SARI BENİZLİ ADAM Abdullah Ziya KOZANOĞLU BİLGE KÜLTÜR SANAT DIMITRIYOS LASKARIDIS KENDİNİ beğenmiş ve cesur Yıldırım Beyazıt, Kosova Meydan Savaşında şehit olan babası Murat Bey'in yerine geçmek için, uğraştan dönen kardeşi Yakup Çelebi'yi babasının çadırında boğdurdu. Savcı Bey'i yalan, düzenle.. Yakup'u kahpece arkadan vuran kama ortadan silindi. Fakat tarih, bunu affetmedi. Yıldırım'ı, Osmanoğullarına kardeş katilliğini aşılayan ilk sultan olarak sayfalarına geçirdi. Yıldırım zaferden zafere koşmuştu. Artık bütün cihanı, Bursa ve Edirne'de oturan Türk sultanı avucunda tutuyordu. Fransa kralından Papa'ya kadar bütün cihan hükümdarlarının gözü Türklerde. Sultanlarının her isteği Avrupa üzerinde yeni bir belâ veyahut sevinç dalgası estiriyor, tiyatrolarına, kitaplarına Beyazıt’ın hayatı sermaye oluyordu. Timurlenk de, kendine güvenen Asyalı bir hakan. Timurlenk ve Beyazıt... O zamanların cihangir yetiştiren tek yaylasında, tek ırktan doğan iki kaplan... Onları birbirine yendirmek isteyen düşmanlarına Beyazıt’ın kendini beğenmişliği de eklenince Ankara'da kapıştılar. Yıldırım uğraşı kaybetti, tutsak düştü. Türk beylerinde kardeşin kardeşe, küçüğün büyüğe saygı devri geçmişti. Yıldırım Beyazıt’ın, kardeşlerini öldürerek açtığı yol, kendi oğullarının da birbirini öldürdükleri kanlı bir meydanda kardeş kavgasını yarattı. Çocukları bu meydanda birbirlerini yediler. En değerlileri değil, en kurnazları., en güçlüleri değil, en riyakârları diğerlerini temizleyerek başa geçti. Bizans'ta şenlik ve zafer alayları yapılıyordu. Beyazıt, Timurlenk'e yenilmişti. Bugünden sonra artık Osmanlıların boyunduruğu altında yaşamak zorunda değillerdi. Türklerin İstanbul'da yaptığı mahkemeler, camiler, mahalleler yağma edilip yıkıldı. Sokaklarda görülen Türkler, iki ay önceki gibi koltuklarını kabartıp gezemiyorlar, ele geçtikleri yerde yatırılıp dayak, sille, tokat denize atılıyorlardı. Meşe caddesine1 çıkan yan sokaklardan birindeki "Beyaz Salkım" meyhanesindeyiz. Keyfi bir türlü eksilmeyen Bizanslılar, bağırıyor, şarkı söylüyor, ağızlarının tadını, sevinçlerini taşırmaya çalışıyorlar. Meyhanenin kuytu bir köşesinde, sarı benizli, kartal gagası gibi kemer burunlu, keskin bakışlı bir genç; dalgın, durmadan içiyor. Bir eli şarap kupasında, diğer eli de kucağında oturan Rum kızının göğsünde. Bir yudum içiyor; iki kere kızı dişliyor. Meyhanede herkes kendi halince bir kız yakalamış. Fakat sayın Anemas zindanları komutanı Laskaridis cenapları geç geldiğinden açıkta kalmıştı. Elinde şarap kupasıyla ayakta dolaşıyor, kadınların çığlıkları, erkeklerin kahkahaları arasında bu gece başkalarına kiralanmış kadınların yumuşak ve yuvarlak yerlerinden ayak üstü bir parça da o meze çalıyor. Dimitriyos cenaplarının bu kaba şakasına kimseler ses çıkarmıyordu. Alışıklık, korkaklık ağızlan kapıyor. Onun bu edepsizce şakasından sanki herkes memnun. Sıra sarı benizli gencin kiralık karısına gelmişti. Gencin dalgın ve bulanık bakışları Dimitriyos cenaplarını şöyle bir, iki saniye olduğu yerde çiviledi. 