B I B L I O T H E CA SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM T E V B N E R I A NA PLVTARCHVS MORALIA VOL. VI · FASC. 1 RECENSVIT ET EMENDAVIT C. HUBERT ADDITAMENTVM AD EDITIONEM CORRECTIOREM COLLEGIT H. DREXLER EDITIO STEREOTYPA EDITIONIS SECVNDAE (MCMLVIII) MONACHII ET LIPSIAE IN AEDIBVS K. G. SAUR MMI In hoc fascículo contìnentur 62. Πότερον ύδωρ ή πνρ χρησιμώτερον (Pl. 20) 1 Aqua an ignis utilior 63. Πότερα των ζφων φρονιμότερα (Pl. 67) 11 De sollertia animalium 64. ΠεοΙ τοϋ τά άλογα λόγω χρήα&αι (Pl. 64) 76 Bruta ratione uti 65. Περί σαρχοφαγίας A' (Pl. 36 a) 94 De esu carnium I 66. Περί ααρκοψαγίας Β' (Pl. 36 b) 105 De eeu carnium II 67. Πλατωνικά ζητήματα (Pl. 38) 113 Platónicas quaeetionee 68. Περί της ίν Τιμαίφ ψυχογονίας (Pl. 77) 143 De animae procreatione in Timaeo 69. 'Επιτομή τοϋ περί της έν τω Τιμαίω ψυχογονίας (Pl. 42) 189 Epitome libri de animae procreatione in Timaeo Quisquís hnnc librum legit, animadvertat, ne praetereat ,AD»DDIITTAAMMEENNTTUUMM"" ssiiggnnoo •• iinn mmaarrggiinnee aappppoossiittoo ((pp.. 119955 sβq q.) Die Deutsche Bibliothek - CIP-Einheitsaufnahme Plutarchus: Moralia / Plutarchus. - Nachdr.. - Monachii ; Lipsiae : Saur (Bibliotheca Teubneriana) Voi. 6. Fase. 1. / Ree. et emenda vit C. Hubert. Additamentum ad ed. correctiorem collegit H. Drexler. - 2. Nachdr. der 2. Aufl. Leipzig, Teubner, 1958. - 2001 ISBN 3-598-71686-9 © 2001 by Κ. G. Saur Verlag GmbH, München und Leipzig Printed in Germany Alle Rechte vorbehalten. All rights Strictly Reserved. Jede Art der Vervielfältigung ohne Erlaubnis des Verlags ist unzulässig. Gesamtherstellung: Strauss Offsetdruck GmbH, Mörlenbach PRAEFATIO Guilelmi Sieveking praematura morte factum est, ut anno 1947 mihi decennio intermisso denuo partes Mora- lium Plutarchi edendae commendarentur. priora volu- minis VI. scripta in publicum prodeunt, quippe quibus ad editionem praeparandis multo plus quam volumini V. operae suae Sieveking navare potuerit. SINGVLORVM SCRIPTORVM MEMORIA AQVA AN IGNIS VTILIOR SIT (20) In plurimie codicibus libellus in collectione ilia vetusta ecriptorum 1—21 traditus est, cui nomen datum est τα ή&ικά (cf. Praefat. I p. XXIX sq. et VIII). cum ab iis, quae sunt ηϋιϋά, argumentum abhorreat, non est dubium, quin propter titulum scripto 19 persimilem hoc loco in- sertus sit. Johannes Wegehaupt ut exemplum institueret atque fundamentum iaceret totius editionis Moralium, omnes huius libelli codices, qui noti sunt, i. e. 35, examinavit, 32 contulit, libellum 20 pleno apparatu critico instructum edidit in libro Χώητες, Friedrich Leo zum 60. Geburtstag dargebracht (Berlin 1911). quo opere nisus W. Sieveking examinatis Johannis Wegehaupt manu scriptis collatio- nibus atque codicibus parvi pretii praetermissis hanc edi- tionem 18 codicibus fultam confecerat. totam ego denuo perscrutatus compluribus rebus commutatis correctis euppletis quoad potui opus absolvi. Codices quoe elegimus non alter ab altero pendent, classes autem quaedam a Wegehauptio constitutae ag- nosci poesunt: Y= CYJW (O); Γ= ΧυΘ; Nutrique fami- lia« propinqua cognatione coniunctus propius abest ab X; 1* III PRAEFATIO omnea hi codices uniua communieque stirpis membra sunt, idem cadit in M. accedit h (cum cognatis i