2 GELİŞTİREN ANNE-BABA DOĞAN CÜCELOĞLU, İstanbul Üniversitesi psiko­ loji bölümünden mezun olduktan sonra ABD’de Illinois Üniversitesi’nde Bilişsel Psikoloji (algılama, düşünme, iletişim) alanında doktorasını yapmıştır. Daha sonra Türkiye’de Hacettepe ve Boğaziçi üniver­ sitelerinde görev yapan Cüceloğlu, Fulbright bursuyla bir yıl süreyle Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nde ziyaretçi öğretim üyesi olarak çalışmalarda bulunmuştur. 1980­1996 yılları arasında ABD’de Fullerton şeh­ rindeki Kaliforniya Eyalet Üniversitesi’nde görev yapan Cüceloğlu’nun, kırkı aşkın Türkçe ve İngilizce bilimsel makalesi yayınlanmıştır. 1996 yılından bu yana Türki­ ye’de üniversite öğrencilerine, öğretmenlere, ana­baba­ lara ve işadamlarına yönelik seminerlere, konferanslara ve atölye çalışmalarına ağırlık vermiştir. 1990’dan bu yana Cüceloğlu, Türk insanının düşünce, duygu ve davranışlarını bilimsel psikoloji kavramları içinde inceleyen kitaplar yazmaktadır. YAZARIN TÜM KİTAPLARI Başarıya Götüren Aile • Bir Kadın Bir Ses • Damdan Düşen Psikolog (söyleşi: Canan Dilâ) • Gerçek Özgürlük • Geliştiren Anne­Baba • İçimizdeki Biz • İçimizdeki Çocuk • İnsan İnsana • İnsan ve Davranışı • İletişim Donanımları • Korku Kültürü • ‘Mış Gibi’ Yaşamlar • ‘Mış Gibi’ Yetişkinler • Onlar Benim Kahramanım • Savaşçı www.dogancuceloglu.net 3 Doğan Cüceloğlu GELİŞTİREN ANNE-BABA Remzi Kitabevi 4 GELİŞTİREN ANNE-BABA geliştiren anne-baba / Doğan Cüceloğlu Felsefi Psikoloji © Remzi Kitabevi, 2016 Her hakkı saklıdır. Bu yapıtın aynen ya da özet olarak hiçbir bölümü, telif hakkı sahibinin yazılı izni alınmadan kullanılamaz. Yayına hazırlayan: Ömer Erduran – Nezahat Arslan Kapak fotoğrafı: Volodymyr Tverdokhlib/123RF Kapak tasarımı: Ömer Erduran ısbn 978-975-14-1748-0 birinci basım: Kasım 2016 Kitabın basımı 50 000 adet yapılmıştır. Remzi Kitabevi A.Ş., Akmerkez E3-14, 34337 Etiler-İstanbul Sertifika no: 10705 Tel (212) 282 2080 Faks (212) 282 2090 www.remzi.com.tr [email protected] Baskı ve cilt: Seçil Ofset 100. Yıl Mah., Matbaacılar Sitesi 4. Cad. No: 77, Bağcılar-İstanbul tel (212) 629 0615 Sertifika no: 12068 5 İçindekiler Teşekkür, 9 Başlarken, 11 BİRİNCİ BÖLÜM Kucağımda Tuttuğum Bu Çocuk Özünde Nasıl Biri?, 13 İKİNCİ BÖLÜM Niyetim Ne? Çocuğumdan Beklentilerimin Farkında mıyım?, 27 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Anne-Baba Olarak Ben Kimim?, 51 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Anne-Baba Olarak Neleri Bilmeli, Nelerin Farkında Olmalıyım?, 101 BEŞİNCİ BÖLÜM Aile Toplantıları ve Ailede Yaşayan Değerler, 153 Bitirirken, 177 Notlar, 179 Kitaptaki Bazı Kavramlarla İlgili Daha Ayrıntılı Okuma İçin, 180 Kaynakça, 188 6 GELİŞTİREN ANNE-BABA 7 Ellerinden gelenin en iyisini yapmaya gayret eden anne ve babalar… Sizler gerçek kahramanlarsınız. 