KESAN PEMBELAJARAN MENGGUNAKAN PERISIAN SSMS SEKOLAH BESTARI BERBANDING PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN SECARA TRADISIONAL DALAM FIZIK oleh AHMAD HANIZAR BIN ABDUL HALIM Tesis yang diserahkan untuk memenuhi keperluan bagi Ijazah Sarjana Sastera Oktober 2007 PENGHARGAAN Segala puji dan syukur kepada Allah s.w.t. di atas rahmat yang dikurniakanNya kepada saya sepanjang saya menjalankan kajian ini serta menyiapkan tesis. Saya ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepada: Kementerian Pelajaran Malaysia yang telah memberi kebenaran untuk menjalankan kajian ini. Penyelia Utama saya, Profesor Dr. Hanafi Atan yang tidak jemu memberi tunjuk ajar, membantu saya dengan meneliti perkembangan penyelidikan, membetulkan modul-modul penyelidikan, memberi galakan serta bimbingan yang tidak ternilai harganya. Sesungguhnya, pengalaman luas dan kepakaran beliau amat saya kagumi. Penyelia Bersama, Profesor Dr. Rozhan Mohd. Idrus di atas tunjuk ajar, bantuan serta cadangan-cadangan membina yang diberikan sepanjang penyelidikan ini. Semua kakitangan Pusat pengajian Jarak Jauh kerana memberi kebenaran untuk menggunakan kemudahan-kemudahan di pusat pengajian. Ibu bapa saya yang sentiasa mendoakan kejayaan saya. Isteri serta anak-anak yang menjadi sumber inspirasi serta pendorong sepanjang masa. Pelajar-pelajar sekolah yang begitu ikhlas dan bersungguh-sungguh mengikuti pembelajaran. Semoga penglibatan anda semua dalam penyelidikan ini menolong membawa manfaat kepada generasi pelajar akan datang. ii KANDUNGAN Muka surat PENGHARGAAN ii SENARAI KANDUNGAN iii SENARAI JADUAL vii SENARAI RAJAH viii SENARAI SINGKATAN x SENARAI LAMPIRAN xi SENARAI PENERBITAN DAN SEMINAR xii ABSTRAK xiii ABSTRACT xv BAB SATU : PENGENALAN 1.1 Pengenalan 1 1.2 Pernyataan Masalah 5 1.3 Tujuan Kajian 12 1.3.1 Mengenalpasti samada terdapat peningkatan prestasi 12 akademik pelajar dengan rawatan PBK berbanding PSB 1.3.2 Mengenalpasti samada terdapat peningkatan persepsi 12 pelajar terhadap tahap pengetahuan dengan rawatan PBK berbanding PSB 1.3.3 Mengenalpasti persepsi pelajar terhadap proses P&P 12 di kalangan pelajar yang homogen yang mengikuti PBK berbanding PSB 1.4 Soalan-soalan Kajian 12 1.4.1 Adakah rawatan PBK melalui perisian SSMS berkesan 12 dengan menghasikan prestasi pelajar yang lebih baik berbanding dengan rawatan PSB? 1.4.2 Adakah rawatan PBK melalui perisian SSMS lebih 12 berkesan dalam meningkatkan persepsi pelajar terhadap tahap pengetahuan berbanding dengan kaedah PSB? 1.4.3 Adakah rawatan PBK melalui perisian SSMS berkesan 13 dengan memberikan persepsi pelajar terhadap proses P&P yang lebih baik berbanding dengan kaedah PSB? iii 1.5 Hipotesis Kajian 13 1.5.1 Tiada perbezaan yang signifikan terhadap pencapaian 13 prestasi pelajar antara kumpulan kawalan (PSB) dan kumpulan rawatan (PBK). 1.5.2 Tiada perbezaan yang signifikan terhadap tahap 13 pengetahuan antara kumpulan kawalan (PSB) dan kumpulan rawatan (PBK). 1.5.3 Tiada perbezaan yang signifikan terhadap persepsi 13 pelajar terhadap kaedah-kaedah P&P antara kumpulan kawalan (PSB) dan kumpulan rawatan (PBK). 1.5.3.1 Tiada perbezaan yang signifikan terhadap 13 pengenalan P&P dan induksi set antara kumpulan kawalan (PSB) dan kumpulan kawalan (PBK). 1.5.3.2 Tiada perbezaan yang signifikan terhadap proses 13 P&P antara kumpulan kawalan (PSB) dan kumpulan rawatan (PBK). 1.5.3.3 Tiada perbezaan yang signifikan terhadap 13 keberkesanan dan penilaian pembelajaran antara kumpulan kawalan (PSB) dan kumpulan rawatan (PBK). 