CHRISTIAN DOUGLAS-KOZŁOWSKA ARTICLES t h e IN POLISH-ENGLISH TRANSLATION PRZEDIMEK W JĘZYKU ANGIELSKIM WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN WARSZAWA 1997 Projekt okładki Contents Andrzej Pilich Redaktor Zbigniew P. Możejko Redaktor techniczny Leonard Zieliński Korekta Jadwiga Kosmulska INTRODUCTION ............................................................................................................. Barbara Wewiór W stęp.................................................................................................................................. I. TIME ............................................................................................................................... Age; Century; Day(s); Decade; Millenium; Month; Period; Season; Special occasions; Time(s); Time of day; The meaning this next; The meaning each or the average; Year(s) n GEOGRAPHY ........................................................................................................ Archipelago: Bay; Beach; Canyon; Cape; Cave: Channel; Coast; Col, saddle; Continent; Corrie; Country; Delta; Depression: Desert; Direction; Estuary, mouth; Falls; Firth: Forest; Glacier; Gorge: Grotto; Gulf; Gully; Head, headland; Hill; Island: Lagoon; Lake; Lakeland, lake District: Lowlands; Mountain, peak; Copyright © by Mounlain range, chain: Ocean: Parts of the world: Pass. Peninsula; Plain; Państwowe Wydawnictwo Naukowe Planets; Plateau: Point: Region; River; Sea. Sound: Straits; Tarn; Uplands. Warszawa 1988 Valley; Waterfall; Wood; World Copyright © by in. INFRASTRUCTURE .............................................................................................. Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o.< Administrative area: Canal; City town, village: Dam: Docks: Harbour; National Warszawa 199? park; Port; Reservoir; Road, route, highway, motorway: Tunnel IV. URBAN TOPOGRAPHY ............................................................................... . ISBN 83-01-12280-3 Abbey; Academy; Airport; Arch: Avenue; Bank (building); Boulevard; Bridge; Building; Cafć; Castle: Cathedral, Cemetery; Centre; Chapel; Church (building); Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o.o. Cinema; Collection; College; Column: Convent; Department store, shop: District: Wydanie trzecie zmienione Dock; Embankment: Factory; Fort; Gallery, art gallery; Garden(s); Gate; Hall; Arkuszy drukarskich 15,5 Hospital; Hotel; House, home; Housing estate; Inn; Institute; Library: Memorial; Skład: Fototype. Milanówek Milk bar; Monastery; Monument; Mosque; Museum. Observatory: Opera house; Drak ukończono w kwietniu 1997 r. Druk i oprawa: R^-ct^-owskic Zakłady GrafWznc Palace; Park; Pier. Place: Polytechnic. Restaurant; Road; Sanctuary; School; Rzeszów, uL L. Lisa Kali 19 Shipyard; Shrine; Specific features of cities; Square; Station; Stalue; Street; Zara 5438/97 Tavern; Temple: Theatre; Tower. University; Works; Zoo i Art (sztuka); ii. Arts (humanistyka, sztuki piękne, sztuka sceniczna); iii. V. PEOPLE .......................................................................................................................... 1S7 I, /VI l tJlMUft.H/, •»* •—*» V -------------------j-----, ----- , . Branches of learning: iv. Culture; Science; A. Apposition............................ ............................................................................ 157 3. Adjectival Phrase or Clause (Postmodifying) .................................................. 226 Groups I — X; Group XI — Family Relationships, Group XII — Titles; Group 4. Adjective (Premodifying) .................................................................................... 227 X1H — Designation with the Superlative; Group XIV — Occupations and 5. “All" ........................................................................................................................... 228 Professions; Group XV — Special Meaning. Qualifications; Appendix 1 — Two 6. Class Nouns ........................................................................................................... 230 designations applying !o one person: Appendix 2 — Both pre- and posi- 7. Designation by a Number or Letter................................................................... 234 modification in one designation; Appendix 3 — Designation with adjectival 8. Enumeration ........................................................................................................... 235 clauses; Appendix 4 — Dictionary entries, Appendix 5 — Captions to 9. Gerund ................................ ...................................................................... . 239 photographs; Appendix 6 — Tricky examples; Practice; Exercise I; Key to 10. Implied Context ....................................................................................................... 