Makale Gönderim Tarihi:05-08-2015 Makale Kabul Tarihi:13-10-2015 Sakarya University Journal of Education, 5/3 (Aralık/December 2015) ss. 90-104. DOI:http://dx.doi.org/10.19126/suje.37153 Ortaokul 8.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Şiirlerde Yer Alan Değerler Erhan ÇAPOĞLU* Alpaslan OKUR** Öz Bu araştırmanın amacı ortaokul bünyesinde okutulan 2012-2013 yılı 8.sınıf Türkçe ders kitapların- daki şiir metinlerinin hangi değerlere sahip olduğunu ortaya koymaktır. Bu doğrultuda ortaokul- larda okutulan 7 adet Türkçe ders kitabında (Koza, Özgün, Pasifik, TAV(Ada), Harf, Bisiklet, Ende- run) bulunan toplam 33 adet şiir incelenmiştir. İnceleme 29 adet değerden oluşan değer inceleme formuyla yapılmıştır. İnceleme neticesinde şiirlerde 18 adet değer başlığı bulunmuştur. En fazla vurgu yapılan değerler insan sevgisi, doğa sevgisi ve Türk büyüklerine saygı değerleridir. İçinde en fazla değer bulunduran yayınevi Enderun yayınevidir. Ders kitaplarındaki şiirlerin bazılarının değer noktasında eksik ve işlevden yoksun olduğu görülmüş ve buna yönelik önerilerde bulunul- muştur. Anahtar Kelimeler:Değer, şiir, Türkçe öğretimi. Poetry in Turkish Textbooks Found in Middle School 8th Grade Values Abstract The aim of this study is taught within the 2012-2013 year 8th grade middle school textbooks in Tur- kish poetry texts reveal thatwhich is worth having. In this direction, which is taught in secondary schools in Turkish textbooks 7 (Koza, Original, Pacific, TAV (Ada), letters, Cycling, Enderun) were examined a total of 33 pieces of poetry. Review the value of 29 units of values is made by examina- tion form. Review title match has been found in verses 18 value. The maximum emphasis on the value of human love, great love of nature and respect for Turkish values. Enderun contain the maximum value of the publishing house is publishing. Some of the poems in textbooks, the value of the function at the point of missing and was found to be lacking and suggestions have been ma- de for it. Keywords:Value, poetry, Turkish education. *Sakarya Üniversitesi Türkçe Eğitimi Bölümü Doktora Öğrencisi,[email protected] **Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi, Türkçe Eğitimi Bölümü, [email protected] Sakarya University Journal of Education 91 1.GİRİŞ gibi vahşi hayvanların saldırısından korunmak için mağaralara sığınıyorsa değerler de insanla- Yıllardan beri dünyada baş döndürücü bir rı kuşatan ve manevi olarak bünyesinde barın- değişim görülmektedir. Bu değişim sadece dırıp koruyan araçlardır. Değer, insanı değerli teknoloji alanında değil birçok alanda da ken- kılan, sahip olduğu üstün nitelikler ve dona- disini göstermektedir. Bu hızlı değişime ayak nımlara verilen addır. (Yaman, 2012: 18). uydurmaya çalışan insanoğlu bu değişimle Bu tanımlardan hareketle değerler bir toplumu birlikte birçok yeniliği, kolaylığı ve rahatlığı oluşturan insanların istedikleri ve istemedikleri elde etmiştir. Elde edilen bu güzel şeylerin yanı davranışlar için uydukları toplumsal normlar sıra insanlar birçok şeyden de mahrum olmaya