Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Azərbaycan Respublikası Dövlət Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Statistika Komitəsinin 2016-cı il 20 iyul Komitəsinin 19 sentyabr 2016-cı il tarixli tarixli 7/2 nömrəli kollegiya qərarı 160111500020 nömrəli Qərarı ilə təsdiq ilə təsdiq edilmişdir edilmişdir. 6 nömrəli əlavə AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT STANDARTI ____________________________________________________________________________ DÜNYA ÖLKƏLƏRİ TƏSNİFATI AZT 050-2016 ___________________________________________________________________________ Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər və İqtisadiyyat nazirlikləri ilə razılaşdırılmışdır. --------------------------------------------------------------------------------------------------- Təsnifat T.Y.Budaqovun rəhbərliyi ilə Y.X.Yusifov, V.H.Məmmədəlizadə, L.H.Salamzadə və M.H.Məlikova tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. _________________________________________________________________________ Dünya ölkələri təsnifatı AZT 050-2016 __________________________________________________________________________ GİRİŞ 1. Bu təsnifat Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Statistika şöbəsi tərəfindən hazırlanmış Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ölkələrinin Standart kodlarının (Seriya M, №49) yenidən baxılmış variantı əsasında hazırlanmışdır. Təsnifatda ölkə və ya regionların adları əlifba sırası ilə verilmiş, BMT-nin Statistika şöbəsi tərəfindən statistik məqsədlər üçün istifadə edilən üç işarəli rəqəm kodları, Standartlaşdırma üzrə Beynəlxalq Təşkilat (İSO)1 tərəfindən verilmiş iki və üç hərfdən ibarət olan kodlar və ölkə və ya regionların adlarının qısaldılmış formaları BMT-nin Statistika şöbəsi tərəfindən istifadə edilən on iki işarəli qısaltmalar şəklində göstərilmişdir. Bundan əlavə coğrafi regionların tərkibi, ölkə və regionların daxil olduqları regional iqtisadi qruplaşmalar, ölkələrin müstəqillik əldə etdikləri illər, milli valyutası, beynəlxalq telefon kodları, vaxt zonası, dörd dildə adları (azərbaycan, rus, ingilis və ölkənin öz dilində), həmçinin BMT tərəfindən 1982-ci ildə ikinci baxış variantında nəşr olunma dövründən bu günə qədər rəqəm kodlarında baş vermiş dəyişikliklər təsnifatda öz əksini tapmışdır. Ölkələr və ya regionlar 2. Bu nəşrin 1-ci cədvəlində verilən ölkələrin və ya regionların siyahısına BMT-nin Statistika şöbəsi tərəfindən 2013-cü il noyabr ayının 6-na olan vəziyyətə görə hazırlanmış ölkələr və ya regionlar toplu statistika məlumatları üzrə daxil edilmişdir. 