Klaus Seybold Studien zu Sprache und Stil der Psalmen Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft Herausgegeben von John Barton · Reinhard G. Kratz Choon-Leong Seow · Markus Witte Band 415 De Gruyter Klaus Seybold Studien zu Sprache und Stil der Psalmen De Gruyter ISBN 978-3-11-024097-9 e-ISBN 978-3-11-024098-6 ISSN 0934-2575 LibraryofCongressCataloging-in-PublicationData Seybold,Klaus. StudienzuSpracheundStilderPsalmen/KlausSeybold. p. cm. - (Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissen- schaft,ISSN0934-2575;Bd.415) Includesbibliographicalreferencesandindex. ISBN978-3-11-024097-9(hardcover:alk.paper) 1.Bible.O.T.Psalms-Language,style. I.Title. BS1430.52.S49 2010 2231.2066-dc22 2010025084 BibliografischeInformationderDeutschenNationalbibliothek DieDeutscheNationalbibliothekverzeichnetdiesePublikationinderDeutschen Nationalbibliografie;detailliertebibliografischeDatensindimInternet überhttp://dnb.d-nb.deabrufbar. (cid:2)2010WalterdeGruyterGmbH&Co.KG,Berlin/NewYork Druck:Hubert&Co.GmbH&Co.KG,Göttingen (cid:2)GedrucktaufsäurefreiemPapier PrintedinGermany www.degruyter.com Vorwort(cid:561) (cid:561) (cid:561) Die(cid:561)erste(cid:561)Aufsatzsammlung(cid:561)mit(cid:561)dem(cid:561)Titel:(cid:561)„Studien(cid:561)zur(cid:561)Psalmenaus(cid:556) legung“,(cid:561)Stuttgart(cid:561)1998(cid:561)hatte(cid:561)dazu(cid:561)gedient,(cid:561)meinen(cid:561)1996(cid:561)erschienen(cid:561) Psalmenkommentar(cid:561)(in(cid:561)der(cid:561)Reihe(cid:561)HAT(cid:561)Tübingen)(cid:561)zu(cid:561)entlasten.(cid:561)Da(cid:561)für(cid:561) die(cid:561)Auslegung(cid:561)der(cid:561)Psalmtexte(cid:561)nur(cid:561)ein(cid:561)beschränkter(cid:561)Raum(cid:561)zur(cid:561)Verfü(cid:556) gung(cid:561)stand,(cid:561)musste(cid:561)und(cid:561)konnte(cid:561)die(cid:561)wissenschaftliche(cid:561)Diskussion(cid:561)und(cid:561) forschungsgeschichtliche(cid:561)Begründung(cid:561)der(cid:561)eigenen(cid:561)Position,(cid:561)auf(cid:561)die(cid:561)im(cid:561) Kommentar(cid:561)weithin(cid:561)verzichtet(cid:561)werden(cid:561)musste,(cid:561)auf(cid:561)die(cid:561)„Studien“(cid:561)ver(cid:556) legt(cid:561)werden.(cid:561)Die(cid:561)vorliegende(cid:561)Aufsatzsammlung(cid:561)steht(cid:561)im(cid:561)Zusammen(cid:556) hang(cid:561)mit(cid:561)der(cid:561)Arbeit(cid:561)an(cid:561)der(cid:561)„Poetik(cid:561)der(cid:561)Psalmen.(cid:561)Poetologische(cid:561)Studien(cid:561) zum(cid:561)Alten(cid:561)Testament(cid:561)I“,(cid:561)Stuttgart(cid:561)2003,(cid:561)in(cid:561)dem(cid:561)Sinn,(cid:561)dass(cid:561)die(cid:561)dort(cid:561)ver(cid:556) tretene(cid:561)Auffassung(cid:561)im(cid:561)Einzelnen(cid:561)an(cid:561)neuen(cid:561)Texten(cid:561)nochmals(cid:561)überprüft,(cid:561) gegebenenfalls(cid:561)korrigiert(cid:561)und(cid:561)die(cid:561)poetologische(cid:561)Analyse(cid:561)weitergeführt(cid:561) wird.(cid:561)Die(cid:561)22(cid:561)Beiträge(cid:561)zu(cid:561)„Sprache(cid:561)und(cid:561)Stil(cid:561)der(cid:561)Psalmen“(cid:561)haben(cid:561)zum(cid:561) Ziel,(cid:561)die(cid:561)begonnene(cid:561)Arbeit(cid:561)fortzusetzen.