Programma van het Nederlands voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie 1 januari – 30 juni 2016 Programma van het Nederlands voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie 1 januari – 30 juni 2016 Inhoud Inleiding 6 DEEL I Prioriteiten van het voorzitterschap 8 Een integrale aanpak van migratie en internationale veiligheid 9 Europa als innovator en banenmotor 9 Solide en toekomstbestendige Europese financiën en een robuuste eurozone 10 Een vooruitblikkend klimaat- en energiebeleid 10 Tot slot 10 DEEL II Raadsformaties 12 Algemene Zaken 13 Buitenlandse Zaken (inclusief Defensie, Handel en Ontwikkelingssamenwerking) 13 Economisch en Financieel 15 Justitie en Binnenlandse Zaken 16 Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken 17 Concurrentievermogen 18 Transport, Telecom en Energie 19 Landbouw en Visserij 20 Milieu 20 Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Sport 21 Inleiding De Europese Unie ondergaat zware beproevingen. De toestroom van mensen op de vlucht voor oorlog en onderdrukking is groot. De geopolitiek lijkt terug van weggeweest; binnen de EU ligt fragmentatie op de loer. Terreuraanslagen worden gepleegd op onze manier van leven, bedoeld om angst te zaaien en onze samenlevingen tegen elkaar uit te spelen. Gemakkelijke, snelle antwoorden op deze vraagstukken zijn er niet. Als aankomend voorzitter van de Raad staat Nederland voor de belangrijke taak de EU, juist in deze woelige tijden, te helpen tot gezamenlijke oplossingen te komen. Daarbij is de uitdaging oog te houden voor belangrijke, langlopende dossiers terwijl actualiteiten alle aandacht lijken op te eisen. Eendracht en slagkracht zijn nodig op alle niveaus. Een belangrijk fundament hiervoor ligt in de effectieve combinatie van Europese en nationale maatregelen. | 6 | De huidige uitdagingen vragen om effectieve besluitvor- In het licht van de geschetste uitdagingen en spanningen ming en breed gedragen oplossingen. In veel gevallen zijn is tot slot het zorgen voor verbinding tijdens het verschillende, onderling samenhangende maatregelen Nederlands voorzitterschap cruciaal. Allereerst verbinding nodig, op zowel de korte als de langere termijn. Dit is tussen lidstaten onderling, omdat onderlinge solidariteit allerminst eenvoudig, maar als EU-lidstaten de handen de basis vormt voor Europese samenwerking. Ook ineenslaan en gezamenlijk de politieke wil tonen om uit te wanneer het tegenzit, dienen lidstaten gezamenlijk stijgen boven deelbelangen, dan is de slagkracht van de verantwoordelijkheid te nemen en voor elkaar op te Unie groot. Dit is geen zaak van lang vervlogen tijden: ook komen om samen sterker te staan. Verbinding gaat echter de afgelopen jaren bleken lidstaten en instellingen, onder ook over de band tussen de Europese Unie en haar druk van diverse crisissituaties en op verschillende terrei- burgers. In de Europese hoofdsteden en huiskamers zijn nen, in staat noodzakelijke veranderingen van binnenuit in veel mensen kritisch over de EU, maar velen beseffen ook gang te zetten. Samen zijn wij niet geringe uitdagingen dat niemand in Europa de uitdagingen alleen aankan. aangegaan en een weg ingeslagen met meer aandacht voor Samen staan we in Europa sterker en er is uiteindelijk hoofdzaken en de grondvesten van de Unie. meer dat ons verenigt dan dat ons scheidt. De EU moet zowel zorgen voor de noodzakelijke slagvaardigheid als De Unie waarin 28 lidstaten zijn verenigd is niet perfect, voor voldoende herkenning en erkenning door burgers in maar biedt essentiële instrumenten om de huidige de gekozen aanpak. Nederland zal zich het komende uitdagingen het hoofd te bieden. Tegen deze achtergrond halfjaar in dienst van de Raad stellen met dit doel voor staan tijdens