3. Ölkə və ya regionların adları BMT-nin gündəlik praktikasında və onların rəsmi sənədlərində istifadə edilən tam adlarına uyğun gəlməsi vacib sayılmayan qısaldılmış formada verilir. Bu adlar 347/REV. №-li Terminologiya bülleteni 1: Ölkələrin adı2 bəndindən götürülmüşdür. 4. Ölkənin və ya regionun adında dairəvi mötərizələrdəki informasiya bu adın ayrılmaz hissəsi sayılır. 1 International Standard ISO 3166-1, Codes for the representation of names of countries and their subdivisions--Part 1: Country codes, ISO 3166-1: 2006 (E/F), Standartlaşdırma üzrə Beynəlxalq Təşkilat (Cenevrə, 2006). 2 BMT-nin 6 rəsmi dilində əlifba sırası ilə verilmiş müqayisəli siyahı BMT-nin Katibliyinin Baş Assambleya Məsələləri və Konfrans Xidmətləri üzrə Departament tərəfindən hazırlanmış Terminologiya bülletenində əks olunmuşdur (№347/Rev.1: ölkə adları (BMT nəşrləri, satış No. A/C/E/F/R/S.97.I.19) 3 Adların qısaldılması 5. Ölkə və ya regionların ingilis dilində olan adlarının on iki işarədən ibarət olan qısaldılmış formaları BMT-nin Statistika şöbəsi tərəfindən statistik nəşrlərdə istifadə edilmək üçün müəyyənləşdirilmişdir. Onların məqsədi ölkə və ya regionların tam adları ilə maksimum görmə əlaqəsinin müəyyənləşdirilməsindən və əlifba sırası ilə sadalanma zamanı məntiqi yanaşmanın təmin edilməsindən ibarətdir. Əgər işarələrin sayı imkan verirsə, qısaldılmış adın əvəzinə tam addan istifadə edilir. Bəzi hallarda abbreviaturadan (sözlərin baş hərfləri ilə müxtəsər yazılışı) və ya geniş istifadə edilən qısa adlardan istifadə edilir. Coğrafi regionların və ayrı-ayrı iqtisadi qruplaşmaların tərkibi 6. Bu nəşrə daxil edilən ölkələrin coğrafi region və qrupları 2013-cü il oktyabr ayının 31-i vəziyyətinə görə verilmişdir. 7. Müxtəlif statistik məqsədlərdə istifadə edilmək üçün 1-ci cədvəldə göstərilmiş ölkə və ya regionlar 2-ci cədvəldə verilmiş makrocoğrafi və onları təşkil edən coğrafi regionlarda qruplaşdırılmışdır. Statistik ardıcıllığın təmin edilməsi üçün hər bir ölkə yalnız bir regiona daxil edilmişdir. Mümkün dərəcədə, makrocoğrafi regionlar qitəyə uyğun gəlir. Bu qruplar çərçivəsində onları təşkil edən daha ətraflı coğrafi regionlar göstərilmişdir. 8. 3-cü cədvəldə göstərilmiş regional iqtisadi qrupların seçilməsi əsasən iqtisadi maraqlar əsasında təşkil edilmişdir. Qruplardan bəziləri xarakter etibarı ilə regional hesab edilir, digərləri isə bir neçə qitəni əhatə edir. Rəqəm kodları 9. Statistika məlumatlarının işlənməsinin asanlaşdırılması üçün bu təsnifatda göstərilmiş hər bir ölkəyə və ya regiona, hər bir coğrafi regiona, ölkələr və ya regionlar qrupuna standart üç işarəli rəqəm kodu verilmişdir. Bunlar 001-dən 898-dəkdir. 