MÎNA URGAN Virginia Woolf YAŞANTI Edebiyat – 93 ISBN 975-363-363-7 Virginia Woolf / Mina Urgan 1. baskı: 3000 adet, İstanbul, Mart 1995 Yayına Hazırlayan: Sevin Okyay Tasarım: Mehmet Ulusel Ofset Hazırlık: Nahide Dikel Düzelti: Sezar Atmaca Yayın Koordinatörü: Aslıhan Dinç Baskı: Altan Matbaacılık Ltd. Şti. ©Yapı Kredi Yayınları Ltd. Şti., 1994 Tüm yayın hakları saklıdır. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz. Yapı Kredi Yayınları Ltd. Şti. Yapı Kredi Kültür Merkezi İstiklal Caddesi No: 285 Beyoğlu 80050 İstanbul Telefon: (0-212) 293 08 24 Faks: (0-212) 293 07 23 İçindekiler Bölüm 1 Virginia Woolf’un Ailesi, Çocukluk ve Gençlik Yılları Bölüm 2 Virginia Woolf’un Evliliği Bölüm 3 Virginia Woolf un Cinsel Sorunları Bölüm 4 Virginia Woolf’un Kişiliği ve Akıl Hastalığı Bölüm 5 Virginia Woolf’un Ölümü Bölüm 6 Virginia Woolf’un Feminizmi Bölüm 7 Virginia Woolf’un Eleştirmenliği Bölüm 8 Virginia Woolf’un Roman Türünde Yapmak İstediği Değişim Bölüm 9 The Voyage Out Bölüm 10 Night and Day Bölüm 11 Jacob’s Room Bölüm 12 Mrs. Dalloway Bölüm 13 To the Lighthouse Bölüm 14 Orlando Bölüm 15 The Waves Bölüm 16 The Years Bölüm 17 Between the Acts Bölüm 18 Flush ve Virginia Woolf’un Öyküleri Sevgili arkadaşım, değerli eleştirmen Berna Moran’ın anısına. M.U Bölüm 1 Virginia Woolf’un Ailesi, Çocukluk ve Gençlik Yılları 1882’de Londra’da dünyaya gelen Virginia Woolf, Victoria Çağı’nın tanınmış yazarlarından Sir Leslie Stephen’ın kızıydı. Annesi de babası da daha önce başkalarıyla evlenmişler, dul kalınca da bir araya gelmişlerdi. Her ikisinin de ilk eşlerinden çocukları vardı. Sir Leslie Stephen’ın ilk eşi, ünlü romancı Thackeray’nın kızıydı. Thackeray’nın eşi akıl hastası olduğundan, Leslie Stephen’ın bu kadından olan kızı Laura, anneannesine çekmiş, yirmi yaşında bir akıl hastahanesine kapatılmıştı. Virginia’nın annesi Julia Duckworth ile Leslie Stephen’ın beş çocukları oldu. Yaş sırasıyla Vanessa, Julian, Thoby, Virginia ve Adrian. Virginia on üç yaşındayken ansızın ölen annesi, hem Pre-Raphaelite ressamlarda hayranlık uyandıracak ve Burne-Jones’a modellik edecek kadar güzeldi, hem de melek huylu, son derece anlayışlı bir insandı. Romancı George Meredith, ona duyduğu derin saygıyı ömrü boyunca hiçbir kadına duymadığını söylemişti. Virginia Woolf’un en güvenilir yaşamöyküsünü yazan yeğeni Quentin Bell’e bakılacak olursa, her açıdan güzel olan bu kadının garip ataları varmış. Bunlardan biri Hindistan’da yüksek memurmuş. Fazla içtiği için ölünce, kendi isteği üzerine alkol dolu bir demir kasaya kapatılıp, İngiltere’ye sevk edilmiş. Ne var ki, yolculuk sırasında bir kaza olmuş. Kasa her nasılsa parlayıp tutuşmuş; ölü, patlayan kasadan dışarı fırlamış, gemide de yangın çıkmış. Çağın çoğu aileleri gibi çok çocuklu olan Stephen’lar, özellikle varlıklı sayılmamakla birlikte yüksek orta sınıftandı. (Bilindiği gibi, İngiltere’de orta sınıf, yüksek orta sınıfa ve aşağı orta sınıfa bölünür; bunların arasında da dağlar kadar fark vardır.) Stephen’lar, Londra’da aydın bir çevrede, güzel bir semtte yaşarlar; yazlarını Cornwall bölgesinde St Ives’daki evlerinde, deniz kıyısında