1 Divanyolu ve Direklerarası. Bunu sezen eski meyhane arkadaşları: - Ondan da al!.. Ondan da alacaksın!., diye bağrıştılar. Dimitriyos Laskaridis cenapları hafifçe öksürdü. - Affedersiniz dostum, diye kekeledi. Sarı benizli genç silkindi. Korkunç gözlerini yerden biter gibi karşısında dikilen bu yeni dostuna (?!) çevirdi: - Bir emriniz mi var?.. Dimitriyos Laskaridis bu soru karşısında büsbütün yutkundu. - Estağfurullah!.. Emir değil, bir rica!.. - Buyurun!.. - Borç verir misiniz? - Kaç para istiyorsunuz? - Hayır, parayı sevmem, geri veremeyeceğim için onu asla ödünç olarak da alamam. Kucağınızdaki dilberi istiyorum!. Sarı benizli genç acı acı güldü: - Ödünç olarak mı? - Evet!.. Birkaç dakika için... Kız da kıkırdayıp duruyordu. Genç adam bir kere kıza baktı. Gözleri döner gibi oldu. Bir şey yapamazdı ama, hani! Onun gözlerindeki ışığı* gören Laskaridis "Ne olur ne olmaz!" diye iki adım geriledi. Fakat genç birden durgunlaştı. Gülerek, kızı bir silkişte onun kucağına fırlattı. - Buyurun! Laskaridis kızı kaptı; belinden kavradı, öptü, kendine çekti. •Delikanlı oralarda değildi. Onlara bakmıyordu bile. Çevredeki çılgınca kahkahalar, gürültüler, onu ilgilendirmiyordu. Laskaridis kıza sordu: - Kim bu suratsız sarı benizli adam? Kız dudağını büktü: - Tanımıyorum. - Nerede buldun?.. - Sokakta!.. Geçiyordum... Yanıma yaklaştı. "Para ve şarap ister misin?" dedi, koluma girdi: "Beni bir meyhaneye götür" dedi. Buraya getirdim. - Adı neymiş? - Söylemiyor... - Vay canına, söylemiyor ha? Sen dur bakayım! Kız da bu kurtuluşu gözlüyormuş ki, kapıdan fırladı kaçtı. Laskaridis sarı benizli gencin omzuna eliyle vurdu: - Teşekkür ederim dostum. Benim ödünç aldığım şeyleri geri vermek her ne kadar... Genç onun sözünü kesti: - Üzülmeyiniz! Ben o kızdan çoktan bıkmıştım... - Bıkmıştınız? Siz gösterişiniz gibi içinizden de hoş ve erkek bir adamsınız... Masanızda oturmama müsaade eder misiniz? -Oturunuz!.. - Bir şarap?!.. - İstediğiniz kadar... - Teşekkür ederim... Ben Bizans'ın eski soylu kişilerindenim. İsmim Dimitriyos Laskaridis'tir... Senelerden beri Anemas zindanlarına bakan bir soyun en küçük torunuyum. Fakat yemin ettim. Bu pis hapishane bekçiliğinden çıktım. Bir daha yapmayacağım. Şimdilik kendime yeni ve soylu bir iş arıyorum. - Güzel. - Evet, güzel olduğunu da ben söylemiştim. Ya siz?! • - Ben mi?.. - Evet, sizin adınız? Siz de mi iş arıyorsunuz? - İşim? Adım?!.. İkisi de yok... - Amma yaptınız ha?.. Piç misiniz yoksa?! Sarı benizli gencin gözleri bir kere daha döner gibi oldu. Fakat kendisini topladı. - Hayır, piç değilim... Ne yazık ki böyle bir mutluluğa eremedim. Babam ve anam vardı. - Şimdi?.. - Şimdi neredeler, bilmiyorum. - Korkunç... Tıpkı