S.Ü. Müh.-Mim. Fak. Derg., c.23, s.1-2, 2007 J. Fac.Eng.Arch. Selcuk Univ., v.23, n.1-2, 2007 TOROSLAR’DA HADİM BÖLGESİNİN PALEOTEKTONİK DÖNEM JEOLOJİK EVRİMİ Ahmet TURAN*, Fikret KURTMAN**, İhsan SEYMEN*** *Selçuk Ü. Müh.-Mim. Fak., Jeol. Müh. Böl., KONYA, email: [email protected] **10. Cadde, Ağaçseven Sokak, No:3/35, Tel:0.312.2354384, Ümitköy / ANKARA ***Atatürk Mahallesi, Plaj Evleri, No:111, Tel: 0.246.2429423 / BURDUR ÖZET: Orta Toros kuşağı içerisindeki Hadim bölgesinde, otokton Geyikdağı ile allokton Bozkır, Bolkardağı ve Aladağ birlikleri kapsamındaki Hadim napları yüzeylemektedir. Bu tektonik dilimlerden her biri, çok farklı paleocoğrafik ortamları karakterize eden stratigrafik istifleri kapsar. Erken-Orta Kambriyen’de Hadim yöresi, dolomit-dolomitik kireçtaşı-biyoklastik kireçtaşı yapılışlı karbonatların çökeldiği sığ bir denizle kaplıdır. Bölge Geç Kambriyen-Ordovisiyen sürecinde, konodontlu ve graptolitli pelitik sedimentler içeren, denizel kırıntılıların çökeldiği bir havza konumundadır. Hadim bölgesinde Geç Ordovisiyen-Erken Devoniyen yaşlı kayalar yüzlek vermez. Geç Devoniyen-Karbonifer döneminde bol fosilli, karbonat ara katkılı kırıntılı birimlerin çökeldiği sığ denizel ortam şartları gözlenmektedir. Permiyen’de resifal, lagüner sığ karbonat şelfi durumunu koruyan yörede, Erken Triyas stromatolitli-oolitli sığ karbonatlar ile başlar ve üste doğru killi kireçtaşı-marn-şeyl fasiyeslerine geçilir. Kuzey bölümde olasılıkla Erken-Orta Triyas’da kumlu-çamurlu metaolistostromal bir topluluk gelişmişken; bölgenin güney bölümünde Orta Triyas’da kumlu, killi, karbonatlı litofasiyeslerin biribirleriyle ardalandığı tipik fliş istifleri şekillenmiştir. Bu fliş döneminin ardından Erken Kimmeriyen orojenik fazı ile kıvrımlanıp yükselen bölgede, Liyas-Dogger karasal-yarı karasal molasik kırıntılı çökellerle; Malm-Erken Kretase ise sığ ve duraylı şelf karbonatları ile temsil edilir. Geç Kretase’de duraysızlaşmaya başlayan sözkonusu karbonat platformunda Senoniyen’de çörtlü ve killi karbonatlar ile kırıntılı ardalanmasından oluşan pelajik ritmik serilerin gelişimi izlenir. Bölgede Geç Senoniyen- Erken Paleosen sürecinde oluşmuş farklı bir jeolojik topluluk ise, dalma-batma zonlarına özgü ofiyolitik melanjdır. Paleotektonik dönemde evrimini en son tamamlamış olan stratigrafik ünite Lütesiyen kayalarıdır. Lütesiyen birimleri altta bol mikrofosilli resifal karbonatlarla başlar. Daha sonra pelajik nitelikli kumlu-çamurlu kırıntılılardan yapılı fliş fasiyesine geçen Lütesiyen istifleri, en üstte vahşi fliş fasiyesi ile son bulur. Üst Lütesiyen-Oligosen birimleri inceleme alanında görülmez. Bu süreç bölgede kıvrılma-yükselme-naplaşma-aşınım dönemidir. Geç Eosen-Oligosen sürecinde allokton topluluklar (Bozkır, Bolkardağı ve Aladağ birlikleri) kuzeyden güneye doğru devinerek önce göreceli otoktona (Geyikdağı Birliği), daha sonra da alloktonlar bir birleri