COPYRIGHT AND CITATION CONSIDERATIONS FOR THIS THESIS/ DISSERTATION Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if o changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use. NonCommercial — You may not use the material for commercial purposes. o ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your o contributions under the same license as the original. How to cite this thesis Surname, Initial(s). (2012) Title of the thesis or dissertation. PhD. (Chemistry)/ M.Sc. (Physics)/ M.A. (Philosophy)/M.Com. (Finance) etc. [Unpublished]: University of Johannesburg. Retrieved from: https://ujdigispace.uj.ac.za (Accessed: Date). EE\O \J \L\} 'N STUDIE VAN DIE VERBAND TUSSEN ARBEID. EN KAPITAAL IN SUID-AFRIKA AAN DIE HAND VAN DIE HOTORONDERDEELVERVAARDIGINGSBEDRYFSTAK deur PETRUS JOHANNES DANIeL VILJOEN PROEFSKRIF voorgele ter vervulling van die vereistes vir die graad DOCTOR CO~~IERCII in EKONOMIE in die FAKULTEIT EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE aan die RANDSE AFRIKAANSE UNlVERSITEIT STUDIELEIER: PROF. P.J. NIEUWENHUIZEN NOVEMBER 1979 VOORWOORD Aan my studieleier, professor P.J. Nieuwenhuizen is ek besondere dank verskuldig vir sy inspirasie, deskundige leiding en vele opofferings waarsonder hierdie studienie voltooi sou kon word nie. Ny dank teenoor hom kan nie in woorde uitgedruk,word nie. Die hulp ontvang van die Ekonomiese Raadgewer van die Eerste Minister en sy personeel, asook die geleentheid, moontlik gemaak deur die Federasie van Komponentevervaardigersverenigingsom hierdie studie te kan onderneem, word hoog op prys gestel. Vir die ywer en vaardigheid waarmee sy die manuskrip getik bet, 'n woord van dank aan mevrou E.M. Marais. l Hiermee getuig ek dan ook die hoogste waardering en dank aan my moeder, en in besonder aan my eggenote, wie se bystand en besieling ~ groot bydrae tot die daarstelling van hierdie studie gelewer het. Aan Hom kom aIle eer toe. PRETORIA NOVEMBER 1979 Inhoudsopgawe Hoofstuk Bladsy Voorwoord Lys van Tabelle Lys van Grafieke I Probleemstelling en Metode van Ondersoek 1 1 Probleemstelling 1 ( 2 i-Ietode van Ondersoek 2 II Verband Tussen Arbeid en Kapitaal, soos Gemeet aan Hand van Produksiefunksie 13 1 Inleiding 13 2 Begrip Arbeidsintensiteit 13 3 Vraagstuk van Geskikte Tegnologie Gesien Binne Produksiefunksieraamwerk 16 3.1 Opkoms van Teorie van Produksiefunksie. 1.6 4 Produksiefunksie~enadering as Verklaring vir Keuse van Arbeid/Kapitaalverhouding 20 4.1 Cobb-Douglasproduksiefunksie 20 4.1.1 Vorm van Cobb-Douglasproduksiefunksie 20 4.2 Evaluasie van Cobb-Douglasproduksie= funksiebenadering 23 4.2.1 Sommeringsvraagstukke Verbonde aan ProdQ~siefunksiebenadering 25 ..4.2.1.1 Sommeringsvraagstukke Verbonde aan Produksiefaktor Kapitaa1 26 4.2.1.2 Sommeringsvraagstukke Verbonde aan Produksiefaktor Arbeid en Produksie 29 5 Latere Ontwikke1ing van Cobb-Doug1asproduk= siefunksie 31- 6 ·Verband Tussen Arbeid en Kapitaa1 in Produksieproses 7 CES-p~oduksiefunksie en Keuse van Arbeid en Kapitaa1 '39 8 Produksiefunksie as Naatstaf vir Meet van Tegn010giese Ontwikke1ing 42 9 Samevatting 44 Hoofstuk B1adsy III Gebruik van Intermediere Tegnologie in Ontwikkelende Lande 47 1 Inleiding 47 2 Begrip Tegno1ogie 50 3 Begrip Intermediere Tegno1ogie 53 3.1 Vee1doe1ige Toerusting as Voorwaarde vir Intermediere Tegno1ogie 57 3.2 Oordragtoerusting as Voorwaarde vir Intermediere Tegno1ogie 3.3 