et k, quos afierre plerumque opus non erat). M correctus (M2) exem- plari fuit librariie Pianudeis (Wegehaupt in Χάριτες p. 153 et Corp. Planud. p. 1043 sq.); quorum codices αΑΕ=/Γ hic afierre satis est. recensionis Θ poet Planudem confectae et magna ex parte ex Planudeis correctae in libello 20 soli b et a codices sunt exempla, in quibus non desunt interpolationes,velut3,4sq.;5,2sq.vôœgδέέστιμετά πυρός ώφέλιμον άνϋρώποις, ουτω nal &ερμόν. non procul ab- eunt ν et Aldina, cuius exemplar Planudeis propinquum non invenitur inter codices nobis notos, codicem n, cuius pars altera (Vatic. 1676) Wegehauptio nondum nota erat, p. 6—10 me petente Carolus Diano benigne inspexit, 1—3 et 5 ipse contuli; et cum Π et cum Θ videtur esse cognatus atque partim ab hie partim ab illis propius abesse, singulares lectiones habere null as. DE SOLLERTIA ANIMALIVM (67). BRVTA RATIONE VTI (64) Duo haec scripta in plerisque codicibus coniuncta ex· stant (Wegehaupt, Plutarchstudien 57 sq.). codicum au- tem quamquam communis origo nube mendorum com- munium comprobatur, multis locis vel depravatis vel sanie genera quattuor dilucide discerní possunt. ea sunt: P(q)Qihk(g) = Ψ; F, et in 64 J; αΑ (E; G) = 77; ΖυΒ= Θ. — Quae hoc loco disputabuntur de codicum indole atque inter se cognatione quo facilius perspiciantur, infra post examinatas classée *FF(J)i7 forma quaedam stemmatis proponetur. Ψ nonnullis locis corrupta verba praebet (19,3; 23,1; 71,13 etc.) vel partes sententiae omittit (16,4; 58,20; 59,23 etc.), ubi ceterae familiae textum integrum servant; pluribus vero locis in eolie codicibus Ψ Plutarchi integra verba aut verborum veetigia, in ceteris depravata legun- tur (22,4; 70,22sqq.etc.). Ρ et Q numero atque ordine eorum quos uterque conti- net libellorum Plutarcheorum gemellos esse apparet (praef. IV PRAEFATIO I p. XXV sq.). At intra classem Ψ in libellie 67.64 Q pro- pior est codicibus i h k quam codici P(q). e communi igitur axchetypo Ψ libellorum 67.64 saeculo XII vel XIII et Ρ descriptuR est et exemplar nobis ignotum quoddam, e quo saec. XIV et XV Qihk derivati sunt (29,2.11; 47, 5; 51, 10; 53,19; passim), iis vero locis, ubi Ρ cum F770 falsum, Qihk autem verum praebent. dubitari vix potest, quin mendumin communi omnium archetypo fuerit, Qihk ve- ram igitur lectionem aut coniectura invenerint aut, id quod probabilius videtur, ex exemplari quodam alieno nostrae stirpi in suum usum receperint, velut 43,17 σδν τις είσ- ολισϋήι Qi hk, οϋν είσολισϋή Pq, σδν είς ôhadw F/70; 51,14 έπιπροσϋσΰν Qihk, ¿πίπροσ'&εν PqF/70; 59,14 7ΐρόγ% ωσιν όριατότιμος πνευμάτων Qihk, πνευμάτων τιροαίαϋησιν αριατότιμος PqF/70; 66, 6 ϋορόν Qihk, δρον PqF/71, όρρόν Π2Θ. 67, 10. non longe ab hoc genere locorum ab- sunt lectiones quales sunt 51, 8 καΐ κατά ϋάλατταν Qihk, κατά ϋάλ. Pq, κατά τε ·&άλ. F77(0) ; 72, 6 καταμένειν Qihk, ψ με Ρ, ψ με q, είναι F/70; 74,1 ής αυναίτιος Qihk, ής è aw. Pq F1, ής ώς aw. 770, ώς ô aw. F2, at audacter interpolavit pater familiae Qihk p. 45, 8. In hac classe alio exemplari Q, alio ihk esse usos multis locis comprobatur, velut 32,20;33,24;74,8 ναϋν ihk, lac. 2—5 lit. Pq, om. Q F/70 ; 77,4 ; 87,19 συν καιρωι, om. i h k. hk autem inter se artius quam cum i cohaerent: 34,4.7; G6, 21; 23,6 (falsa coniectura in hk) etc. Libris Pq multa sunt menda communia, quibus ce- teri carent, habent autem etiam integrum textum una cum F/70, ubi in Qihk errata invenimus, velut 29, 2 άγώσιν PqFi70, αγουσιν Qihk; 51,10; 53,19;cf. 59,15.