üzerine bindirmişlerdir. Anahtar kelimeler: Hadim, Geç Kambriyen-Lütesiyen, jeolojik evrim. Geological Evolution Of The Area Hadim, During Paleotectonic Period ABSTRACT: In the study area located Central Taurus Belt, autochthonous Geyikdağı and lower allochthonous Bozkır, middle allochthonous Bolkardağı and upper allochthonous Aladağ tectonic units of the Taurus Orogenic Belt crop out. The each one of the tectonic slices comprises individual sequences formed in different paleogeographic environments having important distinctions. Hadim region was covered by shallow marine that resulted deposition of dolomite, dolomitic limestone and bioclastic limestones during the Early-Middle Cambrian. The study area was a basin in which were deposited marine detritic sediments including conodont and graptolitic shales during the Late Cambrian-Ordovician. Late Ordovician-Early Devonian aged formations were not observed in the study area. A shallow sedimentation environment, in which were deposited detritic sediments intercaleted carbonate rocks with abundant fossils in the late Devonian-Carboniferous period. In the region, reefal- lagoonar shallow carbonate shelf conditions preserved during the Permian. Early Triassic rocks are represented with stromatolitic-oolitic limestone and clayey limestone-marl-shale facieses. Flysch 116 A. TURAN, F. KURTMAN, İ. SEYMEN sequences were formed in the Middle Triassic including sandy and muddy facieses. The region, repeatedly folded and uplifted by Early Cimmerician orogeny, Lias-Dogger is represented by continental-subcontinental molassic detritic deposits. Malm-Early Cretaceous is composed of by shallow and stable shelf carbonates. In this carbonate platform, begining to be unstable in the Late Cretaceous, pelagic rhytmic series consisting of cherty and clayey carbonate alternated with clastic sediments were deposited on the Senonian time. In the area there is a different geological unit. This unit is represented with rocks belonging to the ophiolitic melange related to the subduction events during the Late Cenonian-Early Paleocene period. In the study area Lutetian aged formations were represented with reefal limestone and flysch–wild flysch sequences comprising sandy and muddy detritic pelajic deposits. Upper Lutetian-Oligocene rocks are not observed. This period is represented by folding- uplifting-thrusting and erosion activities. In the Late Eocene-Oligocene transition, allochthonous units (Bozkır, Bolkardağı and Aladağ units) were overthrusted on the autochthonous unit from north to south direction. Key words: Hadim, Late Cambrian-Late Lutetian, geological evolution. GİRİŞ Orta Toros orojenik kuşağının Hadim- Taşkent-Gündoğmuş kesiminde yer alan bölgede (Şekil 1), Geç Kambriyen-Orta Eosen süreçlerinde oluşmuş, kesikli veya sürekli istifler halinde, otokton ve allokton tektonik dilimler yüzeyler. Geniş alanlarda yüzeyleyen