olarak tanımlanabilir. Bu uyulan toplumsal başlamıştır. Bu mahrumiyet neticesinde dünya normlar, insanları toplum içerisinde kabul içerisinde artan olumsuz olaylar her gün insan- edilebilir kılar. Çünkü değerler toplumun bü- lığın gözleri önüne serilmektedir. İnsanlığın tünlüğünü ve devamlılığını kuşaklar vasıtasıy- feragat ettiği bu kavramların başında değer la sağlayan vasıtalardır (Ülken, 1986: 39). Ör- kavramı gelmektedir. neğin; yıllar önce bir toplum büyük bir sıkıntı Değerler kullanıldığı anlam itibariyle birçok yaşamışsa ve insanlar bu sıkıntıyı el birliği ile bilim alanının konusu olma özelliği taşımakta- aşmışsa bu kuşaktan kuşağa gelecek nesillere dır. Son yıllarda da eğitim alanında sıkça kul- aktarılır. Yıllar sonra gene böyle bir sıkıntıda lanılan bir kavram olmuştur (Kolaç-Karadağ, toplumun üzerinde düşen, yıllar önceki insan- 2012: 763). Bu durum eğitim ile değerlerin ların ne yaptığını bilmiş olmaktır. Değerler bir eşgüdüm içerisinde ilerlemesini gerektirmiştir. toplum için o topluma ait ortak davranış kalıp- Değerlerin birçok bilim alanıyla ilgili olması ve larını temsil eder. Değerler toplum için yol değerler hakkında farklı bilim dalları içerisinde gösterici bir pusula veya harita olarak da kabul de çalışmaların yapılması değerlerin müstakil edilebilir. Bu davranış kalıplarının bireye akta- bir tanımının yapılmasını oldukça zorlaştırmış- rılması, bireyin içinde bulunduğu toplumun bir tır. Değer kavramı hakkında günümüze kadar parçası haline gelmesini sağlar (Kolaç-Karadağ, pek çok bilimsel ve felsefi tartışmalar ve araş- 2012: 764). tırmalar yapılmasına rağmen değerlerin tam Literatürde değerlerle sıkça karşılaşılmaktadır. olarak neler içerdiği konusunda tam bir fikir Böyle bir durum değerlerin oldukça geniş bir birliği sağlanamamıştır. Değer kavramının alana yayıldığını göstermektedir. Bundan do- birçok bilim ile harmanlanmış olması da bu layı değerler hakkında bir takım sınıflamaların tartışmalar doğrultusunda değerlerin tanımını yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Yapılan ve içeriğini belirlemeyi oldukça zor hale getir- değer sınıflamalarından en fazla kabul edilen- miştir. (Ulusoy ve Dilmaç, 2012:14). leri şunlardır: Spranger, Allport-Vernon- Sosyal bilimlerde değer kavramını ilk kez Po- Lidzey, Rokeach, Schwartz. Türkiye'de ise lonyalı bir sosyolog olan Florian Znaniecki Takiyettin Mengüşoğlu, Erol Güngör değer kullanmıştır ve kavram Latince "kıymetli ol- sınıflandırmaları yapmıştır. mak" veya "güçlü olmak" anlamlarını içinde Psikoloji alanında değer testini ilk kez 1929 barındıran "valere" kökünden türetilmiştir yılında Eduard Spranger yapmıştır. Spranger (Bilgin, 1995: 83). Değer bir şeyin arzu edilebilir değerleri altı gruba ayırmış olup bunları: este- veya edilemez olduğu hakkındaki inançtır. tik, teorik, ekonomik, siyasi, sosyal ve dini Dolayısıyla değerlerin yapılan ve öğrenilen değer grupları olarak açıklamıştır ve bu değer hareket ve eylemlerin niteliğine de vurgu yap- grupları daha sonra Gordon Allport,, Philip tığı görülmektedir (Güngör,2000: 279). İnsanlar