Oxford Cambridge and RSA A Level Latin H443/03 Prose Literature Sample Question Paper Version 1.1 Date – Morning/Afternoon Time allowed: 2 hours You must have:  the OCR 12-page Answer Booklet (OCR12 sent with general stationery) Do not use:  a dictionary Other materials required:  None INSTRUCTIONS  Use black ink.  Complete the boxes on the front of the Answer Booklet.  Sections A, B and C: Answer one question from each of these sections.  Write the number of each question clearly in the margin.  Additional paper may be used if required but you must clearly show your candidate number, centre number and question number(s).  Do not write in the bar codes. INFORMATION  The total mark for this paper is 75.  The marks for each question are shown in brackets [ ].  Quality of extended response will be assessed in questions marked with an asterisk (*).  This document consists of 12 pages. © OCR 2021 H443/03 Turn over QN: 601/8254/4 R10040/1.1 2 Section A Answer one question from this section. 1 Read the following passages and answer the questions. quid ego de M. Marcello loquar, qui Syracusas, urbem ornatissimam, cepit? quid de L. Scipione, qui bellum in Asia gessit Antiochumque, regem potentissimum, vicit? quid de Flaminino, qui regem Philippum et Macedoniam subegit? quid de L. Paulo, qui regem Persen vi ac virtute superavit? quid de L. Mummio, qui urbem pulcherrimam 5 atque ornatissimam, Corinthum, plenissimam rerum omnium, sustulit, urbesque Achaiae Boeotiaeque multas sub imperium populi Romani dicionemque subiunxit? quorum domus, cum honore ac virtute florerent, signis et tabulis pictis erant vacuae; at vero urbem totam templaque deorum omnisque Italiae partis illorum donis ac 10 monumentis exornatas videmus. vereor ne haec forte cuipiam nimis antiqua et iam obsoleta videantur; ita enim tum aequabiliter omnes erant eius modi ut haec laus eximiae virtutis et innocentiae non solum hominum, verum etiam temporum illorum videantur. Cicero, in Verrem II.1, 55–56 (a)* In this passage Cicero praises some famous Romans of the past. How does Cicero turn this into a criticism of Verres? You should refer both to the content and to the language of the passage. [15] © OCR 2021 H443/03 3 homo, qui semper hospitalissimus amicissimusque nostrorum hominum existimatus esset, noluit videri ipsum illum Rubrium invitus domum suam recepisse; magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat; rogat Rubrium ut quos ei commodum sit invitet, locum sibi soli, si videatur, relinquat; etiam 5 filium suum, lectissimum adulescentem, foras ad propinquum suum quendam mittit ad cenam. Rubrius istius comites invitat; eos omnes Verres certiores facit quid opus esset. mature veniunt, discumbitur. fit sermo inter eos, et invitatio ut Graeco more biberetur; hortatur hospes, poscunt 10 maioribus poculis, celebratur omnium sermone laetitiaque convivium. posteaquam satis calere res Rubrio visa est, 'quaeso', inquit, 'Philodame, cur ad nos filiam tuam non intro vocari iubes?' homo, qui et summa gravitate et iam id aetatis et parens esset, obstipuit hominis improbi dicto. instare Rubrius. tum ille, ut aliquid 15 responderet, negavit moris esse Graecorum ut in convivio virorum accumberent mulieres. hic tum alius ex alia parte, 'enim vero ferendum hoc quidem non est; vocetur mulier!' et simul servis suis Rubrius ut ianuam clauderent et ipsi ad fores adsisterent imperat. Cicero, in Verrem II.1, 65–66 (b) Why was Rubrius staying at Philodamus' house? [1] (c) homo ... ad cenam (lines 1–7): how would Philodamus' arrangements for the dinner-party have assisted Verres' plan? [2] (d) Translate Rubrius ... convivium (lines 8–12). [5] (e) In lines 12–19 (posteaquam ... imperat), how does Cicero encourage sympathy for Philodamus? [5] © OCR 2021 H443/03 Turn over 4 2 Read the following passages and answer the questions. visum dehinc remigibus unum in latus inclinare atque ita navem submergere: sed neque ipsis promptus in rem subitam consensus, et alii contra nitentes dedere facultatem lenioris in mare iactus. verum Acerronia, imprudentia dum se Agrippinam esse utque subveniretur matri principis clamitat, contis et remis et 5 quae fors obtulerat navalibus telis conficitur: Agrippina silens eoque minus agnita (unum tamen vulnus umero excepit) nando, deinde occursu lenunculorum Lucrinum in lacum vecta villae suae infertur. illic reputans ideo se fallacibus litteris accitam et honore praecipuo 10 habitam, quodque litus iuxta, non ventis acta, non saxis impulsa navis summa sui parte veluti terrestre machinamentum concidisset; observans etiam Acerroniae necem, simul suum vulnus adspiciens, solum insidiarum remedium esse, si non intellegerentur. 