10. 896 və 898-ci kodlar, müvafiq olaraq "Başqa yerlərdə göstərilməyən regionlar"a və "Göstərilməyən regionlar"a aid edilir. "Başqa yerlərdə göstərilməyən regionlar" ifadəsindən bu cədvəldə ayrıca olaraq göstərilməyən ölkə və ya regionlara aid edilərək istifadə olunur. "Göstərilməyən regionlar" ifadəsindən qrupa və ya regiona aid edilmək üçün lazımi informasiya olmayan ölkə və ya regiona aid edilərək istifadə olunur. 11. 902-dən 999-dək olan kodlardan öz şəxsi məqsədləri üçün, məsələn, bu nəşrdə göstərilməyən ölkə və ya regionların və qrupların işarə edilməsi üçün fərdi istifadəçilər tərəfindən istifadə edilə bilər. İSO-nun hərf kodları 12. Ölkə və ya regionların adlarının təqdim edilməsi üçün hərf kodları İSO tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. İstifadəçinin hərf kodlarına üstünlük verdiyi hallarda İSO-nun iki və üç hərfli kodları məlumat məqsədləri üçün bu nəşrdə göstərilmiş ölkə və ya regionlar üçün verilir. 4 Əvvəlki nəşrlərin buraxılışından hal-hazırkı dövrə qədər olan dəyişikliklər 13. Ölkənin və ya regionun, yaxud coğrafi regionun tərkibinin coğrafi əhatəliliyi vaxt keçdikcə dəyişə bilər və istifadəçilər bu nəşrdə verilmiş kodlardan müxtəlif dövrlər üçün məlumatlar tərtib edərkən dəyişiklikləri nəzərə almalıdırlar. Coğrafi əhatəliliyi saxlamaqla ölkə və ya regionların adlarının dəyişməsi adətən onun rəqəm kodunun dəyişməsi ilə müşayiət edilmir. Lakin adın dəyişməsi adətən İSO-nun hərf kodlarının dəyişməsi ilə müşayiət edilir. 14. Ölkənin və ya regionun coğrafi əhatəliliyində baş verən iri dəyişikliklər adətən onun statistik məqsədlər üçün istifadə edilən rəqəm kodunun dəyişməsi ilə müşayiət edilir. 15. Əvvəlki nəşrlərin buraxılışından keçən dövr ərzində ölkə və ya regionların və coğrafi qrupların rəqəm kodlarında və adlarında baş vermiş dəyişikliklər 7-ci cədvəldə göstərilmişdir. Cədvəllərin şərhi 16. Bu nəşr girişdən və yeddi cədvəldən ibarətdir: a) 1-ci cədvəldə ölkə və ya regionların adları əlifba sırası ilə göstərilmiş, hər bir ölkəyə və ya regiona aid rəqəm kodu, onların on iki hərfli qısaldılmış adları, adlarını göstərmək üçün İSO-nun iki və üç hərfli əlifba kodları, müstəqilliyin əldə edilən ili, valyuta kodu, telefon kodu və vaxt zonası verilmişdir; b) 2-ci cədvəldə makrocoğrafi regionların tərkibi göstərilmiş və hər birinə onun rəqəm kodu verilmişdir. Hər bir region üzrə onu təşkil edən ölkələrin ad və rəqəm kodları sadalanmışdır; c) 3-cü cədvəldə inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrin rəqəm kodları göstərilməklə tərkibi sadalanmışdır; ç) 4-cü cədvəldə statistikada geniş