Paleozoyik-Mesozoyik istifleri, inceleme alanında hem otokton hemde allokton birlikler içinde gözlenirken, Tersiyer istifleri yalnız otokton birlik ile sınırlıdır. Otokton birimler bölge genelinde‘’Geyikdağı Birliği ‘’(Özgül, 1976, 1984b, 1997), ‘’Geyikdağı otoktonu’’ (Özçelik, 1984) ve ’’ otokton birimler’’ (Turan, 1990, 1997a, 2000a,b) gibi başlıklar altında incelenmiştir. Bölgenin allokton topluluklar ise, ilk kez ‘’ Hadim Napı veya Paleozoyik Hadim Zonu’’ (Blumenthal, 1944; Blumenthal ve Göksu, 1949) olarak tanıtılırken; üst üste paketlenmiş çok nap dilimlerinden oluşmuş bu alloktonlar, daha sonra Bozkır, Bolkardağı ve Aladağ birlikleri (Özgül, 1976, 1984, 1997) ve Hadim napları (Turan, 1990, 1997a, 2000a,b) olarak tanıtılmışlardır (Şekil 2–3). Neticede ‘’Otokton kaya birimleri ve Allokton kaya birimleri’’ Şekil 1. Çalışma alanının yer bulduru haritası. olarak iki ana bölümde ele alınabilecek olan Figure 1. Location map of the study area. yörenin tektono-stratigrafik yapısı, değişik amaçlı jeoloji çalışmalarına konu olmuştur. Bu Bölgedeki jeolojik problemlerinin çözümüne çalışmaların sonucunda, o günkü koşullarda, katkı sağlamak amacıyla, inceleme alanının inceleme alanı ve bölge jeolojisine ilişkin bazı tektonostratigrafik çatısına uygun tarzdaki eksiklikler tamamlanamamıştır. stratigrafisi ve tektoniği, Turan (1990, 1997a, 1999 ve 2000a,b)’ın çalışmalarında ayrıntılı Toroslar’da Hadim Bölgesinin Paleotektonik Dönem Jeolojik Evrimi 117 olarak verilmiştir. Bu çalışmada ise, bölgenin börenin göreceli otoktonu Geyikdağı Birliği ile jeolojik gelişim süreçlerinin, stratigrafik ve allokton konumlu olan Mesozoyik yaşlı Bozkır tektonik verilerle açıklanması amaçlanmıştır. Birliği (Taşkent, Korualan ve Dedemli napları), Çalışmada bölge stratigrafisi genel olarak Geç Permiyen-Geç Kretase yaşlı Boklar dağı tanımlandıktan sonra, yörenin tektonik çatısı da Birliği (?) (Hocalar ve Sinatdağı napları) ve Geç dikkate alınarak, bölgenin Miyosen öncesine Devoniyen-Kretase yaşlı Aladağ Birliği (Gevne ilişkin bir de jeolojik evrim modeli sunulacaktır. napı) kapsamındaki, kaya-stratigrafi birimleri yüzlek verir (Şekil 2-3). GENEL STRATİGRAFİK ÖZELLİKLER Hadim bölgesinde temel, otokton Geyikdağı Birliğine ait olan Erken-Orta Kambriyen yaşlı dolomit-dolomitik kireçtaşı, biyoklastik kireçtaşı, killi Hadim bölgesinde yüzleyen birimlerin ve yumrulu kireçtaşı yapılışlı Çaltepe Formasyonu ile stratigrafisi, daha önce Turan (1997a, 2000a) başlar. Bunun üzerine uyumlu olarak Geç tarafından ayrıntılı biçimde irdelendiğinden, bu Kambriyen-Erken Ordovisiyen yaşlı ve killi yumrulu çalışmada bölgenin tektono-statigrafik durumu, karbonat ara katkılı, gri-mor renkli, kiltaşı-silttaşı- şeyl-kumtaşı-kuvarsit ardışımından ibaret Seydişehir bir özet halinde verilecektir. İnceleme alanında Formasyonu gelir (Şekil 3). Erken Kambriyen-Lütesiyen sürecinde oluşmuş Şekil 2. Hadim kuzeyinin sadeleştirilmiş yapısal haritası (Turan, 2000 b’den). Figure 2. Simplified stuctural map of the Hadim northern (by Turan, 2000 b). 