Vernon ve Gardner Lindzey tarafından bir nasıl soğuk bir yer için kalın elbiseler giyinip ölçeğe dönüştürülmüştür (Akbaş, 2004: 55). soğuktan korunuyorsa nasıl İlkçağ’da olduğu (Tablo 1) Milton Rokeach ise değerleri "gaye SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü 92 değerler" ve "vasıta değerler" olmak üzere ikiye davranış değerleridir (Akyol, 2010: 20). Yüksek ayırmıştır (Güngör, 2000: 85). Bu iki ana grup- değerler: Sevgi, bilgi, doğruluk, masumluk, tan oluşan sınıflandırmada toplam 36 tane saflık, dürüstlük, hak, adalet, güven, şeref, iyi değer bulunmaktadır (Akbaş, 2004: 57). (Tablo vb. Araç değerler: Yarar, çıkar, kuşku, çeke- 2). Schwartz ise Rokeach'nın değer sınıflaması memezlik, kıskançlık ve her türlü maddesel üzerinde çalışarak 10 temel değer tipi grupla- değerler (para, mülkiyet vb.) Davranış değerle- mış ve toplam 56 tane değer belirtmiştir. (Tablo ri: Görgü kuralları ve ulusların geleneklerinde 3) (Kuşdil-Kağıtçıbaşı, 2000: 60-61). bulunan değerler. Güngör (2010: 84)'e göre de değerler, estetik, teorik, iktisadi, siyasi, sosyal Takiyettin Mengüşoğlu "İnsan Felsefesi" adlı ve dinî değerler olarak sınıflandırılmıştır. kitabında değerleri 3 ana başlıkta toplamıştır. Bu başlıklar yüksek değerler, araç değerler, Tablo 1.Allport-Vernon-Lindzey Değer Sınıflandırması Bilimsel Değer Gerçeğe, bilgiye, muhakemeye ve eleştirel düşünceye önem verir. Bilimsel değerleri olan insanlar deneysel, eleştirici, akılcı ve entelek- tüeldir. Ekonomik Değer Yararlı ve pratik olana önem verir. Ekonomik değerlerim hayatta önemsenmesi gerektiğini belir- tir. Estetik Değer Simetri, uyum ve forma önem verir. Birey hayatı olayların bir çeşitliliği olarak görür. Sanatın top- lum içinzorunluluk olduğunu düşünür. Sosyal Değer Başkalarını sevme, yardım ve bencil olmama esastır.En yüksek değer insan sevgisidir. Bu insan sevgisini insanlara sunar. Nazik ve sempatiktir. Bencil değildir. Politik Değer Her şeyin üstünde kişisel güç, etki ve şöhret vardır. Esas olan kuvvetle ilgilidir. Dini Değer Evreni bir bütün olarak kavrar ve kendisini onun bütünlüğüne bağlar. Dini uğrunda dünyevi farzları feda eder. Tablo 2.Rokeach Değer Sınıflandırması Gaye değerler Vasita değerler Aile Güvenliği Bağımsız Olma Barış İçinde Bir Dünya Bağışlayıcılık Başarılı Olma Cesaret Bilgelik Dürüstlük Dini Olgunluk Entelektüellik Eşitlik Geniş Görüşlülük Gerçekler Dünyası Hırslılık Güzellikler Dünyası İtaatkarlık Heyecan verici bir Yaşam Kendini Kontrol İç Huzur Kibarlık Kendine Saygı Kendine Hakim Olma Mutluluk Mantıklılık Gerçek Dostluk Neşelilik Özgürlük Sevecenlik Rahat Bir Yaşam Sorumluluk Sahibi Olma Sakarya University Journal of Education 93 Sosyal Kabul Temizlik Ulusal Güvenlik Yardımseverlik Zevk Yaratıcılık Tablo 3.SchwartzDeğer Sınıflandırması Değer Grupları Değerler Güç(power):Toplumsal konum, insanlar ve kay- Sosyal güç sahibi olmak, otorite sahibi olmak, naklar üzerine denetim gücü zengin olmak, toplumdaki görüntümü koruya- bilmek, insanlar tarafından benimsenmek Başarı (achievement): Toplumsal standartları Başarılı olmak, yetkin