15 Tacitus, Annals XIV.5–6 (a) In the lines before this passage, how did Agrippina have a lucky escape? [2] (b) Translate visum dehinc ... in mare iactus (lines 1–4). [5] (c) How do lines 4–15 (verum Acerronia ... intellegerentur) give a strong impression of Agrippina's quick thinking and intelligence? [6] © OCR 2021 H443/03 5 tum pavore exanimis et iam iamque adfore obtestans vindictae properam, sive servitia armaret vel militem accenderet, sive ad senatum et populum pervaderet, naufragium et vulnus et interfectos amicos obiciendo: quod contra subsidium sibi? nisi quid Burrus et Seneca; quo expergens statim acciverat, incertum an et 5 ante ignaros. igitur longum utriusque silentium, ne inriti dissuaderent, an eo descensum credebant ut, nisi praeveniretur Agrippina, pereundum Neroni esset. post Seneca hactenus promptius ut respiceret Burrum ac sciscitaretur an militi imperanda caedes esset. ille praetorianos toti Caesarum domui obstrictos 10 memoresque Germanici nihil adversus progeniem eius atrox ausuros respondit: perpetraret Anicetus promissa. qui nihil cunctatus poscit summam sceleris. ad eam vocem Nero illo sibi die dari imperium auctoremque tanti muneris libertum profitetur. Tacitus, Annals XIV.7 (d)* How does Tacitus bring out the different personalities of Nero, Burrus, Seneca and Anicetus? You should refer both to the content and to the language of the passage. [15] © OCR 2021 H443/03 Turn over 6 BLANK PAGE © OCR 2021 H443/03 7 Section B Answer one question from this section. 3 Read the following passage and answer the questions. quid ego nunc in altera actione Cn. Dolabellae spiritus, quid huius lacrimas et concursationes proferam, quid C. Neronis, viri optimi atque innocentissimi, non nullis in rebus animum nimium timidum atque demissum? qui in illa re quid facere oporteret non habebat, nisi forte, id quod omnes tum desiderabant, ut ageret eam rem sine 5 Verre et sine Dolabella. quicquid esset sine his actum, omnes probarent; tum vero quod pronuntiatum est non per Neronem iudicatum, sed per Dolabellam ereptum existimabatur. condemnatur enim perpaucis sententiis Philodamus et eius filius. adest, instat, urget Dolabella ut quam primum securi feriantur, quo 10 quam minime multi ex illis de istius nefario scelere audire possent. constituitur in foro Laodiceae spectaculum acerbum et miserum et grave toti Asiae provinciae, grandis natu parens adductus ad supplicium, ex altera parte filius, ille quod pudicitiam liberorum, hic quod vitam patris famamque sororis defenderat. flebat uterque non 15 de suo supplicio, sed pater de fili morte, de patris filius. quid lacrimarum ipsum Neronem putatis profudisse? quem fletum totius Asiae fuisse, quem luctum et gemitum Lampsacenorum? securi esse percussos homines innocentis nobilis, socios populi Romani atque amicos, propter hominis flagitiosissimi singularem nequitiam atque 20 improbissimam cupiditatem! iam iam, Dolabella, neque me tui neque tuorum liberorum, quos tu miseros in egestate atque in solitudine reliquisti, misereri potest. Verresne tibi tanti fuit ut eius libidinem hominum innocentium sanguine lui velles? 25 Cicero, in Verrem II.1, 75–77 (a) Explain why Cn. Dolabella and C. Nero were each involved in this case. [2] (b) In lines 1–9 (quid ego nunc ... et eius filius), how does Cicero try to free C. Nero from blame for the condemnation of Philodamus and his son? [5] (c)* How does Cicero heighten the emotional impact of lines 10–21 (adest ... cupiditatem)? You should refer both to the content and to the language of the passage. [15] (d) Translate iam iam, Dolabella ... velles (lines 22–25). [5] © OCR 2021 H443/03 Turn over 8 4 Read the following passages and answer the questions. mors Burri infregit Senecae potentiam, quia nec