Süleyman Demirel Üniversitesi Suleyman Demirel University İktisadi ve İdari Bilimler The Journal of Faculty of Economics Fakültesi Dergisi and Administrative Sciences Y.2017, C.22, S.2, s.241-252. Y.2017, Vol.22, No.2, pp.241-252. SON KULLANICI BİLGİ TEKNOLOJİLERİ TATMİNİ SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SABİS ÖRNEĞİ END USER INFORMATION TECHNOLOGY SATISFACTION AT SAKARYA UNIVERSITY SABIS ASSESMENT Elif YENİPAZAR*, Aykut Hamit TURAN** Sakarya Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü, [email protected] Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü, [email protected] ÖZ Küreselleşme ile birlikte günümüzde bilginin kaynağı ve bu kaynakla ilgili bireyler arasındaki iletişim önem kazanmıştır. Bilgi teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler eğitim alanında bilgi teknolojilerinin kullanılmasına olanak sunmaktadır. Bu çalışmada kapsamlı bir bilişim uygulaması olan ve Sakarya Üniversitesi tarafından geliştirilen Sakarya Üniversitesi Bilgi Sistemi (SABİS)' in kullanıcı tatmini açısından araştırılması amaçlanmıştır. Veriler, Sakarya Üniversitesi öğrencilerine ve personeline uygulanan anketler yoluyla elde edilmiş olup, anketin hazırlanmasında "son kullanıcı bilgisayar tatmini modeli" temel alınmıştır. Yapılan analizler sonucunda bilgi sistemi son kullanıcı tatmini değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Anket, Son Kullanıcı Bilgisayar Tatmini Modeli, SABİS, Sakarya Üniversitesi Jel Kodları: M15, M19 ABSTRACT Today the importance of resource of information and communication between individuals increase with globalization. The improvements at information technologies provide new opportunities using information technologies in education area. The purpose of this study is to investigate end user computing satisfaction of Education Management Information System of Sakarya University, called SABIS, which is a comprehensive information technology platform developed by Sakarya University. Data were obtained from both Sakarya University students and university staff via administering a survey based on the "End User Computing Satisfaction Model". With analysis, information technology system satisfaction of end users has been assessed. Keywords: Survey, End User Computing Satisfaction Model, SABİS, Sakarya University Jel Codes: M15, M19 1. GİRİŞ Küreselleşme ile birlikte bilgi üretimi ve bağımsız hareket halinde bilgiye ulaşmanın teknoloji önem kazanmıştır. Bilgi, büyük önemi giderek artmaktadır. Bunun bir ölçüde bilmeye ve kavramaya ilişkin kişisel sonucu olarak, bireyler farklı mekanlarda bir kavramdır (İraz, 2015: 243). Bireyler farklı cihazlarla çalışmalarını yürütebil- için ihtiyaç anında zaman ve mekândan mektedir. Bu şekilde yürütülen 241 YENİPAZAR – TURAN 2017 çalışmalarda, veriye erişme, veri transferi, Bugün insanlar bilgi teknolojilerini ve veri paylaşımı ve veri işleme süreçleri, sınırsız bilgiyi yoğun olarak kullanmaktadır zaman ve mekandan bağımsız, hızlı ve (Coşkun, 2004: 243). Öğrenci Bilgi kolay mümkün hale gelmektedir (Sarıtaş ve Sistemleri de eğitimi ve bilgi akışını Üner, 2013:193). hızlandırmak için gelişen bilgi teknolojileri sayesinde oluşturulmuştur. Öğrenci bilgi İletişimdeki çabukluk, üretim ve tüketimde sistemi; eğitim kurumlarının ihtiyaçlarını verimi ve etkinliği artırırken, bilgiden giderecek şekilde tasarlanmış entegre bir yararlanma ve paylaşım daha yoğun ve yazılımdır. Bu çalışmanın amacı Sakarya kolay bir hale gelmiştir (Uluç, 2003: 256). Üniversitesi tarafından geliştirilmiş olan ve İletişim ve bilişim döneminde teknoloji Türkiye'de bazı üniversitelerde de sayesinde bilgi üretimi önem kazanmıştır uygulanan Sakarya Üniversitesi Bilgi (Kocacık, 2003: 3). Platformu (SABİS)'in Doll ve Küreselleşen