olmak, hırslı olmak, sözü temel alan kişisel başarı yönelimi geçen biri olmak, zeki olmak Hazcılık (hedonism):Bireysel zevke, hazza Zevk, hayattan tat almak yönelim Uyarılım (stimulation):Heyecanve yenilik arayışı Cesur olmak, değişken bir hayat yaşamak, heyecanlı bir yaşantı sahibi olmak Özyönelim (self-direction):Düşünce ve eylemde Yaratıcı olmak, merak duyabilmek, özgür olmak, bağımsızlık kendi amaçlarını seçebilmek, bağımsız olmak,(kendine saygısı olmak Evrenselcilik (universalizm): Anlayışlılık, hoşgörü Açık fikirli olmak, erdemli olmak, toplumsal ada- ve tüm insanların ve doğanın iyiliğini gözetmek let, eşitlik, dünyada barış istemek, güzelliklerle dolu bir dünya, doğayla bütünlük içinde olmak, çevreyi koruma, iç uyum İyilikseverlik (benevolence):Kişinin yakın olduğu Yardımsever olmak, dürüst olmak, bağışlayıcı kişilerin iyiliğini gözetme ve geliştirme olmak, sadık olmak, sorumluluk sahibi olmak, (gerçek arkadaşlık, olgun sevgi, manevi bir hayat, anlamlı bir hayat, Geleneksellik (tradition):Kültürel ya da dinsel töre Alçakgönüllülük, dindar olmak, hayatın ve fikirlere saygı ve bağlılık verdiklerini kabullenmek, geleneklere saygılı olmak, ılımlı olmak, dünyevi işlerden uzaklaşmak Uyma (conformity): Başkalarına zarar verebilecek Kibarlık, itaatkar olmak, anne-babaya ve yaşlılara ve toplumsal beklentilere aykırı olabilecek dürtü değer vermek, kendini denetleyebilmek ve eylemlerin sınıflandırılması Güvenlik (security):Toplumun, var olan ilişkilerin Ulusal güvenlik, toplumsal düzenin sürmesini ve kişinin kendisinin huzuru ve sürekliliği istemek, temiz olmak, aile güvenliği, iyiliğe karşılık vermek, bağlılık duygusu ve sağlıklı olmak Dilmaç (1999: 16) insanların hayatları için çok sever olma, tecrübeli ve bilgili olma, dost önemli gördükleri en belirgin 12 tane değer edinme, evlat yetiştirme, eser oluşturma. belirlemiştir. Bunlar; insanları sevme, uyumlu Winter & Newton ve Kiripatrik (1998’ten akta- olma, hırsları kontrol altına alma, başkalarının ran, Ulusoy ve Dilmaç, 2012) ‘e göre değerler mutluluğunu isteme, kendini kontrol etme, iyi üç kısımda incelenir. Bu ayrım insan toplulu- insan olma, manevi değerlere inanma, yardım- ğuna göre yapılır. Bu değerler; ailevi değerler, toplumsal değerler ve bireysel değerlerdir. SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü 94 Avustralyalı doktor Andrew Refshauge değer- tir. Refshauge’ye göre temel değerler şunlardır: ler ayrıştırmasında temel değerlere yer vermiş- Tablo 4.Refshauge Temel Değerler Sınıflandırması Dürüstlük Tutarlı bir şekilde güvenilir ve dürüst olma Mükemmellik Hayatın her alanında maksimum başarı için mücadele etme Saygı Kendine ve başkalarına saygılı olma farklı fikirlere hoşgörülü davranma Sorumluluk Kendine, çevreye ve topluma karşı sorumlu olma Kalıtım Toplumun ve milletin sosyal ve ekonomik re- fahından minnettarlık duyma ve buna katkıda bulunmak için aktif rol üstlenme İşbirliği Uyumsuz olmama ve ortak başarı için barışçıl yollarla işbirliği içerisinde bulunma Önemseme Empati göstererek ve merhametli davranarak kendini ve diğerlerinin