(cid:561) Die(cid:561)einzelnen(cid:561)Beiträge(cid:561)sind(cid:561)–(cid:561)sofern(cid:561)sie(cid:561)bereits(cid:561)gedruckt(cid:561)vorlagen(cid:561)–(cid:561) nur(cid:561)geringfügig(cid:561)überarbeitet(cid:561)worden.(cid:561)Sie(cid:561)wurden(cid:561)an(cid:561)die(cid:561)Reihe(cid:561)ange(cid:556) passt(cid:561)und(cid:561)in(cid:561)ihrer(cid:561)äußeren(cid:561)Gestalt(cid:561)vereinheitlicht.(cid:561)Ansonsten(cid:561)erschei(cid:556) nen(cid:561)sie(cid:561)jedoch(cid:561)–(cid:561)mit(cid:561)der(cid:561)freundlichen(cid:561)Genehmigung(cid:561)der(cid:561)betreffenden(cid:561) Verlage(cid:561)–(cid:561)in(cid:561)der(cid:561)Form(cid:561)der(cid:561)Erstfassung(cid:561)als(cid:561)eigenständige(cid:561)Studien,(cid:561)die(cid:561) noch(cid:561)Anlass(cid:561)und(cid:561)Umstände(cid:561)ihrer(cid:561)Entstehung(cid:561)erkennen(cid:561)lassen.(cid:561)Das(cid:561) bringt(cid:561)mit(cid:561)sich,(cid:561)dass(cid:561)es(cid:561)gelegentlich(cid:561)zu(cid:561)Überschneidungen(cid:561)und(cid:561)Wieder(cid:556) holungen(cid:561)in(cid:561)der(cid:561)Sache(cid:561)kommt.(cid:561)(cid:561) Mein(cid:561)Dank(cid:561)gilt(cid:561)den(cid:561)Herausgebern(cid:561)der(cid:561)Reihe,(cid:561)dass(cid:561)sie(cid:561)der(cid:561)Aufnah(cid:556) me(cid:561)der(cid:561)Sammlung(cid:561)in(cid:561)die(cid:561)BZAW(cid:561)zugestimmt(cid:561)haben.(cid:561)Er(cid:561)gilt(cid:561)in(cid:561)be(cid:556) sonderer(cid:561)Weise(cid:561)Frau(cid:561)Dr.(cid:561)Katrin(cid:561)Ott(cid:561)(Jena),(cid:561)die(cid:561)in(cid:561)präziser(cid:561)Feinarbeit(cid:561)das(cid:561) Layout(cid:561)hergestellt(cid:561)hat.(cid:561)Er(cid:561)gilt(cid:561)nicht(cid:561)zuletzt(cid:561)dem(cid:561)Verlag(cid:561)für(cid:561)die(cid:561)vor(cid:556) zügliche(cid:561)Betreuung(cid:561)des(cid:561)Manuskripts.(cid:561) (cid:561) (cid:561) Basel,(cid:561)im(cid:561)August(cid:561)2010(cid:561) Klaus(cid:561)Seybold(cid:561) (cid:561) (cid:561) Inhalt(cid:561) (cid:561) (cid:561) Vorwort(cid:561)(cid:561).........................................................................................................(cid:561)(cid:561)V(cid:561) Zur(cid:561)Einführung(cid:561)(cid:561).............................................................................................(cid:561)(cid:561)1(cid:561) (cid:561) A.(cid:561)Forschungsgeschichtliche(cid:561)Studien(cid:561) 1.(cid:561) Study(cid:561)of(cid:561)Psalms(cid:561)in(cid:561)the(cid:561)19th(cid:561)Century(cid:561)(cid:561).................................................(cid:561)(cid:561)10(cid:561) 2.(cid:561) W.(cid:561)M.(cid:561)L.(cid:561)de(cid:561)Wettes(cid:561)Arbeit(cid:561)an(cid:561)den(cid:561)Psalmen(cid:561)(cid:561).......................................(cid:561)(cid:561)35(cid:561) 3.(cid:561) Bernhard(cid:561)Duhms(cid:561)Psalmenkommentar.(cid:561)Eine(cid:561)Glosse(cid:561)(cid:561).......................