- q, in quo deest libellus 64, in 67 a Ρ non differt nisi pluri- bu8 erroribus calami, nonnullis locis P1 diversus est ab q, sed Pa vel P3 ita correxit, ut Ρ cum q consentiat, velut 14,15 αμουΡ1, άμουσον P2 vel Ρ3; 34,4 παραμένει?1, corr. man. 2; 55,21 ψοβούντων Ρ1, ψορ Ρ2, nihil videtur obstare, quominus in libello 67 codicem q arbitremur ex ipso P correctis quibusdam erroribus manus P1 descriptum esse atque lectiones eius in apparatu praetermittamus. neque uno ilio loco quo q cum ceteris omnibus rectum, Ρ solus V PRAEFATIO erratum exhibet (70,17) μήτε τινός χόλλης Ρ, μήτε χόλλης q ceteri) discedere ab hac opinione videmur cogi. g, qui in 67 partim, in 64 totus collatus est, in his scrip tie cum familia Ψ etat; cf. praef. II p. X et XX. cum in 67 et 64 minorie pretii eit, raro affertur. F vetustissimus eat eorum qui scripta 67. 64 exhibent codicum. rarissime autem solus contra ceteros universos verum praebet, iisque ipsis locis levis momenti, velut 26,10 ¿κδέκτορα F, ένδ.ΨΠ, άνδ. Ο; 64,9 prius ο^Έ,ουΟ] 89,8. ceterum ubicumque libri manu scripti inter se dissen- tiunt, cum F consentiunt aut Ψ aut 77. ergo ut in 68. 69 (praef. III p. XXVI; cf. II p. XIX. XXII sq.) etiam in 67. 64 librarius ad exarandum codicem F duobus exem- plaribue (vel pluribus) usus est; quorum alterum fuit frater proavi familiae Ψ. nonnullis locis clarius perspici- mu8, quomodo rem egerit; e. g. 21,7 παρεΐδε ψ, παρήλ&ε Έ1ΠΘ, παρίδε F1 marg., i. e. exemplar codicie F, quod erat inter F et commune ciaseis Ψ atque F archetypum, exhi- bebat παρίδε pro παρεΐδε, F pro eo e stirpe classis Π recepii παρήλ&ε et in margine posuit traditum παρίδε (id quod no- bis indicio est exstitisse illud exemplum inter F et arche- typum commune codicis F atque familiae Ψ) ; p. 23, 6 άλλοιουμένψ77 ΘF2, άλοιονμ. F1, οιλογ. PqQi, άλγονμ. hk: archetypum stir pis Ψ habebat άλοιονμ., id quod recepii F1, F8 sive sua ratione sive archetypo quodam familiae 77 usus correxit, ψ corrigere studuit scribendo άλογονμ., id quod ad finem perducere sibi visi sunt hk scribendo à λγονμ.) 31,23 èrti στομίζοντες Π Ζ BF1 marg., επιοτοματίζ. F1Tu: F1 erratum descripsit e proavo familae Ψ, rectum deinde e proavo stirpis 77 receptum in margine posuit; 46,10 ΰηρίων QihkB, ϋηοίου Pq Ζ F1 marg., •&ηοείους¥1Π: Fa ad illud quod receperat ex exemplari stirpis Π ϋηρείσνς in margine apposuit quod in exemplari quodam gentisM^ invenerat ϋηρίον; 45, 22 πειοτέον Il&q, πιστέονΡΈ1, m- ατευτέον QihkF1 marg.: ex archetypo familiae Ψ, quod habebat πιστέον, id receperunt PF1, exemplar autem co- dicum Qihk coniecit πιβτεντέον, inde (aut e sua coniectura) posuit F1 in margine; 45,5 èvAΙΓΙΩΙ Wy., ένΑΙΠΩΙ Ψ, èν αίσώπωι F1, êv αίγύπτωι 770F2: vêtus mendum, quod VI PRAEFATIO ortum erat in littorie maiusculis, servatum est in Ψ, in ceteris coniecturis commutatum; 33,21. Alterum exemplar librarli codicie F agnoscimus plu· rimis illis locis, ubi 77 cum F etat contra ψ, exceptis iis, quos F aut errore aut coniectura commutavit. In codice J libellus 67 non