239 Exercise 1; Exercise 2; Key to Exercise 2; Translation; Exercise 3; Key to 11 Omission of the Definite Article........................................................................... 240 Exercise 3; Exercise 4; Key to Exercise 4; 12. Superlative ............................................................................................................... 240 13 Two N oons.................... ................................................................................ 241 B. Other Situations ........................................ .................................................... 194 Appendix 7 .................................... ............................................................................... 243 i. Epithets; ii. Family Relationship, following the Verb be and be horn- iii. Heir; iv. Occupation after the verb be: v. Post. Position. Function (specific) + asr; vi. INDEX ....................................................................................................................................... 244 Post, Position, Function (specific) after be, become, be appointed, be elected, etc.; vii. Royal Titles: viii. Unique Office; C. Giuups of People.................................................... ........................................ 201 i. Association; ii. Authority; iii. Ballet; iv. Board; v. Church (institution); vi. Commission, Committee; vii. Company. Corporation, Group (business); viii. Company (zespól); ix. Coiponilion (see Company) x. Council; xi. Department; xii. Group (see Company,!; xiii. Opera (Company); xiv. Orchestra; xv. Organization; xvi. Political and Administrative Bodies. Social Institutions; xvii. Public (społeczeństwo); xviii. Service (służba); xix. Society (towarzystwo); xx. Society (społeczeństwo); D. Group Living ......................................................................................................... 206 | 1. Conference. Congress; ii. Festival; iii Newspapers, etc. iv. Radio, TV; v. Service (voluntary work, służba, obshigai; vi Sport; vii. Transport VI. MISCELLANEOUS....................................................................................................... 212 1 Abbreviations. Acronyms .................................................................................... 212 2. Abstracts .................................................................................................... . . . 213 A General .............................................................................................................. 214 B. Economic ............................................................................................... 214 i. Agriculture; ii. Balance of Trade; iii. Consumer goods: iv. Consumption, v. Demand; vi. Economic development; vii. Economy; viii. Employment; ix Exports): x. Growth; xi. Iniport(s); xii. Industry; xiii. Labour, xiv Markct(s); xv National income; xvi. Output; xvii. Production: xviii. Productivity; xix. Rate of Growth; xx. Standard of living; xxi. Supply(ies); xxii. Trade: C. Cultural . .................................................................................................... 222 Introduction Aim. The aim of this book is to help translators with the use of articles when translating from Polish into English. In such translation there is tremendous interference from the Polish, so that the use of the articles presents many difficulties even to experienced translators with an excellent knowledge of both languages. Subject. The book deals mainly with the definite article and zero article. It raises only such problems of the indefinite article as make an exception to the rules about the definite article. Both proper nouns and common nouns are dealt with. Scope. The scope of the book is very limited. Guidance to article usage is restricted to certain spheres where the author, from experience, thinks the translator is likely to encounter difficulty. No comprehensive guide to article usage has been attempted. Method and Material. The rules have been determined empirically on the basis of a large amount of material. Many examples of article usage were collected for each headword, and it soon became obvious that out of apparent chaos a number of patterns emerged. These patterns have been formulated as rules. English quality newspapers (chiefly ’The Observer”. ;‘The Sunday Times”, “The Times”, “The Guardian”, etc.) were one source of material. Other sources were books (novels, biographies, guide-books etc.) in the author’s own collection, and numerous books of various kinds were consulted in libraries in Britain. In doubtful cases the authorities of vanous hospitals, schools, colleges, Forestry Commissions, etc. were solicited for definitive guidance. American