Mehmet Barlas _ Turgut Özal'ın Anıları TURGUT OZAL'IN ANILARI MEHMET BARLAS birey yayıncılık : 73 Yakın Tarih / Anı : j Copyrîghl © birey yayıncılık Yayın 1 onıinu'iıi Mahmut Balcı Dizgi - Mizanpaj birey Gen fi Tasaı mı bircj Kapak Hazırlık Nıtans Ajans Baskı Uzman Selcfon ( ı!t İstanbul Muıelliı Birim i Kıısfeı Şubaı 1994/Sabah tkinci Bashı Nisan 2000/Sabah ('( üncü Baskı Ağusıos - 21)00 Dördüncü Bankı Ocak ■ 2001 ISBN 975 - «2 37 - 07 ■ 6 birey yayıncılık Yerebatan cad CalaUeşmc sok Üretmen Kitapçılar Çarşısı No; .?<J/17 Cağaloglu / İstanbul tel (0 212) ^1 1 33 69 - 528 il 15 Fax : (0 212) 511 77 TURGUT ÖZAL'IN ANILARI Mehmet BARLAS birey yayıncılık Mehmet BARLAS 1942'de Ankara'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. 1960'tan beri gazetecilik yapıyor. Cumhuriyet'te dış politika yazarı, Milliyetle başyazar olarak yazılar yazdı. Güneş'te başyazarlık ve Genel yayın Müdürlüğü yaptı. TRT Haber Dairesi Başkanlığı'nda bulundu. Türkiye'de ilk kez televizyon yorumculuğunu başlattı. Binlerce makalesi ve 50'yi aşkın incelemesi yayımlandı. Türkiye Üzerinde Pazarlıklar' ı kitap haline getirdi. Barlas, son olarak yazarlık yaptığı Sabah gazetesinden ayrıldı. Halen Yeni Şafak gazetesinde köşe yazarıdır. Barlas,in "Türkiye'de Darbeler ve Kavgalar" ve "Sosyo PolitikBir Gerçek Olarak Hma Efendi sendromu" başlıklı incelemeleri de yayınevimiz, tarafından yayımlandı. İÇİNDEKİLER Yeni Baskıya Önsöz I 7 Sunuş "Anılar Ben Öldükten Sonra Yayınlansın!" / 9 Birinci ünlüm "Ben Olsam Evreni Hemen Emekli Ederdim / I 3 İkinci Bölüm "Telefonlarım Dinleniyordu. Demirel'le Ancak Aracı Sayesinde Görüşüyordum / 21 Üçüncü Bölüm Evren, "Parti Kur Ama MSP ve MHP'yi Alma Dedi /33 Dördüncü Bölüm Demirel'le Yolların Kesin Ayrıldığı An Geliyor/41 Beşinci Bölüm "Vizyon İçin Sadece Kabiliyet Yetmez"/51 • Altıncı Holüm Evren, Hüsnü Doğan'ın Bakanlığına Razı Oluyor... Ama Adnan Kahveci ve Keçeciler'e "Hayır" diyor / 59 Yedinci Bölüm "Enflasyonla Mücadele. Sadece Hükümetlerin Sorumluluğunda Değildir/67 Sekizinci Bölüm "Reformları ve Değişimi Cumhuriyet Muhafızları Anlamadılar Bile"/ 75 Dokuzuncu Bölüm "Rejim, Memurları Kobay Olarak Kullanmış. ." / 83 Onuncu Bölüm "Biz ANAp'la Bir Nev'i Bütünleşmişiz... '/93 Onbirinci Bölüm 'Türkiye'de "Eski ile 'Yeninin Mücadelesi Var"/ 101 Onikinci Bölüm "Bu Kadar Vergiden Sonra Ayakta Durabilmek Kolay İş Değildir'"/ 109 Onüçüncü Bölüm "Bürokratlar Atatürkçü Değil İnönücüdür... Statükocudur"/ 117 Ondördüncü Holüm "Fatih'le. Yavuz'la Övünerek Milliyetçi Olunmaz." / 125 Onbeşinci Bölüm "Gelir Dağıtımı Düzeltecek Tek Şey. Kalkınma Hızıdır'/ 133 Onaltıncı Bölüm "Müthiş Bir Devrim Geliyor... Bilmem Görebilecek miyim?" / 141 Onyedinci Bölüm "Güneydoğu'da Çözüm, Serbest Düşünce ve Diyalogla Bulunur" / 149 Onsekizinci Bölüm 'Türkiye Karar Verince Başarır" / 157 Ek ! Demirel'e Mektup / 169 E*' Kalkınmada Yeni Görüşün Esasları / 209 Ek 3 İkinci İzmir İktisat Kongresi / 239 Ek 4 Üçüncü İzmir İktisat Kongresi / 261 Ek S Türkiye'de Gerçekleşen Büyük Değişim / 275 Ek 6 "Geleceğe Bakış' -Değişim / 301 Yeni Baskıya Önsöz Rahmetli Turgut Özal'ın ölümü üzerinden yıllar geçti. Ancak Özal'ın Türk ekonomisine ve politik hayatına getirdiği rüzgar, hâlâ esmekte. Turgut Özal'ın Anıları'nın daha önce iki baskısı tükendi. Özal hakkında yapılan araştırmalara, temel bir kaynak kitabı oldu bu çalışma. Türkiye'nin yine reform ve yeniden yapılanma arayışları içinde bulunduğu bu dönemde