dünyada bir çığ gibi çoğalan Torkzadeh(1988) tarafından geliştirilen ve hemen hemen her yerde yaygın bir "son kullanıcı bilişim sistemi tatmini şekilde kullanılan bilişim sistemleri, modeli" kullanılarak üniversite personeli ve günümüzde her çeşit örgütte temel bir öğrencilerinin tatminini ölçmektir. Sakarya görev üstlenmiştir. Bilgisayarların Üniversitesi Bilgi Sistemi (SABİS) aynı sayılamayacak kadar çok özelliği ile zamanda, akademik personel, idari personel örgütsel iletişimin etkinliğinde önemli bir ve öğrenciler ile misafir kullanıcıların araç haline gelmiştir (Ada, 2007: 545). yararlanabileceği, üniversite yönetim Yaşam boyu öğrenmede kullandığımız platformudur. SABİS karşılaştırılabilir, bilgisayarlar hayatımızın her alanına rekabetçi ve şeffaf bir yükseköğretim alanı katılmış durumdadır (Çoban Budak, 2013: oluşturmak hedefiyle ortaya çıkan Bologna 58). Yaşadığımız yüzyılda insanlığın nasıl Süreci’ni destekleyen, akademik ve idari bir geleceğini beklediğini tartışılırken, öne süreçlerin kalitesini arttıran, birbiriyle çıkan iki başlık bilgi ve teknolojidir. Bilim bütünleşik çalışan modüllerden oluşan bir ve teknoloji ile haberleşme sistemlerinin yönetim bilgi sistemidir. Sakarya gelişmesi sonucu bilgi hem artmış, hem de Üniversitesi kullanıcıları giriş yaptıktan çeşitlenmiş bulunmaktadır (Tahirov, 2007: sonra, yetkileri dahilinde yapabilecekleri 123). Günümüzde bilim ve teknolojide tüm işlemler için kategorilere ayrılmış yaşanan hızlı gelişmeler insanları servislere erişim sağlayabilmektedirler. yaşamlarında büyük ölçüde etkilemektedir. Birbirleri ile bütünleşik çalışan Bilgi ile teknoloji arasında, giderek artan modüllerden oluşan SABİS’in kişisel bir hızla birbirlerini her seferinde bir üst servisler ve genel servisler olmak üzere iki düzeyde üreterek çoğaltan bir ilişki tip hizmeti bulunmaktadır. Kişisel servisler mevcuttur (Bayraç, 2003: 48). d a h i l i n d e ; s a ü p o s t a , sks spor randevu, Bilginin elde edilmesi, saklanması, öğrenci bilgi sistemi, hesap ayarları, kalite iletilmesi günümüzde bir ihtiyaçtır. Bu yönetim bilgi sistemi, önceki kazanımlar ihtiyacın maksimum fayda ile bulunmaktadır. Genel servisler dâhilinde; karşılanabilmesi ise bilgi teknolojilerinin bir bakışta SAÜ, birim değerlendirme, kullanılmasına bağlıdır (Yıldız ve İşcan, kütüphane, kurumsal performans, rehber, 2013: 21). Bilgi teknolojileri kullanımı, menü, mekanlar, eğitim destek sistemi, sadece teknik anlamda bir değişimi değil, eğitim bilgi sistemi, tezler, saüport, e- aynı zamanda kavramsal anlamda bir kampüs, projeler, stratejik yönetim ve ders zihinsel dönüşümü gerekli kılmaktadır programları yer almaktadır. Zaman (Aksoy ve Kara, 2013: 2). Hızla gelişen içerisinde değişiklikler gösteren bu teknolojiler ve bu gelişmelere her alanlarda uygulama geliştirilmeye devam etmektedir. ayak uydurmaya çalışan insanoğlu eğitim alanında da gelişmelerden de maksimum düzeyde faydalanmak için çabalarını sürekli arttırmaktadır (Akseki ve Ergin, 2012: 365). 242 C.22, S.2 Son Kullanıcı Bilgi Teknolojileri Tatmini Sakarya Üniversitesi SABİS Örneği 2. LİTERATÜR (Çağlayan, 2011: 381). Bir kullanıcı bazı hizmet alternatiflerinin mevcut olduğunu Son yıllarda son bilgisayar kullanıcı tatmini düşündüğünde hizmetin düzeyi yükseldiği konusu yönetim bilişim sistemleri gibi, bu yükselme kullanıcının hizmetin literatüründe ilgi odağı haline gelmektedir düzeyi üzerinde etkili olabileceğini (Etezadi-Amoli ve Farhoomand, 1991: 1). düşündüğünde de görülür (Karakaş, 1999: Doll ve Tokrzadeh tarafından 1988 yılında 62). Çünkü kullanıcı memnuniyetinin yapılan bir çalışmada, son kullanıcıların düzeyi, sistemi kuranların değil hizmet kullandıkları yazılımlara ait düşünceleri verilen bireylerin istek, gereksinim ve alınarak