het Nederlands voorzitterschap de volgende ogen. drie uitgangspunten voorop: een Unie die zich richt op hoofdzaken, een Unie die innovatieve groei en banen Dit is het nationaal programma van het Nederlands schept en een Unie die verbinding aangaat met maat- voorzitterschap waarin vooruit wordt gekeken naar het schappelijke actoren. komende half jaar. Het sluit uiteraard nauw aan bij het trioprogramma van Nederland, Slowakije en Malta dat op | 7 | De focus op hoofdzaken betekent dat de Europese Unie 16 december 2015 door de drie betrokken regeringsleiders zich moet richten op wat belangrijk is voor haar burgers en is gepresenteerd. bedrijven. Concreet vergt dit zoeken naar oplossingen voor de grootste uitdagingen van deze tijd zoals geschetst in de Strategische Agenda van de Europese Raad. Nederland zal zich tijdens het voorzitterschap inzetten om de Raad op koers te houden bij de uitvoering van deze agenda. Dit gebeurt onder meer door vier inhoudelijke prioriteiten te identificeren die in het eerste deel van dit voorzitterschapsprogramma verder worden uitgewerkt. Na een diepe economische crisis staan gelukkig steeds meer financieel-economische indicatoren weer op groen. Het is van het grootste belang deze ontwikkeling vast te houden en Europese burgers perspectief te geven op voldoende werkgelegenheid en innovatieve en duur- zame economische groei. Een van de belangrijkste zaken die burgers van de EU mogen verwachten, is immers een integrale inzet op economische welvaart. Deze inzet vormt een rode draad zowel in de vier prioriteiten van het Nederlands voorzitterschapsprogramma als in de prioriteiten op het niveau van de Raadsformaties, die in het tweede deel van dit programma worden behandeld. DEEL I Prioriteiten van het voorzitterschap Nederland zet in op de volgende voorzitterschapsprioriteiten: 1. E en integrale aanpak van migratie en internationale veiligheid; 2. Europa als innovator en banenmotor; 3. S olide en toekomstbestendige Europese financiën en een robuuste eurozone; 4. Een vooruitblikkend klimaat- en energiebeleid. | 8 | Een integrale aanpak van migratie en internationale implementatie van het door de Commissie gepresenteer- veiligheid de migratiepakket, alsook aan de spoedige afronding van Extra aandacht voor de aanpak van migratie en internationale de strategische herziening van het EU buitenlands- en veiligheid is noodzakelijk gezien de fundamentele verande- veiligheidsbeleid. ringen de afgelopen vijf jaar in de nabije omgeving van de EU en de meest recente ontwikkelingen die ons allen Europa als innovator en banenmotor raken. Interne en externe veiligheid zijn onlosmakelijk met Onder druk van de crisis is de rol van de EU als innovator elkaar verbonden. De toegenomen instroom van mensen en banenmotor van Europa uit zicht geraakt. En dat terwijl op zoek naar een veilig toevluchtsoord maakt overduide- de EU goede kaarten in handen heeft om haar burgers een lijk dat een gezamenlijk grens-, asiel- en migratiebeleid stabiele en innovatieve sociaaleconomische omgeving te nodig is. De migratiecrisis brengt verschillende manke- bieden. Absolute troef in dat kader is de interne markt, de menten aan het licht in de Europese ruimte van vrijheid, grootste ter wereld, die als stuwende kracht van de veiligheid en recht en vraagt om actie. Het gaat er nu om Europese samenwerking alle lidstaten verbindt. Nu de de Europese buitengrenzen effectief te bewaken, directe Europese economie weer aantrekt, hebben de Raad en zijn opvang van vluchtelingen in Europa en in de regio te leden, de Commissie en het Europees Parlement een grote verbeteren en de lasten eerlijk te verdelen. Ook de landen gedeelde verantwoordelijkheid om de opwaartse trend in de Westelijke Balkan en Turkije