118 A. TURAN, F. KURTMAN, İ. SEYMEN Şekil 3. Hadim kuzeyinin tektono-stratigrafik dikme kesiti (Turan, 2000 b’den). Figure 3. Tectono-stratigraphic columnar section of the Hadim northern (by Turan,2000 b). Toroslar’da Hadim Bölgesinin Paleotektonik Dönem Jeolojik Evrimi 119 Şekil 4. Hadim güneyinin sadeleştirilmiş yapısal harita ve enine kesitleri (Turan, 1999’dan). Figure 4. Simplified structural map and gelogical section of the Hadim southern (byTuran,1999). 120 A. TURAN, F. KURTMAN, İ. SEYMEN Otokton birliğin Mesozoyik tabanı ise, Geç olan Geç Permiyen yaşlı Kâhtepe formasyonu ile Jurasik yaşlı Hacıalabaz kireçtaşı ile başlar. başlar. Sinatdağı napı Üste doğru; kristalize Hacıalabaz kireçtaşı üzerine açısal kireçtaşından oluşan Orta Triyas yaşlı Kartallıca, uyumsuzlukla kızıl renkli çakıltaşlarıyla Jurasik-Erken Kretase yaşlı ve çakıltaşı başlayışlı başlayan ve çoğun karbonat bileşenli olan Geç sığ denizel karbonatlarından ibaret Sinatdağı, Kretase-Monsiyen yaşlı Saytepe formasyonu Turon. — Koniosiyen yaşlı çörtlü-pelajik gelir. Güneybatıda Saytepe formasyonuyla yanal karbonatlardan oluşan Türbetepe ile ilişkili olarak, kırıntılı kireçtaşı-marn-şeyl- Kampaniyen-Maastrihtiyen yaşlı kırıntılı - killi kumtaşı-çakıltaşı yapılışlı ve fliş niteliğinde olan pelajik karbonat ve olistostromlu flişoidler Maastrihtiyen yaşlı Karaköy formasyonu içeren Söğütyaylası formasyonlarını kapsar gözlenir. Daha üstte ise açılı uyumsuzlukla, yine (Şekil 5). çakıltaşı, kumtaşı, şeyl, killi kireçtaşı-marn, Bölgenin en üst allokton dilimi ise Aladağ kırıntılı kireçtaşı, olistolit-olistostrom içerikli Birliği (Özgül, 1976) kapsamındaki Gevne flişoidleri kapsayan Lütesiyen yaşlı Beden napıdır. Bu nap altta Gevne grubu üstte İshaklı formasyonu izlenir. Çalışma alanının kuzey grubu kayalarından oluşur. Gevne grubu bölümünde ise, Beden formasyonunun altında tabanda şeyl ve kuvarsitler ile bol mercanlı- ve onunla yaşıt resifal Çobanağacık kireçtaşı yer krinoidli brakiyopodlu kireçtaşı merceklerinden alır (Şekil 4-5). oluşan Geç Devoniyen yaşlı Asarlıkyaylası Bölgedeki allokton birlikler; Taşkent, formasyonu ile başlar. Gevne grubu üste doğru Korualan, Dedemli, Hocalar, Sinatdağı ve Gevne sıra ile; kuvarsit ve bol fosilli kireçtaşından naplarıdır. Bu naplardan Taşkent, Korualan ve oluşan Karbonifer yaşlı Yarıcak formasyonu, Dedemli napları, Bozkır Birliği (Özgül, 1976) onkolitli-fuzulinli kireçtaşlarından ibaret Erken kapsamındaki allokton tektonik dilimler olup Permiyen yaşlı Arpalık formasyonu, kuvarsit- tabandaki nap dilimini, Geç Kretase-Paleosenʹde şeyl ara katkılı bol algli kireçtaşı yapılışlı ve Geç oluşan Taşkent ofiyolitli karışığı Permiyen yaşlı Kuşakdağı formasyonu, oolitik- oluşturmaktadır. Taşkent karışığı üzerinde, stramatolitik