ilk kez literatüre girdiği beklentilerinin en üst düzeyde sisteme söylenebilmektedir. Bu çalışmada 5 yansımasıyla yükselebilmektedir. (Yılmaz, faktörden oluşan son kullanıcı bilişim 2010: 48) sistemi tatmini modeli yer almaktadır. Bu faktörler; içerik (content), kullanım Birkaç yıldır bilgi sistemleri araştırmacıları kolaylığı (ease of use), doğruluk (accuracy), bilgi sisteminin başarısı hakkında kullanıcı güncellik (timeliness), biçim (format)'tır. algılarının değerlendirilmesiyle ilgilenmiş- lerdir (Heilman ve Brusa, 2006:84). Kullanıcı tatmininin ölçülmesi ve Davranışın belirleyici faktörleri önemlidir değerlendirilmesi için en sık kullanılan çünkü sistem kullanımı üzerinde tatmin ve yöntemlerden birisi anket yöntemidir. İlk etkilenme gibi bütün diğer sonuçlar ön kez 1983 yılında Bailey ve Pearson’ın görülebilmektedir (Agarwal ve Prasad, “Development Of A Tool For Measuring 1997:560). Bu sebeple kullanıcıların and Analysing Computer User Satisfaction” sistemden istek ve beklentileri önem adlı araştırmalarında 39 farklı faktörden kazanmıştır. oluşan bilgisayar kullanıcı tatmini ve kullanıcı bilgi tatmini tanımı yapılmıştır. Genel olarak tatmin, durumu etkileyen Bu tanımda farklı faktörler merkeze faktörler çeşidine yönelik tutumları veya oturtulduğu için ‘faktör tabanlı’ tanım duyguların toplamını ifade etmektedir olarak da kabul edilmektedir. Bu çalışmada (Legris vd, 2003: 192). Kullanıcı tatmini, ayrıca 39 farklı faktör için 5’er kullanıcının gereksinimlerinin karşılanması değerlendirme ölçütü belirtilmiştir. Bu ile ortaya çıkacağı için kullanıcının ölçütlerden dördü kalite ile ilgiliyken gereksinimlerinin ne kadarının beşincisi faktörün önemi ile ilgilidir. Bu karşılandığının ölçülmesi onun vereceği ölçütler; kesinlik (accuracy), itimat bilgilere dayanmaktadır (Erdem, 1995; 24). (reliability), zamanlılık (timeliness), En basit anlatımı ile kullanıcı tatmini, ilintililik (relevancy), güvenç (confidence) kullanıcıların beklentileri ile aldıkları 'tir. Daha sonra Ives, Olson ve Baroudi arasındaki farktır. Bu tatmin düzeyi tarafından 1983 yılında 13 faktörlü ve 7’şer mantıksal olarak verilen hizmetin objektif ölçüt değeri bulunan “The Measurement Of bir değerlendirmesine ve kullanıcı User Information Satisfaction” adlı ikinci gereksinimlerinin ne kadar karşılandığına bir çalışma yayınlanmıştır (Şeker, 2014). dayandırılabilir. Ancak kullanıcı Kullanıcı memnuniyeti günümüzde giderek gereksinimlerinin analizi önemlidir çünkü önem kazanan bir mevzu haline kullanıcı gereksinimleri statik değil gelmektedir. dinamiktir (Westbrook, 1993: 542; Akt: Kullanıcı memnuniyeti, kullanıcıların Karakaş, 1999: 62). bekledikleri hizmetler, kurumdan Son kullanıcı ise, amaçlanan bir şey için beklentileri ile kurumun bu beklenti, hizmet son ya da nihai kullanıcı olarak ve gereksinimleri karşılamaya yönelik tanımlanabilmektedir (Bergersen, 2004: 5). olarak gösterdiği hizmet ve çalışmaların ne Son kullanıcı tatmini, bir kullanıcının belirli ölçüde uyuştuğudur ve kullanıcıların bir bilgisayar uygulaması ile ilgili tutumu bunlardan duydukları memnuniyet kullanıcı olarak kavramsallaştırılmaktadır (Doll ve memnuniyeti olarak belirtilebilmektedir Torkzadeh, 1988:261). 