T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ YAPILANDIRMACI YAKLAŞIMA DAYALI MATEMATİK PROGRAMINDA PORTFOLYONUN BAŞARIYA VE MATEMATİĞE KARŞI TUTUMA ETKİSİ SEDA ANAHTARCI TEZ DANIŞMANI YRD. DOÇ. DR. ETHEM NAZİF BAYAZITOĞLU EDİRNE 2009 i TEŞEKKÜR “Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Matematik Programında Portfolyonun Başarıya ve Matematiğe Karşı Tutuma Etkisi” adlı araştırmanın ortaya çıkmasında birçok kişinin emeği vardır. Bu çalışmanın oluşabilmesinde en büyük pay sahibi olan verilen anket ve testleri içtenlikle doldurup, çalışmalara katılan tüm öğrencilerime teşekkür ederim. Zamanını benimle paylaşıp, tezin her aşamasında desteğini esirgemeyen Burak ŞERVANLI’ ya, yaşadığım tüm olumsuzluklarda manevi desteğinin yanı sıra ihtiyaç duyduğum anlarda yanımda olan Halil ŞERVANLI’ ya teşekkür ederim. Beni bugünlerime getirip, her durumda yanımda oldukları gibi bana her şeyin en iyisini sunmaya çalışan çok sevgili BABAMA, ANNEME ve benim zorluklarla mücadelemde en iyi yoldaşım olan sevgili KARDEŞİME sonsuz teşekkür ederim. Bu çalışmaya başlamamda beni cesaretlendiren, tezin başlangıcından sonuna kadar beni yalnız bırakmayıp benim kadar emek veren, her türlü olanağı sunup, her durumda arkamda olan Tzelal CHOUSEIN’ e, araştırmalarımda ve düzenlemelerimde yardımıyla hep yanımda olan Sertaç KONURALP’ e sonsuz teşekkür ederim. Tezin her aşamasında sunduğu bilgilerle beni aydınlatan, fikirlerini ve bilgisini benden esirgemeden paylaşan, hayatta da karşılaştığım tüm durumlarda destek olan değerli danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Ethem Nazif BAYAZITOĞLU’ na çok teşekkür ederim. ii Tezin Adı: Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Matematik Programında Portfolyonun Başarıya ve Matematiğe Karşı Tutuma Etkisi Hazırlayan: Seda ANAHTARCI ÖZET Bu araştırmanın amacı yeni sisteme uygun olarak hazırlanan matematik programında kullanılan portfolyoların(Ö.Ü.D.) tam olarak istenen hedeflere ulaşıp ulaşmadığına bakmak ve uygulamada yapılan yanlışları ortaya çıkarmaktır. Bunun yanında öğrencilerin bu uygulamayla beraber matematik dersi hakkındaki tutumlarında ve başarılarında değişmelerin olup olmadığını tespit etmektir. 2008-2009 Edirne İli Lalapaşa İlçesi’ nde Cumhuriyet İlköğretim okulundaki 38 öğrenciyle yürütülen bu çalışmada deneysel yöntem kullanılmıştır. Çalışma sırasında öğrenciler rastgele 20’ si deney, 18’ i de kontrol grubunu oluşturmak üzere iki gruba ayrılmıştır. İki gruba da araştırma öncesi ve sonrasında matematiğe karşı olan tutumlarını belirlemek için ön tutum ve son tutum ölçekleri, çalışmanın matematik başarısına etkisini belirlemek içinse ön test ve son test uygulanmıştır. Araştırma sürecinde deney grubu yapılandırmacı yaklaşıma dayalı matematik programına göre portfolyolar hazırlamış, kontrol grubu ise geleneksel yöntem uygulamaya devam etmiştir. Araştırma öncesinde ve sonrasında verilerin analizi için deney ve kontrol grupları arasında fark olup olmadığını araştırmada “bağımsız gruplar için t testi” ve grupların kendi içerisinde fark olup olmadığını anlamak içinde “bağımlı gruplarda t testi” kullanılmıştır. Araştırma sonrasında yapılandırmacı yaklaşıma dayalı matematik programına göre portfolyo hazırlamanın, geleneksel yönteme göre olumlu tutum geliştirmede ve başarıyı arttırmada etkili olduğu saptanmıştır. Kontrol grubundaki öğrencilerin pasif bir şekilde ders dinlemesi sağlanırken, deney grubu öğrencilerine aktif bir şekilde iii portfolyo hazırlama olanağı sunulması bu öğrencilerin dersi daha iyi anlamalarını ve dersten daha zevk almalarını sağlamıştır. Anahtar Sözcükler: Yapılandırmacı Yaklaşım, Matematiğe Karşı Tutum, Matematik Başarısı, Portfolyo iv Name of Thesis: The Effect of Portfolio in Mathematic Programme Which is Based on Constructivism to the Success and Attitude Towards Mathematic Prepared by: Seda ANAHTARCI ABSTRACT The purpose of this research is to define if the portfolio in mathematic programme which based on constructivism completely reaches the necessary targets and to discover the mistakes done in this application. In addition to this, the aim of it is to define the changes of the success and attitude of students towards mathematic lesson together with this application. This study was conducted with 38 students by using experimental method in Cumhuriyet Primary School in Lalapaşa Distric of Edirne. During the study, students are divided into two groups randomly as a control of 18 students and experiment of 20 students. To the both groups, pre and post attitude scales for defining their attitudes towards mathematic and pre and post tests for determining the effect of this study to sudents’ success were applied before and after research. During the experimental process, experiment group prepared portfolios according to mathematic programme based on constructivism, but control group continued to use traditional method. Before and after the research, independent samples T tests are used to identify whether there are