Trzysta lat dziejów Pol ski - od połowy XV do po łowy XVIII stulecia - sta nowi, jak się wydaje, pewien wyodrębniony cykl przeobra żeń, który zaczyna się okre sem bujnego rozwoju, a koń­ czy stagnacją regresem. W ekonomice - to powsta nie w korzystnych warun kach rynkowych gospodarki o dominacji folwarku pań­ szczyźnianego, a później dal sza przemiana tych stosun ków produkcji w warunkach znacznie mniej korzystnych cofania się rynku i gospo darki towarowo - pieniężnej. W dziedzinie politycznej - to ukształtowanie się us troju tzw. "demokracji szla checkiej" i państwa wielona- POLSKA RZECZĄ POSPOLITĄ SZLACHECKĄ ANDRZEJ WYCZAŃSKI POLSKA POSPOLIT RZECZĄ Ą SZLACHE(~KĄ 1454-1764 W A R S Z A W A 1965 PA]'i;STWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE Okładkę i obwolutę projektował ZENON JANUSZEWSKI lIustraeje wykoała STEFAN JACKOWSKI CuPYrilht by Państwowe Wydawaietwo Naukowe Wllllluwa 196' Priałed ia Polaad OD AUTORA Historyk piszący o swym temacie dla szerszego grona czytelników, i to czytelników nie profesjona listów, staje przed trudnym zadaniem. Czy wybrać drogę zainteresowań łatwiejszych, ale dotyczących szerszych kręgów czytelniczych, podawać barwne fak ty, anegdoty, ciekawostki, kreślić postacie i ich losy, wojny i pokoje, czy też starać się im przedstawić własne zainteresowania, kierunki i problemy, które nurtują jego i współczesnych mu historyków. Ta pierwsza droga przeważała dotąd zazwyczaj. Mniej lub więcej ścisłe, naukowo poparte, ale w charakterze przypominające Sienkiewicza, obrazy dawnych wy padków i ludzi nie były zresztą specjalnością naszą - w wielu krajach rokrocznie ukazują się w masowych nakładach biografie Marii Antoniny, Marii Stuart, Na poleona, historie wojen itp. Tylko że barwność przed stawienia, nacisk na ludzi jako jednostki działające, na wypadki polityczne i wojenne, choć nieraz również uczy czytelnika znajomości konkretnych faktów, ma chyba jednak i ujemne skutki. Typ historii podawanej szerszym kręgom czytelni ków, historii barwnej, chętnie czytanej, nie wydaje się słuszny z punktu widzenia społecznego i naukowego zarazem, szczególnie gdy chodzi o przedstawienie ogólnego, syntetyzującego opracowania dziejów jakiejś grupy społecznej, narodu. Tradycyjny sposób ujęCia 5