243 YENİPAZAR – TURAN 2017 3. YÖNTEM 3.2. Araştırmanın Önemi Bu bölümümde araştırmanın amacı, Bilgi sistemlerinde meydana gelen kapsamı, önemi, evren ve örneklemi yer gelişmeler bu sistemlerin her alanda almaktadır. Ayrıca çalışmada kullanılan kullanılmasına yol açmıştır. Bilgi sistemleri veri toplama aracı, çalışmanın modeli ve ve son kullanıcıların etkileşimi bu uygulama metoduna da yer verilmiştir. sistemlerden gerekli verimin alınabilmesi için üzerinde durulması gereken en önemli 3.1. Araştırmanın Amacı ve Kapsamı konulardan biridir. Bununla birlikte bilgi Bu araştırmanın amacı Sakarya Üniversitesi sistemleri son kullanıcıların çalışmalarını tarafından geliştirilmiş olan ve Türkiye'de desteklemekte ve son kullanıcılara bazı üniversitelerde de uygulanan Sakarya faaliyetlerinde yardımcı olmaktadır. Üniversitesi Bilgi Platformu (SABİS)'in Üniversite bilgi sistemleri; üniversitenin Doll ve Torkzadeh (1988) tarafından kaynaklarının etkin kullanımını geliştirilen “son kullanıcı bilişim sistemi sağlamaktadır. Ayrıca yöneticilerin doğru tatmini modeli” kullanılarak üniversite kararlar almaları için doğru bilgiye personeli ve öğrencilerinin tatminini ihtiyaçları vardır ve bu konuda onlara ölçmektir. Bu amacın gerçekleştirilmesi yardımcı olmaktadır. Doğru bilginin için veri toplama aracı olarak anket kullanılmaması ise hem zaman hem de kıt kullanılmıştır. Ayrıca çalışmada anket kaynakların israfına yol açmaktadır. Bunun katılımcıları hakkında temel demografik sonucunda son kullanıcı bilgi sistemleri veriler ve tanımlayıcı istatistikler verilmiş, tatmini önem kazanmıştır ve bu konuda çalışma modelinin güvenirliliği analiz yapılan çalışmalar artmıştır. edilmiş, daha sonra veriler korelasyon 3.3. Araştırmanın Modeli analizi ve faktör analizi ile test edilmiştir. Bu testlerin analizi SPSS 20.0 programı Bu çalışmanın modeline aşağıda yer kullanılarak yapılmıştır. verilmiştir. İçerik Doğruluk Son Kullanıcı Bilişim Sistemi Biçim Tatmini Kullanım Kolaylığı Güncellik Şekil 1: Son Kullanıcı Bilişim Sistemi Tatmini Modeli Kaynak: Doll ve Torkzadeh, 1988:268 244 C.22, S.2 Son Kullanıcı Bilgi Teknolojileri Tatmini Sakarya Üniversitesi SABİS Örneği Modeli oluşturan faktörler; b a ğ l a n t ı l a r ı n t a m o l a r a k a ç ı l m a s ı v e a ç ı l a n bağlantıların güncel olması gibi özellikleri 1. İçerik (content): Kullanıcı ve ifade etmektedir. uygulamanın kendisini de içeren, kullanıcı ve uygulama arasındaki etkileşim ile ilgili 5. Biçim (format); Kullanılan sistemin olduğu düşünülen varlıkların (kişi, yer veya fiziki açıdan genel görünümünü ifade nesne) durumuyla ilgili kullanılabilecek etmektedir. herhangi bir bilgi anlamına gelmektedir 3.4. Evren ve Örneklem (Greenberg, 2001: 258). Sakarya Üniversitesinin mevcut tüm 2. Kullanım kolaylığı (ease of use): kampüslerde yaklaşık 84535 öğrenci, 742 Sistemin kullanımı kolay olmalı, idari personel, 2984 akademik personel kullanıcılar her türlü bilgiye rahatça ve her araştırmanın evrenini, bu evren içinden yerden ulaşabilmeli, her formatta raporlama ulaşılabilen 393 öğrenci, 26 idari personel, yapılabilmeli, sistemdeki her şey yeniden 54 akademik personel araştırma tanımlanabilecek kadar esnek olmalıdır örneklemini oluşturmuştur. Bu örneklem (Akseki ve Ergin, 2012: 365). Potansiyel büyüklüklerinin belirlenmesinde kullanıcılar tarafından sistemler kullanımı araştırmanın özellikleri, araştırmada daha kolay ve daha az karmaşık olarak kullanılan değişken sayısı, araştırmada algılandığında sistemlerin kabul edilmesi ve yapılacak analizlerin özellikleri ve benzer kullanılması daha yüksektir (Agarwal ve çalışmalarda kullanılan örnek hacimleri Prasad, 1997: 562). Eğer son kullanıcılar dikkate alınmıştır. Ayrıca örneklem kolayda bir uygulamayı kullanışı kolay bulurlarsa, örnekleme metoduna göre belirlenmiştir. onlar daha faydalı kullanıcılar olabilirler ve Verilerin eksik olması ve yanlış kodlama bu yüzden daha iyi şekilde avantaj sağlayıp nedenleriyle 23 anket analiz için bilgisayar programının kapasitesini ortaya kullanılmamıştır. Dolayısıyla nihai analizler çıkartırlar. Ayrıca kullanım kolaylığı 370 anket üzerinden yapılmıştır. verimliliği arttırabilir ya da karar verme yetkisine sahip kişilere daha çok alternatif 3.5. Veri Toplama Aracı inceleme konusunda olanak Araştırmada veri toplama aracı