TÜRKİYE’DE LİSANS DÜZEYİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN TURİZM SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ ALGILARININ ÇALIŞMA NİYETLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN BELİRLENMESİ Abdulkadir ORHAN (Yüksek Lisans Tezi) Eskişehir, 2015 ii TÜRKİYE’DE LİSANS DÜZEYİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN TURİZM SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ ALGILARININ ÇALIŞMA NİYETLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN BELİRLENMESİ Abdulkadir ORHAN T.C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Turizm İşletmeciliği Bilim Dalı YÜKSEK LİSANS TEZİ Eskişehir 2015 iii T.C. ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTİSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Abdulkadir Orhan tarafından hazırlanan “Türkiye’de Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Turizm Sektörü İle İlgili Algılarının Çalışma Niyetleri Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi” başlıklı bu çalışma 31.07.2015 tarihinde Eskişehir Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin ilgili maddesi uyarınca yapılan savunma sınavı sonucunda başarılı bulunarak, Jürimiz tarafından Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan Prof. Dr. Ali ERBAŞ Akademik Ünvanı ve Adı Soyadı (Danışman) Üye Yrd. Doç. Dr. Pembe Gül ÇAKIR Akademik Ünvanı ve Adı Soyadı Üye Yrd. Doç. Dr. Melih ÇİLDİR Akademik Ünvanı ve Adı Soyadı ONAY …/ …/ 20.. Prof. Dr. Hasan Hüseyin ADALIOĞLU Enstitü Müdürü iv 31/07/2015 ETİK İLKE VE KURALLARA UYGUNLUK BEYANNAMESİ Bu tezin Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi hükümlerine göre hazırlandığını; bana ait, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu aşamalarında bilimsel etik ilke ve kurallara uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; bu çalışmanın Eskişehir Osmangazi Üniversitesi tarafından kullanılan bilimsel intihal tespit programıyla taranmasını kabul ettiğimi ve hiçbir şekilde intihal içermediğini beyan ederim. Yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması halinde ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm. Abdulkadir ORHAN v ÖZET TÜRKİYE’DE LİSANS DÜZEYİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN TURİZM SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ ALGILARININ ÇALIŞMA NİYETLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN BELİRLENMESİ ORHAN, Abdulkadir Yüksek Lisans-2015 Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Ali ERBAŞ Turizm sektörü dünyada hızla gelişen, ekonomik ve sosyal boyutlara sahip potansiyel bir gelir kaynağıdır. Turizm işletmelerinin sektörden en yüksek düzeyde kazanç elde etmelerinin yolu kaliteli hizmet üretmek ve müşteri memnuniyetini sağlamaktan geçmektedir. Sektörünün yapısı gereği üretim ve tüketimin eş zamanlı olmasından dolayı insan unsuru ön plana çıkmaktadır. İnsan unsurunun ön plana çıktığı bu sektörde hizmet kalitesinin arttırılması ancak nitelikli personel ile mümkün olduğundan turizm işletmelerinin, sektörün ana unsuru olan insan faktörüne dikkat etmeleri gerekmektedir. Bu araştırma, Türkiye’de lisans düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin turizm sektörü ile ilgili algısını ortaya koymak ve bu algının çalışma niyeti üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilgili literatürden elde edilen teorik kısım ile hazırlanmış ve anket formu düzenlenmiştir. Anket sonucu elde edilen bilgilerin çözümlenmesi güncel istatistik programında bilgisayar ortamında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, Türkiye genelindeki devlet ve özel üniversitelerdeki lisans düzeyinde turizm eğitim alan, sektörde çalışmış veya staj yapmış öğrenciler oluşturmaktadır. vi Maliyet, zaman, enerji tasarrufu gibi etkenler göz önüne alındığında evrene ulaşmak güç olduğundan örneklem alma yoluna gidilmiştir. Örnekleme yöntemi olarak kolay örnekleme yöntemi seçilmiştir. Araştırmada; lisans düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin sektöre yönelik algılarının çalışma niyetlerine etkisini ölçen 10 boyut elde edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, yönetim (,556**), ücret (,328**), işin doğası (,368**), sosyal haklar (,385**), iş tatmini (,622**), yasal mevzuat (,124**), çalışma koşulları (,333**), motivasyon (,416**), terfi imkânı (,485**) ve kariyer (,681**) boyutları ile çalışma niyeti arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu; bu boyutların çalışma niyeti üzerinde etkisinin olduğu (r=,784) ve çalışma niyetinin %61’nin bu boyutlarla açıklanabileceği tespit edilmiştir. vii ABSTRACT AN INVESTIGATION OF THE EFFECTS OF TOURISM SECTOR PERCEPTIONS OF TURKISH UNDERGREDUATE TOURISM STUDENTS ON THEIR WORK INTENTIONS ORHAN, Abdulkadir Master Degree-2015 Department of Tourism Management Adviser: Prof. Dr. Ali ERBAŞ The tourism sector is a potential source of income having economic and social aspects and progressing rapidly all around the world. Tourism establishments' gaining maximum profit in the sector is possible by offering quality service and meeting the customer satisfaction. The human factor has come into prominence because production and consumption are simultaneous as required by its sector system. In this sector where the human factor has come into prominence, tourism establishments need to pay attention to the human factor which is the key element of the sector because increasing the quality of service is only possible thanks to qualified personnel. This study has been done with the purpose of revealing the perception of students who had tourism education at the level of bachelor degree in Turkey about tourism sector and determining this perception's effect on the intention to