Anılar'ın yeni basımının bir ihtiyaç olduğu, gelen taleplerden belliydi. Birey Yayıncılık'tan çıkan kitabın bu yeni basımının Türkiye'de yarına dönük yaşayan tüm düşünce sahiplerine yararlı olacağına inanıyorum. Mehmet BARlAS Otağtepe—2000 Sunuş "Anılar Ben Öldükten Sonra Yayınlansın!" Rahmetli Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın anılarının yazılması fikri, benden değil, ondan geldi önce. Çeşitli çevrelerden gelen yoğun eleştirilerden yorgun düştüğü günlerden birindeydi. Cumhurbaşkanı'ydı, ama kendi kurduğu ANAP)ın yeni yönetimi bile, onu yalnız bırakmıştı. Bir gün karşılıklı oturup, sohbet ederken, sordum: Neden kendinizi ve yaptıklarınızı anlatmıyorsunuz? Özal hemen sarıldı bu soruya; Ben sana anlatayım, sen yazsana, dedi. Böylece, 1991 'in yaz mevsiminde, Okluk Köyü'nde başladık çalışmaya. Ben teybi çalıştırıp, soruları sorarken, o, bazen çayını yudumlayarak düşünür ve cevap verirdi söyleşimize. Bazen de, teypsiz, o anlatır, ben notlar tutardım. Sonra 1991-1992 kışında, İstanbul'a geldiği zaman veya ben Ankara'ya gittiğimde, ya Harbiye Orduevi'nin üst katında, hatta bir kez, Yeniköy'deki evinde bile devam ettik söyleşimize... Çankaya'daki Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nün çalışma odasında da çalıştık. Teyp kasetleri ve anlattıklarından aldığım notlar birikiyordu. Turgut Özal'ın Anılan Bir gün sordum: Bunları anlatıyorsunuz... Ben de. notlar alıyor, teypler dolduruyorum. Ne zaman yayınlayalım bunları? Turgut Bey, güldü... Ona sen karar vereceksin... Herhalde ben öldükten sonra yayınlarsın... Ama herhalde benim Cumhurbaşkanlığım sırasında, çeşitli polemiklere sebep olmam doğru olmaz, dedi. Kurucusu olduğu ANap'ın yönetimi, onu reddetmişti. Ülke yönetimindeki DYP- SHP koalisyonunun, deneyimlerinden yararlanmadığı duygusu içindeydi. Yeni bir siyasi oluşumun başına geçmek üzere, süresi dolmadan cumhurbaşkanlığından ayrılmayı düşünüp, tartıştığı günlerdeydik. Sonra, ölüverdi Özal... Benim ölümümden sonra yayınlarsın, kehaneti, doğru çıktı. Siyasi kilitlenmişliğe çözüm olarak sunduğu 'Başkanlık Sistemi' gibi arayışlarla birlikte. Türkiye'nin gündemi değişiverdi. Aslında ben Turgut Özal'ın Anıları'nı, daha da ileri bir tarihte yayınlamayı düşünüyordum. Ama DYP-SHP koalisyonunun ikinci altı ayından başlayarak sık sık seslendirdiği "Ekonomi kilitlenebilir" uyarısı gerçekleşince, bunu geciktirmenin anlamı olmadığını düşündüm. Neticede Özal'ın yeniden yapılandırıp, en ince ayrıntılarına kadar oluşturduğu ekonomik modelin, krizden çıkış yolları, yine Özal'ın öğretisi içinde bulunacaktır. Bu amaçla. Turgut Özal' ın Anıları'nı, yayına hazırladım. Çok sevdiğim arkadaşımı, büyük reformcu ve devlet adamı Turgut Özal ı rahmetle, saygıyla anıyorum... Bu yazı dizisindeki düşünceleri ile, hem yakın tarihin karmaşık dönemlerine, hem de şimdiki ekonomik ve sosyolojik darboğazlara, ışık tutacağına inanıyorum. 10 "Anılar Ben Öldükten Sonra Yayınlansın" Özal'ın kişiliği, düşünceleri ve icraatı, önümüzdeki dönemde, sadece politika alanında değil, üniversite kürsülerinde de, yıllarca incelenip, tartışılacaktır... Bu çalışmamızın, söz konusu inceleme ve tartışmalara da katkı getireceğine inanıyorum. Turgut Özal'ın icraatına ve felsefesine tşık tutacak altı temel metni de anıları hazırlarken kitabımıza ekledik. Son bölümde altı temel metni de bulacaksınız. Turgut Özal'ın Anılarını, büyük hizmetler yaptığı Türk halkının belleğine sunuyorum. Mehmet BARLAS