olarak anket sağlayabilmektedirler (Doll ve Torkzadeh, kullanılmıştır. Anket üniversite 1988: 263). öğrencilerinin, idari personelin ve akademik 3. Doğruluk (accuracy): Sistemin personelin son kullanıcı tatmininin içeriğindeki bilginin güvenilir ve tam ölçülmesi amaçlanarak üç bölümden olması ile birlikte kendinden beklenen oluşmaktadır. Birinci bölümde araştırmacı değeri verebilmesidir. Sayfadaki bilgileri tarafından hazırlanan katılımcıların kişisel kontrol eden bir editör yada uzmanın olup durumlarına ilişkin cinsiyet, doğum yılı, olmadığı, sayfadaki metin, grafik, ses gibi fakülte, meslek, medeni hal, aylık toplam öğelerin hatalı yada eksik olup olmadığı gelir ve eğitim durumunu belirlemeye gibi özellikleri ifade etmektedir (Brown, yönelik yedi soru sorulmuştur. İkinci 2002: 9 ; Akt: Kurulgan ve Bayram, 2006: bölümde Doll ve Torkzadeh'in (1988) The 144). Measure of End User Computing Satisfaction adlı çalışmaları ve bu 4. Güncellik (timeliness): Bilişim sistemi- çalışmadaki ölçekler baz alınarak sistemle nin başarısı bilgi içeriği, bilgi güncelliği, ilgili kullanıcıların düşüncelerini öğrenme bilginin toplanması ve sınıflandırılması amaçlı on iki soru sorulmuştur. Son olarak üç boyutta görülebilmektedir. bölümde ise araştırmacı tarafından Gelecekteki olayları öngörebilmek için hazırlanan açık uçlu soruya yer verilmiştir. finansal ve finansal olmayan bilgiden Sistem kullanıcılarının genel düşünce ve meydana gelir. Güncellik bilişim sisteminin önerilerini kısaca yazmaları istenmiştir. sistematik ve periyodik raporlar sağlama kabiliyetiyle ilişkilidir (Dastgir ve Mortezaie, 2012: 292). Sistemdeki 245 YENİPAZAR – TURAN 2017 3.6. Uygulama çok sayıda değişkenden oluşan veri setine ait faktörlerin ortaya çıkarılmasına ve veri Anket araştırmacı tarafından öğrencilere, setinde yer alan değişkenler arasındaki idari personele ve akademik personele ilişkilerin daha kolay anlaşılmasına uygulanmıştır. 12.05.2015-29.05.2015 ve yardımcı olduğu için faktör analizi tercih 18.02.2016- 26.02.2016 tarihleri arasında edilmiştir. Modeli oluşturan ölçekler anket yolu ile toplanan veriler frekans (f) ve arasındaki ilişki ve bu ilişkinin gücünün yüzde (%) analizleri ve testlerle incelenip hesaplanması için korelasyon analizi tercih yorumlanmıştır. edilmiştir. Analizlerde SPSS 20.0 programı kullanılmıştır. 4. BULGULAR 4.1. Tanımlayıcı İstatistikler Bu bölümde anket katılımcıları hakkında Aşağıda Tablo 1’de anket katılımcılarının temel demografik veriler ve tanımlayıcı genel demografik özellikleri ile temel istatistikler verilmiş, araştırma modelini tanımlayıcı istatistikler verilmiş ve oluşturan ölçeklerin güvenilirliği analiz yorumlanmıştır. edilmiştir. Ayrıca aralarında ilişki bulunan Tablo1: Tanımlayıcı İstatistikler Karakteristik N Yüzde(%) Yaş 18-24 260 70,3 25-31 82 22,2 32-38 17 4,4 39-45 5 1,4 46-52 6 1,6 Cinsiyetiniz Kadın 190 51,4 Erkek 180 48,6 Medeni Haliniz Bekar 322 87 Evli 48 13 Eğitim Durumunuz Lise 1 0,3 Ön lisans 8 2,2 Lisans 299 80,8 Lisans Üstü 62 16,8 Mesleğiniz Öğrenci 290 78,4 Akademik Personel 54 14,6 İdari Personel 26 7 Aylık Toplam Gelir Düzeyi 1000 TL den az 226 61,1 1000-2000 55 14,9 2001-5000 85 23 5000 TL den fazla 4 1,1 Fakülte İşletme Fakültesi 127 34,3 Siyasal Bilgiler Fakültesi 109 29,5 Mühendislik Fakültesi 134 36,2 246 C.22, S.2 Son Kullanıcı Bilgi Teknolojileri Tatmini Sakarya Üniversitesi SABİS Örneği gelir seviyesi oldukça düşüktür (%61,1’i Sonuçlara göre; Genellikle genç yaşta olan 1000 TL’nin altında gelire sahiptir). katılımcılar tesadüfi olarak ankette yer Katılımcıların (%14,9'u 1000-2000 TL almıştır.