work. The research has been prepared via theoretical part gotten from related literature and questionnaire form has been organized. The analysis of the data gotten from questionnaire has been made in computer environment via current statistical viii package. The research population is composed of the students who had tourism education at the level of bachelor degree in public and private universities in Turkey, worked in the sector or did internship. As reaching to the population is difficult in view of factors such as cost, time and energy saving, sampling method has been resorted. Convenience sampling method has been chosen as sampling method. In this research, ten aspects measuring the effects of the perceptions of students who had tourism education at the level of bachelor degree about tourism sector on their intentions to work have been gotten. According to the findings, it is ascertained that there have been statistically significant relationships between management (,556**), wage (,328**), nature of the work (,368**), social rights (,385**), work satisfaction (,622**), legal legislation (,124**), working conditions (,333**), motivation (,416**), possibility of promotion (,485**) , career aspects (,681**) and intention to work, these aspects have had an effect on intention to work (r=,784) and %61 of intention to work can be explained via these aspects. ix İÇİNDEKİLER ÖZET............................................................................................................................ v ABSTRACT ............................................................................................................... vii TABLOLARLİSTESİ ................................................................................................ xii ŞEKİLLERLİSTESİ ................................................................................................. xiii EKLER LİSTESİ……………………………………………………………………xv KISALTMALAR LİSTESİ ........................................................................................ xv ÖNSÖZ ..................................................................................................................... xvi GİRİŞ ........................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE’DE TURİZM EĞİTİMİ 1.1 EĞİTİM .................................................................................................................. 3 1.1.1 Eğitimin Tanımı ........................................................................................ 3 1.1.2 Eğitimin Amaçları ..................................................................................... 4 1.1.3 Mesleki Eğitim .......................................................................................... 5 1.2 TURİZM EĞİTİMİ ................................................................................................ 6 1.2.1 Turizm Eğitiminin Tanımı ........................................................................ 7 1.2.2 Turizm Eğitiminin Amacı ......................................................................... 8 1.2.3 Turizm Eğitiminin Önemi ......................................................................... 9 1.3 TÜRKİYE’DE TURİZM EĞİTİMİ ..................................................................... 10 1.3.1 Türkiye’de Turizm Eğitiminin Tarihsel Gelişimi ................................... 10 1.3.2 Türkiye’de Turizm Eğitiminin Genel Yapısı .......................................... 12 1.3.2.1 Örgün Turizm Eğitimi ................................................................. 14 x 1.3.2.1.1 Ortaöğretim Düzeyinde Turizm Eğitimi .......................... 16 1.3.2.1.2 Yükseköğretim Düzeyinde Turizm Eğitimi ..................... 16 1.3.2.1.2.1 Ön lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi ................... 17 1.3.2.1.2.2 Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi ....................... 18 1.3.2.1.2.3 Lisansüstü Turizm Eğitimi ................................... 27 1.3.2.2 Yaygın Turizm Eğitimi ................................................................ 27 İKİNCİ BÖLÜM TÜRK TURİZM SEKTÖRÜNDE PERSONELİN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR 2.1 İŞ TATMİNİ ..................................................................................................... 30 2.2 İŞ TATMİNİN ÖNEMİ .................................................................................... 31 2.3 PERSONELİN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR .............................................. 33 2.3.1 Çalışma Ortamından Kaynaklanan Sorunlar .......................................... 34 2.3.1.1 Çalışma Ortamındaki Fiziksel Koşullar ...................................... 34 2.3.1.1.1 Termal Faktörler ............................................................... 34 2.3.1.1.1.1 Hava Sıcaklığı ........................................................ 35 2.3.1.1.1.2 Nem ........................................................................ 35 2.3.1.1.1.3 Havalandırma ......................................................... 36 2.3.1.1.2 Aydınlatma ....................................................................... 36 2.3.1.1.3 Renk .................................................................................. 36 2.3.1.1.4 Gürültü .............................................................................. 37 2.3.2 Motivasyon İle İlgili Sorunlar ................................................................ 37 2.3.3 Ücret İle İlgili Sorunlar .......................................................................... 39 2.3.4 Sağlık İle İlgili Sorunlar ......................................................................... 40