Türklerin yeni durumları kadar korkunç. Yıldırım'ın yenilişinden sonra onların ne hal aldıklarını bilirsiniz. - Öyle!.. Çok güzel söylediniz ve bildiniz. Türklerin durumu kadar korkunç bir durumdayım. -Adınız?.. - Bu iş seni çok sardı. Adım Sarı Yani'dir. Sarı Batı da derler. - Sarı Yani mi?! Sarı Batı mı?! Tanıyamadım, hiç duymadığım bir isim. - Düşünmeyiniz... Bulup çıkaramazsınız... Biz Lakedemonyalıyız... - Çok güzel ama... Burada ne arıyorsunuz? -Para! İş!.. - Kılıcınız zorlu mu? - Hatırı sayılacak kadar... - Bizans'ta bir kılıcın hatırı sayılması için çok usta olması gerekir. Burada ne kılıçlar, ne gözüpek kabadayılar erir gider. - Benim kılıcım çok ustadır... - Yok canım? Bir örnek gösterseniz. - Bir örnek mi? Sizi yerinizden bile kıpırdatmadan olduğunuz yere çivileyebilir kılıcım. Dimitriyos Laskaridis kahkahalarla güldü: - Sahicikten çok tatlı sözlü ve çok yamansınız!. Kılıcınız bu işi becereceğe pek benzemiyor ama konuşmanız çok eğlenceli ve iç açıcı. Sonra Bizanslılara vergi bir pişkinlikle yanına çöktü: - Para tutuyorsun gibi? dedi. Sarı benizli adam dudaklarını büzdü: - Nereden bildin?.. - İnsanın bir meyhanede istediği kadar içebilmesinden daha büyük zenginlik olur mu? - Evet... Orası da var ya... Fakat bu adam ne istiyor? SARI BATI DİMİTRİYOS Laskaridis yüzünü buruşturdu: Sarı Batı'nın karşısında bir domuz yavrusunu andıran yuvarlak çehreli, geniş omuzlu bir adam dikilmiş, açık avucunu da ileri uzatmıştı. Sarı Yani şaşıp kalmış gibi sordu: - Hiç sevmediğiniz bir adam olması bana bir şey anlatmaz. Ne istiyor?.. Bu kez iri adam bir ayı homurtusu gibi cevap verdi: -. Ne isteyeceğim, para. - Para mı?.. Acayip... Fakat biz size niçin para vermek zorunda olalım sanki? - İyi ama, içtiğiniz şaraplar!?. - Ha... Şarapların parası mı?.. Laskaridis güldü: - Öyle değil mi ya dostum. Parasız içmedik ya? Sarı Yani kafasını salladı: - Evet vereyim... Doğru gibi... Parasız içmedik. Ağır, isteksiz, elini kuşağının arasına soktu. Sonra telâşla içerisini bir araştırdı, koynuna soktu, ayağa kalktı, silkindi. Rengi iyice sararmıştı. Meyhaneci ile Laskaridis ilk önce, Sarı Batı'nın çıkaracağı keseyi düşünerek gözlerini açmışlardı. Fakat onun telâşlı, şaşkın arandığını görünce kaşlarını çattılar. Laskaridis yan gözle ona bakarak sordu: - Ne oldu dostum? Paranı bitirmiş olmayasın? - Hayır, kaltak kan çalmış... Meyhaneci korkunç bir kahkaha attı: - Çalmışlar mı?.. Fakat olmayan bir parayı kim çalabilir?!.. Sarı Yani hiç kızmadan tekrar yerine oturdu. Şarap kupasını kaptı, bir dikişte bitirdi. - Adam sen de... dedi, giden para olsun. Doldur bir daha. Biz paradan daha değerli neler kaybettik. Alışığız kayba, kazanca. Meyhanecinin de gözleri faltaşı gibi açılmıştı. Açık avucunu Sarı Yani'nin burnuna uzattı: - Ya bizim para kiryos?.. - Sizin para mı? İyi ama, paranın çalındığını söyledik ya?! - Ne zaman çalmışlar?