Verband Tussen Intermediere Tegno1ogie en Ou Tegno1ogie 60 3.4 Arbeidsintensiteit as Voorwaarde vir Intermediere Tegno1ogie 61 3.5 Int~rmediere Tegno1ogie as Voorwaarde vir Doe1matige Faktoraanwending 61 4 Opkoms van Intermediere Tegno1ogie 62 5 Vraagstuk van Mees Toepas1ike Tegno1ogie vir Ontwikke1ende Lande 70 5.1 Verband Tussen Tegno1ogie en Ekonomiese Groei en Orrtwf.kkeLf.ng 73 5.2 Inv10ed van Aard en Omvang van Mark op Tegno1ogie 74 5.3 Verband Tussen Tegno1ogie en Markvorm 80 5.4 Inv10ed van Aard van Produk op Tegno1ogie 82 5.5 Inv10ed van Faktorbede1ing op Tegno1ogie 84 5.5.1 Inv10ed van Beskikbaarheid en Koste van K~pitaa1 op Tegno1ogiekeuse 87 5.5.1.1 Beskikbaarheid van Kapitaa1 en Tegno1ogiekeuse 87 -5.5.1.2 Koste van Kapitaa1 en Tegno1ogie= keuse .93 5.5.2 Inv10ed van Beskikbaarheid en Koste van Arbeid op Tegno1ogiekeuse 94 5.5.2.1 Beskikbaarheid van Arbeid en Tegno1ogiekense -94 5.5.2.2 Koste van Arbeid en Tegno1ogiekeuse 97 5.6 Verband Tussen A1gemene stand van Kundigheid en Wetenskap en Tegno1ogie 102 5.7 Inv10ed van Tegno1ogie-Oordrag van Ontwikke1de Lande op Tegno1ogie van Ontwikke1ende Lande 105 Hoofstuk B1adsy 5.7.1 Tegno1ogie-Oordrag Tussen Lande 105 5.7.2 Ondernemingsvorm en Tegno1ogie Oordrag Tussen Lande 107 Inv10ed van Tegno1ogievorm op . Beta1ingsba1ans 112 5.9 EnvLoed van OwerheidsmaatreEHsop Tegno1ogie 115 6 Maatree1s vir Bevordering van Interme= diere Tegno1ogie 118 6.1 Internasiona1e Pogings tot Bevordering van Intermediere Tegno1ogie 118 6.2 Pogings in Suid-Afrika tot Bevordering van Intermediere Tegno1ogie 121 7 Huidige Stand van Teorie van Interme= diere Tegno1ogie 122 8 Samevatting 125 IV Beskikbaarheid van Kapitaa1, Gesien uit Oogpunt van Suid-Afrikaanse Bedryfs1ewe 135 1 In1eiding 135 '2 Vraag na Kapitaal 136 '-3 Aanbod van Kapitaa1 in Suid-Afrika 144 \'3.1 V10ei van Buite1andse Kapitaa1 na Suid-Afrika Beskikbaarheid van Buitelandse Kapitaa1 151 Ver100p van Lopende Rekening 152 Verband Tussen V10ei van Buite1andse Kapitaal en V10ei van Tegno1ogie en Kundigheid Binne1andse Besparing as Bron van Finansiering 3.2.1 Voorsiening vir Waardevermindering as Komponent van Binne1andse Besparing 158 3.2.2 Persoon1ike Besparing as Komponent van Binne1andse Besparing 159 3.2.3 Maatskappybesparing as Komponent van Binne1andse Besparing 160 3.2.4 Lopende Surp1us van Owerheid as Komponent van Binne1andse Besparing 160 v4 Koste van Kapitaa1 in Suid-Afrika 161 ~5 Tendens tot Groter Kapitaa1intensiteit 165 Hoofstuk B1adsy. 5.1 Veranderings in Struktuur van Ree1e Vaste Kapitaa1voorraad 170 \/5.2 - Verwantskap Tussen ReeLe Vaste Kapitaa1= voorraad en Reele Opbrengs 173 5.3 Verwantskap Tussen Reele Vaste Kapitaa1= voorraad en Arbeid 179 \ 5.4 Redes vir Groter Kapitaalintensiteit van Suid-Afrikaanse Bedryfswese 180 6 Samevatting 183 v Beskikbaarheid en Koste van Arbeid Gesien uit Oogpunt van Suid-Afrikaanse Bedryfswese 188 1 Inleiding 188 \ 2 Sameste11ing van Suid-Afrikaanse Arbeidsmag 193 Vo1kere-sameste11ing van Suid-Afrikaanse Arbeidsmag 193 3 Organisasie van Suid-Afrikaanse Arbeidsmag 197 ,4 Vraag na Arbeid in Suid-Afrika 200 4.1 Historiese Agtergrond van Patroon van Arbeidsont1rikkeling in Suid-Afrika 200 ·4.2 Vraag na Geskoolde Arbeid in Suid-Afrika 202 5 Aanbod van Arbeid in Suid-Afrika 206 5.1 Ekonomies Bedrywige Bevo1king van Suid-Afrika 207 Tekort aan Geskoolde Arbeid in Suid Afrika 210 5.3 Aard en Omvang