usage is not included here. Reliability1. The rules were then checked against other examples language group. With topographical names it is not sufficient for the similarly collected, and amended when necessary. A number of other translator to know the article usage with British names. The article usage Britishers also very kindly helped with this task. with foreign names should also be taken into consideration. It has been If exceptions to the rule were found, it was accepted that the rule had found that foreign names occurring in English texts are often treated to be amended. differently from British names. Moreover, names in languages with The consistency of article usage in purely English texts is amazing, articles are frequently treated differently from names in languages without particularly in view of the fact that native English speakers are not aware articles (e.g. the Slav languages). Still further, an occasional discrepancy of such rules. The consistency is astounding, especially in complicated occurs between languages belonging to the same group (e.g. French and contexts, such as apposition. German). Disparity is by no means uncommon, too, between American Ever)' change in article usage reflects a change of meaning. The and British place names (e.g. Passes). article is an extremely sensitive instrument for conveying even very fine The position with foreign names is so confuscd that although one can shades of meaning. perceive some fairly strong patterns, it must be accepted that some The only field in which some inconsistency occurs is with foreign variation does occur between one author and another. Reliability here is names of places, building, etc. (see below). only moderate. Secondly, in the case of all (not just foreign) topographical names, Presentation. The language has been kept as simple as possible, in article usage is not always determined solely by die headnoun. True, there the hope that the book will prove helpful not only to the student with are some headnouns, such as Airport, Archipelago or Docks, which have a specialized knowledge of such problems, but to the layman as well. only one article pattern. But in a great many other cases article usage also The rules are illustrated not by single words but by phrases or depends on the derivation of the designation. Thus there may be several sentences, as it is believed that it is easier to remember a phrase than to article-usage patterns attached to one headnoun, depending on whether the memorize a rule. , j designation of the station, hospital, etc., stems from a place, a person, an Similarly, as an aid to visual memory, bullet points have been used: adjective, etc. This question of derivation is extremely important. The O — empty, to introduce the zero aniele most common determinants of article usage are Place. Person, Adjective, • — solid, to introduce the definite article but others occur as well, such as Higher Hierarchical Unit, Field of 0 — dotted, to introduce the indefinite article. Instruction, etc. Some article determinants are stronger than others, so that The book falls into six chapters, each dealing with some sphere (e.g. when there is a conflict of rules we can generally say which rule will Time, Geography, etc.). In each chapter the headings are arranged in prevail over the other. The patterns created by article-determinants are alphabetical order for easy reference. Items may also be found by recourse very strong (for example, one is tempted to say that a name derived from to the Index. a Place takes no article), but there are exceptions with a few headnouns. Examples of Polish-English translation are given in Chapters I-V. For These exceptions unfortunately prevent us from establishing universal reasons of space none are given in Chapter VI. article-determinant rules for all headnouns. Each headnoun witiiin its own Determinants of Article Usage. The main determinant of article context follows a consistent article-determinant pattern, which is given in usage is, of course, the headnoun itself. But with certain categories of the text. It should be noted that the determinant rules are illustrated by proper nouns (see Geography, Infrastructure. Urban Topography) other examples given in English. The Polish translator must beware — when factors also prove to be extremely important. etermining the type .of article-determinant, it is necessary to take the One of these, which only occurs in the case of foreign place names, nglish translation as a base, not the Polish original. In other words, one such as the names of mountains, bridges, etc.. is the type of original; mUSt translate the Polish proper noun into English as a first step, before deciding about articles. To take an illustration, the proper noun in Polish Wstęp may take the adjectival