ARAP YAZILI BASININDA SIK KULLANILAN BAĞLAÇLARIN ĠNCELENMESĠ ve ARAPÇA ÖĞRETĠMĠNDEKĠ YERĠ HALĠL ĠBRAHĠM ġANVERDĠ YÜKSEK LĠSANS TEZĠ YABANCI DĠLLER EĞĠTĠMĠ ANA BĠLĠM DALI GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ AĞUSTOS, 2014 TELĠF HAKKI ve TEZ FOTOKOPĠ ĠZĠN FORMU Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koĢuluyla tezin teslim tarihinden itibaren 1(bir) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir. YAZARIN Adı : Halil Ġbrahim Soyadı : ġanverdi Bölümü : Arapça Öğretmenliği Ġmza : Teslim tarihi : TEZĠN Türkçe Adı : ARAP YAZILI BASININDA SIK KULLANILAN BAĞLAÇLARIN ĠNCELENMESĠ ve ARAPÇA ÖĞRETĠMĠNDEKĠ YERĠ Ġngilizce Adı : EXAMINATION OF FRUQUENTLY USED CONJUNCTIONS IN ARAB PRINTED MEDIA AND ITS IMPORTANCE IN ARABIC LANGUAGE TEACHING i ETĠK ĠLKELERE UYGUNLUK BEYANI Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dıĢındaki tüm ifadelerin Ģahsıma ait olduğunu beyan ederim. Yazar Adı Soyadı: Halil Ġbrahim ġANVERDĠ Ġmza: ii JÜRĠ ONAY SAYFASI Halil Ġbrahim ġanverdi tarafından hazırlanan “ARAP YAZILI BASININDA SIK KULLANILAN BAĞLAÇLARIN ĠNCELENMESĠ ve ARAPÇA ÖĞRETĠMĠNDEKĠ YERĠ” adlı tez çalıĢması aĢağıdaki jüri tarafından oy birliği ile Gazi Üniversitesi Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalı‟nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiĢtir. BaĢkan (Tez DanıĢmanı): Yrd. Doç. Dr. Erdinç DOĞRU ..................... Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Üye: Yrd. Doç. Dr. Ġbrahim Ethem POLAT ...................... Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Üye: Yrd. Doç. Dr. Osman DÜZGÜN ........................ Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tez Savunma Tarihi: 25/08/2014 Bu tezin Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalı‟nda Yüksek Lisans tezi olması için Ģartları yerine getirdiğini onaylıyorum. Prof. Dr. Servet KARABAĞ Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü iii TEġEKKÜR Benim bu alanda yetiĢmemde emeği olan ve bana yol göstererek bu çalıĢmanın ortaya çıkmasına destek olan ve hiçbir zaman yardımını esirgemeyen danıĢman hocam Yrd. Doç. Dr. Erdinç DOĞRU‟ya teĢekkür etmeyi bir borç bilirim. Ayrıca bu alanda üniversite hayatı boyunca yetiĢmeme vesile olan tüm Arap Dili Eğitimi Anabilim Dalı hocalarıma saygılar sunarım. ÇalıĢmada desteğini esirgemeyen BüĢra EKĠNCĠOĞLU‟na teĢekkür ederim. Son olarak çalıĢmanın baĢından itibaren desteğini esirgemeyen sevgili eĢime ve aileme sonsuz teĢekkürlerimi sunarım. iv ARAP YAZILI BASININDA SIK KULLANILAN BAĞLAÇLARIN ĠNCELENMESĠ ve ARAPÇA ÖĞRETĠMĠNDEKĠ YERĠ (Yüksek Lisans) Halil Ġbrahim ġanverdi GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ Ağustos, 2014 ÖZ Arap dilinin dünyadaki önemi günden güne artmaktadır. Özellikle Türkiye‟de Arap dili öğretimine yönelik araĢtırmalarda artıĢ görülmektedir. Bu çalıĢmada Arap yazılı basınında özellikle gazete ve dergilerde sık kullanılan bağlaçlar ele alınmıĢtır. Bu çalıĢmanın amacı, ayrı dil ailelerinde yer alan Türkçe ve Arapçadaki bağlaçları kullanmanın önemini ortaya çıkarmak ve bu iki dilde kullanılan bağlaçların farklılık ve benzerliklerine iĢaret ederek aralarındaki iliĢkiyi ortaya koymaktır. ÇalıĢmanın kapsamını Arap yazılı basınında ulaĢılan dergi ve gazetelerden taranarak bulunan bağlaçlar, kullanım biçimlerine dair örnekler, çözümlemeleri ve Türkçe karĢılıkları oluĢturmaktadır. ÇalıĢmada tarama yöntemi kullanılmıĢtır. UlaĢılan kaynaklar taranarak bağlaçları içeren cümleler incelemeye tabi tutulmuĢtur. UlaĢılan bağlaç örnekleri anadilde bir bağlam içerisinde verilmiĢ ve Türkçeye çevirisi yapılmıĢtır. Böylece bağlacın kullanımına dair karĢılaĢtırma olanağı sağlanmıĢtır. ÇalıĢma dört bölümden oluĢmaktadır. Ġlk bölümde çalıĢmanın amacı, önemi ve yöntemi üzerinde durulmuĢtur. Ġkinci bölümde bağlaç kavramının Türkçedeki tanımları derlenmiĢtir. Üçüncü bölümde incelenen yazılı basında sık kullanılan bağlaçlar tespit edilmiĢ ve sınıflandırma yapılmıĢtır. ÇalıĢmanın son bölümünde ise Arapçada bağlaçların öğretimine katkı sağlayacağı düĢünülerek yazılı basından çeĢitli örnekler verilmiĢ ve öneriler sunulmuĢtur. Bilim Kodu : Anahtar Kelimeler : Bağlaç, basın dili, bağlama edatı Sayfa Adedi : xi+91 DanıĢman : Yrd. Doç. Dr. Erdinç DOĞRU v EXAMINATION OF FRUQUENTLY USED CONJUNCTIONS IN ARAB PRINTED MEDIA AND ITS IMPORTANCE IN ARABIC LANGUAGE TEACHING (M.S Thesis) Halil Ġbrahim ġanverdi GAZI UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES August, 2014 ABSTRACT Arabic gains importance by day by in the World. Especially in Turkey, there is incrasement in research for Arabic language teaching. In this study commonly used conjunctions in Arabic media particularly in newspaper and magazines are determined. The aim of this study to demonstrate the significiancy of using conjunctions and to reveal the relations between conjunctions of Turkish and Arabic, which in the different language family, by pointing their similarities and differences. The conjucntions which are found in Arab printed media by scanning from magazines and newspapers usage examples and analysis and also Turkish translations constitue the extent of this study. Scanning method has been used for this study. By scanning attained resources the sentences that containes conjunctions were subjected to this study. Attained examples of conjunctions in vernacular language are presented in a context and translated into Turkish. Thereby it is enable to make a comparision relating to usage of conjunctions. The thesis consists of four parts. The begining one lays stress on the aim importance and method of thesis. In the second part the meanings of conjunction as a term in turkish is compiled. When it comes to third part; the analyzed conjunctions commonly used in printed media are determined and classed. At the end of the study various examples from printed media are given and some suggestions are brought forward with the thought that they contribute the teaching of Arabic conjunctions. Science Code : Key Words : Conjunction, Printed media, linking postposition Page Number : xi+91 Supervisor : Assistant Prof. Erdinç DOĞRU vi ĠÇĠNDEKĠLER TELĠF HAKKI ve TEZ FOTOKOPĠ ĠZĠN FORMU ........................................................ i ETĠK ĠLKELERE UYGUNLUK BEYANI ....................................................................... ii JÜRĠ ONAY SAYFASI ..................................................................................................... iii TEġEKKÜR ........................................................................................................................ iv ÖZ .......................................................................................................................................... v ABSTRACT ......................................................................................................................... vi KISALTMALAR LĠSTESĠ ................................................................................................ xi BÖLÜM 1 ............................................................................................................................. 1 GĠRĠġ .................................................................................................................................... 1 Problem Durumu.............................................................................................................. 2 AraĢtırmanın Amacı ........................................................................................................ 3 AraĢtırmanın Önemi ........................................................................................................ 3 AraĢtırmanın Sınırlılıkları .............................................................................................. 4 Varsayımlar ...................................................................................................................... 4 Tanımlar ............................................................................................................................ 5 Kavramsal Çerçeve .......................................................................................................... 5 YÖNTEM.............................................................................................................................. 7 AraĢtırmanın Modeli........................................................................................................ 7 Evren ve Örneklem .......................................................................................................... 7 Verilerin Toplanması ....................................................................................................... 7 Verilerin Analizi ............................................................................................................... 8 BÖLÜM 2 ............................................................................................................................. 9 BAĞLAÇLAR ...................................................................................................................... 9 Bağlaç nedir? .................................................................................................................... 9 BÖLÜM 3 ........................................................................................................................... 13 ARAPÇADAKĠ BAĞLAÇLARIN TESPĠTĠ, TASNĠFĠ ve ANLAM ANALĠZĠ ......... 13 A) EĢdeğerlik – Benzerlik - Paralellik Anlamı Katan Bağlaçlar ............................... 14 و .................................................................................................................................... 14 وأ.................................................................................................................................... 15 vii ُأ اَم / ...اَم .................................................................................................................... 17 وصٍِ .................................................................................................................................. 18 ىىإ حفاضلإات / )ه( ...ىىإ حفاضإ .............................................................................................. 19 ةٍّاج ىىإ/...لٍىر ىىإ ............................................................................................................. 20 اضٌأ ... وت ...ةسحف ...سٍى )لا(/ ىرح وت ...ظقف ... سٍى .............................................................. 21 B) Sebep Bildiren Bağlaçlar .......................................................................................... 22 ُلأ .................................................................................................................................. 22 ةثست ............................................................................................................................... 23 سٍح ................................................................................................................................ 24 رإ .................................................................................................................................... 25 وجأ ٍِ /...وجلأ .................................................................................................................. 26 شثع ................................................................................................................................. 26 ءاصإ ................................................................................................................................. 27 C) Sonuç Anlamı Katan Bağlaçlar. .............................................................................. 28 ٌش ٍِِ ............................................................................................................................... 28 ازهى ................................................................................................................................. 29 لىزى ................................................................................................................................. 30 ُرإ .................................................................................................................................. 30 D) Görelik Anlamı Katan Bağlaçlar ............................................................................. 