kireçtaşlarından ibaret Erken belirgin bir tektonik hat boyunca, Mesozoyik Triyas yaşlı Gökçepınar kireçtaşı, alacalı renkli sürecinde oluşan Korualan napının çörtlü-killi şeyl-killi kireçtaşı-dolomit ardışımı şeklindeki karbonatları yer alır. Korualan napının üzerinde Erken-Orta Triyas yaşlı Göztaşı formasyonu ve ise, yine bariz bir tektonik dokanaktan sonra kumtaşı-şeyl-killi kireçtaşı-marn-yumrulu Orta Triyas-Geç Kretase yaşlı Dedemli napının kireçtaşı ardışımı şeklindeki fliş istiflerinden olistostrom, türbidit, çört, radyolarit, tüfit, marn, yapılı olan Orta-Geç Triyas yaşlı Beyreli çörtlü kireçtaşı içerikli serileri yer alır (Şekil 4–5). formasyonu birimlerinden oluşmaktadır. Gevne İnceleme alanında Hocalar ve Sinatdağı grubunu açılı uyumsuzlukla üstleyen Jurasik- napları şeklinde incelenen tektonik dilimler, Erken Kretase yaşlı İshaklı grubu ise; kızıl renkli Bolkardağı Birliği (Özgül, 1976) kapsamına çakıltaşı-kumtaşı-çamurtaşı içerikli karasal sokulabilecek tektonik dilimler olup, Bozkır kırıntılılardan oluşan Çamiçi formasyonu, Birliğine ait tektonik dilimler üzerinde alacalı renklerde çamurtaşı-şeyl-marndan oluşan bulunurlar. Hocalar napının Hadim Dedebeleni ve dolomit-dolomitik kireçtaşı bölgesindeki yüzlekleri; Geç Devoniyen, başlayışlı neritik karbonatlardan yapılmış Karbonifer ve Geç Permiyen yaşlı kireçtaşı Cihandere formasyonlarını kapsamaktadır (Şekil olistolitleri kapsayan metakumtaşı-metaşeyl- 5). Yukarıda sözü edilen otokton ve allokton arduvaz-fillit içerikli ve olası Triyas yaşlı konumlu birimlerin tamamı, inceleme alanında Zindancık metaolistostromu ile onu uyumlu yamaç molozu ve alüvyonlar tarafından açılı olarak örten Kayraklıtepe kuvarsitinden uyumsuz olarak örtülmüşlerdir. oluşmaktadır (Şekil 5). Hadim bölgesinde Sinatdağı napı kapsamındaki JEOLOJİK EVRİM birimler ise, birbirleriyle uyumsuz İnceleme alanında otokton birlikte formasyonlardan oluşur ve tabanda kuvarsit– (Geyikdağı birliği) en altta, Erken-Orta şeyl ara katkılı bol fosilli karbonatlardan yapılı Kambriyen yaşlı dolomit-dolomitik kireçtaşı, Toroslar’da Hadim Bölgesinin Paleotektonik Dönem Jeolojik Evrimi 121 biyoklastik kireçtaşı, yumrulu ve killi Birliği veya Gevne napına ait olan en üst kireçtaşından oluşan Çaltepe Formasyonunun alloktondaki Asarlıkyaylası formasyonudur. bulunuşu (Şekil 4) ve bu litolojilerin trilobit ve Kuvarsit -şeyl- kireçtaşı yapılışlı ardışıklı brakiyopod klastları ile konodontlardan oluşan litolojilerden oluşan Asarlıkyaylası fauna içeriği (Özgül ve Gedik, 1973; Gedik, 1977 formasyonunun kapsamındaki merceksi ve 1989), Erken-Orta Kambriyenʹde bölgede geometrideki karbonatların çoğunun sparitik başlangıçta neritik, daha sonra yumrulu ve killi mikrofasiyeste oluşları ve zengin brakiyopod- kireçtaşlarının oluşumu ile eş zamanlı olarak, krinoid-mercan-bryozoa içermeleri, bu kayaların batmaya başlamış bir karbonat platformunun çökeldiği