(%70,3’ü 18- 24 yaş arası)dır. arası), (%23'ü 2001-5000 TL arası) ve (%22,2'si 25- 31 yaş arası), (%4,4'ü 32-38 (1,1'i 5000 TL'den fazla) gelire sahiptir. yaş arası), (% 1,4'ü 39-45 yaş arası) ve (% Katılımcıların görevli olduğu veya öğrenim 1,6'sı 46-52 yaş arası) katılımcılardan gördüğü fakülte oranları ise; İşletme oluşmaktadır. Katılımcıların %51,4'ü kadın fakültesi %34,3, siyasal bilimler fakültesi geri kalan %48,6'sı ise erkektir. %29,5 ve son olarak mühendislik fakültesi Katılımcıların %87'si bekar geri kalan %36,2'dir. %13'ü ise evlidir. Katılımcıların çoğunun (%80,8) eğitim durumu lisanstır. Lisans 4.2. Modelin Güvenilirliği üstü eğitim durumuna sahip olan Bu bilimsel araştırmada kullanılan ölçekler katılımcılar (%16,8), ön lisans (%2,2) ve Doll ve Torkzadeh'in (1988) “The Measure lise (%0,3) oranındadır. Katılımcıların of End User Computing Satisfaction” adlı çoğunun öğrenci (%78,4) olması beklenen çalışmalarından elde edilmiştir. Aşağıda bir sonuçtur ve geriye kalanların % 14,6'sını Tablo 2’de bu araştırmada kullanılan akademik personel %7'sini ise idari modelin ölçeklerinin soru sayıları ve personel oluşturmaktadır. Katılımcıların güvenilirlikleri hakkında bilgiler yer çoğunun öğrenci olması nedeniyle genel almaktadır. Tablo 2: Araştırma Ölçekleri Nitelikleri Ölçek Kaynak Soru Sayısı Cronbach Alpha İçerik Doll ve Torkzadeh (1988) 4 0,856 Doğruluk Doll ve Torkzadeh (1988) 2 0,850 Biçim Doll ve Torkzadeh (1988) 2 0,685 Kullanım Kolaylığı Doll ve Torkzadeh (1988) 2 0,696 Güncellik Doll ve Torkzadeh (1988) 2 0,750 güvenilir denilebilmektedir. İçerik ve Ölçeklerin güvenilirlik değerlerini ölçen en doğruluk ölçekleri 0,81-100 arasında önemli ölçü Cronbach Alpha değeridir. değerler aldıkları için çok güvenilir Bu değer ve güvenilirlik derecesi ise: (0,01- oldukları söylenebilmektedir. Tüm sorular 0,20) arasında hiç güvenilmez, (0,21-0,40) güvenilirlik analizine dâhil edilmiştir, arasında güvenilmez, (0,41-0,60) arasında herhangi bir soru ölçeklerden silinmemiş nispeten güvenilir, (0,61-0,80) arasında veya çıkarılmamıştır. güvenilir, (0,81-100) çok güvenilir'dir Ölçekler arasındaki ilişki ve bu ilişkinin (Nakip, 2006: 146). Dolayısıyla biçim, gücünün hesaplanması için korelasyon kullanım kolaylığı ve güncellik ölçekleri analizi yapılmıştır. Tablo 3'te ise 0,61-0,80 arasında değerler aldıkları için korelasyon analizi sonuçları yer almaktadır. 247 YENİPAZAR – TURAN 2017 Tablo 3: Korelasyon Analizi Sonuçları Kullanım İçerik Doğruluk Biçim Güncellik Kolaylığı Korelasyon Katsayısı 1,000 ,561** ,535** ,517** ,567** İçerik Anlamlılık (2-kuyruklu) . ,000 ,000 ,000 ,000 N 370 370 370 370 370 Doğruluk Korelasyon Katsayısı ,561** 1,000 ,535** ,432** ,501** Anlamlılık (2-kuyruklu) ,000 . ,000 ,000 ,000 Spearman's rho N 370 370 370 370 370 Korelasyon Katsayısı ,535** ,535** 1,000 ,513** ,456** Biçim Anlamlılık (2-kuyruklu) ,000 ,000 . ,000 ,000 N 370 370 370 370 370 Korelasyon Katsayısı ,517** ,432** ,513** 1,000 ,471** Kullanım Kolaylığı Anlamlılık (2-kuyruklu) ,000 ,000 ,000 . ,000 N 370 370 370 370 370 Korelasyon Katsayısı ,567** ,501** ,456** ,471** 1,000 Güncellik Anlamlılık (2-kuyruklu) ,000 ,000 ,000 ,000 . N 370 370 370 370 370 Burada içerik ölçeği ile doğruluk, biçim, pozitif, -1'e yaklaştıkça güçlü bir negatif kullanım kolaylığı ve güncellik ölçekleri ilişki var demektir (Nakip, 2006: 354). arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki Pozitif değerler pozitif yönlü doğrusal bir vardır. Korelasyon katsayıları ise sırasıyla; ilişkiyi; negatif değerler ise negatif yönlü 0.561, 0.535, 0.517, 0.567'dir. Doğruluk ters bir ilişkiyi göstermektedir. Bunun ölçeği ile içerik, biçim, kullanım kolaylığı anlamı doğruluk, içerik, biçim, kullanım ve güncellik ölçekleri arasında pozitif kolaylığı ve güncellik ölçekleri değerlerine yönlü anlamlı bir ilişki vardır. Korelasyon bakıldığında bu ölçekler arasında pozitif katsayıları ise sırasıyla; 0.561, 0.535, 0.432, yönlü doğrusal bir ilişkinin varlığıdır. 