exstat, 64 usque ad p. 88,27 servatus est. ut F, ita J non in universum alterutri fami- liae adscribendue est, sed saepe sive integra sive falsa praebens cum Ψ vel cum membris familiae Ψ etat, inter- dum cum 77 vel F/7, vel cum 77Θ contra YF (e. g. 80,24 falso, 77, 22 recte). J multa verba solus corrupta prae- bet, multa solus omittit; ceteri ergo codices non ex J pendent, uno loco solus rectum, ut videtur, exhibet 82, 22 (cf. 81, 8 J2). haud multos igitur fructus ex J decerpimus. F exemplari fuit Planudi iisque, qui cum eo codicibue ocAE conficiendis operam navaverunt. hi praeter F alte- rum quoque exemplum adhibuerunt; quod idem fuisse atque id, quo scriba codicie F praeter cognatum gentis Ψ usus est (ita ut ad describendum codicem α et pro- avum codicis F et ipsum F adhibitum esse putandum esset), plane negare non possumus. sed cum manifesta vestigia alteriue huius exemplaris talibus tantum locis certe appai eant, ubi α (vel 77) différât a F, veri multo simi- lius est alium librum scribae codicis F praeter cognatum stirpis Ψ, alium Planudeis iuxta F exemplari fuisse, scribam codicis α duo exemplaria adhibuisse nonnullis locis clare demonstratur. quomodo is quem nos tenemus codex α in 67. 64 ortus sit, videmus e. g. (31, 18) ; 13, 7 δάμναται Ψ Ζ Β, δαμνα Fa ante corr., δαμα α post corr. et ceteri; 15,1; 65,4 κήτη om. Ψ F a1, exhib. α277Θ; 71,5 παράπαν 77Θ, πράττειν ψ F. in eodem versu a recte cum 77Θ ονδεν ëvalov, ψ F συδεις εν άλλοις : scribae α duo exemplaria simul ante oculos f uerunt. 73,19 ψανόμενος Π Θ, ψαυόμενον Ψ F α1; ρ. 15,19. — 68,14 φιλάνδρωι ψ, φιλάν- ϋρωι F, ψιλανϋρόχηωι 77Θ : fortasse librarius α, cum in F invenisset φιλάν&ρωι, sua coniectura corrigere conatus est; incertnm autem est, quid in altero exemplari codicis α scriptum fuerit. VII PRAEFATIO E etiam in 67. 64 ostendit, quomodo Planudes Planu- dieque ministri confectis codicibus α A Plutarcho suo con- sidere perrexerint (cf. praef. I p. XI et XXVIIIsq.; Ill p. XX), cum bonas aliquas lectiones, sive ex aliis fontibus haustas sive e sua ratione inventas, solus exhibeat, velut 13,16et (cum A2k2) 14,¿5; 37,27; 39,2; 40,2; 48,1; 50,26 (cum υ2) ; 86,3. aliam rationem agendi videmus 70,19 sqq. ; 71,4 sq.; 73,10; 78,4. in universum haud oportet lec- tiones E afierre. — idem valet in G, cum 67. 64 in ea parte codicie exstent, quae in Planudeorum numero est, neque multae lectiones gravioris momenti praebeantur, et in Parisino 2127 (saec. XVI; cf. V. Hahn, De Pl. Mor. codd. p. 11) partim tantum ea de causa collato. Quae adhuc disputata sunt, stemmate quamvis incerto illustrare conor. * X X h k (1) (2): aut (2) aut, id quod veri minus rimile est, (1) alteram exemplar codicis α (praeter F) fuit. Θ, cui magna ex parte Β adnumerandus est, etiam in 67. 64 in genere recensionum recentiorum ponendum esse apparet (cf. praef. I p. XXXVIsq.; III p. XV). plurimis locie cum 77(F) etat contra ceteros, haud paucis autem idem (e. g. 33,10; 44,1; 51,5; 62,3; 63,27) cum Ψ (F) contra 77. non desunt audacee illi conatus sanandi vel interpolationes velut 15,22; 19,5; 30,14; verum solus praebet 84,7; 86,19. — 43,23 άνατάσει (pro ceterorum om- nium άνααχέσει) F1 marg. Θ exemplo sit, quomodo mix- tue textus in classem Θ influxerit VIII