Kingdom of Thailand ≠ EDICT OF GOVERNMENT ± In order to promote public education and public safety, equal justice for all, a better informed citizenry, the rule of law, world trade and world peace, this legal document is hereby made available on a noncommercial basis, as it is the right of all humans to know and speak the laws that govern them. TCPS 1215-2549 (2006) (Thai): PICKLED WATER MORNING GLORY (IPOEA REPTANS POIR.) มผช.๑๒๑๕/๒๕๔๙ มาตรฐานผลิตภัณฑชุมชน ผักบุงดอง ๑. ขอบขาย ๑.๑ มาตรฐานผลติ ภณั ฑช มุ ชนนคี้ รอบคลมุ ผกั บงุ ดองทบี่ รรจใุ นภาชนะบรรจุ ๒. บทนิยาม ความหมายของคําที่ใชในมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชนนี้ มีดังตอไปนี้ ๒.๑ ผักบุงดอง หมายถงึ ผลติ ภณั ฑท ไี่ ดจ ากการนาํ ผกั บงุ เชน ผกั บงุ แดง ผกั บงุ ไทย ผกั บงุ นา ทสี่ ดและอยใู น สภาพดมี าลา งใหส ะอาด ผงึ่ ใหส ะเดด็ นา้ํ หนั่ เปน ชนิ้ ยาวตามตอ งการ ดองในนาํ้ เกลอื หรอื คลกุ ผสมกบั เกลอื อาจเตมิ สว นผสมอนื่ เชน นา้ํ ซาวขา ว ขา วสกุ หมกั ในระยะเวลาทเี่ หมาะสม อาจนาํ มาดองในนา้ํ ปรงุ รสอกี ครงั้ ๒.๒ น้ําปรุงรส หมายถึง ของเหลวที่เตรียมจากสวนประกอบตางๆที่ใชในการปรุง เชน เกลือ น้ําตาล สารเพิ่ม ความเปนกรด เชน กรดซิทริก กรดแอซีติก กรดแลกติก น้ําสมสายชู ๒.๒ น้ําหนักเนื้อ (drained weight) หมายถึง น้ําหนักของเนื้อผักบุงดองในภาชนะบรรจุที่ไมรวมสวนที่เปน น้ําดองหรือน้ําปรุงรส ๓. คุณลักษณะที่ตองการ ๓.๑ ลักษณะทั่วไป ตองมีลักษณะที่ดีตามธรรมชาตขิ องผกั บงุ ดอง สว นทเี่ ปน นา้ํ ตอ งไมม ฝี า ขาวหรอื ฟองอนั เนอื่ งมาจากการดอง ๓.๒ สี ตองมีสีที่ดีตามธรรมชาติของผักบุงดอง ๓.๓ กลิ่นรส ตองมีกลิ่นรสที่ดีตามธรรมชาติของผักบุงดอง ปราศจากกลิ่นรสอื่นที่ไมพึงประสงค ๓.๔ ลักษณะเนื้อสัมผัส ตองไมเละ เมื่อตรวจสอบโดยวิธีใหคะแนนตามขอ ๘.๑ แลว ตอ งไดคะแนนเฉลี่ยของแตละลักษณะจากผูตรวจสอบทุกคน ไมนอ ยกวา ๓ คะแนน และไมม ลี กั ษณะใดได  ๑ คะแนนจากผตู รวจสอบคนใดคนหนงึ่ - ๑ - มผช.๑๒๑๕/๒๕๔๙ ๓.๕ สิ่งแปลกปลอม ตอ งไมพ บสงิ่ แปลกปลอมทไี่ มใชสวนประกอบที่ใช เชน เสนผม ดิน ทราย กรวด ชนิ้ สว นหรอื สงิ่ ปฏกิ ลู จากสตั ว ๓.๖ วัตถุเจือปนอาหาร ๓.๖.๑ หามใชสีสังเคราะหทุกชนิด ๓.๖.๒ หากมีการใชวัตถุกันเสียและสารเพิ่มความเปนกรด ใหใชไดตามชนดิ และปริมาณที่กฎหมายกําหนด ๓.๗ ความเปนกรด-ดาง ตองไมเกิน ๔.