differences or not between experiment and control groups and paired sample T tests are used to identify whether there are differences in groups themselves. After the research, it can be said that preparing a portfolio according to mathematic programme based on constructivism is more effective than traditional method for improving students’ positive attitudes and increasing success. While students in control group listen to lesson passively, students in experiment group v prepare portfolios actively and this causes them to understand lesson better and get more pleasure from lesson. Key Words: Constructivism, Attitude towards Mathematic, Success of Mathematic, Portfolio. vi İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR…………………………………………………………………... i ÖZET…………………………………………………………………………... ii ABSTRACT…………………………………………………………………… iv İÇİNDEKİLER……………………………………………………………….. vi TABLOLAR LİSTESİ………………………………………………………... x BÖLÜM I GİRİŞ…………………………………………………………....... 1 Problem Durumu…….…………………………………………………………. 1 Amaç…………………………………………………………………………… 3 Önem…………………………………………………………………………… 4 Problem Cümlesi……………………………………………………………….. 4 Alt Problemler………………………………………………………………….. 4 Sınırlılıklar……………………………………………………………………... 5 Varsayımlar…………………………………………………………………….. 6 Tanımlar………………………………………………………………………... 6 İlgili Araştırmalar………………………………………………………………. 6 BÖLÜM II İLGİLİ ALANYAZIN………………………………………….. 16 Eğitim…………………………………………………………………………... 16 Eğitimin Amacı………………………………………………………………… 16 Matematik Eğitiminin Genel Amaçları………………………………………… 17 Matematik Öğretiminin Amacı………………………………………………… 19 Yapılandırmacı Yaklaşım……………………………………………………… 20 Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımları………………………………………... 20 vii Bilişsel(Bireysel) Yapılandırmacılık…………………………………………… 21 Sosyal Yapılandırmacılık………………………………………………………. 21 Radikal Yapılandırmacılık……………………………………………………... 22 Yapılandırmacılığın Temel İlkeleri…………………………………………….. 22 Yapılandırmacı Öğretim Süreci ve Temel İlkeleri……………………………... 23 Yapılandırmacı Eğitim Ortamında Öğrenci ve Öğretmen Sorumlulukları…….. 24 Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Değerlendirme…………………………….. 25 Portfolyo………………………………………………………………………... 26 Portfolyonun Amacı……………………………………………………………. 27 Portfolyonun Özellikleri……………………………………………………….. 28 Portfolyonun İçindekiler……………………………………………………….. 30 Portfolyoyu Oluşturan Bölümler……………………………………………….. 31 Portfolyo Türleri……………………………………………………………….. 32 Portfolyo Oluşturmanın Nedenleri……………………………………………... 32 Portfolyoların Oluşturulması ve Uygulanması………………………………… 33 Portfolyo Hazırlamada Öğrencinin Rolü………………………………………. 34 Portfolyo Hazırlamada Öğretmenin Rolü……………………………………… 34 Portfolyo Hazırlamada Velinin Rolü…………………………………………... 35 Portfolyo Değerlendirme……………………………………………………….. 35 Portfolyonun Yararları…………………………………………………………. 36 Portfolyonun Sınırlılıkları……………………………………………………… 37 Matematik ve Portfolyo………………………………………………………... 38 BÖLÜM III ARAŞTIRMA YÖNTEMİ …………………………………….. 40 Araştırmanın Modeli…………………………………………………………… 40 Evren………………………………………………….………………………... 40 Örneklem……………………………………………………………………….. 40 Veriler ve Toplanması………………………………………………………….. 41 Başarı Testi…………………………………………………………………….. 42 Tutum Ölçeği…………………………………………………………………... 43 viii Verilerin Elde Edilmesi………………………………………………………… 44 Verilerin Analizi……………………………………………………………….. 45 BÖLÜM IV BULGULAR VE YORUM ……………………………………. 46 Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum………………………………. 46 İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum………………………………... 47 Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum……………………………... 48 Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum…………………………… 49 Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum……………………………… 50 Altıncı Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum………………………………. 51 BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNERİLER………………………………………... 53 KAYNAKÇA………………………………………………………………….. 56 EKLER………………………………………………………………………… 63 Ek 1. Portfolyo Uygulaması İçin Hazırlanmış Belirtke Tablosu………………. 63 Ek 2. Portfolyo Uygulaması İçin Hazırlanmış Ders Planı Örneği……………... 64 Ek 3. Geleneksel Yöntem Uygulaması İçin Hazırlanmış Ders Planı Örneği…... 68 Ek 4. Tutum Ölçeği…………………………………………………………….. 72 Ek 5. Başarı Testi………………………………………………………………. 74 Ek 6. Öğrenci Portfolyosundaki Öğrenci Ürün Dosyası Yansıtma Formu…….. 78 Ek 7. Öğrenci Portfolyosundaki Öz Değerlendirme Formu………………..….. 79 Ek 8. Portfolyodaki Ürün Dosyası Öz Değerlendirme Formu…………………. 80 Ek 9. Öğrenci Portfolyosundaki Ürün Kontrol Listesi…………………….…... 81 Ek 10. Öğrenci Portfolyosundaki Öğretmen İçin Öğrenci Ürün Dosyası 82 ix Değerlendirme Formu …………………………………………………………. Ek 11. Öğrenci Portfolyosundaki Kapak Mektubu…………………………….. 83 Ek 12. Öğrencilerin Kapak Mektubu Örnekleri………………………………... 84 Ek 13. Öğrencilerin Portfolyoları İçin Hazırladıkları Çalışma Örnekleri...……. 86 Ek 14. Araştırma Uygulamalarına İlişkin Valilik İzin Yazıları………………... 96