geçirirlerdi. Virginia Woolf, orasını çok severdi. “Pure sea-water on pure sand is almost the loveliest thing in the world” (Temiz kum üstünde temiz deniz suyu, dünyanın neredeyse en güzel şeyidir) der mektuplarından birinde. To the Lighthouse’da (Fener’e Doğru) ve The Waves’de (Dalgalar) denizin böylesine önemli bir yer tutmasının, çocukluk anılarından kaynaklandığı besbellidir. Sir Leslie Stephen’ın çocukları, akıllarına eseni yaparak özgürce yaşamak istiyorlardı. Victoria Çağı’ndan kalan can sıkıcı ahlak kurallarına, tutucu törelere başkaldırıyorlardı. Özenle düzenledikleri bir şakadan da anlarız bunu: İngiltere’nin en büyük ve en yeni savaş gemisi Dreadnought’ta yapılan bu şaka, ülkenin çok satan gazetelerinden Daily Mirror’un 16 Şubat 1910 tarihli baş sayfasına manşet olmuş, bütün İngiltere’yi güldürmüştü. Virginia Woolf’un annesi Virginia’nın önerisi üzerine, kardeşi Adrian ve Cambridge’li üç arkadaşı, ustaca yapılmış makyajlar ve giysilerle, Habeş İmparatoru ve maiyeti kılığına girmişler, resmi bir heyet olarak törenle ağırlanmışlardı Dreadnought’ta. Aralarından biri, uydurma bir dille tercüman rolünü oynamış; heyet gemide gezdirilirken, İngiliz subaylarının açıklamalarını sözde Habeş diline çevirmişti. O sırada yirmi sekiz yaşında olan Virginia’nın, adı verilmeden, bıyıklı sakallı ve çok yakışıklı bir Habeş Prensi olarak büyük bir resmi de çıkmıştı gazetede. Sir Leslie Stephen çoktan ölmüştü iyi ki. Çünkü çocuklarının böyle bir oyun oynamaları, bu saygıdeğer adamın yüreğine inerdi mutlaka. Sir Leslie Stephen, çağdaşlarınca saygıdeğer sayılan, ama aslında öyle olmayanlardan değildi. Gerçekten saygıya değer bir aydındı. Cambridge’i bitirdikten sonra, devletin resmi Kilisesine, yani Anglikan Kilisesi’ne din adamı olarak kabul edildi. Ama Hıristiyanlığa inancını yitirdiği ve agnostik bir tutum benimsediği için, Kilisede görev kabul etmedi. Babalarının bu uygarca tutumu sayesinde, Virginia ile kardeşleri, 1880’li yıllarda dünyaya gelen öteki çocuklar gibi dinsel baskı altında büyümediler. Virginia Woolf’un babası Virginia Woolf’un yaşamında, ne Hıristiyanlığın bir yeri oldu, ne de Tanrının. Sir Leslie Stephen üniversite öğretim üyesiydi. Hâlâ önemli bir başvuru kitabı sayılan The History of English Thought in the Eighteenth Century (XVIII. Yüzyılda İngiliz Düşünce Tarihi) ile otuza yakın başka kitap yayınladı. Bunların arasında Hours in a Library (Kitaplıkta Geçen Saatler); Pope, Swift, Dr. Johnson, George Eliot üzerine incelemeler de vardır. Cornhill Magazine gibi saygın bir dergiyi yönetti ve en önemlisi, İngiltere’nin kültür tarihinin başlıca anıtlarından biri olan Dictionary of National Biography’nin (Ulusal Biyografi Sözlüğü) editörlüğünü yaptı. Gelgelelim Virginia doğduğu sırada elli yaşında olan Sir Leslie Stephen, çocukları gibi bizim yüzyılımızın insanı değil, Victoria Çağı insanıydı. Gerçi o dönemin çoğu babalarından farklı olarak, kızının, evlerinin her bir yanını dolduran binlerce kitap arasında istediğini okumasına izin veriyordu; ama Thomas Hardy’nin güzel romanı The Return of the Native’i (Yerlinin Geri Dönüşü) “fazlasıyla tutkulu” (“too