๐ ๓.๘ จุลินทรีย ๓.๘.๑ จํานวนจุลินทรียทั้งหมด ตองนอยกวา ๑ ๑๐๖ โคโลนีตอตัวอยาง ๑ กรัม × ๓.๘.๒ สตาฟโลค็อกคัส ออเรียส ตองนอยกวา ๑๐๐ โคโลนีตอตัวอยาง ๑ กรัม ๓.๘.๓ เอสเชอริเชีย โคไล โดยวิธีเอ็มพีเอ็น ตองนอยกวา ๓ ตอตัวอยาง ๑ กรัม ๓.๘.๔ ยีสตและรา ตองไมเกิน ๑๐๐ โคโลนีตอตัวอยาง ๑ กรัม ๔. สุขลักษณะ ๔.๑ สุขลักษณะในการทําผักบุงดอง ใหเปนไปตามคําแนะนําตามภาคผนวก ก. ๕. การบรรจุ ๕.๑ ใหบรรจุผักบุงดองในภาชนะบรรจุที่สะอาด ปดไดสนิท และสามารถปองกันการปนเปอนจากสิ่งสกปรก ภายนอกได ๕.๒ น้ําหนักสุทธิหรือน้ําหนักเนื้อของผักบุงดองในแตละภาชนะบรรจุ ตองไมนอยกวาที่ระบุไวที่ฉลาก ๖. เครื่องหมายและฉลาก ๖.๑ ที่ภาชนะบรรจุผักบุงดองทุกหนวย อยางนอยตองมีเลข อักษร หรือเครื่องหมายแจงรายละเอียดตอไปนี้ให เห็นไดงาย ชัดเจน (๑) ชื่อเรียกผลิตภัณฑ เชน ผักบุงดอง ผักบุงดองปรุงรส (๒) สวนประกอบที่สําคัญ (๓) ชนิดและปริมาณวัตถุเจือปนอาหาร (ถามี) (๔) น้ําหนักสุทธิหรือน้ําหนักเนื้อ (๕) วัน เดือน ปที่ทํา และวัน เดือน ปที่หมดอายุ หรือขอความวา “ควรบริโภคกอน (วัน เดือน ป)” - ๒ - มผช.๑๒๑๕/๒๕๔๙ (๖) ขอแนะนําในการเก็บรักษา (๗) ชื่อผูทําหรือสถานที่ทํา พรอมสถานที่ตั้ง หรือเครื่องหมายการคาที่จดทะเบียน ในกรณที ใี่ ชภ าษาตา งประเทศ ตอ งมคี วามหมายตรงกบั ภาษาไทยทกี่ าํ หนดไวข า งตน ๗. การชักตัวอยางและเกณฑตัดสิน ๗.๑ รนุ ในทนี่ ี้หมายถงึ ผกั บงุ ดองทมี่ สี ว นประกอบเดยี วกนั ทาํ ในระยะเวลาเดยี วกนั ๗.๒ การชักตัวอยางและการยอมรับ ใหเปนไปตามแผนการชักตัวอยางที่กําหนดตอไปนี้ ๗.๒.๑ การชกั ตวั อยา งและการยอมรบั สาํ หรบั การทดสอบสงิ่ แปลกปลอม การบรรจ ุ และเครอื่ งหมายและ ฉลาก ใหชักตัวอยางโดยวิธีสุมจากรุนเดียวกัน จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เมื่อตรวจสอบแลว ทุกตัวอยางตองเปนไปตามขอ ๓.๕ ขอ ๕. และขอ ๖. จึงจะถือวาผักบุงดองรุนนั้นเปนไปตามเกณฑ ที่กําหนด ๗.๒.๒ การชกั ตวั อยา งและการยอมรบั สาํ หรบั การทดสอบลกั ษณะทวั่ ไป ส ี กลนิ่ รส และลักษณะเนื้อสัมผัส ใหใชตัวอยางท่ผี านการทดสอบตามขอ ๗.๒.๑ แลว จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เมื่อตรวจสอบ แลวทุกตัวอยางตองเปนไปตามขอ ๓.๑ ถึงขอ ๓.๔ จึงจะถือวาผักบุงดองรุนนั้นเปนไปตามเกณฑที่ กําหนด ๗.๒.