31 ه اقفوِ .............................................................................................................................. 31 ه اقثط .............................................................................................................................. 32 ه اعثذ ............................................................................................................................... 33 ةسح ............................................................................................................................... 34 اٍ ةسح ........................................................................................................................... 34 ةجىَت ............................................................................................................................. 35 E) KarĢıtlık – Zıtlık Anlamı Katan Bağlaçlar ............................................................. 36 ِنىو /...ِنى ...................................................................................................................... 36 ...ُأ شٍغ /...ُأ ذٍت.............................................................................................................. 37 ٍِ ٌغشىا ىيع / ٍِ ٌغشىات / ...ِع ٌغس/...ُأ ٌغس ..................................................................... 38 ُأ عٍ ............................................................................................................................... 38 لىر عٍ ............................................................................................................................. 39 اٍَْت ................................................................................................................................ 40 ُأ لاّإ ............................................................................................................................... 41 viii وتاقٍ ............................................................................................................................... 41 وتاقٍ ت / ًف ....................................................................................................................... 42 سنعىا ىيع ........................................................................................................................ 44 سنعت ............................................................................................................................... 45 فلاخت .............................................................................................................................. 45 F) Zaman Anlamı Katan Bağlaçlar .............................................................................. 46 اٍذْع ............................................................................................................................... 46 ٍِح ................................................................................................................................. 47 اٍَْح ............................................................................................................................... 48 ءاْشأ ................................................................................................................................ 49 ءاْشأ ًف ............................................................................................................................ 49 ىرح سثى اٍ / ...ُأ سثيٌ ٌى /...ُأ سثى اٍ ................................................................................... 50 هلاخ ................................................................................................................................ 51 ٌش .................................................................................................................................... 52 ذعٌ ٌى ............................................................................................................................... 52 ىرح ................................................................................................................................. 53 اذعاصف َُا ٍِ.................................................................................................................. 54 اٍ ُاعشس ......................................................................................................................... 55 G) Sınırlama Anlamı Katan Bağlaçlar ......................................................................... 56 ظقف... ............................................................................................................................... 56 اصىصخ... ........................................................................................................................ 57 اٍَس لا ............................................................................................................................. 58 H) ġart Anlamı Katan Bağlaçlar .................................................................................. 59 ارإ ................................................................................................................................... 59 ُإ ................................................................................................................................... 60 ف / ي ...ىى .......................................................................................................................... 61 I) Seçenek Anlamı Katan Bağlaçlar ............................................................................. 62 اٍإ و ...اٍإ / وأ ...اٍإ ........................................................................................................... 62 وأ/ًأ ...ُام ءاىس ................................................................................................................ 63 J) Fiilimsi Anlamı Katan Bağlaçlar .............................................................................. 64 )ًذاىيىا(ًذلاىا / ٌِزىا/ ُاريىا / ُازيىا / ًرىا / يزىا ..................................................................... 64 K) Diğer Bağlaçlar ......................................................................................................... 66 ساطإ ًف ............................................................................................................................ 66 ix