refahını düşünme Tarafsızlık Sosyal adalet ilkelerine sadık olma ve önyargıya samimiyetsizliğe veadaletsizliğekarşı çıkma Demokrasi Bir Avustralya vatandaşı olma sorumluluklarını ve haklarını, özgürlüklerini kabul etme ve yükseltme İnsanın sosyal bir varlık olması mensubu değer kazandırma süreçlerine değerler eğitimi olduğu toplumun içinde yaşamasından denmektedir (Yaman, 2012:18). kaynaklanır. Yolunu kaybetmiş bir misafir için Son yıllarda oldukça popüler olan değerler bir harita, denizde rotasını kaybetmiş bir eğitimi her ne kadar yeni bir kavram olarak kaptan için bir pusula ne kadar önemliyse bir görünse de geçmişte ahlak eğitimi ve karakter insan için de değerler, toplumla bütünleşmesi eğitimi gibi adlar almış ve bu adlar altında için önemlidir. İnsanlar değerler vasıtasıyla verilen eğitimin güncel şartlara uyarlanmış toplumla uyum içerisinde yaşar ve değerlerden şeklidir (Sancak, 2011: 16). dolayı toplum ile bütünleşirler. İnsanın bünyesinde barındırdığı değerler, gelecekte Değerler eğitiminde karşılaşılan durumlardan kişiliğini, bakış açısını, davranışlarını hatta biri de değerler eğitiminin hangi yaş hayatını belirleyeceğinden, insanın belli başlı aralıklarında verilmesi gerektiğidir. Bu durum değerlerin farkına varması, gerekli değerleri hakkında bilim çevrelerinde belirgin bir ittifak kazanması, yeni değerler benimsemesi ve bun- yoktur. Bazı bilim adamları değerler eğitiminin ları kişiliğinin içerisinde eriterek davranışa belirli yaş aralıklarında verilmesi gerektiğini dönüştürmesi gerekmektedir. Hemen hemen belirtirler. Bunun sebebi belirli bir yaştan sonra yaşam boyu devam eden bu değer kazanma, bireyin zihinsel gelişiminde soyut düşünme becerisini kazanmasıdır. Ama değerler eğitimi Sakarya University Journal of Education 95 her yaş aralığında verilebilir. Ama değerler değerlerin eğitimi açısından bütün derslerin eğitiminin her yaş grubuna verilmesi sorumluluğu varsa da Türkçe dersinin bu mümkündür. Kişilik gelişiminin %80'inin ilk sorumluluğu diğer derslere göre daha fazladır. beş yaş evresinde tamamlandığı Değerlerin nesilden nesile aktarılmasında edebi düşünüldüğündeözellikle ilk yılların öneminin eserlerin önemli rolleri vardır. Edebi eserlerin daha da arttığı görülmektedir. (Ulusoy ve Dil- sıklıkla kullanıldığı Türkçe dersleri, öğrencilere maç, 2012:62). Bu yaşlara bakıldığında birey- değer öğretiminde de önemli bir işlev üstlen- lerin okula gelmeden belirli bir birikime sahip mektedir (Özbay-Tayşi, 2011: 24) (Yaman- oldukları söylenebilir. Bu durum değerler Taflan v.d., 2009: 110). eğitiminde ailenin ne denli önemli bir role 2.YÖNTEM VE VERİLERİN ANALİZİ sahip olduğunu gözler önüne sermektedir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden Değerler eğitiminin özellikle çocuklar üzerinde biri olan betimsel tarama modeli kullanılmıştır. çok büyük bir etkisi vardır. Her ne kadar değerler eğitimi yaşam boyu bir süreç olarak “Tarama modelleri, geçmişte ya da hâlâ var olan bir kabul edilse de değerlerin kazandırılmasında durumu var olduğu şekilde betimlemeyi amaçlayan çocukların