Adviesrapport - publieksversie “Bouwen aan een nieuw OZG” Stichting Ommelander Ziekenhuis Groep Amstelveen, 20 september 2012 Inhoudsopgave Pagina De contactpersonen bij Aanbiedingsbrief 1 KPMG Plexus voor dit adviesrapport zijn: Management samenvatting 4 1. Toelichting op onze opdracht Drs. Wouter Bos 1.1 Opdrachtformulering 7 Partner, Amstelveen 1.2 Opbouw van de rapportage 9 KPMG Advisory N.V. Tel: +31 (0)20 656 74 28 2. Resultaat [email protected] 2.1 Uitgangspunten scenario’s 11 2.2 Uitwerking scenario’s 13 2.3 Conclusie 20 Drs. Sikko Bruinsma RA Senior Manager, Groningen 3. Aanbevelingen voor vervolg KPMG Advisory N.V. 3.1 Samenvatting van aanbevelingen 23 Tel: + 31 (0)6 51367392 3.2 Relevante thema’s voor vervolgtraject 24 [email protected] Ir. Ilse Matthijssen Senior Manager, Breukelen KPMG Advisory N.V. Tel:+31 (0)6 14 00 82 32 [email protected] © 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige 2 ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting t hrough complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International. Management samenvatting Managementsamenvatting Een nieuwe zorgfunctie in Opdracht Om dit zorgconcept rendabel te maken en te houden moeten efficiencymaatregelen doorgevoerd worden en is productiegroei (naast Noord- en Oost Groningen is De continuïteit van de medisch specialistische zorg in Noord- en Oost de te verwachten groei als gevolg van de groei in de zorgvraag) Groningen is al geruime tijd aandachtspunt voor de OZG en realiseerbaar, maar vraagt noodzakelijk. Zorgverzekeraar Menzis. De financiële situatie van de OZG is intussen wel om grote veranderingen zorgelijk geworden. Het is noodzakelijk om op korte termijn een nieuw, In de business case is rekening gehouden met efficiencymaatregelen voor de OZG-organisatie. toekomstbestendig zorgconcept voor de OZG uit te werken en te van EUR 15,9 miljoen. Productiegroei komt onder andere voort uit de realiseren. Deze opdracht omvat een voorstel tot dit zorgconcept ontwikkelingen in de zorgvraag in Noord- en Oost Groningen. Over het inclusief een financieel gezonde business case. algemeen zien we in de regio een groei van 18% gedurende 2011- 2022 in de zorgvraag, het sterkst in de oncologie en een kleine De opdracht en de rapportage zijn gericht op het ontwerpen van een terugloop in de verloskunde. toekomstbestendig zorgconcept voor de ziekenhuiszorg in Noord- en Oost Groningen. In werkelijkheid beperken de gevolgen van een nieuw Daarnaast kan productiegroei gerealiseerd worden door toename van zorgconcept zich niet uitsluitend tot de ziekenhuiszorg, maar heeft een het marktaandeel en door adherentiegroei. Onder adherentie verstaan dergelijke wijziging ook gevolgen voor het algehele zorglandschap in we het aantal inwoners in het verzorgingsgebied van het ziekenhuis. Noord- en Oost Groningen. De organisatie van de eerste lijn en De locatiekeuze heeft grote invloed op de mogelijke adherentiegroei. verloskundige zorg is daar een voorbeeld van. Bovendien zijn er Een ziekenhuis op een gunstige locatie met een nieuwe uitstraling kan infrastructurele gevolgen ten aanzien van bijvoorbeeld leegstand van bovendien helpen om het marktaandeel te vergroten. de huidige ziekenhuislocaties. Hieraan dient in het nader specificeren In de analysen is geen rekening gehouden met: en realiseren van het zorgconcept aandacht te worden besteed. ■ Voordelen / groei door een eventuele samenwerking met een ander Uitkomst ziekenhuis in Groningen; Van de onderzochte scenario’s voldoet één scenario mogelijk aan de ■ Effecten van een veranderende positie van het Refaja Ziekenhuis zorginhoudelijke en financiële eisen voor een levensvatbaar in Stadskanaal, aangezien het Refaja Ziekenhuis kiest voor een ziekenhuis. In dit scenario blijft er sprake van een perifeer ziekenhuis, samenwerking met Zorggroep Leveste Middenenveld; dat een groot deel van Noord- en Oost Groningen voorziet van basis- en acute zorg. Dit ziekenhuis is gevestigd op één locatie (in plaats van ■ Een indexatie van het prijspeil van de opbrengsten (de kosten de huidige twee locaties). In het zorgconcept blijft sprake van een worden wel geïndexeerd). De ziekenhuissector heeft te maken met voorziening voor acute zorg en dus ook een vorm van Intensive Care diverse budgetkortingen als gevolg van overschrijding van het (hierna: IC) en