paleocoğrafyalardaki yüksek enerjili- olduğuna kanıtdır. Çalışılan alanda Seydişehir sığ denizel koşulları gösterir. Asarlıkyaylası Formasyonunu oluşturan kumtaşı, şeyl, silttaşı formasyonun bazı karbonat mercek ve ara ve istifin alt seviyelerinde az orandaki killi tabakalarında yer yer izlenen dismikrit kireçtaşı ardışımı ve erozyonal etkilerden mikrofasiyesleri, denizin dalga etkisine kapalı korunabilmiş sedimanter yapılar (akıntı yapıları, sığlıklarını, istiflenmiş biyomikritler ise bol iz fosiller), Geç Kambriyen-Erken ışıklı-ılık-sıcak-sığ ve sakin denizel koşulları Ordovisiyenʹde yörede türbiditik ortam yansıtır. Asarlıkyaylası formasyonunun litolojik koşullarının varlığını yansıtır. Formasyonun gelişimi, geometrisi ve içerdiği fosiller, Geç kapsadığı brakiyopod, trilobit ve özellikle Devoniyen sırasında Hadim bölgesinde resif graptolitler (Demirtaşlı, 1984; Uğuz, 1989), bu ardı-resif düzlüğü halinde jeolojik evrim sunan türbidit havzasının derinleşen bir deniz paleojeolojik ortamların varlığına işaret eder. olduğunu simgeler (Şekil 6A). Bölgede olasılıkla Geç Devoniyen’deki paleocoğrafik özellikler pek Ordovisiyen sonlarına kadar çökelmiş karbonat fazla değişmeksizin Karbonifer boyunca sürmüş ve kırıntılar, güneydoğuda Gülnar-Aydıncık- ve ılık-sıcak-sığ denizel koşullarda en üst Silifke civarlarında (Demirtaşlı, 1984; Uğuz, allokton olan Aladağ Birliği içindeki Yarıcak 1989; Koç, 1997), kuzeybatıda Sultan Dağları’nda formasyonu çökelmiştir. Yarıcak (Demirkol, 1981, 1986) ve doğuda Tufanbeyliʹde formasyonunun bol mercan krinoid, brokiyopod (Demirtaşlı, 1967; Özgül ve diğ., 1972) olduğu ve fuzulinli kireçtaşları, resifal bölgelere özgü gibi bir orojen haline gelerek kıvrımlanıp bir biyolojik zenginlik gösterirken; karbonatlarla yükselmiş ve Geç Devoniyenʹe değin bir aşınım arakatkılı temiz kuvars kumtaşları, Karbonifer bölgesi durumunda kalmıştır (Şekil 6B). esnasındaki tektonik duraylılığın bir diğer Olasılıkla geç Pan-Afrikan (Şengör, 1984) veya belgesidir. Aladağ Birliğiʹnde Karboniferʹden klasik anlamda Kaledonitlerle ilişkili bu Erken Permiyenʹe geçişte genelde resifal, orojenleşmenin izleri, güneydoğuda Silifke ayrıntıda resif ardı-resif fasiyeslerini gösteren bölgesinde Seydişehir Formasyonunun litolojik Arpalık formasyonu şekillenir. Bu formasyon ve stratigrafik eşleniği kaya birimleri (Ovacık yaygın biçimde Girvenella tüpsel alglerini içerir formasyonu) üzerine, Geç Devoniyen-Karbonifer ve ekseri biyosparrudit, biyolitit mikrofasiyesli yaştaki istiflerin (Karaütük formasyonu) açılı onkolitli karbonatlardan oluşmaktadır. Onkolitli uyumsuzlukla gelmesidir (Demirtaşlı, 1984; kireçtaşı tabakalarına yer yer Girvenella alg Uğuz, 1989; Turan, 1997b; Turan ve diğ., 2005). pizolitleri de içeren kuvars arenitlerin eşlik Ayrıca yine Silifke batısındaki Akkuyu etmesi, su enerjisi artışıyla birlikte resifal dolaylarında, Orta-Üst Devoniyen istifine ilişkin