T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DEVLET KONSERVATUVARI SAHNE SANATLARI BÖLÜMÜ TİYATRO ANA SANAT DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ SHAKESPEARE’DE AŞK ROMEO VE JULIET – ANTONIUS VE KLEOPATRAKARŞILAŞTIRMASI ZİYA KÜRKÜT 2501917833 TEZ DANIŞMANI PROF. SUAT NAZMİ ÖZTURNA İSTANBUL – 2015 ÖZ SHAKESPEARE’DE AŞK:ROMEO VE JULIET – ANTONIUS VE KLEOPATRAKARŞILAŞTIRMASI ZİYA KÜRKÜT Sevginin hoşgörünün iyiden iyiye azaldığı bir çağda yaşıyoruz. Herkes kendi koruganlarına çekilip sadece soluk almak, bir iki lokma yemek, kısaca gününü hatta anını yaşamak için; nedenini sonucunu ve neyin nereye kadar olduğunu bilmeden para için, sosyal ve bireysel reyting için çalışıyor, çabalıyor. İnsanlar Sosyal paylaşım sitelerinde,sanal dünyada, rumuzlar kullanarak yada sanal röntgencilik ile kendi eksikliğini gidermeye kendini saklamaya çalışıyor. Her geçen gün yalnızlaşıyor, depresyona girip antideprasan ilaçları ile donuk; yaşayan ölüler konumuna geliyor.Kimileri de kaybolmaya yüz tutmuş duyarlılığı yakalamak için, gerek izleyici gerek uygulayıcı olarak kendini Sanat’a veriyor. Ruhunu Sanat ile besliyor. Ben de kendi adıma Shakespeare’e sığındım. Güncelliğini hala koruyan küresel bir yazın adamına. Gözlerimi kapayıp, hayal kurmaya başladığım zaman; Shakespeare karakterlerinde zihnimi arındırıyor, rahatlıyorum. Bunun içindir ki yazar olarak, Shakespeare’i; konu olarak da yaşadığımız yüzyılda eksikliğini hissettiğimiz Aşk’ı seçtim. Beni en çok etkileyen iki trajik aşkı: Romeo ve Juliet; Antonius ve Kleopatra’yı ele aldım. Antonius ve Kleopatra da Sabahattin Eyüboğlu’nun, Romeo ve Juliet‘te Özdemir Nutku’nun çevirilerini kılavuz edindim. Özetle bir aşk yolculuğuna çıkmaya karar verdim. Mitolojiden günümüze yapacağım bu yolculuk da umarım karşılaşacağım sürprizler Aşk’a -Sevgi’ye bakışıma Işık tutar. Anahtar Kelimeler: Aşk,Zehir,Ölüm. iii ABSTRACT SHAKESPEARE IN LOVE:ROMEO AND JULIET – ANTONIUS AND CLEOPATRACOMPARASION ZİYA KÜRKÜT We live in an age where love and tolerance keep fading away completely. Everyone works for their moments where they get to retire to their private sanctuary, grab something to eat or just have a rest. In other words they live for the moment or day to day while they work for money and strive for their personal and social branding. Figuratively speaking, people try to hide themselves or they try to cover up their deficiencies by virtual voyeurism or by using aliases on social networking sites. Every passing day they get lonelier and depressed then they turn into the dull and antidepressant-using living dead.Some devote themselves to art, either as audience or as artists, to capture the sensibility that faces being part of the abyss. They feed their souls with art.And I, myself, found refuge in Shakespeare, a still up-to-date, world- renowned literary persona. When I close my eyes and start dreaming I clear my mind with his characters and then I let go.For that reason I chose Shakespeare as the author and love - which we miss the lack of so much - as the subject. I picked the two tragic love stories influenced me the most; Romeo & Juliet and Antonius & Kleopatra.I used the translation of Sabahattin Eyüboğlu on "Antonius ve Kleopatra" and of Özdemir Nutku on "Romeo ve Juliet" as a guide to me. In short, I decided to go on a journey of love.Hopefully the surprises I will come across through my journey of love starting from mythology to present day can shed Light on my view of Love. Keywords: Love,Poison,Death. iv ÖNSÖZ Aşk sahibindedir. Kelime anlamı ‘’ Sarmaşık ‘’ olan Aşk; toprağa düşen bir sarmaşık tohumuyeşerip bütün bahçeyi sardığı gibi kalbimize düşen sevda tohumları da bizi sarar.Vücudumuza, sosyal dünyamıza, ruhsal dünyamıza yayılır.Bazen bizi sarıp sarmalar ve bizi görünmez kılar. Ruhen bizi kemirir hatta zaman zaman kurutur, sona götürür.Yok eder. Aşk da insanı sarıp sarmalayınca, onu içten içe kemirip, eritip yok eder. Dışarıdanbakıldığında tanım olarak yalnızca Aşk’tır.