0.501'dir. Biçim ölçeği ile içerik, doğruluk, Değişkenler arasında ilişkileri en yüksek kullanım kolaylığı ve güncellik ölçekleri derecede temsil edecek az sayıda faktör arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki elde etmek amacıyla faktör analizi vardır. Korelasyon katsayıları ise sırasıyla; yapılmıştır. Verilerin faktör analizine uygun 0.535, 0.535, 0.513,0.456'dır. Kullanım olup olmadığı Bartlett küresellik testi ve kolaylığı ölçeği ile içerik, doğruluk, biçim Kaiser-Meyer-Olkin(KMO) ile test ve güncellik ölçekleri arasında pozitif edilmiştir. Bartlett testinin p değeri 0.05 yönlü anlamlı bir ilişki vardır. Korelasyon anlamlılık derecesinden düşük ise katsayıları ise sırasıyla; 0.517, 0.432, 0.513, değişkenler arasında faktör analizi yapmaya 0.41'dir. Güncellik ölçeği ile içerik, yeterli düzeyde bir ilişki vardır. KMO doğruluk, biçim ve kullanım kolaylığı örnekleme yeterliliğinin kabul edilebilir en ölçekleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir alt sınırı 0.50'dir (Çinko vd., 2016: 80). ilişki vardır. Korelasyon katsayıları ise Yapılan KMO ve Bartlett testi sonucunda p sırasıyla; 0.567, 0.501, 0.456, 471'dir. değeri 0.000 olduğundan değişkenler analiz Spearman Korelasyon katsayısı sürekli yapmaya uygundur. KMO değeri ise 0.88 değişkenler arasındaki ilişkinin derecesini olduğu için değişkenler faktör analizine belirlemek için kullanılan bir araçtır. uygundur denilebilmektedir. Tablo 4'te ise Korelasyon katsayısı -1 ile +1 arasında yer faktör analizi sonuçlarına yer verilmiştir. almaktadır. +1' e yaklaştıkça güçlü bir 248 C.22, S.2 Son Kullanıcı Bilgi Teknolojileri Tatmini Sakarya Üniversitesi SABİS Örneği Tablo 4: Faktör Analizi Sonuçları Faktör4 Faktör1 Faktör2 Faktör3 Faktör5 Sorular Kullanım İçerik Doğruluk Biçim Güncellik Kolaylığı Sabis ihtiyaç duyduğum bilgiyi 0,820 sağlamaktadır. Sabis 'teki bilgi içeriği ihtiyaçlarımı 0,841 kapsamaktadır. Sabis ihtiyacıma tam olarak uygun rapor 0,700 sağlamaktadır. Sabis yeterli bilgi sağlamaktadır. 0,636 Sabis içeriği ve bilgileri doğrudur. 0,902 Sabis' in doğruluğundan memnunum. 0,775 Sabis çıktılarının(raporların, ekran menülerinin) kullanışlı formatta 0,874 sunulduğunu düşünmekteyim. Sabis'te sunulan bilgiler net ve 0,534 anlaşılırdır. Sabis kullanıcı dostudur. 0,761 Sabis'in kullanışı kolaydır. 0,820 Sabis'ten ihtiyacım olan bilgiyi 0,765 zamanında alabilmekteyim. Sabis güncel bilgi sağlamaktadır. 0,841 Tablo 4’te Temel Bileşenler metodu ve teknolojileri sayesinde oluşturulmuştur. Varimax Rotasyonu ile faktör analizine tabi Öğrenci bilgi sistemi; eğitim kurumlarının tutulmuş 12 ifade yer almaktadır. Beş ihtiyaçlarını giderecek şekilde tasarlanmış faktörlü sonuç, değişkenliğin yaklaşık entegre bir yazılımdır. %88’ini açıklayacak niteliktedir. Faktör Bu çalışmada, Sakarya Üniversitesi yükleri ise 0,50'nin üzerinde çıkmıştır. tarafından geliştirilmiş bir uygulama olan Faktörler analize, Eigenvalue’ları 1’in SABİS’in kullanıcı tatmin düzeyinin üzerinde olacak şekilde SPSS tarafından araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla otomatik olarak dâhil edilmiştir. Ayrıca Sakarya Üniversitesi tarafından geliştirilmiş faktör yüklerinin iç içe geçme durumu olan ve Türkiye'de bazı üniversitelerde de olmadığı ve yanlış faktörleşme olmadığı uygulanan Sakarya Üniversitesi Bilgi durumu görülmüştür. Böylece değişkenler Platformu (SABİS)'in Doll ve arasındaki ilişkiyi en iyi açıklayan, bu Torkzadeh(1988) tarafından geliştirilen ilişkinin anlaşılmasına ve yorumlanmasına "son kullanıcı bilişim sistemi tatmini yardımcı olan en az sayıdaki faktörler modeli" kullanılarak üniversite personeli ve belirtilmiştir. Bunun sonucunda öğrencilerinin