havzaya kırıntılı gereç aktarımının olduğunu megabreşlerin bazaltik volkaniklerle gösterir. Arpalık formasyonunun üzerinde ardalanması (Demirtaşlı, 1984), Kaledonitlere klavuz bir seviye halinde, olgun-temiz kuvars ilişkin orojenik fazın belirteci olan önemli bir arenitlerle başlayan Kuşakdağı formasyonu, magmatizma bulgusudur. Yine Demirtaşlı’nın bölgede Erken Permiyen-Geç Permiyen (1984) Sipahili (Gülnar) yöresinde Erken-Orta geçişinde ortamın iyice sığlaştığını ve bir plaj Kambriyen yaşlı kireçtaşlarını kesmiş vaziyette durumuna geldiğini düşündürürken (Şekil 6C), gösterdiği diyabaz dayk ve silleri, aynı alt ve üstteki tabakaların birbirleriyle magmatik etkinliğin ürünleri olmalıdır. uyumluluğu, bölgede etkin bir orojenleşme İnceleme alanında Geç Devoniyen’deki olasılığını ortadan kaldırmaktadır. jeolojik evrime ışık tutan kaya topluluğu, Aladağ 122 A. TURAN, F. KURTMAN, İ. SEYMEN Şekil 5. Hadim güneyinin tektono-stratigrafik dikme kesiti(Turan, 1999’dan). Figure 5. Tectono-stratigraphic columnar section of the Hadim soutthern (byTuran,1999). Toroslar’da Hadim Bölgesinin Paleotektonik Dönem Jeolojik Evrimi 123 Şekil 6. Hadim bölgesinin paleotektonik dönem jeolojik evrim modeli. Figure 6. Geological evolution model of the Hadim region, during Paleotectonic period. 124 A. TURAN, F. KURTMAN, İ. SEYMEN Bölgede Geç Permiyen’de Kuşakdağı bölgede varlığına delildir. Gevne napında Orta formasyonu ile birlikte benzer paleocoğrafik Triyas gelişimi, Göztaşı formasyonu üzerinde koşullarda jeolojik evrim sunan bir diğer kaya uyumlu tarzda şekillenmiş Beyreli formasyonu topluluğuda Sinatdağı napının tabanında yer ile temsil olunmaktadır. Beyreli formasyonu, alan Kahtepe formasyonudur. Kahtepe ve bivalv-krinoid-gasrapod ve bentik foraminifera Kuşakdağı formasyonlarının genelde bol algli içeren gastrapodlu karbonatlar, kumlu (Mizzia sp.), miliolidli (Hemigordius sp.), fuzulinli intraklastlı rekristalize kireçtaşları, yumrulu-killi ve gastropodlu bitüm içerikli kireçtaşlarından kireçtaşı, oolitik tanetaşları ile çamurtaşı- oluşması, ortamın zengin biyotasını gösterirken; marnlar, bitkili kumtaşı ve silttaşları, litik arenit- karbonatlara eşlik etmiş kuvarsit mercekleri, litik vakelerin birbirleri ile ardalanmasından enerji artışıyla birlikte havzaya zaman zaman oluşur. Sözü edilen litolojilerin kapsadığı kırıntı geliminin olduğunu ve çökelmenin gelgit erozyonal tabaka yüzeyleri-tekne tipi tabakalar, düzlüğü-lagün-kapalı şelf geçişinde lamina-çapraz lamina yapıları, akıntı izleri gerçekleştiğini ortaya koyar. Kahtepe ve (riplmarklar) türbid akıntılarının etkinliğinde Kuşakdağı formasyonlarının ekseri bol algli olan ve periyodik olarak dingin süreçlerde biyomikrit-fosilli mikrit mikrofasiyeslerini yüksek enerji zonu karbonatlarının çökelebildiği göstermesi, geç Permiyenʹde bölgenin duraylı- denizel havzaya işaret eder. Beyreli sığ karbonat şelfi durumunda