İnsan Aşk’ı da çevresini görmez, göremez olur.Dışarıdan bakanlar, onun sarılıp sarmalandığını görür ama insan, sarmaşıktan fırsat bulup çevresini göremez. Tarihden buyana yaşanan, yaşatılan, edebiyatadökülen Aşk, sarmaşık anlamına gelen “Işk” kelimesinden türemiştir.Nerede ne zaman karşımıza çıkacağı bilinmez. İhtiyarladığımızda değil birini sevemediğimizde ölmeye başlarız. Ben de bu tezi yazarken karşılaştığım sürprizler, bilinmezler, sihirli cümleler ile sarıp sarmalandım.Bir anlam da edebi bir Aşk’ın Işk’ın aydınlığında kaldım. Hayallerimizdeki ve yeteneğimizde oluşturduğumuz aşkları bencilliğimiz ile yitiririz. Hem mesleki hem de sosyal hayatımda, , fikirleri ve sohbetleri ile her zaman bana ışık tutanyolumu aydınlatan tez danışmanım Sayın Prof. Suat Nazmi Özturna’ya teşekkürü bir borç bilirim. Ziya Kürküt v İÇİNDEKİLER ÖZ ……………………………………………………………….…......iii ABSTRACT …………………………………………………...……….iv ÖNSÖZ ……………………………………………………………..…..v GİRİŞ ……………………………………………………………….......1 BİRİNCİ BÖLÜM MİTOLOJİDE AŞK 1.1 APHRODİTE (VENÜS)....................................................................3 İKİNCİ BÖLÜM RÖNESANS 2.1 RÖNESANS........................................................................................6 2.2 RÖNESANS’DA TİYATRO DÜŞÜNCESİ.......................................7 2.3 ELISABETH ÇAĞI TİYATROSU...................................................12 2.4 ELISABETH ÇAĞINDA SAHNE...................................................15 2.5 ELISABETH ÇAĞINDA TRAGEDYA...........................................15 2.6 ANTİK YUNAN TRAGEDYALARI İLE SHAKESPEARE TRAGEDYALARI ARASINDAKİ FARK..............16 vi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM WILLIAM SHAKESPEARE 3.1 HAYATI...........................................................................................21 3.2 SHAKESPEARE OYUNLARININ KAYNAKLARI.....................23 3.3 SHAKESPEARE’İN OYUNLARI.................................................25 3.4 SHAKESPEARE’DE DİL..............................................................26 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SHAKESPEARE’DE AŞK ÜZERİNE ÖNEMLİ OYUNLAR 4.1 ROMEO VE JULIET.......................................................................27 4.1.1 KAYNAK......................................................................................27 4.1.2 KONU............................................................................................27 4.1.3BİÇİM.............................................................................................28 4.1.4 DEĞERLENDİRME.....................................................................30 4.1.5 SEVGİNİN GÜCÜ VE BİZ..........................................................31 4.2 ANONIUS VE KLEOPATRA ......................................................35 4.2.1 KAYNAK.......................................................................................35 4.2.2 KONU...........................................................................................36 4.2.3 BİÇİM...........................................................................................36 4.2.4 DEĞERLENDİRME.....................................................................37 vii BEŞİNCİ BÖLÜM IŞIK 5.1 ROMEO VE JULIET’TE IŞIK.........................................................44 5.2 ANTONIUS VE KLEOPATRA’DA IŞIK.......................................46 ALTINCI BÖLÜM KARŞILAŞTIRMA 6.1 ROMEO VE JULIET – ANTONIUS VE KLEOPATRA