worden ernstig vast te houden. Het creëren van structurele, innovatieve getroffen door de huidige migratiecrisis. Er is meer groei en banen blijft daarom een tweede topprioriteit regionale samenwerking met deze (potentiële) kandidaat- binnen de Unie. lidstaten nodig om deze uitdaging het hoofd te bieden. Dit betekent bestaande afspraken in álle lidstaten uitvoeren, Aangezien interne en externe uitdagingen in toenemende innovatief ondernemerschap stimuleren, nieuwe diensten mate met elkaar verweven zijn, brengt instabiliteit buiten en sectoren met veel potentieel versterken, gezamenlijk de EU verhoogde risico’s binnen de EU met zich mee en zal investeren in onderzoek, en toekomstbestendige, even- | 9 | de EU hier een antwoord op moeten vinden. Dit vraagt om wichtige handelsverdragen met derde landen afsluiten. Het een sterkere verbinding tussen intern en extern beleid en uitwerken van de Digitale Interne Markt Strategie en de een effectieve, geïntegreerde inzet van het brede Europese Interne Markt Strategie voor Goederen en Diensten in instrumentarium, alsook een actieve diplomatieke inzet concrete voorstellen zijn belangrijk bij het bevorderen van van de Hoge Vertegenwoordiger en de lidstaten. innovatie in de gehele Europese economie. Bedrijven Conflicten en schendingen van mensenrechten zijn moeten de ruimte krijgen te innoveren en banen te belangrijke factoren voor instabiliteit en veroorzaken scheppen. Op het terrein van kennis en innovatie zijn langetermijnuitdagingen op het gebied van veiligheid, de synergievoordelen te behalen door in EU-verband geza- humanitaire situatie en sociaaleconomische ontwikkeling. menlijk te investeren in grensoverschrijdende samenwer- De huidige migratieproblematiek is hier een gevolg van. king en concurrentievermogen. Dat levert innovatieve groei, Het gaat hierbij zowel om het adresseren van de politieke- banen en oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen en economische grondoorzaken van migratie als de op. Voor een krachtige economie is ook modern en aanpak van mensensmokkel, terugkeer en grensbewaking. hoogstaand onderwijs in de lidstaten onmisbaar, aangezien deze bijdragen aan voor de toekomst noodzakelijke Instabiliteit buiten de EU brengt verhoogde veiligheidsri- vaardigheden. sico’s met zich mee. Het gaat dan onder meer om terrorisme, cyberveiligheid of hybride dreigingen. Met een Tegelijkertijd moet de Europese Unie met volle vaart gezamenlijk buitenlands- en veiligheidsbeleid kan de EU doorgaan om modernere, simpelere en waar mogelijk minder de wereld om haar heen actief en verenigd tegemoet Europese regelgeving echt voor burgers, ondernemers en treden om een antwoord te vinden op deze toegenomen decentrale overheden te laten werken. Onnodig ingewikkelde verwevenheid van interne en externe uitdagingen. De regels moeten worden vereenvoudigd, administratieve lasten aanslagen in Parijs laten de noodzaak van effectieve verlaagd en de impact van wet- en regelgeving tegen het licht terrorismebestrijding zien. Dit betekent o.a. ook de gehouden zodat deze innovatie niet in de weg staat. noodzaak voor volledige implementatie van de gemaakte Innovatieve groei en banen betekenen ook: banen van goede afspraken over uitwisseling van gegevens en samenwer- kwaliteit. Vrij verkeer van goederen en diensten kan niet los king tussen de veiligheidsdiensten. Uiteindelijk geldt dat worden gezien van vrij verkeer van werknemers: economi- voor stabiliteit buiten onze Europese grenzen, strengheid sche vrijheden mogen niet worden misbruikt om met aan onze grenzen en veiligheid binnen onze grenzen een schijnconstructies kostenvoordelen te behalen waar geïntegreerd beleid nodig is dat een antwoord geeft op werknemers de dupe van worden. Een