(cid:561)(cid:561)53(cid:561) 4.(cid:561) David(cid:561)als(cid:561)Psalmsänger(cid:561)in(cid:561)der(cid:561)Bibel.(cid:561)Entstehung(cid:561)einer(cid:561) (cid:561) Symbolfigur(cid:561)(cid:561)..........................................................................................(cid:561)(cid:561)59(cid:561) B.(cid:561)Einzelpsalmstudien(cid:561) 5.(cid:561) Klangformen(cid:561)im(cid:561)44.(cid:561)Psalm(cid:561)(cid:561)..................................................................(cid:561)(cid:561)81(cid:561) 6.(cid:561) Zum(cid:561)Textprofil(cid:561)des(cid:561)51.(cid:561)Psalms(cid:561)(cid:561)...........................................................(cid:561)(cid:561)93(cid:561) 7.(cid:561) Jerusalem(cid:561)in(cid:561)the(cid:561)View(cid:561)of(cid:561)Psalm(cid:561)76(cid:561)(cid:561)...................................................(cid:561)(cid:561)105(cid:561) 8.(cid:561) Psalm(cid:561)85(cid:561)als(cid:561)sprachliches(cid:561)Kunstwerk(cid:561)(cid:561)..............................................(cid:561)(cid:561)113(cid:561) 9.(cid:561) Psalm(cid:561)90(cid:561)und(cid:561)die(cid:561)Theologie(cid:561)der(cid:561)Zeit(cid:561)(Zeiten)(cid:561)(cid:561)................................(cid:561)(cid:561)129(cid:561) 10.(cid:561) Formen(cid:561)der(cid:561)Textrezeption(cid:561)in(cid:561)Psalm(cid:561)144(cid:561)(cid:561).........................................(cid:561)(cid:561)145(cid:561) 11.(cid:561) Textgenetische(cid:561)Hintergründe(cid:561)des(cid:561)147.(cid:561)Psalms(cid:561)...............................(cid:561)(cid:561)155(cid:561) 12.(cid:561) Krise(cid:561)der(cid:561)Geschichte.(cid:561)Geschichtstheologische(cid:561)Aspekte(cid:561)im(cid:561) (cid:561) Moselied(cid:561)Dt(cid:561)32(cid:561)(cid:561)....................................................................................(cid:561)(cid:561)169(cid:561) 13.(cid:561) Der(cid:561)Hanna(cid:556)Psalm(cid:561)(1.(cid:561)Sam(cid:561)2,1–10)(cid:561)(cid:561)....................................................(cid:561)(cid:561)191(cid:561) 14.(cid:561) Der(cid:561)Jesajapsalm(cid:561)(Jes(cid:561)12,1–6)(cid:561)(cid:561)..............................................................(cid:561)(cid:561)207(cid:561) C.(cid:561)Studien(cid:561)zu(cid:561)speziellen(cid:561)Problemen(cid:561)des(cid:561)Psalters(cid:561) 15.(cid:561) Zur(cid:561)Geschichte(cid:561)des(cid:561)vierten(cid:561)Davidpsalters(cid:561)(Ps(cid:561)138–145)(cid:561)(cid:561)...............(cid:561)(cid:561)221(cid:561) 16.(cid:561) Akrostichie(cid:561)im(cid:561)Psalter(cid:561)(cid:561).......................................................................(cid:561)(cid:561)245(cid:561) 17.(cid:561) Mnemotechnik(cid:561)in(cid:561)den(cid:561)Psalmen.(cid:561)Eine(cid:561)Spurensuche(cid:561)(cid:561)......................(cid:561)(cid:561)259(cid:561) 18.(cid:561) Das(cid:561)Menschenbild(cid:561)der(cid:561)Psalmen(cid:561)(cid:561).......................................................