özellikle okul öncesi dönemleri araştırma yaklaşımıdır. Araştırmaya konu olan, oldukça önemlidir. Bu dönemlerde çocuklar birey ya da nesne kendi koşulları içinde ve olduğu daha okula gitmedikleri için ailelerinin gibi tanımlanmaya çalışılır. Onları herhangi bir kontrolü altındadırlar. Bu durum ailelerin şekilde değiştirme, etkileme çabası gösterilmez. değerleri kazandırmada öncü rol oynadığını Bilinmek istenen şey vardır ve ordadır. Önemli olan göstermektedir. Okul çağına gelen çocuklar için onu uygun bir biçimde gözleyip belirleyebilmektir.”( artık ikinci bir aile okuldur. Okulun bu dö- Karasar, 2006:77) nemdeki çocuklar için bu denli önemli Çalışmada 8.sınıf ders kitaplarında yer alan olduğunu düşünürsek okul çağında değerlerin şiirler uzmanlar tarafından "Değer İnceleme kazandırılması için uygun teknik ve stratejile- Formu" na (DİF) göre incelenerek şiirlerin han- rinin geliştirilmesi gerekmektedir. Akbaş (2008: gi değerleri içerdiği tespit edilmeye çalışılmış- 9)' a göre okulların görevlerinden biri, okul tır. Değer inceleme formu oluşturulurken, programlarında açık olarak belirtilen veya Güngör'ün (1993) değer sınıflandırmasından, belirtilmeyen değerleri öğretmek, öğrencileri Rokeach'ın (1973) araç değerler ve amaç değer- belirlenen kurallar doğrultusunda disipline ler tablosundan, Yaman-Taflan-Çolak'ın ( 2009) etmek, onların ahlaki gelişimine katkıda ders kitaplarındaki değerler formundan yarar- bulunmak ve karakterini olumlu yönde etkile- lanılmıştır. Değer inceleme formu için Cron- mektir. Türkçe eğitiminin temel amacı ferdin bach Alfa iç tutarlık katsayısı 0.768 olarak tespit sosyalleşmesini; içinde yaşadığı topluma, ai- edilmiştir. Değer İnceleme Formu (DİF) içeri- leye sağlıklı uyumunu sağlamaktır Bu amacıyla sinde yer alan değer başlıkları şunlardır: Misa- birlikte Türkçe öğretiminin değerler eğitimiyle firperverlik, yardımseverlik, hoşgörülü olma, ne denli temas halinde olduğu görülmektedir. toplumsal kurallara uyma, görgü kurallarına Anadili öğretimi eğitimin en önemli ve en uyma, kültürel bilinç, aile bilinci, dini bilinç, hassas basamağı olup bu eğitimi iyi alan birey- ahlaki bilinç, dürüstlük, doğruluk, cesaret, ler bu derste edindikleri bilgi ve birikimleri duyarlılık, çalışkanlık, insan sevgisi, doğa sev- diğer derslere de aktarabilirler. Çünkü öğretim gisi, hayvan sevgisi, büyüklere saygı, Türk sadece dil ya da dilbilgisi öğretimi değil millete büyüklerine saygı, milli bilinç, dil bilinci, yurt- ait değerlerin öğretilmesi işidir. Her ne kadar SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü 96 taşlık bilinci, demokrasi hak ve özgürlükler, lığı formülüne göre uzlaşma yüzdesi 0.90 ola- akılcılık, tutumlu olma, barış. Geçerlik çalışma- rak bulunmuştur. Karasar (2011:165)’e göre larında formda yer alan maddeler öğretmenler bulunan değerin 0.75’ten küçük olması güve- tarafından incelenmiştir. Değer inceleme for- nirlik açısından sıkıntı doğurmaktadır. Her biri munda incelenen şiirlerde hangi değerler bu- öğretmen olan uzmanlar aracılığıyla 8.sınıf lunmuşsa o değer formda işaretlenmiştir. Her Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirlerden uzmanın ortak belirtmiş olduğu değerler görüş elde edilen verilerin yüzde ve frekans analizleri birliği, bütün uzmanların ortak olarak belirt- yapılmıştır. mediği değerler ise görüş ayrılığı olarak kabul edilmiştir. 