1.6 Kepentingan Kajian 13 1.7 Kerangka Teori 17 1.8 Batasan Kajian 23 1.9 Definisi Operasi 24 1.10 Kesimpulan 26 BAB DUA : TINJAUAN LITERATUR 2.1 Pengenalan 27 2.2 Pengajaran Secara Bersemuka (PSB) 28 2.3 Pengajaran Berbantukan Komputer (PBK) 32 2.4 Prinsip Multimedia 36 2.5 Smart School Management System (SSMS) 37 2.5.1 Latarbelakang 37 2.5.2 Prinsip dalam pembinaan perisian SSMS 37 2.6 Teori-teori pendidikan dalam SSMS 41 2.6.1 Teori Tingkahlaku 41 iv 2.6.2 Teori Kognitif 45 2.6.3 Teori Sosial 47 2.7 Kesimpulan 48 BAB TIGA : METODOLOGI 3.1 Pengenalan 49 3.2 Reka bentuk Kajian 49 3.3 Pembolehubah 53 3.3.1 Pembolehubah bebas 53 3.3.2 Pembolehubah bersandar 54 3.3.3 Pemblehubah kawalan / dimalarkan 54 3.4 Persampelan 56 3.5 Instrumen Kajian 57 3.5.1 Instrumen Pra-formatif dan Pos-formatif 57 3.5.2 Instrumen Ujian Pra dan Ujian Pos 58 3.5.3 Instrumen Soal selidik Sumatif 60 3.5.3.1 Bahagian A 60 3.5.3.2 Bahagian B 60 3.6 Pembelajaran berasaskan aplikasi SSMS 61 3.7 Kajian Rintis dan Kebolehpercayaan 64 3.8 Prosedur Rawatan 65 3.9 Pengumpulan Data 68 3.10 Analisis Data 69 3.10.1 Analisis Ujian-t (Sampel Tak Bersandar dan Sampel 69 Berpasangan) 3.10.2 Analisis Data bagi Soal Selidik Terbuka (Sumatif 70 Bahagian B) 3.11 Kesimpulan 70 BAB EMPAT: DAPATAN PENYELIDIKAN 4.1 Pengenalan 71 4.2 Analisis Ujian Pra dan Ujian Pos 71 4.2.1 Perbandingan Min Markah Antara Ujian Pra 71 4.2.2 Perbandingan Min Markah Antara Ujian Pos 72 4.3 Analisis soal selidik pra-formatif 74 4.4 Analisis soal selidik pos-formatif 76 v 4.5 Analisis soal selidik sumatif 79 4.5.1 Bahagian A 79 4.5.2 Bahagian B (Jenis Terbuka) 84 4.6 Kesimpulan 89 BAB LIMA: PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN 5.1 Pengenalan 91 5.2 Perbincangan 91 5.2.1 Persepsi Tahap Pengetahuan 91 5.2.2 Perbandingan Prestasi Akademik (Prestasi Ujian) 93 5.2.3 Persepsi Terhadap Proses P&P 94 5.2.3.1 Pengenalan P&P 94 5.2.3.2 Proses P&P 95 5.2.3.3 Keberkesanan / Penilaian P&P 95 5.2.4 Maklum balas Terbuka Daripada Pelajar 97 5.2.4.1 Hasil pembelajaran PBK dan PSB 97 5.2.4.2 Kesesuaian pembelajaran PBK dan PSB 97 5.2.4.3 Kelemahan PBK dan PSB 99 5.2.4.4 Kekuatan PBK dan PSB 100 5.3 Ulasan dan Cadangan 102 5.4 Kajian Masa Hadapan 105 5.5 Kesimpulan 106 RUJUKAN 107 LAMPIRAN Lampiran A Soal selidik Pra/Pos formatif (Nuklear) 120 Lampiran B Soal selidik Pra/Pos formatif (Optik) 121 Lampiran C Ujian Pra/Pos (Tutorial 1 – Nuklear ) 122 Lampiran D Ujian Pra/Pos (Tutorial 2 – Optik) 125 Lampiran E Soal selidik Sumatif 129 vi SENARAI JADUAL Muka surat Jadual 3.1 Analisis item kajian ujian rintis untuk ujian pra dan ujian pos 59 Jadual 3.2 Keputusan analisis kebolehpercayaan bagi soal selidik formatif 65 Jadual 3.3 Keputusan analisis kebolehpercayaan bagi soal selidik sumatif 65 Bahagian A Jadual 4.1 Analisis perbandingan min markah ujian pra antara kumpulan 72 kawalan dan kumpulan rawatan. Jadual 4.2 Analisis perbandingan min markah ujian pos antara kumpulan 72 kawalan dan rawatan Jadual 4.3 Analisis perbandingan pra-formatif kumpulan rawatan (PBK, 75 n=32) dengan kumpulan kawalan (PSB, n=30) untuk Tutorial 1 (Nuklear) Jadual 4.4 Analisis perbandingan pra-formatif kumpulan rawatan (PBK, 75 n=30) dengan kumpulan kawalan (PSB, n=32) bagi Tutorial 2 (Optik) Jadual 4.5 Analisis perbandingan pos-formatif kumpulan rawatan (PBK, 76 n=32) dengan kumpulan kawalan (PSB, n=30) untuk Tutorial 1 (Nuklear) Jadual 4.6 Analisis perbandingan pos-formatif