betere bescherming problemen binnen en buiten de EU. Nederland is erop van mobiele werknemers versterkt de fundamentele vrijheid gebrand bij te dragen aan de spoedige uitwerking en van verkeer van werknemers binnen de Unie. Solide en toekomstbestendige Europese financiën en een Tot slot robuuste eurozone Het recente verleden leert dat de Unie – de Europese De derde prioriteit betreft de inzet van het Nederlands Commissie, het Europees Parlement en de lidstaten als voorzitterschap op solide en toekomstbestendige Europese leden van de Raad – steeds in staat is geweest de financiën en een robuuste eurozone. Na een diepe crisis is het noodzakelijke stappen te zetten om grote vraagstukken herstel ingezet. Structurele hervormingen en gezond het hoofd te bieden. Met zijn ervaring en verbindende begrotingsbeleid werpen hun vruchten af en veel lidstaten kracht van een bruggenbouwer wil Nederland als vinden langzaam de weg naar economisch herstel en roulerend voorzitter zich volop inzetten om de Europese stijgende werkgelegenheid. Deze groei wordt verder Unie daarbij op koers te houden, juist in deze tijd. ondersteund door verbeterde mondiale omstandigheden, waaronder de lage olieprijs, en het aanjagen van investe- Gezamenlijk op koers blijven is van groot belang: vrede, ringen via onder andere het EFSI. Echter, de stagnerende veiligheid, welvaart en democratie worden ten onrechte groei in opkomende markten vormt een risico voor deze vaak als vanzelfsprekend beschouwd. Maar deze verwor- positieve trend. Het vergt blijvende aandacht lidstaten venheden vereisen stuk voor stuk aandacht en inzet om ze terug te brengen op een pad naar structurele economische ook voor de toekomst te kunnen garanderen. Een groei en de stabiliteit binnen de EMU te bewaren. Daarom effectieve Europese Unie – gericht op hoofzaken, innova- moeten de lidstaten van de EU doorgaan met structurele tieve groei en banen, en verbinding – is het beste middel hervormingen en de coördinatie van economisch beleid. om die verworvenheden op ons continent te waarborgen. Op die manier zorgen we voor gezonde begrotingen in moderne economieën. Gemaakte afspraken binnen de EMU moeten worden nagekomen, zodat we werken aan een sterke eurozone voor overheden, ondernemers én burgers. Het belang van solide Europese financiën strekt | 10 | zich ook uit naar de Europese meerjarenbegroting. Nederland zal daarom initiatieven nemen om de discussie te starten over een nieuwe, hervormde meerjarenbegroting. Een vooruitblikkend klimaat- en energiebeleid Ten vierde zal Nederland bevorderen dat vraagstukken op het gebied van klimaat, energie, milieu en duurzaamheid in nauwe samenhang worden bezien. Economische doelstellingen en een verantwoord gebruik van grondstof- fen en energiebronnen komen zo samen in een toekomstbe- stendig model van duurzame groei. De EU kan dit aanjagen door innovatieve sectoren te stimuleren die bijdragen aan een transitie naar een circulaire economie met duurzaam gebruik van grondstoffen. Dit sluit aan bij het Commissievoorstel over circulaire economie en het voornemen van de Commissie om een voorstel te presenteren voor het verwezenlijken van de Sustainable Development Goals (SDGs) binnen en buiten de Europese Unie. Nederland zal zich sterk inzetten voor de verdere ontwikkeling van een Europese Energie Unie: een versterking van de energievoorziening, een interne energiemarkt, het verminderen van de energieafhankelijk- heid van de EU, aanjagen van onderzoek en innovatie op het gebied van hernieuwbare energie en een toekomstbe- stendig klimaatbeleid. De afspraken uit het Akkoord van Parijs, dat tijdens COP21 van het VN klimaatraamverdrag (UNFCCC) op 12 december 2015 bereikt werd, vormen hierbij een belangrijk kader.