(cid:561)(cid:561)277(cid:561) 19.(cid:561) Feindbild(cid:561)und(cid:561)Menschenwürde(cid:561)in(cid:561)den(cid:561)Psalmen(cid:561)(cid:561)...........................(cid:561)(cid:561)293(cid:561) 20.(cid:561) Dimensionen(cid:561)und(cid:561)Intentionen(cid:561)der(cid:561)Davidisierung(cid:561)der(cid:561)Psalmen.(cid:561) (cid:561) Die(cid:561)Rolle(cid:561)Davids(cid:561)nach(cid:561)den(cid:561)Psalmenüberschriften(cid:561)(cid:561) (cid:561) und(cid:561)nach(cid:561)dem(cid:561)Septuagintapsalm(cid:561)151(cid:561)(cid:561).............................................(cid:561)(cid:561)309(cid:561) VIII(cid:561) Inhalt(cid:561) D.(cid:561)Anhang(cid:561) 21.(cid:561) Krisenfestes(cid:561)Bekenntnis.(cid:561)Predigt(cid:561)am(cid:561)23.(cid:561)Juli(cid:561)2000(cid:561)über(cid:561) (cid:561) Psalm(cid:561)113(cid:561)im(cid:561)Münster(cid:561)Basel(cid:561)(cid:561).............................................................(cid:561)(cid:561)331(cid:561) 22.(cid:561) Enge(cid:561)und(cid:561)Weite.(cid:561)Predigt(cid:561)über(cid:561)Ps(cid:561)119,26.(cid:561)Ökumenischer(cid:561) (cid:561) Semestereröffnungs(cid:556)Gottesdienst(cid:561)in(cid:561)der(cid:561)Peterskirche(cid:561)Basel(cid:561)(cid:561) (cid:561) am(cid:561)29.(cid:561)Oktober(cid:561)1997(cid:561)(cid:561)..........................................................................(cid:561)(cid:561)339(cid:561) (cid:561) (cid:561) Quellennachweis(cid:561)(cid:561).......................................................................................(cid:561)(cid:561)345(cid:561) Abkürzungen(cid:561)(cid:561).............................................................................................(cid:561)(cid:561)347(cid:561) Stellenregister(cid:561)(cid:561).............................................................................................(cid:561)351(cid:561) (cid:561) Zur(cid:561)Einführung(cid:561) I.(cid:561) Die(cid:561)Psalmenforschung(cid:561)im(cid:561)ersten(cid:561)Jahrzehnt(cid:561)des(cid:561)21.(cid:561)Jahrhunderts(cid:561)ist(cid:561) durch(cid:561)zwei(cid:561)Großereignisse(cid:561)geprägt.(cid:561)Einmal(cid:561)durch(cid:561)das(cid:561)Erscheinen(cid:561)des(cid:561) groß(cid:561)angelegten(cid:561)dokumentarischen(cid:561)Bandes(cid:561)Reihe(cid:561)„Formation(cid:561)and(cid:561)In(cid:556) terpretation(cid:561)of(cid:561)Old(cid:561)Testament(cid:561)Literature“(cid:561)Vol.(cid:561)IV(cid:561)unter(cid:561)dem(cid:561)Titel:(cid:561)„The(cid:561) Book(cid:561)of(cid:561)Psalms.(cid:561)Composition(cid:561)and(cid:561)Reception“(cid:561)im(cid:561)Jahre(cid:561)20051,(cid:561)der(cid:561)einen(cid:561) Querschnitt(cid:561)durch(cid:561)die(cid:561)weltweite(cid:561)Beschäftigung(cid:561)mit(cid:561)den(cid:561)Psalmen(cid:561)und(cid:561) dem(cid:561)Psalter(cid:561)bietet.(cid:561)Die(cid:561)Herausgeber(cid:561)Peter(cid:561)W.(cid:561)Flint(cid:561)und(cid:561)Patrick(cid:561)D.