KARŞILAŞTIRMASI............................................................................47 YEDİNCİ BÖLÜM AŞK 7.1 GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE AŞK ÜZERİNE SÖYLEMLER.......................................................................................88 7.2 BİLİMSEL AŞK...............................................................................97 SONUÇ..................................................................................................99 KAYNAKÇA.......................................................................................101 viii GİRİŞ Aşk bir hissetmedir. Yürekten hissedilengüçlü duygularıntoplamıdır.Dış dünyanın tesirleri ile insandaduygu merkezi kalpolarak algılanır.Tüm duygu yankılarının verdiği ızdırap da insanınvücudunu, ruhunu rahat bırakmaz.. “Aşk denen şey bazen yürür, bazen uçar; bazen koşar biriyle birlikte; birbaşkasıyla ölümcül yürüyüşe çıkar; üçüncüyü buzdan heykele çevirir;dördüncüyü atar alevlerin içine.Birini yaralar; öldürür ötekini.Aynı andaçakıp sönen bir şimşeğe benzer.Geceleyin saklar şafakta zapt edilecekolan kaleyi.Çünkü dayanacak güç yoktur karşısında.” Karşılıksız aşkı için intihar eden kadınlar veerkekler, Magripli gibi içini kemirirerek yiyip bitiren kıskançlık ataklarısonucunda aşık olduğueşini elleriyle boğarak öldürenler, hapishaneye düşenler, katliam yapanlar, güzel Helena uğuruna çıkanuzun süren büyük savaşda yok olanlar, düelloda ölenler, işkencede sevgilisinin adınıaçığa çıkartmamak için dişlerini kullanarak dilleriniparçalayıp atanlar, çıldıranlar,akıl hastahanesineyolu düşenler, ününü,şanını ayaklar altına alanlar, aşk uğruna sıfırlanan servetler.İntiharlar, cana kıymalar, aşk yüzünden İngiltere Kralı Edward gibi taht’tan vazgeçenler, Puşkin gibi düelloda öldürülenler, Oscar Wilde gibi hapse düşenler, ufak bir macera için Bill Clinton gibi başkanlığını tehlikeye atanlar. Tüm insanlara o çılgınlıkları yaptıran duygunun adı :AŞK. Karasevda ile aşk birbirinden farklıdır. Tehlikeli olan da karasevdadır. Araplar buna garâm der.Derinden aşık olmayan insanlar kendilerini kıskançlığa kaptırır; sevdiğinin, bir başka bedenden zevk almasını istemez ama bu, aşk ile sahip olmanın birbirine karışmış halidir. Efendi, sevdiği insanın mutlu olacağınıbilse bile bunu bir başkasıyla yapmasınıistemez. Hatta bu durumda sevdiğinin yok olmasınıyeğler. Anna Karenina da; Madam Bovary de intiharlar hepaşk yüzünden; Werther, o da 1 aynı şekilde; Othello, aşk yüzünden cinayet; Fuzuli’den Leyla ile Mecnun. Günümüzde ise hayat’ı, aşk’ı, ölüm’ü, felsefe’yi, edebiyat’ı 140 karakterlik tweet’lerle ifade edilebilmeyi isteyen bir salgın var. ‘' Akıl almaz son dakika: İstanbul’da cinayet.Yasak aşk! Karşılıksız aşk cinayetnde3 ölü Bağcılar. Aşkına karşılık alamayan genç dehşet saçtı;İzmir,. Katili, sevgilisi çıktı. Aşkına karşılık göremeyen adamsevdiği kızı 10 yerinden bıçakladı. Aşkı uğuruna cinnet geçirdi, intihar etti. Aşk intiharları: Konya,Adana, Samsundan’dan intihar haberleri. Sevdiği kadın evlenmek istemeyincePolis memuru, silahını kalbine dayayıp ateşledi. ‘’ Aşk haberleriyle, cinayet ve intihar; günümüzde de birlikte anılıyor. İnsanlığın tarihinde kim bilir ne kadar kişi aşk delirmesinden öldü.Aşk aniden çarpar, onsuz yaşayamaz olursunuz, onu görmediğiniz an çıldırırsınız. Aynı yerde nefes alıyor oluşunuz bile bir mutluluk kaynağıdır. Her an yüzü gözünüzün önünden hiç gitmez. Yaşamınızın amacı: Onasımsıkı sarılmak, onu dünyanın tüm kötülüklerinden korumak, o saf ve naif,ince ruhunu kimsenin zedelemesine izin vermemek olur. Birbirine karışma, birbirinin içinde kaynaşıp yok olma ihtiyacı.Aşktan korkarak, çekinerek, uzak kalarak geçen onca buz gibi yılların birikmişbütün yağmurları yüreğinizden, gözlerinizden sessizce boşalır. 2