103 tane değer uzmanlar tarafından ortak olarak belirtildiği için görüş birliği olarak 3.BULGULAR VE YORUM , 11 tane değer ise uzmanlar tarafından ortak İncelenen 7 adet ders kitabındaki değerler her olarak belirtilmediği için görüş ayrılığı olarak bir yayınevi için ayrı olarak düzenlenip tablo- kabul edilmiştir. Miles ve Huberman (1994)’ın laştırılmıştır. Ayrıca her tablonun altında o belirttiği görüş birliği/görüş birliği+görüş ayrı- yayınevinden incelen şiirler belirtilmiştir. Tablo 5. Koza Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler Koza Yayıncılık f % İnsan Sevgisi 3 17,65% Doğa Sevgisi 3 17,65% Türk Büyüklerine Saygı 2 11,76% Duyarlılık 1 5,88% Yurttaşlık Bilinci 1 5,88% Vatanseverlik 1 5,88% Barış 1 5,88% Milli Bilinç 1 5,88% Çalışkanlık 1 5,88% Sorumluluk Alma 1 5,88% Akılcılık 1 5,88% Kültürel Bilinç 1 5,88% 17 (İncelenen şiirler: 1-Atatürk Bir Çıkıştır İniş Tablo 5'te verilen bilgilere göre, 12 adet değer Değil, 2-Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda, 3-Bu başlığı ve 17 tane değer bulunduğu tespit edil- Sabah Hava Berrak, 4-Dönen Tekerlek, 5- miştir. “İnsansevgisi ve doğa sevgisi” değerle- İnsanla Güzel, 6-Şehrin Üstünden Geçen Bulut- rinin ön plana çıktığı görülmüştür. Değer baş- lar, 7-Türküler Dolusu.) lığının fazla olması kitapta birçok değere yer verilmiş olmasını beraberinde getirmiştir. Sakarya University Journal of Education 97 Tablo 6.Özgün Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler Özgün Yayıncılık f % Doğa Sevgisi 3 27,27% Türk Büyüklerine Saygı 2 18,18% İnsan Sevgisi 1 9,09% Hayvan Sevgisi 1 9,09% Çalışkanlık 1 9,09% Akılcılık 1 9,09% Milli Bilinç 1 9,09% Cesaret 1 9,09% 11 (İncelenen şiirler: 1-Barışa Özlem, 2-Bursa’da Tablo 6'da verilen bilgilere göre, 8 adet değer Akşam, 3-Kara Toprak, 4-Kemal Atatürk, 5-O başlığı ve 10 tane değer bulunduğu görülmüş- Geliyor.) tür. “Doğa Sevgisi ve Türk Büyüklerine Saygı ” değerleri ön plana çıkmıştır Tablo 7.Pasifik Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler Pasifik Yayınları f % Çalışkanlık 2 16,66% Kültürel Bilinç 2 16,66% Yardımseverlik 1 8,33% Türk Büyüklerine Saygı 1 8,33% Vatan Sevgisi 1 8,33% Akılcılık 1 8,33% Milli Bilinç 1 8,33% Dil Bilinci 1 8,33% Yurttaşlık Bilinci 1 8,33% Dürüstlük 1 8,33% 12 (İncelenen şiirler: 1-Atatürk İlkeleri, 2-Cazgır, Tablo 7'de verilen bilgilere göre, tespit edilen 3-Gidem Dersin Uçmağa, 4-Sazıma, 5-Seyfi değer başlığı 10 tane olup değer sayısı 12 tane- Baba.) dir. “çalışkanlık ve kültürelbilinç” değerlerinin vurgulandığı görülmüştür. Tablo 8. Tav-Ada Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler Tav-Ada Yayıncılık f % İnsan Sevgisi 3 17,65% Türk Büyüklerine Saygı 3 17,65% Doğa Sevgisi 2 11,76% Milli Bilinç 2 11,76% Kültürel Bilinç 2 11,76% Vatan Sevgisi 2 