(cid:561)(cid:561) Miller(cid:561)haben(cid:561)27(cid:561)Beiträge(cid:561)zusammengestellt,(cid:561)die(cid:561)für(cid:561)die(cid:561)gegenwärtige(cid:561) Forschungslage(cid:561)charakteristisch(cid:561)sind.(cid:561)Mit(cid:561)den(cid:561)Worten(cid:561)der(cid:561)Herausge(cid:556) ber:(cid:561)„The(cid:561)whole(cid:561)is(cid:561)a(cid:561)kind(cid:561)of(cid:561)stratigraphic(cid:561)view(cid:561)of(cid:561)the(cid:561)contemporary(cid:561) study(cid:561)of(cid:561)the(cid:561)Psalms,(cid:561)one(cid:561)that(cid:561)both(cid:561)reflects(cid:561)the(cid:561)work(cid:561)of(cid:561)recent(cid:561)decades(cid:561)of(cid:561) Psalms(cid:561)scholarship(cid:561)and(cid:561)also(cid:561)provides(cid:561)some(cid:561)pointers(cid:561)for(cid:561)where(cid:561)the(cid:561) study(cid:561)of(cid:561)the(cid:561)Psalter(cid:561)may(cid:561)be(cid:561)headed.“(cid:561)2(cid:561)(cid:561) Das(cid:561)zweite(cid:561)herausragende(cid:561)Ereignis(cid:561)war(cid:561)das(cid:561)Colloquium(cid:561)Biblicum(cid:561) Lovaniense(cid:561)von(cid:561)2008,(cid:561)das(cid:561)von(cid:561)Erich(cid:561)Zenger(cid:561)präsidiert(cid:561)wurde(cid:561)und(cid:561)unter(cid:561) fast(cid:561)wörtlich(cid:561)gleichem(cid:561)Titel(cid:561)stand(cid:561)wie(cid:561)das(cid:561)genannte(cid:561)Werk,(cid:561)nämlich:(cid:561) „The(cid:561)Composition(cid:561)of(cid:561)the(cid:561)Book(cid:561)of(cid:561)Psalms“.(cid:561)Es(cid:561)versammelte(cid:561)gut(cid:561)150(cid:561) interessierte(cid:561)Psalmenforscher(cid:561)in(cid:561)Leuven,(cid:561)die(cid:561)in(cid:561)Hauptvorträgen(cid:561)und(cid:561) unzähligen(cid:561)short(cid:561)notes(cid:561)eindrücklich(cid:561)bewiesen,(cid:561)wie(cid:561)lebendig(cid:561)die(cid:561)gegen(cid:556) wärtige(cid:561)Forschung(cid:561)auf(cid:561)diesem(cid:561)Felde(cid:561)ist.3(cid:561)(cid:561) Die(cid:561)Ähnlichkeit(cid:561)der(cid:561)Titel(cid:561)der(cid:561)beiden(cid:561)Veranstaltungen(cid:561)ist(cid:561)kein(cid:561)Zu(cid:556) fall.(cid:561)Sie(cid:561)weisen(cid:561)gemeinsam(cid:561)in(cid:561)die(cid:561)Richtung,(cid:561)die(cid:561)die(cid:561)Forschung(cid:561)generell(cid:561) eingeschlagen(cid:561)hat(cid:561)und(cid:561)weiter(cid:561)verfolgen(cid:561)will,(cid:561)nämlich(cid:561)sich(cid:561)auf(cid:561)die(cid:561)Ent(cid:556) stehung(cid:561)und(cid:561)Gestaltung(cid:561)des(cid:561)Psalters(cid:561)als(cid:561)Psalmensammlung(cid:561)zu(cid:561)kon(cid:556) zentrieren.(cid:561)Zugleich(cid:561)sind(cid:561)sie(cid:561)ein(cid:561)deutliches(cid:561)Zeichen(cid:561)dafür,(cid:561)wie(cid:561)die(cid:561) Psalmenforschung(cid:561)nach(cid:561)eher(cid:561)etwas(cid:561)dürftigen(cid:561)Zeiten(cid:561)um(cid:561)die(cid:561)Mitte(cid:561)des(cid:561) (cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561) 1(cid:561) Erschienen(cid:561) bei(cid:561) J.(cid:561) Brill(cid:561) in(cid:561) Leiden(cid:561) und(cid:561) Boston,(cid:561) auch(cid:561) als(cid:561) Supplement(cid:561) to(cid:561) Vetus(cid:561) Testamentum(cid:561)(VT.S(cid:561)XCIX).