istifadə edilən regional iqtisadi qruplaşmalar və onların kodları sadalanmışdır. Bəzi ölkə və ya regionlar bir neçə qrupun tərkibində göstərilə bilər; d) 5-ci cədvəldə 1-4-cü cədvəllərdə göstərilmiş ölkə və ya regionların, iqtisadi qruplaşmaların rəqəm kodları sıra ilə göstərilmişdir; e) 6-cı cədvəldə ölkə və ya regionların bütün rəqəm kodları, onların İSO-nun iki və üç hərfli əlifba kodları, ölkə və ya regionların adları dörd dildə: azərbaycan, rus, ingilis və ölkənin öz dilində göstərilmişdir; ə) 7-ci cədvəldə BMT-nin 1982-ci il nəşrindən bəri ölkələrin və ya regionların kodlarında, regional və digər kodlarda baş vermiş dəyişikliklər sadalanmışdır. 5 Cədvəl 1. Ölkələr və ya regionlar, kodlar və ixtisarlar (əlifba sırası ilə) Rəqəm Ölkə və ya 12 işarəli ixtisar İSO kodu müstə- valyuta telefon vaxt kodu regionun adı qillik ili kodu kodu zonası ALFA-2 ALFA-3 248 Aland adaları ALAND ADALARI ALA 2003 EUR 358 18 2.00 008 Albaniya ALBANIA AL ALB 1912 ALL 355 1.00 276 Almaniya GERMANY DE DEU 1949 EUR 49 1.00 840 Amerika Birləşmiş USA US USA 1776 USD 1 -11.00 Ştatları - 5.00 016 Amerika Samoası AMER SAMOA AS ASM (USA) USD 684 -11.00 020 Andorra ANDORRA AD AND 1278 EUR 376 1.00 660 Angilya (Britaniya) ANGUILLA AI AIA (GBR) XCD 1264 -4.00 024 Anqola ANGOLA AO AGO 1975 AON, 244 1.00 AOR 028 Antiqua və ANTIGUA, BARB AG ATG 1981 XCD 1264 -4.00 Barbuda 032 Argentina ARGENTINA AR ARG 1816 ARS 54 -3.00 533 Aruba ARUBA AW ABW (NLD) AWG 2978 -4.00 036 Avstraliya AUSTRALIA AU AUS 1901 AUD 61 8.00- 10.00 040 Avstriya AUSTRIA AT AUT 1918 EUR 43 1.00 031 Azərbaycan AZERBAIJAN AZ AZE 1991 AZN 994 4.00 044 Baham adaları BAHAMAS BS BHS 1973 BSD 1242 -5.00 050 Banqladeş BANGLADESH BD BGD 1971 BDT 880 6.00 052 Barbados BARBADOS BB BRB 1966 BBD 1246 -4.00 112 Belarus BELARUS BY BLR 1991 BYR 375 2.00 084 Beliz BELIZE BZ BLZ 1981 BZD 501 -6.00 056 Belçika BELGIUM BE BEL 1830 EUR 32 1.00 204 Benin BENIN BJ BEN 1960 XOF 229 1.00 060 Bermud adaları BERMUDA BM BMU (GBR) BMD 1441 -4.00 048 Bəhreyn BAHRAIN BH BHR 1971 BHD 973 3.00 100 Bolqarıstan BULGARIA BG BGR 1878 BGL 359 2.00 068 Boliviya BOLIVIA BO BOL 1825 BOB 591 -4.00 (Çoxmillətli Dövlət) 535 Boneyr, BES İS BQ BES (NLD) USD 599 -4.00 Sint-Estatius və Saba 070 Bosniya və BOSNIA HERZG BA BIH 1992 BAM 387 1.00 Herseqovina 072 Botsvana BOTSWANA BW BWA 1966 BWP 267 2.00 076 Braziliya BRAZIL BR BRA 1822 BRL 55 -5.00- -3.00 6 Rəqəm Ölkə və ya 12 işarəli ixtisar İSO kodu müstə- valyuta telefon vaxt kodu regionun adı qillik ili kodu kodu zonası ALFA-2 ALFA-3 834 Birləşmiş TANZANIA TZ TZA 1961 TZS 255 3.00 Tanzaniya Respublikası 784 Birləşmiş Ərəb