Spoed Eisende Hulp (hierna: SEH). budget op macro niveau, waardoor het toepassen van een prijsindex voor de opbrengsten niet reëel is. Door nieuwbouw en het doorvoeren van organisatorische verbeteringen zal het ziekenhuis beter toegerust zijn om voldoende Voor het nieuwe ziekenhuis zijn vier mogelijke locaties onderzocht, kwaliteit en continuïteit te bieden. Voor het realiseren van een vorm waarbij Zuidbroek als enige aan de gestelde criteria zou kunnen van IC en SEH is, zeker vanuit kwalitatieve invalshoek, een voldoen op het gebied van kwaliteit en financiën, mits samenwerking samenwerking met andere partners in de regio essentieel. met een ander ziekenhuis wordt gerealiseerd. Deze locatie past echter niet binnen het Provinciaal omgevingsplan van Provincie Groningen. © 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige 4 ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International. Managementsamenvatting Uit het onderzoek blijkt dat de omvang van een nieuw ziekenhuis in Financieel Zuidbroek in 2022 uit 340 tot 360 bedden zal bestaan. Dit is groter dan De financiële toetsing richt zich met name op de vraag of het de huidige omvang van Winschoten en Delfzijl maar dit is nodig om de verzorgingsgebied van voldoende omvang is om tot een gezonde en volumegroei, veroorzaakt door de demografische ontwikkelingen verantwoorde business case te komen. Een business case is gezond (onder andere vergrijzing) en groei van het aantal inwoners in het en verantwoord als er, naast voldoende resultaat en solvabiliteit, verzorgingsgebied van de OZG (adherentie), op te kunnen vangen. voldaan kan worden aan de door financiers gestelde eis dat de Daartegenover staat dat er in het nieuwe ziekenhuis diverse benodigde financiering voor investering binnen 10 jaar terug kan efficiencymaatregelen worden toegepast om het benodigd aantal worden betaald. bedden omlaag te brengen. Dus relatief gezien is het aantal bedden in het nieuwe ziekenhuis lager dan in de huidige situatie. Om het zorgconcept aan de financiële vereisten te laten voldoen zal de OZG een grote verandering moeten doormaken. Dit is Het nieuwe zorgconcept is tot stand gekomen door diverse randvoorwaardelijk voor het creëren van een gezonde business case. mogelijkheden en scenario’s te toetsen aan twee pijlers, te weten Dat is enerzijds het sterk verbeteren van het imago door betere zorginhoudelijk en financieel. dienstverlening aan de patiënt. Hierdoor wordt de kans vergroot dat de Zorginhoudelijk in de business case meegenomen adherentiewinst van 18% (als gevolg van de locatiekeuze Zuidbroek) en de toename van het Bij de zorginhoudelijke toetsing staan twee vragen centraal: marktaandeel van 10% ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd. • Voldoet het scenario aan de bereikbaarheidsnorm voor de acute Anderzijds is er een stevig pakket aan efficiencymaatregelen zorg van 45 minuten? noodzakelijk. • Kan met het zorgaanbod aan de geldende volume- en Op dit punt is de OZG afhankelijk van de veranderbereidheid van de kwaliteitsnormen worden voldaan? huidige organisatie. Zowel de imagoverbetering als de efficiencyslag vergen serieus programmamanagement om deze volumegroei cq. Uit het oogpunt van bereikbaarheid is de locatie Zuidbroek een besparingen daadwerkelijk te kunnen effectueren. gunstige keuze. Bij vestiging van een ziekenhuis met acute zorg functie op deze locatie valt het hele gebied binnen Noord- en Oost De business case welke ten grondslag ligt aan dit zorgconcept, vraagt Groningen binnen de wettelijke norm van 45 minuten (aanrijtijd). om een investering van EUR 115 miljoen. Om deze noodzakelijke investering te kunnen bekostigen, dient een financiering aangetrokken Kijkend naar de volumenormen en kwaliteitseisen, welke veelal nog in te worden. Vanaf 2014 zijn zowel de resultaten als de kasstromen ontwikkeling zijn, is de kans groot dat de OZG hier niet stand-alone in positief. De solvabiliteit is hiermee ultimo 2022 sterk verbeterd naar kan acteren. Zeker gezien de verwachting dat de bestaande volume- 35%. Dit maakt dat de business case gunstig is om de benodigde en kwaliteitseisen in de toekomst verder aangescherpt zullen worden. financiering te verkrijgen. De business case, zoals aangegeven met de De OZG zal dus een samenwerking met andere partners nodig hebben nodige ambitie en taakstellingen, biedt de ruimte om de financiering om aan deze kwaliteitsnormen te kunnen (blijven) voldoen. ultimo 2022 volledig terugbetaald te hebben. © 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige 5 ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International. 