form, whereas when translated into English it might appear as a noun, not an adjective. It is the English form which counts as far as type of article-determinant is concerned. Another problem which stems from the derivation-factor is that countries differ from each other in the kind of names they give to places - and objects. This is particularly awkward in translations from Polish into English, as can readily be seen when, for instance, we consider that in Poland some streets, parks, etc. take their name from dates. This is never encountered in Britain, so there is no English pattern which can be followed in Polish-English translation. Some suggestions are given in the Cel. Niniejsza książka stawia sobie za cel pomóc tłumaczowi tekstów text, on how to deal with this problem (see ‘ Park”). z polskiego na angielski w użyciu przedimków. Jako że przy tłumaczeniu interferencja języka ojczystego na język, na How to Use the Book. The book should be used as a reference który się tłumaczy jest olbrzymia, nawet doświadczeni tłumacze władający manual. To find a given item, the translator may either consult the biegle polskim i angielskim napotykają trudności, gdy dochodzi do Contents, or simply have recourse to the alphabetical order in each kwestii użycia przedimków. chapter, or may look up the page in the Index. As has been said, it is essential, when determining aniele usage, to Przedmiot książki. Niniejsza książka traktuje w głównej mierze translate the Polish term into English first, separate from its context. This 0 przedimku określonym: o jego użyciu i o jego braku (tzw. przedimek will show at once whether we have to do with a singular or a plural noun, zerowy). Natomiast użycie przedimka nieokreślonego omawiane jest jedynie w przvpadku wyjątków od reguł rządzących przedimkiem and the grammatical form (e.g. noun, adjective, etc.), which is important in place names especially. Only when we know these essentials can we określonym. Przykłady obejmują zarówno rzeczowniki pospolite, jak proceed to determine the article usage. 1 własne. Final Remarks. This book makes no claim to deal comprehensively Zakres. Zakres niniejszej książki jest stosunkowo wąski i obejmuje te obszary języka, które, w przekonaniu Autorki, mogą być szczególnie with the problem of article usage. But it is hoped that the hints it contains kłopotliwe dla tłumacza. Książka ta nie stanowi natomiast ogólnego may. in a limited scope, provide some practical guidance to some specific problems of article usage in Polish-English translation. It is a modest wykładu użycia przedimków. contribution to a vast subject. Źródła i metodologia. Reguły użycia przedimków były formułowane empirycznie w oparciu o dużą ilość materiału językowego. Dla każdego hasła zgromadzono wiele przykładów użycia przedimka i wkrótce okazało się, że z pozornego chaosu zaczynają wyłaniać się pewne prawidłowości, które następnie zostały ujęte w reguły. Materiał źródłowy stanowiły: brytyjskie dzienniki (głównie: The Observer, The Sunday Times, The Times, The Guardian i inne) oraz książki (powieści, biografie, przewodniki itd.) pochodzące ze zbiorów własnych Autorki, bądź też z bibliotek angielskich. W kwestiach wąt- pliwych zwracano się o ostateczne rozstrzygnięcie do różnych szpitali kategoriach imion własnych (patrz: Geografia, Infrastruktura, Topografia szkól, uczelni, Komisji Leśnej i innych. miejska) równie ważne okazywały się inne czynniki. Amerykańskie użycie przedimków nie zostało uwzględnione. Jednym z takich czynników (oczywiście występującym tylko w ob­ cojęzycznych nazwach miejsc, jak: mosty, góry itd.) jest rodzina języków, Wiarygodność. Reguły weryfikowano w oparciu o przykłady językowe z której pochodzi dany wyraz i sama znajomość reguł stosowania i. jeśli zachodziła taka potrzeba, modyfikowano regułę. W tej pracy przedimków dla nazw angielskich nie wystarcza. Należy uwzględnić korzystano z życzliwej pomocy kilku Anglików. także reguły dla nazw obcojęzycznych. Stwierdzono, że dla nazw Jeśli napotykano wyjątki, uwzględniano je w regule. obcojęzycznych występujących w angielskich tekstach stosuje się inne Zgodność co do użycia przedimków w tekstach czysto angielskich jest reguły niż dla nazw angielskich. Ponadto, nazwy pochodzące z języków zadziwiająca, zważywszy, że rodowity Anglik nie jest świadomy owych posiadających przedimki traktowane są inaczej niż nazwy z języków reguł. Jest ona tym bardziej zdumiewająca w skomplikowanych strukturach, bezprzedimkowych, np. słowiańskich. Niekiedy różnice mogą dotyczyć jak na przykład w apozycji. również nazw w obrębie tej samej kategorii języków (np. francuski Każda zmiana przedimka odzwierciedla zmianę znaczenia, jako że i niemiecki), lub w obrębie jednego języka (wersja amerykańska i bry­ przedimki są bardzo subtelnym sposobem przekazywania