bonis artibus idem virium erat altero velut duce amoto, et Nero ad deteriores inclinabat. hi variis criminationibus Senecam adoriuntur, tamquam ingentes et privatum modum evectas opes adhuc augeret, quodque studia civium in se verteret, hortorum quoque amoenitate et villarum 5 magnificentia quasi principem supergrederetur. obiciebant etiam eloquentiae laudem uni sibi adsciscere et carmina crebrius factitare, postquam Neroni amor eorum venisset. nam oblectamentis principis palam iniquum detrectare vim eius equos regentis, inludere vocem, quotiens caneret. quem ad finem nihil in re publica clarum fore, 10 quod non ab illo reperiri credatur? certe finitam Neronis pueritiam et robur iuventae adesse: exueret magistrum, satis amplis doctoribus instructus maioribus suis. Tacitus, Annals XIV, 52 (a) Why had Burrus been important to Nero? [2] (b) deteriores (line 2): name one of these. [1] (c) Translate obiciebant ... caneret (lines 6–10). [5] (d) certe ... suis (lines 11–13): how do these lines express contempt for Seneca? [2] igitur accepto patrum consulto, postquam cuncta scelerum suorum pro egregiis accipi videt, exturbat Octaviam, sterilem dictitans; exim Poppaeae coniungitur. ea diu paelex et adulteri Neronis, mox mariti potens, quendam ex ministris Octaviae impulit servilem ei amorem obicere. destinaturque reus cognomento Eucaerus, natione 5 Alexandrinus, canere per tibias doctus. actae ob id de ancillis quaestiones, et vi tormentorum victis quibusdam, ut falsa adnuerent, plures perstitere sanctitatem dominae tueri; ex quibus una instanti Tigellino castiora esse muliebria Octaviae respondit quam os eius. movetur tamen primo civilis discidii specie domumque Burri, praedia 10 Plauti, infausta dona accipit: mox in Campaniam pulsa est addita militari custodia. Tacitus, Annals XIV, 60 (e)* How does Tacitus make this passage a vivid piece of writing? You should refer both to the content and to the language of the passage. [15] (f) infausta dona (line 11): explain this comment by Tacitus. [2] © OCR 2021 H443/03 9 5 Read the following passage and answer the questions. etenim quis mortalium, cui virile ingenium est, tolerare potest, illis divitias superare, quas profundant in extruendo mari et montibus coaequandis, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse? illos binas aut amplius domos continuare, nobis larem familiarem nusquam ullum esse? 5 cum tabulas signa toreumata emunt, nova diruunt, alia aedificant, postremo omnibus modis pecuniam trahunt vexant, tamen summa lubidine divitias suas vincere nequeunt. at nobis est domi inopia, foris aes alienum, mala res, spes multo asperior; denique quid reliqui habemus praeter miseram animam? quin igitur expergiscimini? en illa 10 illa quam saepe optastis libertas, praeterea divitiae decus gloria in oculis sita sunt. fortuna omnia ea victoribus praemia posuit. res tempus,pericula egestas belli spolia magnifica magis quam oratio mea vos hortantur. vel imperatore vel milite me utimini; neque animus neque corpus a vobis aberit. haec ipsa, ut spero, vobiscum una 15 consul agam, nisi forte me animus fallit et vos servire magis quam imperare parati estis.' postquam accepere ea homines, quibus mala abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla, tametsi illis quieta movere magna merces videbatur, tamen postulavere plerique, ut proponeret, 20 quae condicio belli foret, quae praemia armis peterent, quid ubique opis aut spei haberent. tum Catilina polliceri tabulas novas, proscriptionem locupletium, magistratus, sacerdotia, rapinas, alia omnia, quae bellum atque lubido victorum fert. Sallust, Bellum Catilinae 20–21 (a) Translate etenim ... ullum esse (lines 1–5). [5] (b)* In lines 6–17 (cum tabulas ... parati estis), what makes Catiline's words a stirring appeal to his supporters? You should refer both to the content and to the language of the passage. [15] (c) In lines 18–24 (postquam ... fert), what evidence is there of the extent to which Catiline's speech had been effective? [5] (d) quae bellum atque lubido victorum fert (line 24): what do these words suggest was Sallust's own opinion about the motives of the revolutionaries? [2] © OCR 2021 H443/03 Turn over 10 BLANK PAGE © OCR 2021 H443/03