1. Toelichting op onze opdracht 1. Toelichting op onze opdracht 1.1 Opdrachtformulering 1.1 Opdrachtformulering De opdracht voor het project is uitgevoerd onder gezamenlijk opdrachtgeverschap van Stichting De Ommelander Ziekenhuisgroep In deze paragraaf zijn de volgende onderwerpen uiteengezet: en Menzis Holding B.V. ■ Achtergrond; Het uit te werken zorgconcept dient te voldoen aan randvoorwaarden ■ Vraagstelling en randvoorwaarden; gesteld vanuit twee verschillende pijlers. ■ Onderzoeksproces; ■ Het zorgconcept dient vanuit zorginhoudelijke kwaliteitskader te voldoen aan de normen met betrekking tot aanrijtijden en volumes. ■ Toetsingskader. ■ Het zorgconcept moet zicht bieden op een duurzaam positief Achtergrond exploitatieresultaat, waarbij de benodigde investeringen De OZG is verantwoordelijk voor de ziekenhuiszorg aan de inwoners in financierbaar moeten zijn. Noord- en Oost Groningen en organiseert zorg vanuit twee locaties: Onderzoeksproces één in Delfzijl en één in Winschoten. De kwaliteit en continuïteit van de ziekenhuiszorg in Noord- en Oost Groningen staat echter onder druk. Om tot een nieuw toekomstbestendig zorgconcept voor de OZG te De OZG en Zorgverzekeraar Menzis hebben daarom al verschillende komen zijn drie stappen binnen het onderzoeksproces doorlopen. onderzoeken uitgevoerd en oplossingsrichtingen verkend om de Zorginhoudelijke kwaliteit en continuïteit van de medisch specialistische zorg in Noord- kwaliteitskaders en Oost Groningen te verbeteren. De financiële situatie van de OZG is intussen zorgelijk geworden en de reeds doorgevoerde maatregelen om het resultaat te verbeteren, zijn niet voldoende om tot een toekomstbestendige situatie te komen. Dit komt mede doordat de OZG verspreid over twee locaties is gehuisvest in gedateerde gebouwen. Stap 1: Stap 2: Stap 3: Zowel vanuit het oogpunt van efficiency- als kwaliteitverbetering is In kaart brengen Oscnetwnaerripoe’sn Advies over huidige situatie zorgconcept nieuwbouw een voorwaarde. Voor het kunnen financieren van een zorgconcept nieuwbouwproject is een toekomstbestendig zorgconcept van doorslaggevend belang. Vraagstelling en randvoorwaarden Financiële De OZG heeft KPMG Plexus gevraagd te ondersteunen bij het haalbaarheid uitwerken van een nieuw zorgconcept en een bijbehorende business case om de continuïteit van de ziekenhuiszorg in Noord- en Oost Figuur 1: Grafische weergave onderzoeksproces Groningen te waarborgen. Navolgend worden de stappen nader toegelicht: De huidige situatie is als uitgangspunt genomen voor het nieuwe zorgconcept, waarbij de zorgproductie, capaciteitenbenutting, personele inzet en de huidige kostenstructuur in kaart zijn gebracht. © 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige 7 ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International. 1. Toelichting op onze opdracht 1.1 Opdrachtformulering De tweede stap bestond uit het ontwerpen van scenario’s voor een Ad 2. In de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) is een norm inzake nieuw zorgconcept, waarbij de toetsing op het zorginhoudelijke de bereikbaarheid van SEH’s vastgelegd. In deze norm is gesteld dat kwaliteitskader en de financiële haalbaarheid centraal staan in de een patiënt binnen 45 minuten bij een SEH-locatie aanwezig moeten uitwerking ervan. kunnen zijn. In de laatste stap hebben we ons advies gegeven, gebaseerd op een Bij de toetsing van de scenario’s op financiële haalbaarheid worden de confrontatie van de uitkomsten van de scenario’s met de criteria gehanteerd: randvoorwaarden uitgewerkt in de twee pijlers. 