kumpulan rawatan (PBK, 77 n=30) dengan kumpulan kawalan (PSB, n=32) untuk Tutorial 2 (Optik) Jadual 4.7 Hubungan min persepsi antara rawatan pembelajaran bagi 80 item Pengenalan P&P / Induksi Set (n=62) Jadual 4.8 Hubungan min persepsi antara rawatan pembelajaran bagi 80 item Proses P&P (n=62) Jadual 4.9 Hubungan min persepsi antara rawatan pembelajaran bagi 82 item Keberkesanan / Penilaian pembelajaran (n=62) Jadual 4.10 Hasil pembelajaran rawatan PBK 85 Jadual 4.11 Hasil pembelajaran rawatan PSB 85 Jadual 4.12 Kesesuaian diri dengan rawatan PBK 86 Jadual 4.13 Kesesuaian diri dengan rawatan PSB 86 Jadual 4.14 Kelemahan PBK 87 Jadual 4.15 Kelemahan PSB 87 Jadual 4.16 Kekuatan PBK 88 Jadual 4.17 Kekuatan PSB 89 vii SENARAI RAJAH Muka surat Rajah 1.1 Komponen-komponen Sekolah Bestari (Sumber: Kementerian 2 Pelajaran Malaysia, 2005) Rajah 1.2 Pengkonstrukturan semula pedagogi tradisi ( Dwyer, 1994) 4 Rajah 1.3 Fasa-fasa pembelajaran dan adegan pembelajaran 17 Rajah 1.4 Lima kategori utama hasil pembelajaran Gagne (1985) 18 Rajah 1.5 Model pembelajaran dan ingatan berasaskan teori pemprosesan 19 maklumat ( Gagne & Driscoll, 1988) Rajah 1.6 Teori Kognitif Pembelajaran Multimedia (Mayer, 2001) 22 Rajah 2.1 Prinsip asas dalam reka bentuk instruksi 40 Rajah 2.2 Komponen reka bentuk instruksi (bagi setiap langkah dalam 41 10 prinsip asas) Rajah 2.3 Aktiviti seret dan lepas 42 Rajah 2.4 Peringatan untuk membuat pembetulan segera 43 Rajah 2.5 Butang antara muka (user interface button) di bahagian bawah 44 skrin Rajah 2.6 Aplikasi Teori Tingkahlaku dalam pembinaan perisian tutorial 45 Rajah 2.7 Aplikasi Teori Kognitif dalam pembinaan perisian 46 Rajah 2.8 Contoh paparan yang berwarna-warni 47 Rajah 2.9 Aplikasi Teori Pembelajaran Sosial dalam pembinaan perisian 48 Rajah 3.1 Reka bentuk penyelidikan 51 Rajah 3.2 Aliran persampelan menggunakan model reka bentuk kumpulan 57 bergilir-gilir (rotational-group design) seperti dicadangkan oleh Mouly (1963). Rajah 3.3 Pentadbiran instrumen ujian pra dan ujian pos untuk setiap 59 tutorial Rajah 3.4 Skrin BESTARI atau skrin permulaan 61 Rajah 3.5 Pengurusan Tugasan sebagai satu aplikasi sistem BESTARI 62 Rajah 3.6 Skrin Pengurusan Tugasan (Modul Pembelajaran Kendiri) 63 Rajah 3.7 Aliran aplikasi Pengurusan Tugasan (Kementerian Pelajaran 64 Malaysia, 2000) Rajah 4.1 Min markah bagi ujian pra dan pos dalam Tutorial 1 73 Rajah 4.2 Min markah bagi ujian pra dan pos dalam Tutorial 2 74 Rajah 4.3 Jumlah min bagi soal selidik pra-formatif dan pos formatif untuk 78 Tutorial 1 viii Rajah 4.4 Jumlah min bagi soal selidik pra-formatif dan pos-formatif untuk 78 Tutorial 2 Rajah 4.5 Jumlah min soal selidik sumatif (Bahagian A) bagi tiga dimensi 84 antara kumpulan kawalan dan kumpulan rawatan ix SENARAI SINGKATAN 1 CAI Computer-aided Instruction 2 CAL Computer-aided Learning 3 CAT Computer-assisted Testing 4 CBI Computer-based Instruction 5 CBL Computer- based Learning 6 CMC Computer-mediated Communication 7 CRFP Curriculum Request for Proposal 8 ICT Information Communication and Technology 9 KPM Kementerian Pelajaran Malaysia 10 LAN Local Area Network 11 MSC Multimedia Super Corridor 12 PBK Pembelajaran Berbantukan Komputer 13 PSB Pembelajaran Secara Bersemuka 14 PI-BIT Pendekatan Instruksi Bersepadu dan Berinteraktif Secara Terbimbing 15 P&P Pengajaran dan pembelajaran 16 SSMS Smart School Management System 17 SPSS Statistical Package for Social Sciences 18 TKPM Teori Kognitif Pembelajaran Multimedia x