(cid:561) 2(cid:561) A.(cid:561)a.(cid:561)O.,(cid:561)6.(cid:561) 3(cid:561) BEThL(cid:561)238(cid:561)(2010).(cid:561)(cid:561) 2(cid:561) Zur(cid:561)Einführung(cid:561) 20.(cid:561)Jahrhunderts(cid:561)dann(cid:561)in(cid:561)der(cid:561)zweiten(cid:561)Hälfte(cid:561)und(cid:561)bis(cid:561)heute(cid:561)richtig(cid:561)auf(cid:556) geblüht(cid:561)ist.4(cid:561) Die(cid:561)Richtung(cid:561)des(cid:561)neuen(cid:561)Weges(cid:561)der(cid:561)Psalmenforschung(cid:561)hat(cid:561)Erich(cid:561) Zenger(cid:561)in(cid:561)seinem(cid:561)Eingangsvortrag(cid:561)und(cid:561)„presidential(cid:561)address“(cid:561)in(cid:561)Leu(cid:556) ven(cid:561) dargestellt:(cid:561) „Von(cid:561) der(cid:561) Psalmenexegese(cid:561) zur(cid:561) Psalterexegese.(cid:561) Eine(cid:561) Forschungsskizze“.(cid:561)Er(cid:561)legte(cid:561)großen(cid:561)Wert(cid:561)darauf,(cid:561)zu(cid:561)betonen,(cid:561)dass(cid:561)die(cid:556) ser(cid:561)Weg(cid:561)keinesfalls(cid:561)das(cid:561)Ende(cid:561)der(cid:561)klassischen(cid:561)Psalmenauslegung(cid:561)der(cid:561) Epoche(cid:561)nach(cid:561)Hermann(cid:561)Gunkel(cid:561)bedeuten(cid:561)müsse.(cid:561)Dass(cid:561)vielmehr(cid:561)die(cid:561) durch(cid:561)Intertextualität(cid:561)eröffnete(cid:561)neue(cid:561)Sicht(cid:561)der(cid:561)Einzelpsalmen(cid:561)im(cid:561)Netz(cid:561) der(cid:561)Kontexte(cid:561)neue(cid:561)Perspektiven(cid:561)sichtbar(cid:561)macht.(cid:561)Sah(cid:561)einst(cid:561)Artur(cid:561)Weiser(cid:561) in(cid:561)den(cid:561)Psalmen(cid:561)„Bilder(cid:561)ohne(cid:561)Rahmen“(cid:561)und(cid:561)war(cid:561)vor(cid:561)allem(cid:561)an(cid:561)der(cid:561)Aus(cid:556) legung(cid:561)der(cid:561)Einzelpsalmen(cid:561)interessiert,(cid:561)so(cid:561)gilt(cid:561)es(cid:561)nun,(cid:561)die(cid:561)durch(cid:561)die(cid:561) Tradition(cid:561)vorgegebene(cid:561)–(cid:561)und(cid:561)nicht(cid:561)nur(cid:561)durch(cid:561)inhaltliche(cid:561)oder(cid:561)formale(cid:561) Kriterien(cid:561)zusammengestellte(cid:561)–(cid:561)Position,(cid:561)Abfolge(cid:561)der(cid:561)Psalmen(cid:561)im(cid:561)maso(cid:556) retischen(cid:561)Psalter(cid:561)zu(cid:561)untersuchen(cid:561)und(cid:561)zu(cid:561)erklären,(cid:561)mit(cid:561)dem(cid:561)Ziel,(cid:561)den(cid:561) Sinn(cid:561)der(cid:561)Psalmgruppen,(cid:561)der(cid:561)Sammlungen,(cid:561)des(cid:561)Buchganzen(cid:561)des(cid:561)Psal(cid:556) ters(cid:561)zu(cid:561)ergründen.(cid:561)Um(cid:561)im(cid:561)Gleichnis(cid:561)zu(cid:561)bleiben:(cid:561)Der(cid:561)Ort(cid:561)der(cid:561)Aufhän(cid:556) gung(cid:561)und(cid:561)Situierung(cid:561)der(cid:561)Bilder(cid:561)in(cid:561)der(cid:561)Ausstellung(cid:561)im(cid:561)Ganzen(cid:561)wird(cid:561) wichtig(cid:561)und(cid:561)für(cid:561)die(cid:561)Deutung(cid:561)und(cid:561)Bedeutung(cid:561)entscheidend.