1. Duurzaam positief exploitatieresultaat; Toetsingskader 2. Minimale solvabiliteit van 15%. Zoals in de weergave van het onderzoeksproces is weergegeven 3. Duurzaam positieve kasstromen; bestaat het toetsingskader enerzijds uit zorginhoudelijke kwaliteitsnormen en anderzijds uit criteria inzake financiële Ad 1. Een financieel toekomstbestendig zorgconcept dient een positief haalbaarheid. exploitatieresultaat te hebben. Dit positief exploitatieresultaat zal naar alle waarschijnlijkheid niet in de eerste jaren na de benodigde Bij het toetsen van de scenario’s op zorginhoudelijke kwaliteitsnormen investeringen behaald worden, maar eventuele aanloopverliezen zullen worden de volgende criteria gesteld: in 10 jaar tijd terugverdiend moeten worden. Dit houdt in dat het 1. De productievolumes die het gevolg zijn van het nieuwe cumulatieve resultaat over 10 jaar positief moet zijn. zorgconcept dienen te voldoen aan de gestelde volumenormen. Ad 2. Een voorwaarde voor het nieuwe zorgconcept is dat het 2. Alle inwoners in Noord- en Oost Groningen dienen binnen 45 financierbaar dient te zijn. Het Waarborgfonds voor de Zorgsector staat minuten bij de nieuwe locatie van de OZG aanwezig te kunnen garant voor bankleningen voor zorginstellingen en verlangt een zijn. minimale solvabiliteit van 15%. Positieve exploitatieresultaten dragen hieraan bij. Afboeking van resterende boekwaarde van te sluiten Ad 1. De volumenormen worden door de overheid en/of locaties heeft een nadelig effect op de solvabiliteit. beroepsverenigingen vastgesteld. De huidige volumenormen betreffen vooral de oncologische en cardiothoracale chirurgie. Het is de Ad 3. Voor de kasstromen geldt hetzelfde als voor het verwachting dat de bestaande normen verder aangescherpt zullen exploitatieresultaat, waarbij de cumulatieve kasstromen over een worden en dat er voor meer ingrepen/aandoeningen volumenormen periode van 10 jaar positief moeten zijn en zodanig dat de benodigde zullen gaan gelden. Een voorbeeld hiervan zijn de kwaliteitseisen voor investering in 10 jaar terugbetaald kan worden. de IC, welke op het moment van schrijven van dit rapport nog in ontwikkeling zijn. Het is nog niet duidelijk wat hier uit gaat komen, maar de verwachting is dat in ieder geval hogere volume-eisen aan een IC gesteld gaan worden. © 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige 8 ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International. 1. Toelichting op onze opdracht 1.2 Opbouw rapportage 1.2 Opbouw rapportage Disclaimer In deze paragraaf wordt nader ingegaan op de leeswijzer en de Wij streven ernaar juiste en tijdige informatie te verstrekken. Wij geldende disclaimers voor dit onderzoek. kunnen echter geen garantie geven dat dergelijke informatie op de datum waarop zij wordt ontvangen nog juist is of in de toekomst blijft. Leeswijzer Daarom adviseren wij u op grond van deze informatie geen Het rapport gaat in op de belangrijkste resultaten en is als volgt beslissingen te nemen behoudens op grond van advies van opgebouwd: deskundigen na een grondig onderzoek van de desbetreffende situatie ■ Hoofdstuk 1 bevat een korte toelichting op de opdracht en de Volledigheidshalve willen wij u erop wijzen dat op het cijfermateriaal kaders en uitgangspunten die zijn gehanteerd bij het beantwoorden waarop het onderzoek is gebaseerd geen accountantscontrole is van de vraag. toegepast en tevens geen beoordelingsopdracht is uitgevoerd. Een en ander impliceert dat aan het cijfermateriaal geen zekerheid met ■ Hoofdstuk 2 bevat de belangrijkste resultaten; de beschrijving van betrekking tot de getrouwheid van dit cijfermateriaal kan worden de mogelijke locatiescenario's vanuit zorginhoudelijk en financieel ontleend. perspectief. ■ Hoofdstuk 3 beschrijft aanbevelingen voor het vervolg op de korte en op middenlange termijn. Verspreidingskring De resultaten van dit onderzoek mogen niet zonder schriftelijke toestemming van KPMG Plexus aan derden verstrekt worden. Graag wijzen wij u op artikel 8 lid 4 van onze algemene voorwaarden: “Tenzij daartoe door KPMG voorafgaande schriftelijke toestemming is verleend, zal/zullen Opdrachtgever(s) de inhoud van de Opdrachtbrief, rapporten, adviezen of andere al dan niet schriftelijke uitingen van KPMG, die niet zijn opgesteld of gedaan met de strekking derden van de daarin neergelegde informatie te voorzien, niet openbaar maken. Opdrachtgever(s) zal/zullen er tevens voor zorg dragen dat derden niet van de in de vorige zin bedoelde inhoud kennis kunnen nemen”. Binnen dit kader maken de Stichting De Ommelander Ziekenhuisgroep en Menzis Holding B.V. gezamenlijk afspraken over eventuele verspreiding. © 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsre gister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige 9 ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG I nternational.