๓ การชกั ตวั อยา งและการยอมรับ สําหรับการทดสอบวัตถุเจือปนอาหารและความเปนกรด-ดาง ให ชักตัวอยางโดยวิธีสมุ จากรุนเดียวกัน จํานวน ๓ หนวยภาชนะบรรจุ เพื่อทําเปนตัวอยางรวม โดยมี น้ําหนักรวมไมนอยกวา ๒๐๐ กรัม กรณีตัวอยางไมพอใหชักตัวอยางเพิ่มโดยวิธีสุมจากรุนเดียวกัน ใหไดตัวอยางที่มีน้ําหนักรวมตามทกี่ าํ หนด เมอื่ ตรวจสอบแลว ตัวอยา งตอ งเปน ไปตามขอ ๓.๖ และ ขอ ๓.๗ จงึ จะถอื วา ผกั บงุ ดองรนุ นนั้ เปน ไปตามเกณฑท กี่ าํ หนด ๗.๒.๔ การชกั ตวั อยา งและการยอมรบั สาํ หรบั การทดสอบจุลินทรีย ใหชักตัวอยา งโดยวธิ สี มุ จากรนุ เดยี วกนั จาํ นวน ๓ หนว ยภาชนะบรรจ ุ เพอื่ ทาํ เปน ตวั อยา งรวม โดยมนี า้ํ หนกั รวมไมน อ ยกวา ๒๐๐ กรมั กรณี ตวั อยา งไมพ อใหช กั ตวั อยา งเพมิ่ โดยวธิ สี มุ จากรนุ เดยี วกนั ใหไ ดต วั อยา งทมี่ นี า้ํ หนกั รวมตามทกี่ าํ หนด เมอื่ ตรวจสอบแลว ตัวอยา งตอ งเปน ไปตามขอ ๓.๘ จงึ จะถอื วา ผกั บงุ ดองรนุ นนั้ เปน ไปตามเกณฑท ี่ กาํ หนด ๗.๓ เกณฑตัดสิน ตัวอยางผักบุงดองตองเปนไปตามขอ ๗.๒.๑ ขอ ๗.๒.๒ ขอ ๗.๒.๓ และขอ ๗.๒.๔ ทุกขอ จึงจะถือวา ผักบุงดองรุนนั้นเปนไปตามมาตรฐานผลิตภัณฑชุมชนนี้ - ๓ - มผช.๑๒๑๕/๒๕๔๙ ๘. การทดสอบ ๘.๑ การทดสอบลักษณะทั่วไป สี กลิ่นรส และลักษณะเนื้อสัมผัส ๘.๑.๑ ใหแตงตั้งคณะผูตรวจสอบ ประกอบดวยผูที่มีความชํานาญในการตรวจสอบผักบุงดองอยางนอย ๕ คน แตละคนจะแยกกันตรวจและใหคะแนนโดยอิสระ ๘.๑.๒ วางตัวอยางผักบุงดองลงในชามกระเบื้องสีขาว ตรวจสอบโดยการตรวจพินิจและชิม ๘.๑.๓ หลักเกณฑการใหคะแนน ใหเปนไปตามตารางที่ ๑ ตารางที่ ๑ หลักเกณฑการใหคะแนน (ขอ ๘.๑.๓) ระดับการตัดสิน (คะแนน) ลักษณะที่ตรวจสอบ เกณฑที่กําหนด ดีมาก ดี พอใช ตองปรับปรุง ลักษณะทั่วไป ตองมีลักษณะที่ดีตามธรรมชาติของ ๔ ๓ ๒ ๑ ผักบุงดอง สวนที่เปนน้ําตองไมมีฝา ขาวหรือฟองอันเนอื่ งมาจากการดอง สี ตองมีสีที่ดีตามธรรมชาติของผักบุง ๔ ๓ ๒ ๑ ดอง กลิ่นรส ตองมีกลิ่นรสที่ดีตามธรรมชาติของ ๔ ๓ ๒ ๑ ผักบุงดอง ปราศจากกลิ่นรสอื่นที่ไม พึงประสงค ลักษณะเนื้อสัมผัส ตองไมเละ ๔ ๓ ๒ ๑ ๘.๒ การทดสอบสิ่งแปลกปลอม ภาชนะบรรจุ และเครื่องหมายและฉลาก ใหตรวจพินิจ ๘.๓ การทดสอบวัตถุเจือปนอาหาร ความเปน กรด-ดา ง และนา้ํ หนกั เนอื้ ใหใชวิธีทดสอบตาม AOAC หรือวิธีทดสอบอื่นที่เปนที่ยอมรับ ๘.๔ การทดสอบจุลินทรีย ใหใชวิธีทดสอบตาม AOAC หรือ BAM หรือวิธีทดสอบอื่นที่เปนที่ยอมรับ ๘.๕ การทดสอบน้ําหนักสุทธิ ใหใชเครื่องชั่งที่เหมาะสม - ๔ - มผช.๑๒๑๕/๒๕๔๙ ภาคผนวก ก. สุขลักษณะ (ขอ ๔.๑) ก.๑ สถานที่ตั้งและอาคารที่ทํา ก.๑.