T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ ANA BİLİM DALI 2015-YL-015 MAHREMİYET AÇISINDAN BİREY VE DEVLET İLİŞKİSİ HAZIRLAYAN Murat ARTUÇ TEZ DANIŞMANI Doç. Dr. Fatma Neval GENÇ AYDIN-2015 T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE AYDIN KABUL VE ONAY SAYFASI Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı öğrencisi Murat Artuç tarafından hazırlanan “Mahremiyet Açısından Birey ve Devlet İlişkisi” başlıklı tez, 02/06/2015 tarihinde yapılan savunma sonucunda aşağıda isimleri bulunan jüri üyelerince kabul edilmiştir. Ünvanı, Adı Soyadı Kurumu İmzası Doç. Dr. Fatma Neval Adnan Menderes GENÇ Üniversitesi Başkan : .......... ...................... ........................... ....................... Yrd. Doç. Dr. Halim Emre Adnan Menderes Üye : . . . . . . . .Z..E...R..E...N... . . . . . . . . . . . Ü...n..i.v..e..r..s.i.t.e..s..i. ....... ....................... Yrd. Doç. Dr. Ali Arda Adnan Menderes Üye : . .Y...Ü...C..E...Y...I.L..M....A...Z.. . . . . Ü...n..i.v..e..r.s..i.t.e..s.i. ........ ....................... Jüri üyeleri tarafından kabul edilen bu Yüksek Lisans tezi, Enstitü Yönetim Kurulunun ……… sayılı kararıyla …………………… tarihinde onaylanmıştır. Prof. Dr. Recep TEKELİ Enstitü Müdürü iii iv T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE AYDIN BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI Bu tezde sunulan tüm bilgi ve sonuçların, bilimsel yöntemlerle yürütülen gerçek deney ve gözlemler çerçevesinde tarafımdan elde edildiğini, çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce, sonuç ve bilgilere bilimsel etik kuralların gereği olarak eksiksiz şekilde uygun atıf yaptığımı ve kaynak göstererek belirttiğimi beyan ederim. 02/06/2015 Murat ARTUÇ v vi ÖZET MAHREMİYET AÇISINDAN BİREY VE DEVLET İLİŞKİSİ Murat ARTUÇ Yüksek Lisans Tezi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Doç. Dr. Fatma Neval GENÇ 2015, 137 sayfa Türkiye’de ve dünyada birey mahremiyetinin her yeni teknolojik aşamada biraz daha küçülen bir özel alan haline geldiğini görmekteyiz. Geliştirilme nedenleri ne olursa olsun; uydular, kameralar, ses kayıt cihazları ve bilgisayarlar gittikçe daha hızlı, verimli ve etkili bir duruma gelmektedir. Bireyin mahremiyetinin etrafındaki çember daralmaktadır. Sürekli gözetim altında ve kaydediliyor olmanın ortaya çıkardığı yeni toplumsal düzende, hem kendini ifşa hem de başkalarının özel hayatlarını keşfetme arzusu gittikçe artmaktadır. Bilmediğiniz bir şehirde kaybolup yanlışlıkla valilik binasının önünden 2-3 defa geçerseniz şüpheli durumuna düşebilirsiniz. Hakkınızda bir inceleme başlatılabilir ve ekonomik durum, sağlık, eğitim ve diğer tüm bilgileriniz gözden geçirilebilir. Hatta tutuklanıp niyetiniz hakkında sorgulanabilirsiniz. Çünkü plakanız kameralarca tespit edilmiş ve bir kamu binasının önünden defalarca geçmeniz tehlikeli olabileceğinize işaret etmiştir. İşyerinize kamera konulabilir ya da her gün parmak iziniz alınabilir. Bilgisayarlarınız sayesinde bütün internet trafiğiniz internet servis sağlayıcı tarafından kaydedilirken, girdiğiniz her site de kendi kaydını yapmaktadır. Devletler ve küresel özel kuruluşlar bu bilgileri sürekli toplamakta, biriktirmekte, düzenlemekte ve bu bilgilerden yeni bilgiler üretmektedir. Mahremiyet hakkına yönelen tehditler doğrudan bireyin özgürlüğüne yönelmiş demektir. Bu nedenle mahremiyet ve mahremiyet hakkının birey ve devlet açısından ne anlam ifade ettiğini ortaya koymak önemli olmaktadır. Anahtar Sözcükler: İnsan Hakları, Mahremiyet, Mahremiyet Hakkı, Özel Hayat, Kişisel Veri vii viii ABSTRACT THE RELATION OF THE INDIVIDUAL AND STATE BY THE PRIVACY ASPECT Murat ARTUÇ M. Sc. Thesis, at Political Science and Public Administration Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Fatma Neval GENÇ It can be seen clearly that the privacy of the individual has become a shrinking private sphere by the every new technological step. Regardless of the intent they were developed; satellites, audio recording devices, computers are increasingly becoming faster, more efficient and effective. The circle around the privacy of the individual is getting tighter. In the new social order that was created by being constantly observed and recorded, both self- disclosure and the desire to explore others’ private life are getting more prevalent. You may get lost in a city that you are not acquainted and unintentionally drive by the governor’s building two-three times and become a suspect. There may be inquiry started about you and your economic, health related, educational and every other information may be scrutinized. You may even be arrested and interrogated about your intentions since your license plate was read by the cameras and passing by a public building repeatedly told that you might be dangerous. Cameras may be set up to your work place or your fingerprints may be taken every day. While your complete internet traffic is recorded by your internet service provider, every web site you visited records its own. Governments and global private sector ceaselessly collect, store, reorganize and produce new information from this information. Threats against the right to privacy are directed to the freedom of the individual. Therefore, specifying the significance of privacy and the right to privacy for the individual and state is important. KEYWORDS: Human Rights, Privacy, Right to Privacy, Private Life, Personal Data, ix x