UNTD ARAB EM AE ARE 1971 AED 971 4.00 Əmirlikləri 826 Böyük Britaniya və UK GB GBR 1066 GBP 44 0.00 Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı 096 Bruney - BRUNEI DARSM BN BRN 1984 BND 673 8.00 Darüssalam 854 Burkina-Faso BURKINA FASO BF BFA 1960 XOF 226 0.00 108 Burundi BURUNDI BI BDI 1962 BIF 257 2.00 064 Butan BHUTAN BT BTN 1907 BTN 975 5.30 832 Cersi adası JERSEY JE JEY (CHİ) GEP 44 1.00 262 Cibuti DJIBOUTI DJ DJI 1977 DJF 253 3.00 292 Cəbəllütariq GIBRALTAR GI GIB (GBR) GIP 350 1.00 710 Cənubi Afrika SOUTH AFRICA ZA ZAF 1910 ZAR 27 2.00 Respublikası 728 Cənubi Sudan SOUTH SUDAN SS SSD 2011 SSP 211 3.00 148 Çad CHAD TD TCD 1960 XAF 235 1.00 203 Çexiya CZECH REP CZ CZE 1993 CZK 420 1.00 152 Çili CHILE CL CHL 1810 CPL 56 -4.00 156 Çin CHINA CN CHN 221 CNY 86 8.00 b.e.ə 344 Çinin xüsusi HONGKONG SAR HK HKG (SHN) HKD 852 8.00 inzibati rayonu Honkonq 446 Çinin xüsusi MACAO SAR MO MAC (PRT) MOP 853 8.00 inzibati rayonu Makao 208 Danimarka DENMARK DK DNK X əsr DKK 45 1.00 212 Dominika DOMINICA DM DMA 1978 XCD 1767 -4.00 214 Dominikan DOMINICAN RP DO DOM 1844 DOP 1809 -5.00 Respublikası 218 Ekvador ECUADOR EC ECU 1822 ECS 593 -5.00 226 Ekvatorial Qvineya EQ.GUINEA GQ GNQ 1968 XAF 240 1.00 232 Eritreya ERITREA ER ERI 1993 ERN 291 3.00 051 Ermənistan ARMENIA AM ARM 1991 AMD 374 4.00 233 Estoniya ESTONIA EE EST 1991 EEK 372 2.00 004 Əfqanıstan AFGANISTAN AF AFG 1919 AFA 93 4.30 012 Əlcəzair ALGERIA DZ DZA 1962 DZD 213 1.00 234 Farer adaları FAEROE IS FO FRO (DNK) DKK 298 0.00 275 Fələstin dövləti PALESTİNE PS PSE (ISR) ILS 970 2.00 242 Fici FIJI FJ FJ I 1970 FJD 679 12.00 7 Rəqəm Ölkə və ya 12 işarəli ixtisar İSO kodu müstə- valyuta telefon vaxt kodu regionun adı qillik ili kodu kodu zonası ALFA-2 ALFA-3 608 Filippin PHILIPPINES PH PHL 1946 PHP 63 8.00 246 Finlandiya FINLAND F I FIN 1917 EUR 358 2.00 238 Folklend (Malvin) FALKLAND IS FK FLK (GBR) FKP 500 -4.00 adaları 250 Fransa FRANCE FR FRA 843 EUR 33 1.00 254 Fransa Qvianası FR.GUIANA GF GUF (FRA) EUR 594 -3.00 258 Fransa Polineziyası FR.POLYNESIA PF PYF (FRA) XPF 689 -10.00 268 Gürcüstan GEORGIA GE GEO 1991 GEL 995 4.00 332 Haiti HAITI HT HTI 1804 HTG 509 -5.00 831 Hernsi adası GUERNSEY GG GGY (CHİ) GGP 1481 1.00 231 Həbəşistan ETHIOPIA ET ETH 1000 ETB 251 3.00 b.e.