olduğunun, formasyonunun karbonat ara katkılı çamurlu- olgun-temiz kuvars arenitler ise, yine bölgesel kumlu ritmik sedimentleri, içerdiği makro ve olarak tektonik bir duraylılığın belgeleridir. mikro denizel organizmalar ve üzerinde açılı Hadim bölgesindeki Triyas istifleri, farklı uyumsuzlukla yer alan karasal fasiyesler, Orta paleocoğrafik alanların ürünleri olarak Triyas ve Geç Triyas başlarında, inceleme izlenmektedir (Şekil 6). Aladağ Birliğinde alanının orta ve güney bölümlerinde bir filiş (Gevne napı) Triyasʹdaki litolojik gelişim, Üst havzasının oluştuğunu kanıtlar (Şekil 5-6D). Permiyen istifleri üzerinde uyumlu bir şekilde Çalışılan alanın orta kesimlerinde Hocalar ve stromatolitli-oolitli karbonat fasiyeslerini napını oluşturan olistostrom, türbidit, kumlu kapsayan Erken Triyas yaşlı Gökçepınar karbonat ve farklı özellikler taşıyan olistolitler kireçtaşı ile başlar. Stromatolitli kireçtaşlarında (Zindancık metaolistostromu), olasılıkla gözlenen algal laminalar ve olası mikritik çatı, Triyasʹta oluşmuş farklı bir paleocoğrafyanın sedimantasyonunun Geç Permiyen’dekine bezer ürünleridirler. Hadim’in güneyinde uyumlu tarzda sığ-düşük enerjili karbonat sığlıklarında olarak, ince silttaşı-metasilttaşı ara katkılı gerçekleştiğinin bir belgesidir. Buna karşılık kuvarsit istifiyle (Kayraklıtepe kuvarsiti) örtülen stromatolitli seviyelerin hemen üzerindeki bu metaolistostromal topluluk, çekim oosparit-biyooosparit mikro fasiyesleri, bu kaymalarının egemen olduğu sığ çanaklarda düşük enerjili karbonat sığlıklarının, çok uzun çökelmişlerdir (Turan, 1990). Karbonat süreli olmadıklarını ve yine Erken Triyas merceklerindeki bol krinoid, mercan, bivalv ve başlarında çalkantılı-yüksek enerji koşullarının istif içindeki sığ su metaçörtleri, Triyasʹta bazı egemen hale geldiğini belgeler. Gökçepınar bölgelerin, tektonik hareketliliği olan sığ deniz biriminin üst kesimlerindeki yoğun gastropodlu çanakları olduğunu belgeler (Turan ve Kurt, glokonili kireçtaşları, ortamın sığlığını 1997). Sinatdağı napında Geç Permiyen yaşlı gösterirken; gastrapodların 1.5-2 mm’lik Kahtepe formasyonu üzerine açılı uyumsuzlukla gelişememiş formlar halinde izlenmesi, deniz gelen Kartallıca birimi, kırmızı çakıltaşı suyundaki olumsuz fizoko-kimyasal başlayışlı olup sığ su foraminiferleri içeren değişikliklere bağlı olabilir. Gökçepınar kireçtaşı neritik bir karbonat şelfinin, Anisiyen sırasında ile uyumlu olarak izlenen Göztaşı Hadim bölgesini kapladığını gösterir (Şekil 5- formasyonunun alacalı renkli şeyleri, bol 6D) . bivalvli-gastrapodlu-vermesli killi kireçtaşları ve Orta-Geç Triyasʹtaki evrimle ilişkili olarak, sınırlı bentik foraminifera içerikli dolomitli bölge kuzeyinde yaygın olarak izlenen farklı bir karbonatları, Erken-Orta Triyas’ta karışık kıyı jeolojik topluluk da, Bozkır Birliği’ne ait ortamı şeklinde bir sedimantasyon alanının, Korualan ve Dedemli naplarına ait birimlerdir.