๑ สถานที่ตั้งตัวอาคารและที่ใกลเคียง อยูในที่ที่จะไมทําใหผลิตภัณฑที่ทําเกิดการปนเปอนไดงาย โดย ก.๑.๑.๑ สถานที่ตั้งตัวอาคารและบริเวณโดยรอบ สะอาด ไมมีน้ําขังแฉะและสกปรก ก.๑.๑.๒ อยูหางจากบริเวณหรือสถานที่ที่มีฝุน เขมา ควัน มากผิดปกติ ก.๑.๑.๓ ไมอยใู กลเคียงกับสถานที่นารังเกียจ เชน บริเวณเพาะเลี้ยงสัตว แหลงเก็บหรือกําจัดขยะ ก.๑.๒ อาคารที่ทํามีขนาดเหมาะสม มีการออกแบบและกอสรางในลักษณะที่งายแกการบํารุงรักษา การทํา ความสะอาด และสะดวกในการปฏิบัติงาน โดย ก.๑.๒.๑ พื้น ฝาผนัง และเพดานของอาคารที่ทํา กอสรางดวยวัสดุที่คงทน เรียบ ทําความสะอาด และ ซอมแซมใหอยูในสภาพที่ดีตลอดเวลา ก.๑.๒.๒ แยกบริเวณที่ทําออกเปนสัดสวน ไมอยูใกลหองสุขา ไมมีสิ่งของที่ไมใชแลวหรือไมเกี่ยวของกับ การทําอยูในบริเวณที่ทํา ก.๑.๒.๓ พื้นที่ปฏิบัติงานไมแออัด มีแสงสวางเพียงพอ และมีการระบายอากาศที่เหมาะสม ก.๒ เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณในการทํา ก.๒.๑ ภาชนะหรืออุปกรณในการทําที่สัมผัสกับผลิตภัณฑ ทําจากวัสดุมีผิวเรียบ ไมเปนสนิม ลางทําความ สะอาดไดงาย ก.๒.๒ เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณที่ใช สะอาด เหมาะสมกับการใชงาน ไมกอใหเกิดการปนเปอน ติดตั้งไดงาย มีปริมาณเพียงพอ รวมทั้งสามารถทําความสะอาดไดงายและทั่วถึง ก.๓ การควบคุมกระบวนการทํา ก.๓.๑ วัตถุดิบและสวนผสมในการทํา สะอาด มีคุณภาพดี มีการลางหรือทําความสะอาดกอนนําไปใช ก.๓.๒ การทํา การเก็บรักษา การขนยาย และการขนสง ใหมีการปอ งกันการปนเปอนและการเสื่อมเสียของ ผลิตภัณฑ ก.๔ การสุขาภิบาล การบํารุงรักษา และการทําความสะอาด ก.๔.๑ น้ําที่ใชลางทาํ ความสะอาดเครอื่ งมอื เครอื่ งจกั ร อปุ กรณ  และมอื ของผทู าํ เปน นา้ํ สะอาดและมปี รมิ าณ เพียงพอ ก.๔.๒ มีวิธีการปองกันและกําจัดสัตวนําเชื้อ แมลงและฝุนผง ไมใหเขาในบริเวณที่ทําตามความเหมาะสม ก.๔.๓ มกี ารกาํ จดั ขยะ สงิ่ สกปรก และนา้ํ ทงิ้ อยา งเหมาะสม เพอื่ ไมก อ ใหเ กดิ การปนเปอ นกลบั ลงสผู ลติ ภณั ฑ ก.๔.๔ สารเคมีที่ใชลางทําความสะอาด และใชกําจัดสัตวนําเชื้อและแมลง ใชในปริมาณที่เหมาะสม และ เก็บแยกจากบริเวณที่ทํา เพื่อไมใหปนเปอนลงสูผลิตภัณฑได ก.๕ บุคลากรและสุขลักษณะของผูทํา ผูทําทุกคน ตองรักษาความสะอาดสว นบุคคลใหดี เชน สวมเสื้อผาที่สะอาด มีผาคลุมผมเพื่อปองกันไมให เสนผมหลนลงในผลิตภัณฑ ไมไวเล็บยาว ลางมือใหสะอาดทุกครั้งกอนปฏิบัติงาน หลังการใชหองสุขา และเมื่อมือสกปรก - ๕ -