ə 356 Hindistan INDIA IN IND 1947 INR 91 5.30 340 Honduras HONDURAS HN HND 1838 HNL 504 -6.00 191 Xorvatiya CROATIA HR HRV 1991 HRK 385 1.00 360 İndoneziya INDONESIA ID IDN 1945 IDR 62 7.00- 9.00 400 İordaniya JORDAN JO JOR 1946 JOD 962 2.00 368 İraq IRAQ IQ IRQ 1932 IQD 964 3.00 364 İran İslam IRAN IR IRN 1906 IRR 98 3.30 Respublikası 372 İrlandiya IRELAND IE IRL 1921 EUR 353 0.00 352 İslandiya ISLAND IS ISL 1944 ISK 354 0.00 724 İspaniya SPAIN ES ESP 1492 EUR 34 1.00 376 İsrail ISRAEL IL ISR 1948 ILS 972 2.00 756 İsveçrə SWITZERLAND CH CHE 1499 CHF 41 1.00 752 İsveç SWEDEN SE SWE 1523 SEK 46 1.00 380 İtaliya ITALY IT ITA 1861 EUR 39 1.00 132 Kabo-Verde CABO VERDE CV CPV 1975 CVE 238 -1.00 124 Kanada CANADA CA CAN 1867 CAD 1 -8.00- -3.00 116 Kamboca CAMBODIA KH KHM 1953 KHR 855 7.00 120 Kamerun CAMEROON CM CMR 1960 XAF 237 1.00 136 Kayman adaları CAYMAN IS KY CYM (GBR) KYD 1345 -5.00 807 Keçmiş TFYROM MK MKD 1991 MKD 389 1.00 Yuqoslaviya Respublikası Makedoniya 404 Keniya KENYA KE KEN 1963 KES 254 3.00 196 Kipr CYPRUS CY CYP 1960 EUR 357 2.00 296 Kiribati KIRIBATI KI KIR 1979 AUD 686 12.00 8 Rəqəm Ölkə və ya 12 işarəli ixtisar İSO kodu müstə- valyuta telefon vaxt kodu regionun adı qillik ili kodu kodu zonası ALFA-2 ALFA-3 170 Kolumbiya COLOMBIA CO COL 1810 COP 57 -5.00 174 Qəmər adaları COMOROS KM COM 1975 KMF 2697 3.00 178 Konqo CONGO CG COG 1960 XAF 242 1.00 180 Konqo Demokratik D.RP.CONGO CD COD 1960 ZRN 2697 1.00- Respublikası 2.00 408 Koreya Xalq - KOREA D P RP KP PRK 1948 KPW 850 9.00 Demokratik Respublikası 410 Koreya KOREA REP. KR KOR 1948 KRW 82 9.00 Respublikası 188 Kosta-Rika COSTA RICA CR CRI 1821 CRC 506 -6.00 384 Kot-d’İvuar COTE DIVOIRE CI CIV 1960 XOF 225 0.00 192 Kuba CUBA CU CUB 1902 CUP 53 -5.00 184 Kuk adaları (Yeni COOK IS CK COK (NZL) NZD 682 -10.00 Zelandiya) 531 Kürasao CURACAO CW CUW (NLD) ANG 599 -4.00 414 Küveyt KUWAIT KW KWT 1961 KWD 965 3.00 266 Qabon GABON GA GAB 1960 XAF 241 1.00 270 Qambiya GAMBIA GM GMB 1965 GMD 220 0.00 288 Qana GHANA GH GHA 1957 GHS 233 0.00 634 Qətər QATAR QA QAT 1971 QAR 974 3.00 328 Qayana GUYANA GY GUY 1966 GYD 592 -4.00 398 Qazaxıstan KAZAKHSTAN KZ KAZ 1991 KZT 7 5.00- 6.00 732 Qərbi Sahara WESTN.SAHARA EH ESH ESP MAD 21 0.00 417 Qırğızıstan KYRGYZSTAN KG KGZ 1991 KGS 996 6.00 308 Qrenada GRENADA GD GRD 1974 XCD 1473 -4.00 304 Qrenlandiya GREENLAND GL GRL (DNK) DKK 299 -4.00- -1.00 316 Quam (ABŞ) GUAM GU GUM (USA) USD 1671 10.00 312 Qvadelupa (Fransa) GUADELOUPE GP GLP (FRA) EUR 590 -4.00 320 Qvatemala GUATEMALA GT GTM 1821 GTQ 502 -6.00 324 Qvineya GUINEA GN GIN 1958 GNF 224 0.00 624 Qvineya-Bissau GUINEABISSAU GW GNB 1974 GWP 245 0.00 418 Laos Xalq LAO P.DEM.R. LA LAO 1953 LAK 856 7.00 Demokratik Respublikası 428 Latviya LATVIA LV LVA 1991 LVL 371 2.00 426 Lesoto LESOTHO LS LSO 1966 LSL 266 2.00 430 Liberiya LIBERIA LR LBR 1847 LRD 231 0.00 438 Lixtenşteyn LIECHTENSTEN LI LIE 1806 CHF 4175 1.00 422 Livan LEBANON LB LBN 1941 LBP 961 2.00 9