tatminini ölçmektir. faktörlerden her birinin değişkenlerden her birini açıklama derecesi elde edilmiştir. Anketlerden gelen geri bildirimlere göre son kullanıcıların çoğu sistem üzerinde olumlu düşüncelere sahiptir. Aşağıdaki SONUÇ VE ÖNERİLER tabloda yer alan bilgiler ise sistemin eksikliği olarak göze çarpmaktadır. Öğrenci Bilgi Sistemleri eğitimi ve bilgi akışını hızlandırmak için gelişen bilgi 249 YENİPAZAR – TURAN 2017 Tablo 5: Açık Uçlu Sorunun Cevapları 1. Çoktan seçmeli sınavların sonuçlarının sınav okuma merkezinden doğrudan Sabis'e aktarımını sağlayabilecek bir ara yüzün geliştirilmesinin notların Sabis'e girişi, hocanın işlerinin kolaylaştırılmasına olanak sağlayacağı düşüncesindeyim. 2. Sabis'ten oldukça memnunum sadece finallerden sonra bütünlemeye girecek muhtemel öğrencilerin listesini(sadece sayıda yeter) rapor olarak verirse bütünleme sınavlarını Akademik planlarken çok kolaylık olur. Çünkü bu bilgi tek tek her öğretim üyesinden Personel istenmektedir. 3. Türkiye'deki çoğu üniversiteye göre etkin bir sistemdir. Tek sorun ders kaydı dönemlerinde yoğunluk yaşanmasıdır. Bunun haricinde bir sorun görünmemektedir. 4. Bütünlemeye girecek olan öğrencilerin kağıt israfını önlemek için önceden bildirilmesi gerekir. Sınav dönemi not girişlerinde sistem yavaşlamaktadır. Bu sorunun giderilmesi gerekmektedir. 5. Sabis bütünleme sınavlarına yönelik olarak da güncellenebilir. Sabis akademik faaliyetler sekmesi çok verimsizdir. 1. Ders seçimleri zamanında sistem çökmektedir. Yeterli yönlendirme olduğunu düşünmüyorum. Öğrenci 2. Ders seçimlerindeki yoğunluğa bir çözüm bulunmalıdır. 3.Sınav zamanı ve ders seçim döneminde sistem kullanılmamakta ve hata vermektedir. İdari Personel 1. Maaş bordrolarının zamanında yayınlanması gerekmektedir. Ancak, anketlerin büyük bir çoğunluğu Bu çalışma, akademisyenler ve öğrencilere uygulanmış olması ve uygulamacılar için son kullanıcı bilişim anketlerin sadece İşletme Fakültesi, Siyasal teknolojileri tatmininin sağlanmasında Bilgiler Fakültesi ve Mühendislik Fakültesi hangi faktörlerin dikkate alınması gerektiği öğrencilerine uygulanmış olması ise konusunda literatürdeki modeli doğrulayıcı çalışmanın kısıtı olup, Sakarya niteliktedir. Ayrıca bu çalışmada çeşitli Üniversitesi’ndeki diğer bölümlerin sistem analizler ile değerlendirilen anket ileride hakkındaki memnuniyetlerini yorumlama son kullanıcı tatmini konusunda yapılacak konusunda bir engel olarak karşımıza olan çalışmalarda yol gösterici olarak çıkmaktadır. kullanılabilir. KAYNAKÇA 1. ADA, N. (2007). "Örgütsel İletişim ve Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yeni Bilgi Teknolojileri, Örgütsel 4(1): 42-61. İletişim Ağları", Ege Akademik Bakış / 5. BERGERSEN, B.M. (2004). "User Ege Academic Review, 7(2): 543-551. Satisfaction And Influencing Issues", 2. AGARWAL, R., ve PRASAD, J. Network and System Administration (1997). "The Role Of Innovation Research Surveys, 1: 5-26. Characteristics And Perceived 6. COŞKUN, N. (2004). "Elektronik Voluntariness In The Acceptance Of Ticaretin Gelişiminde Temel Information Technologies", Decision Dinamikler Ve Gelişimi Önündeki Sciences, 28(3): 557-582. Engeller", Çukurova Üniversitesi 3. AKSOY, R., ve KARA, A. (2013). Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, "Bilgi Teknolojilerinin Çalışanlar 13(2): 243-257. Tarafından Benimsenmesi: Karadeniz 7. ÇAĞLAYAN, P. (2011). "Halk Ereğli'de Kobi Çalışanları Üzerine Bir Kütüphanesi Hizmetlerine İlişkin Uygulama", Uluslararası İktisadi ve Kullanıcı Memnuniyeti, Bilgi Dünyası, İdari İncelemeler Dergisi, 5(10): 2-20. 12(2), 379-398. 4. BAYRAÇ, H.N. (2003). "Yeni 8. ÇİNKO, M., YURTKORU, E.S. ve Ekonominin Toplumsal Ekonomik Ve DURMUŞ, B. (2016). "Sosyal Teknolojik Boyutları", Osmangazi 250