliği nedir? • Web Erişilebilirliği paydaşları nelerdir? • Standart ve rehber kurallar nelerdir? • Nasıl ölçülür ve değerlendirilir? • Ölçme ve değerlendirme ile ilgili uygulamalı örnekler 3/29 Web Erişilebilirliği Nedir? • Web Erişilebilirliği tüm kullanıcıların, özellikle engelli kullanıcıların Web’e erişebilmesi, kullanabilmesi ve anlayabilmesidir. • Web Erişilebilirliğinden yalnızca engelli kullanıcılar değil tüm kullanıcılar yararlanabilir, özellikle mobil veya yaşlı kullanıcılar. 4/29 Neden? • Web varolan en önemli bilgi kaynaklarından biri: – Haber, eğlence, iletişim, ticaret, – Eğitim, – İş arama, iletişim, – Devlet kurumlarına erişim, vs. • Eski iletişim yöntemlerinin yerini tutuyor: – Okullar, kütüphaneler, iş yerleri, basılı materyaller, vs. “Engelliler için erişilebilir bir Web emsali olmayan bir bilgi ve iletişim kaynağıdır!” 5/29 Neden? • Herkese erişim ve fırsat eşitliği sağlamak! – Temel insan hakkıdır (BM Engelli hakları - http://www.un.org/disabilities)! • Sosyal katılımcılık için önemlidir! • Ticari başarı! 6/29 Problemi Anlamak! • Engelli kişiler Web’e ihtiyaçları doğrultusunda farklı şekillerde erişirler: – Standart yazılım ve donanımları ihtiyaçları doğrultusunda konfigüre ederler veya – İhtiyaçları doğrultusunda özel yardımcı yazılım veya donanım kullanılar. • Beş farklı kullanıcı profili: – Görme – İşitme – Fiziksel – Konuşma – Bilişsel 7/29 Görme Engelli Web Kullanıcıları • Örnek kullanıcılar: – Renk körü – Görme bozukluğu – Görme engelli – + • Yardımcı Teknolojiler: – Ekran okuyucuları (ör., Jaws, VoiceOver) – Braille okuyucuları – Ekran büyütücüler – + 8/29 Görme: Erişim ve Sorunlar • Sorunlar: – Resimlerin, videoların alternatif yazısının olmaması; – Yazıların, resimlerin ve sayfa yapısının esnek olmaması; – Sayfa yapısının değiştirilememesi, vb. • Erişim: – Yazıların ve resimlerin büyütülmesi; – Renklerin, yazı türlerinin ve boşluklarının degiştirilebilmesi; – Sayfanın konuşma çıktısını alma, vb. 9/29 İşitme Engelli Web Kullanıcıları • Örnek Kullanıcılar – Kısmen işitme zorluğu – Ciddi işitme zorluğu – Sağır – + • Sorunlar – Altyazılı olmayan multimedya içeriği ve erişimi; – Altyazıları desteklemeyen medya çalıştırıcıları; – Sadece işitma bazlı etkileşimi deskteleyen zengin Web uygulamaları; • Erişim – Multimedia içeriğinin yazılı metin alternatifinin olması; – Sesli etkileşimin kontrol edilebilmesi. 10/29