8 GELİŞTİREN ANNE-BABA 9 TEŞEKKÜR Bu kitabın oluşmasında, yazılmasında ve son şeklini almasın- da birçok insanın emeği var. Öncelikle, yerli ve yabancı yüzlerce araştırmacının, düşü- nürün, yazarın eserlerinden yararlandım. Bu araştırmacı ve yazarlara teşekkür duygusu içindeyim. (Onların eserlerini kaynaklarda listeledim.) Kitabın oluşması yıllar aldı. Eşim Yıldız bu kitabı yazma- mı en az on yıldır ısrarla söylüyordu. Ve bu on yıl içinde çev- remde birçok değerli insanla kitapta yer alan kavramlar üs- tüne zaman zaman sohbet ettim. Bu konuda, Yıldız’a, İhsan Özen’e, Nurdoğan Arkış’a, Polat Doğru ve Yavuz Durmuş’a teşekkür borçluyum. Ayrıca seminerlerime katılarak ya da ya- zarak soru soran ve öykülerini paylaşan değerli okurlarıma da teşekkür ediyorum. Gümüldür’de Ege Denizi’nin kıyısında bana evlerini açan değerli insanlar Tülin ve Adil Hacıevliyagil’e özel bir teşekkür borcum var. Umarım daha nice kitaplarda kendilerine teşek- kür etme olanağı bulurum. Kitabın ilk müsveddesini gözden geçiren ve bana ge- ribildirim de bulunan, aşağıda isimlerini verdiğim dostla- ra teşekkür ediyorum; her birinin katkısı farklı ve önemli ol- du: Emre Pekçetinkaya, Ercan Yıldız, Gizem Çil, Işıl Tokcan, Lokman Ayva, Mustafa Şahin, Mustafa Yalçın, Nimet Mertan, Ramazan Bozkurt, Şerafettin Can Polat, Şermin Çarkacı, Umay Divi. 10 GELİŞTİREN ANNE-BABA Kitabın müsveddelerinin tekrar tekrar yazılmasında güler yüzüyle bana hizmet veren değerli sekreterim Berna Azımak’a da teşekkür borçluyum. Yıldız Gül Hacıevliyagül Cüceloğlu’nun yeri farklı ve ken- disi her kitapta özel bir teşekkürü hak ediyor. Ben bu kitabı yazarken Yıldız da kendi kitabı üzerinde çalışıyordu. Zaman ayırdı, ilk müsveddeyi ve daha sonraki müsveddeleri titizlik- le gözden geçirdi. Yaptığı katkılardan dolayı okurlarım adına kendisine içten teşekkür ediyorum. Remzi Kitabevi önemli, tarihi anlamı olan ciddi bir kuru- luş. Ben bunun farkındayım ve Cumhuriyet ile neredeyse ay- nı yaşta olan bu kuruluşa saygı duyuyorum. Aynı zaman- da bana bir aile gibi geliyor. Değerli insan, dostum Ömer Erduran’ın hem kapak çizimi hem de editörlük dokunuşları kendine özgü ve yeri doldurulamaz. Bu kitapta bir şansım da- ha oldu; sevgili Remzi Kitabevi’nin deneyimli yöneticisi Erol Erduran’dan rica ettim; o da kitabı gözden geçirmeyi kabul etti. Her ikisine de içten teşekkürlerimi sunuyorum. Remzi Kitabevi’nde her zaman destek gördüğüm Fevzi Kılınçarslan’a ve Öner Ciravoğlu’na dostlukları, kitabı daha okunur hale getiren Nezahat Arslan Palabıyık’a dokunuşları için teşekkür borçluyum. Sık sık belirtiğim gibi anne-baba olmak dünyanın en so- rumluluk isteyen işi. Umarım bu kitap onlara yardımcı olur.