van Beperkinge op Vertikale en Horisontale ~fobiliteit van Arbeid 213 5.3.1 Beperkings op Horisonta1e Mobi1iteit van- Arbeid 215 5.3.1.1 Invloed van Wet op Omgewingsbep1an= ning, 1967, op Horisontale Arbeids= mobiliteit 215 5.3.1.2 Inv10ed van Instromingsbeheer op Horisonta1e Arbeidsmag 219 '5.3.2 Beperkings op Vertika1e Arbeids= mobi1iteit 221 5.4 Opleiding en Onderwys van nie-Blanke as Uitvloeise1 van Beperkings op Arbeids= mobiliteit 226 6 Koste van Suid-Afrikaanse Arbeid 231 Hoofstuk Bladsy 6.1 Voorskryf van ~linimum Lone 237 6.2 Gedrag van Swar-t Lone Sedert E'i.ride Sestigerjare 239 7 Samevatting 241 VI Aard en Omvang van Suid-Afrikaanse Hotor= vervaardigingsbedryfstak 247 1 Inleiding 247 2 Struktuur van Suid-Afrikaanse Notor= voertuigvervaardigingsbedryfstak 248 3 Omvang van Nark vir Passasiersmotors 250 4: Samestelling van Nark vir Passasiers= motors 257 5 Winsgewendheid van Motorvoertuigver= vaardigingsbedryfstak 262 6 Samevatting 267 VII Verband Tussen Arbeid en Kapitaal in Suid Afrikaanse Hotoronderdeelvervaardigings= bedryfstak 270 1 Inleiding 270 2 Grootte van Steekproef en Metode van Ondersoek van Verband Tussen Arbeid en Kapitaal in Onderdeelbedryfstak 273 3 Geografiese Verspreiding van Onderdeel= vervaardigers 274 4 Ontstaan en Groei van Onderdeelbe= dryfstak 275 5 Struktuur van Onderdeelbe'dryfstak 275 6 Organisasie van ~mrk vir Onderdeelver= vaardigers 282 6.1 Mark vir Oorspronklike Onderdele 282 6.2 Mark vir Vervangingsonderdele 284 6.3 Mark vir Egte Onderdele 285 7 Lewensvatbaarheid van Suid-Afrikaanse Onderdeelbedryfstak 286 8 Internasionale Navorsing oorToepassing van Intermediere Tegnologie 288 9 Vraagstuk van Surplus Produksiekapasiteit in Suid-Afrikaanse Onderdeelbedryfstak_ 297 '.10 Verband Tussen Arbeid en Kapitaal in Suid-Afrikaanse Onderdeelbedryfstak 298 Hoofstuk B1adsy 10.1 Oor-wegi.ngs by Keuse van Tegno1ogie deur Onderdeelvervaardigers 300 10.2 Verband Tussen Harkomvang en Gebruik van Arbeid en Kapitaal in Onder= deelbedryfstak 305 10.3 Gebruik van Veeldoelige Toerusting deur Suid-Afrikaanse Onderdeelvervaardigers 310 10.4 Verband Tussen Aard van Tegniese Afwerking en Gebruik van Arbeid en Kapitaal in Onderdee1bedryfstak 314 10.5 Gebruik van Oordragtoerusting deur Suid-Afrikaanse Onderdeelvervaardigers 315 10.6 Verband Tussen Vervoer, Verpakking, Montering en Tegno1ogiekeuse 316 10.7 Inv10ed van Gebruik van Tweedehandse Toerusting op Tegnologiekeuse 317 11 Gebruik van Kapitaa1 as Produksiefaktor deur Onderdeelvervaardigers 318 11.1 Vraag na Kapitaal aan Kant van Onder= deelvervaardigers 318 11.2 Invloed van Beskikbaarheid van Kapitaal en Tegnologiekeuse 320 i l'll.2.1 Beskikbaarheid van Kapitaa1 vir Plaaslik Beheerde Ondernemings 322 11.2.2 Beskikbaarheid van Kapitaal vir Buitelands Beheerde Ondernemings \ \ 11.3 Koste van Kapitaal en Tegnologiekeuse 12 Gebruik van Arbeid as Produksiefaktor deur Onderdeelvervaardigers 326 12.1 Vraag na Arbeid aan Kant van Onder= dee1vervaardigers 326 ··12.2 Beskikbaarheid van Arbeid en Te-gno1o= giekeuse 328 12.3 Inv10ed van Artike1 3 van die Wet·op Omgewingsbeplanning op Onderdeel= bedryfstak 332 12.4 Geha1te van Arbeid en Tegno1ogiekeuse 3J4 12.5 Arbeidskoste en Tegno1ogiekeuse 3J7 13 Konso1idasie van Voertuig as Voorwaarde vir Uitbouing van Onderdee1bedryfstak 3J9 14 Samevatting 344 Hoofstuk VIII Samevai:i:ing 357 Bibliografie 373 Opsomming 399 Summary 401