(cid:561)Mit(cid:561)den(cid:561) Worten(cid:561)Erich(cid:561)Zengers:(cid:561)„Weil(cid:561)die(cid:561)Psalterexegese(cid:561)der(cid:561)Meinung(cid:561)ist,(cid:561)…(cid:561)dass(cid:561) der(cid:561)Psalter(cid:561)weder(cid:561)ein(cid:561)zufällig(cid:561)entstandenes,(cid:561)ungeordnetes(cid:561)Archiv(cid:561)noch(cid:561) eine(cid:561)bloße(cid:561)Anthologie(cid:561)ist,(cid:561)sondern(cid:561)sich(cid:561)gezielten(cid:561)Kompositions(cid:556)(cid:561)und(cid:561) Redaktionsprozessen(cid:561)verdankt,(cid:561)geht(cid:561)sie(cid:561)der(cid:561)Frage(cid:561)nach,(cid:561)ob(cid:561)und(cid:561)wie(cid:561)der(cid:561) literarische(cid:561)Textzusammenhang(cid:561)einen(cid:561)zusätzlichen(cid:561)Verstehenshorizont(cid:561) der(cid:561)Einzelpsalmen(cid:561)konstituiert.“(cid:561)5(cid:561)(cid:561) Dabei(cid:561)wird(cid:561)der(cid:561)Begriff,(cid:561)der(cid:561)wie(cid:561)der(cid:561)Begriff(cid:561)„Redaktion“(cid:561)in(cid:561)der(cid:561)neu(cid:556) eren(cid:561) Pentateuch(cid:556)(cid:561) und(cid:561) Prophetenforschung(cid:561) eine(cid:561) bedeutsame(cid:561) Rolle(cid:561) spielt,(cid:561)auch(cid:561)in(cid:561)der(cid:561)Psalmenforschung(cid:561)zum(cid:561)methodischen(cid:561)Leitbegriff,(cid:561) nämlich(cid:561)„Komposition“.(cid:561)Gemeint(cid:561)ist(cid:561)die(cid:561)„composition(cid:561)of(cid:561)the(cid:561)book“,(cid:561) also(cid:561)die(cid:561)Zusammenstellung(cid:561)und(cid:561)Zusammenfügung(cid:561)der(cid:561)Einzelstücke(cid:561) zum(cid:561)Ganzen(cid:561)des(cid:561)überkommenen(cid:561)Psalters.(cid:561)Von(cid:561)der(cid:561)Fülle(cid:561)der(cid:561)Aspekte,(cid:561) die(cid:561)dabei(cid:561)zu(cid:561)berücksichtigen(cid:561)sind,(cid:561)geben(cid:561)die(cid:561)Beiträge(cid:561)der(cid:561)genannten(cid:561) Veranstaltungen(cid:561)im(cid:561)Einzelnen(cid:561)einen(cid:561)Eindruck.(cid:561)Leicht(cid:561)systematisiert(cid:561) und(cid:561)vielleicht(cid:561)etwas(cid:561)willkürlich(cid:561)angeordnet,(cid:561)treten(cid:561)etwa(cid:561)die(cid:561)folgenden(cid:561) (cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561)(cid:561) 4(cid:561) Nicht(cid:561)zu(cid:561)vergessen(cid:561)sind(cid:561)andere(cid:561)Veranstaltungen(cid:561)wie(cid:561)lokale(cid:561)Symposien(cid:561)und(cid:561)Kon(cid:556) gresse(cid:561)zu(cid:561)ähnlichen(cid:561)Themen,(cid:561)wie(cid:561)z.(cid:561)B.(cid:561)der(cid:561)Wiss.(cid:561)Gesellschaft(cid:561)für(cid:561)Theologie(cid:561)(Abtei(cid:556) lung(cid:561)Altes(cid:561)Testament)(cid:561)2008(cid:561)in(cid:561)Berlin,(cid:561)und(cid:561)vor(cid:561)allem(cid:561)das(cid:561)Sonderheft(cid:561)77(cid:561)(2003)(cid:561)der(cid:561)Re(cid:556) vue(cid:561)des(cid:561)Sciences(cid:561)Religieuses(cid:561)mit(cid:561)dem(cid:561)Titel:(cid:561)Le(cid:561)Psautier(cid:561)et(cid:561)les(cid:561)Psaumes.(cid:561)Approches(cid:561) récentes(cid:561)(433–584),(cid:561)ediert(cid:561)von(cid:561)der(cid:561)Faculté(cid:561)de(cid:561)Théologie(cid:561)Catholique(cid:561)der(cid:561)Universität(cid:561) Strasbourg.(cid:561) 5(cid:561) Manuskript,(cid:561)7.(cid:561)