nawet drobnych tyjska). zmian znaczeniowych. Sytuacja z obcojęzycznymi nazwami miejsc jest na tyle złożona, że Jedynie w dziedzinie obcojęzycznych nazw miejsc, budynków itd., mimo wyraźnych preferencji co do użycia przedimka. mogą występować •można zauważyć pewien brak zgodności użycia (patrz poniżej). różnice zdań wśród autorów, co czyni wiarygodność poszczególnych Prezentacja. Autorka starała się utrzymać język na możliwie łatwym przykładów umiarkowaną. do zrozumienia poziomie, tak aby książka mogła być przydatna nie tylko Po drugie, w przypadku wszelkich nazw topograficznych (nie tylko studentom ó wysoce wyspecjalizowanej wiedzy, ale i laikom, nie obcojęzycznych) użycie przedimka zdeterminowane jest nie tylko samym posiadającym formalnego przygotowania. doborem głównego rzeczownika. To prawda, że w wypadku rzeczowników Reguły opatrzone są przykładowymi zwrotami lub zdaniami, gdyż takich, jak Airport, Archipelago, czy Docks (lotnisko, archipelag, doki) łatwiej jest zapamiętać zwrot niż suchą regułę czy pojedynczy wyraz. mamy tylko jeden model użycia przedimka. W wiciu innych przypadkach W celu ułatwienia zapamiętania wzrokowego posłużono się następującą użycie przedimka zależy ponadto od pochodzenia całej nazwy. I tak. zasadą: będziemy inaczej stosować przedimki, jeśli nazwa np. dworca czy szpitala O — oznacza zwrot z przedimkiem zerowym pochodzi od nazwy miejsca, osoby czy przymiotnika. Tu pochodzenie • — oznacza użycie przedimka określonego nazwy odgrywa kluczową rolę. Najważniejszymi czynnikami są: miejsce, O — oznacza użycie przedimka nieokreślonego. osoba, przymiotnik, a poza tym: wyższa jednostka organizacyjna, czy Książka dzieli się na sześć rozdziałów, z których każdy zajmuje się dziedzina nauczania itd. Niektóre z tych czynników są silniejsze od inną dziedziną, np. Czas, Geografia itd. W obrębie danego rozdziału hasła innych i wymagają odmiennego użycia przedimków, tak więc można ułożone są alfabetycznie, aby ułatwić ich odszukanie. W celu odnalezienia mówić o dominacji jednej reguły nad drugą. Aczkolwiek poszczególne reguły przedimkowe tworzą względnie zwarte wzorce użycia Itak iż hasła można także korzystać z indeksu na końcu książki. Rozdziały I-V zawierają przykładowe tłumaczenia z polskiego na angielski. można by zaryzykować twierdzenie, że nazwy pochodzące od nazwy miejsca me mają przedimka). to jednak kilka rzeczowników .stanowi Z uwagi na ograniczone miejsce brak takich tłumaczeń w rozdziale VI. wyjątek od tych reguł. Tc wyjątki nie pozwalają na sformułowanie Wyznaczniki użycia przedimka. Głównym wyznacznikiem użycia uniwersalnych reguł dla wszystkich rzeczowników. Poszczególny rzeczow­ konkretnego przedimka jest oczywiście sam rzeczownik. Ale w pewnych nik w danym kontekście podlega stałej, niezmiennej regule, która jest podana w książce. Dla każdej reguły są przykłady w języku angielskim. Jako że pierwsze wydanie The Articles in Polish-English Translation Decydując się na określony przedimek. tłumacz z polskiego powinien ukazało się przed ponad dziesięciu laty (1 wydanie skryptowe, Wydawni­ kierować się angielskim tłumaczeniem, a nic polskim oryginałem. Oznacza ctwo UW, 1983), niektóre dane. cytowane przez Autorkę jako przykłady, to. że przed podjęciem decyzji, jakiego użyć przedimka, należy najpierw uległy' zmianie lub dezaktualizacji. Wobec powyższego książka wymagała przetłumaczyć sam rzeczownik. Spójrzmy na następujący przykład. powtórnej korekty. Rzeczowniki własne w języku polskim mogą mieć formę przymiotnikową, Najważniejsze zmiany dotyczyły dwóch dziedzin: nazw geograficznych natomiast przetłumaczone na angielski staną się rzeczownikami, nie i nazw politycznych. W pierwszym przypadku zmiany dotyczyły głównie przymiotnikami. Gdy więc podejmujemy decyzję co do użycia przedimka, nazw w byłej Jugosławii i byłym Związku Radzieckim. Miejsca, w których bierzemy pod uwagę przetłumaczony rzeczownik angielski. pozostała nazwa 'Jugosławia' oznaczają państwo Serbię, czyli Nową Jest jeszcze jeden problem. W różnych językach stosowane są różne Jugosławię, bądź też krainę geograficzną czy rejon turystyczny (jak nazwy na oznaczenie takich samych miejsc czy rzeczy. Najlepiej w przypadku A Guidebook to Yugoslavia). niezręczność tę ilustruje tłumaczenie nazw niektórych ulic, parków, itd. Zmiany w terminologii politycznej poszły dwutorowo. Polegały one z polskiego na angielski. W języku polskim noszą one nazwy związane na usunięciu z tekstu nazw instytucji lub stanowisk już nieistniejących z datą. W angielskim brak jakichkolwiek przykładów podobnego użycia i umieszczeniu ich zbiorczo w jednym miejscu (np. pod nagłówkiem: dat. Tak więc brak również wzorców dla tłumaczenia. Niniejsza książka Names of already non-existing political posts) oraz na umieszczeniu na zawiera pewne propozycje w tej dziedzinie (patrz: , Jarki”). końcu dodatku zawierającego tłumaczenia przykładowych skrótów z pol­ skiej współczesnej sceny polityczno-ekonomicznej wraz z użyciem .Tak korzystać z książki. Książka może być używana jako podręczna przedimków. pomoc. W celu odnalezienia hasła tłumacz może posłużyć się spisem Jednakże, pomimo tych zmian, główny profil pierwszego wydania The treści lub alfabetycznie odnaleźć hasło w danym rozdziale tematycznym, Article in Polish-English Translation wraz z koncepcją Autorki co do odwołać się do indeksu haseł. taksonomii i prezentacji poszczególnych modeli użycia przedimków Jak już wspomniano wyżej, podejmując decyzję o użyciu przedimka, został zachowany. należy najpierw przetłumaczyć sam rzeczownik niezależnie od kontekstu. Pokaże nam to, czy mamy do czynienia z rzeczownikiem w liczbie Warszawa, styczeń 1997 ZBIGNIEW P. MOŻEJKO pojedynczej czy mnogiej, oraz jaka jest forma gramatyczna wyrazu (np. rzeczownik, przymiotnik itd.). Są to sprawy niezmiernie istotne, szczególnie przy nazwach miejsc. Dopiero wówczas możemy zdecydować, jakiego przedimka użyć. Uwagi końcowe. Niniejsza książka nie rości sobie żadnych praw do wyczerpującego wykładu użycia przedimków. Jednakże Autorka ma nadzieję, że sugestie w niej zawarte, jakkolwiek dotyczące wąskiego obszaru, staną się pomocne w rozwiązywaniu konkretnych problemów tłumaczeniowych polsko-angielskich. Niech będzie to zatem skromny wkład w dużo szerszą dziedzinę. I. Time Age (epoka, wiek) Always use the definite article: • burial customs in the Iron Age • the settlements of the Bronze Age POUSH-ENGUSH TRANSLATION * w epoce lodowcowej — in the Ice Age * w wiekach średnich — in the Middle Ages Century (wiek, stulecie) Note the following examples: Unspecific: O in previous centuries O in centuries gone by O for centuries Also: O the Town Hall (16th c) Note. The definite article is omitted because within the brackets we have abbreviation. Specific: Whereas in English the difference in meaning is conveyed by the articles, in Polish it is conveyed by lexical means — choice of words. • in the preceding centuries (= immediately before some point of Between last and the last there is also a difference of tense in the verb: reference, therefore specific) a) In sentences with the last the present perfect tense is used: • at the end of the 19th century (ordinal number, so specific) • in the 15th and 16th centuries (one preposition — one article: the • 1 have been slimming for the last week. — Przez ostatni tydzień conjunction and, therefore plural noun) starałem się schudnąć. • in the 15th or 16th century (one preposition — one article; the b) In sentences with last without the article, the simple past tense is used: conjunction or. therefore singular noun) • from the 12th to the 14th century (two prepositions — two articles: I didn't see him last week at all. — W zeszłym tygodniu w ogóle go nie widziałem. singular noun) This is because the difference of tense is paralleled by a difference of POUSH-ENGUSH TRANSLATION meaning: a) the last week means: the last seven-day period, but not necessarily % ...w III czy II wieku przed n.e. — ...in the 3rd or 2nd century B.C. a calendar week; it might mean from Wednesday to Wednesday, or from % XV i XVI stulecie należy uznać za „złoty wiek” w Polsce. — The Saturday to Saturday, etc. 15th and 16th ccnturies can be regarded as Poland's Golden Age. b) last week, without the article, means: the last calendar week now H5 ...w połowie XVI wieku — in the middle of the 16th century finished, the last Sunday to Saturday period, which is now past ^ Niektóre rejony były wiekami niezaludnione. — Some regions were uninhabited for centuries. C. Next a) Future: Extra notes for translators from Polish into English: O next century — w przyszłym stuleciu b) Next in succession, generally in the past: A. na przełomie • during the next century — podczas następnego stulecia (następnego O na przełomie XVI i XVII wieku — at the turn of the 16th century (one w kolejności) article, one ordinal number in English) Note that in English the different of meaning is conveyed by the use or omission of the article. In Polish the meaning is conveyed by lexical B. Last means — by a different choice of word. O w zeszłym stuleciu — last century Rule. Translate przyszły as next without the article. O na początku ubiegłego stulecia — at the beginning of last century Translate następny as next with the article. • ostatnie stulecie II tysiąclecia — the last century of the 2nd Millenium D. Whole Translate zeszły and ubiegły as last without the article. Translate ostatni as last with the definite article. • przez cały XV w. — throughout the whole of the 15th century Last without the article means previous; with the article it means final. • przez całe stulecie — throughout the whole century