11,76% SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü 98 Dil Bilinci 1 5,88% Hoşgörülü Olma 1 5,88% Barış 1 5,88% 17 (İncelenen şiirler: 1-Atatürk Kurtuluş Sava- tir. “İnsan sevgisi ve Türk büyüklerine saygı” şı’nda, 2-Birlikte, 3-Çocuk Kitap, 4-Ellinci Yıl değerleri en çok vurgulanan değerlerdir. Bu Türküsü, 5-Nutuk, 6-Türkçe Katında Yaşamak, değerlerden sonra en az görülen değerler, 7-Türküler Dolusu, 8-Yedigöller’de Sonbahar.) "Hoşgörülü olma" Dil bilinci ve Kültürel bilinç” tir. Tablo 8'de verilen bilgilere göre, 9 adet değer başlığı ve toplam 17 tane değer tespit edilmiş- Tablo 9. Harf Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler Harf Yayıncılık f % Çalışkanlık 2 16,66% Barış 2 16,66% Akılcılık 1 8,33% Doğa Sevgisi 1 8,33% Kültürel Bilinç 1 8,33% Duyarlılık 1 8,33% Sorumluluk Alma 1 8,33% Türk Büyüklerine Saygı 1 8,33% Yardımseverlik 1 8,33% İnsan Sevgisi 1 8,33% 12 (İncelenen şiirler: 1-Dost, 2-Eylül Sabahının tur. Bulunan değerler göz önüne alındığında Serinliği, 3-Kemal Atatürk, 4-Odalar ve Sofalar, “Çalışkanlık” ve "Barış" değerlerinin en fazla 5-Sazıma, 6-Şakacı Şiir.) olduğu görülmektedir. Tablo 9'da verilen bilgilere göre, 10 adet değer başlığı ve toplamda 12 adet değer bulunmuş- Tablo 10. Bisiklet Yayınlarının Türkçe DersKitabında Bulunan Değerler Bisiklet Yayınları f % İnsan Sevgisi 4 26,66% Barış 2 13,33% Sorumluluk Alma 2 13,33% Doğa Sevgisi 2 13,33% Milli Bilinç 1 6,66% Hoşgörülü Olma 1 6,66% Hayvan Sevgisi 1 6,66% Türk Büyüklerine Saygı 1 6,66% Çalışkanlık 1 6,66% 15 Sakarya University Journal of Education 99 (İncelenen şiirler: 1-Atatürk’ten Son Mektup, 2- tur. "İnsan sevgisi" değerinin ön plana çıktığı Birlikte, 3-Doğa Dedi Ki, 4-Müjde, 5-Pırpırlı görülmektedir. Bu değerden sonra “Barış" ve Şiir.) "Sorumluluk Alma" değerleri diğer değerlere göre daha fazla ön plana çıkmıştır Tablo 10'da verilen bilgilere göre, 9 adet değer başlığı ve toplamda 15 adet değer bulunmuş- Tablo 11. Enderun Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler Enderun Yayınları f % İnsan Sevgisi 4 20% KültürelBilinç 3 15% Türk Büyüklerine Saygı 3 15% Doğa Sevgisi 3 15% Milli Bilinç 2 10% Vatanseverlik 2 10% Dil Bilinci 1 5% Hoşgörülü Olma 1 5% Barış 1 5% 20 (İncelenen şiirler: 1-Atatürk Kurtuluş Sava- fazla yer verilen değer “İnsan sevgisi” olarak şı’nda, 2-Birlikte, 3-Çocuk Kitap, 4-Ellinci Yıl tespit edilmiştir. İnsan sevgisi değerinden son- Türküsü, 5-Kütüphane, 6-Nutuk, 7-Sevgi, 8- ra “Kültürel bilinç, Türk büyüklerine saygı ve Türkçe Katında Yaşamak, 9-Türküler Dolusu, doğa sevgisi” değerleri diğer değerlere göre ön 10-Yedigöllerde Sonbahar.) plana çıkmıştır. Tablo 11’de görüldüğü gibi 9 adet değer başlı- ğı ve toplam 20 tane değer bulunmuştur. En Tablo 12. Bütün Kitaplarda Bulunan Değerler Toplamı f % İnsan Sevgisi 16 15,38% Doğa Sevgisi 14 13,46% Türk Büyüklerine Saygı 13 12,5% Kültürel Bilinç 9 8,65% Milli Bilinç 8 7,69% Çalışkanlık 7 6,73% Barış 7 6,73% Vatanseverlik 6 5,76% Sorumluluk 4 3,84% Akılcılık 4 3,84% Hoşgörülü Olma 3 2,88% Dil Bilinci 3 2,88% Yurttaşlık Bilinci 2 1,92% Duyarlılık 2 1,92%