MOTİF AKADEMİ HALKBİLİMİ DERGİSİ Motif Academy Folklore Journal ISSN 1308–4445 Sahibi / Owner Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı Editör / Editor Prof.Dr. lşıl ALTUN (Kocaeli Üniversitesi, Türkiye) Editör Yardımcıları / Asistant Editors Yrd. Doç. Dr. Zülfikar BAYRAKTAR (Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Türkiye) Öğr. Gör. Barış AKSU (Kocaeli Üniversitesi, Türkiye) Bu Sayının Hakemleri Prof. Dr. Melda ÖZDEMİR (Gazi Ünivesitesi) Prof. Dr. Ufuk TAVKUL (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Gürbüz AKTAŞ (Ege Üniversitesi) Prof.Dr. H.Dilek BATİSLAM (Çukurova Üniversitesi) Prof. Dr. Işıl ALTUN (Kocaeli Üniversitesi) Prof. Dr. Feriha AKPINARLI (Gazi Üniversitesi) Prof.Dr. Mehmet Naci ÖNAL (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Doç. Dr. Adem KOÇ (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Şenel GERÇEK (Kocaeli Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Doğan KAYA (Cumhuriyet Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Uğur DURMAZ (Kocaeli Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Çiğdem AKYÜZ (Mardin Artuklu Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Zekiye ÇAĞIMLAR (Çukurova Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Habibe KAHVECİOĞLU SARI (Pamukkale Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Neşe IŞIK (Medeniyet Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Nurgül KARAYAZI (Karabük Üniversitesi) Yayın Kurulu / Editorial Board Prof.Dr. Gürbüz AKTAŞ(Ege Üniversitesi, Türkiye) Prof.Dr. Mehmet AÇA(Balıkesir Üniversitesi, Türkiye) Prof.Dr. Metin EKİCİ(Ege Üniversitesi, Türkiye) Prof.Dr. Özkul ÇOBANOĞLU(Hacettepe Üniversitesi, Türkiye) Prof.Dr. Turgut KARABEY(Erzincan Üniversitesi, Türkiye) Yrd.Doç.Dr. Doğan KAYA(Cumhuriyet Üniversitesi, Türkiye) Yrd.Doç.Dr. Özgür ERGÜN (Kocaeli Üniversitesi, Türkiye) Öğr. Gör. M. Tekin KOÇKAR (Osmangazi Üniversitesi) Sabri KOZ(Yapı Kredi Yayınları) Redaksiyon & Dizgi Ersin ÇELİK Mustafa Said GÜÇLÜ Cilt / Volume: 10, Sayı / Issue:20 2017 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / Cilt:8 Sayı: 15 / 2015 (Ocak-Haziran) Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, iki yılda bir yayınlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi’nde yayınlanan tüm yazıların hukukî açıdan, dil, bilim açısından bütün sorumluluğu yazarlarına, yayın hakları ise www.motifakademi.com’a aittir. Dergide yayınlanan yazıların yayın dili öncelikli olarak Türkçe, Türkçe’nin lehçeleri ve İngilizce’dir. Yayıncının yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen herhangi bir şekilde basılamaz, çoğaltılamaz. Yayın Kurulu dergiye gönderilen yazıları yayınlayıp yayınlamamakta serbesttir. Dergiye gönderilen yazılar iade edilmez. Dergide yer alan yazıların dijital baskı, grafik tasarım, DOI numaralarının alınması ve uluslararası indekslere tanıtılması gibi işlemler Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı tarafından ücret karşılığında yapılmaktadır. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi; ASOS Index (Akademia Sosyal Bilimler İndeksi), SOBİAD (Sosyal Bilimler Atıf Dizini) ve ULAKBİM (Uluslararası Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi) tarafından taranmaktadır. Yazışma Adresi: [email protected] Baskı / Print Pınarbaş Matbaacılık ve Reklam Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. www.pinarbas.com tr 2 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / Cilt:10, Sayı:20 / 2017 / Aralık İÇİNDEKİLER / CONTENTS MİLLÎ ŞUUR OLUŞTURMADA TÜRK HALK EDEBİYATI KONULARININ ÖNEMİ VE ÖĞRENCİLERİN BU KONULAR İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ ............................................................................................. 173 The Importance of The Turkish Folk Literature Topics in The Formation of National Consciousness and The Opinions of The Students on These Issues .......................................................................................... 173 Neslihan KARAKUŞ & Özge ÖZCAN & Melek GÜNDOĞDU ............................................................. 173 II. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA KARAÇAY-BALKARLI MÜLTECİLER TARAFINDAN YAZILMIŞ BİRKAÇ KÜY (AĞIT) ......................................................................................................................... 195 Some Küy's (Lament) Song By Karachay-Balkar Refugees During The World War II .............................. 195 M. Tekin KOÇKAR* & Roza IJAEVA KOÇKAR .................................................................................. 195 TÜRK HALK EDEBİYATI DERSLERİNDE HAYVAN KONULU MENKABE ÖRNEKLERİNİN İNCELENMESİ .................................................................................................................................. 209 The Investigation of Saint’s Legends With Animal Subject in Turkish Folk Literature Courses ................. 209 Sibel TURHAN TUNA ........................................................................................................................ 209 SEBEN ALACA DOKUMALARI .......................................................................................................... 235 Seben Alaca (Multicoloured) Weavings ................................................................................................. 235 Zeynep BALKANAL & Sultan SÖKMEN ............................................................................................. 235 İNEBOLU HALK KÜLTÜRÜNDE DOĞUM ÂDETLERİ ....................................................................... 263 Birth Tradition in Inebolu Folk Culture ................................................................................................... 263 Elif SAYGI .......................................................................................................................................... 263 TÜRKİYE’DE ETİMOLOJİK ANLAMINI KORUYAN İKİ PANAYIR: BOZCAADA AYA PARASKEVİ VE GÖKÇEADA MERYEM ANA PANAYIRI ............................................................................................ 277 Two County Fairs at Turkey which are Protect Etymological Meaning: Bozcaada Agia Paraskevi and Gokceada Virgin Mary Fair ................................................................................................................... 277 Uğur DURMAZ ................................................................................................................................... 277 KAFKASYA ARAŞTIRMACISI G. F. ÇURSİN’İN EL YAZMASI ESERLERİNDE BULUNAN KARAÇAYLILARIN DANS VE OYUNLARI İLE İLGİLİ BİLGİLERDEN GÜNÜMÜZE KALANLAR ....... 291 Some Information About Karachay's Dance and Games Which Remained Till Today from Caucasus Researcher G.F. Çursin's Handwritten Works ........................................................................................ 291 M. Tekin KOÇKAR & Tanzilya M. HACİYEVA & Roza İJAEVA KOÇKAR ........................................... 291 EVLİYA ÇELEBİ’NİN SEYAHATNAMESİNDE YER ALAN TEDAVİ YÖNTEMLERİNİN HALK KÜLTÜRÜ AÇISINDAN İNCELENMESİ .............................................................................................................. 303 The Study of The Treatment Methods in Evliya Çelebi’s Seyahatname(Travelbook) in Terms of Folk Culture ........................................................................................................................................................... 303 Zekiye ÇAĞIMLAR ............................................................................................................................. 303 ANADOLU TÜRK KÜLTÜRÜNDE KANAVİÇE ................................................................................... 319 Crosstich in Anatolian Turks Culture ..................................................................................................... 319 Mine CAN ......................................................................................................................................... 319 TOPLUMSAL CİNSİYETİN GELENEKSEL TÜRK MUTFAĞINA YANSIMASI .................................... 335 Reflection of Social Gender to Traditional Turkish Cuisine ..................................................................... 335 Evrim KARACA & Işıl ALTUN ............................................................................................................. 335 iii Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / Cilt:10, Sayı:20 / 2017 / Aralık HUKUK VE EDEBİYAT: ANLAMLI BİR İLİŞKİ .................................................................................... 343 Law and Literature: A Meaningful Connection ....................................................................................... 343 (Çev.) Hasan YAZICI & Martin ŠKOP & Ahmed Alperen AYDIN ........................................................ 343 iv Karakuş N., Özcan Ö., Gündoğdu M. Millî Şuur Oluşturmada Türk Halk Edebiyatı Konularının Önemi Ve Öğrencilerin Bu Konular İle İlgili Görüşleri Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / Cilt:10, Sayı:20 / 2017 / Aralık, s. 173 -194 MİLLÎ ŞUUR OLUŞTURMADA TÜRK HALK EDEBİYATI KONULARININ ÖNEMİ VE ÖĞRENCİLERİN BU KONULAR İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ The Importance of The Turkish Folk Literature Topics in The Formation of National Consciousness and The Opinions of The Students on These Issues  Neslihan KARAKUŞ* & Özge ÖZCAN** & Melek GÜNDOĞDU*** Öz: Bu çalışmanın amacı Türk edebiyatı dersinin ana konuları kapsamında ilk defa Türk halk edebiyatının içeriğinde yer alan İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile 10. sınıfta tanışan öğrencilerin bu konulara bakış açısını ve bu edebiyatın öğrencilerin üzerinde millî benlik, millî kültür, millî şuur oluşturmadaki etkisine dair tespitlerde bulunmaktır. Araştırmada Türk edebiyatı derslerinde işlenen bu konuların öğrenciler tarafından ne kadar hatırlandığı, önemsendiği ve öğrencilerin düşünce yapısına ne kadar tesir ettiği incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu 2016-2017 eğitim-öğretim yılında İstanbul Ayazağa Anadolu Lisesi 11. sınıfta öğrenim görmekte olan 60 öğrenciden oluşmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımına dayalı yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmeler, önceden belirlenmiş olan soruların görüşme durumlarını kapsar. Çalışma kapsamında öğrencilere bir önceki sene görmüş oldukları Türk halk edebiyatı konuları kapsamında sorular sorulmuştur. Genel olarak öğrencilerin Türk halk edebiyatının konularından olan mit, mitoloji, destan, efsane, masal gibi kavramları hatırladığı görülmüştür. Öğrencilerin aldığı bu derslerin, Türk kültürünü yansıtmada etkili olduğuna ve bu konulara yönelik merak oluşturduğuna dair bulgular elde edilmiştir. Araştırmanın sonucunda Makale Gönderim: öğrencilerin konu ile ilgili kitap okumadığı, ders saatlerinin yetersiz olduğu, 15.09.2017 derslerin öğretmenler tarafından ezbere dayalı anlatıldığı, öğretmenlerin Kabul Tarihi: 21.11.2017 görsel materyal kullanmadığı yönünde görüşler bildirdiği elde edilen  Bu makale 12-14 Mayıs 2017 tarihleri arasında düzenlenen Uluslararsı Türk Dili ve Edebiyatı Bilgi Şöleni’nde sunulmuş bildirinin geliştirilmiş halidir. * Yrd. Doç. Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi ABD, [email protected] ** Öğretmen, Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi ABD yüksek lisans öğrencisi, [email protected] *** Yüksek Lisans Öğrencisi, Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi ABD, [email protected] 173 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / Cilt:10, Sayı:20 / 2017 / Aralık sonuçlar arasındadır. Daha kalıcı ve ilgi çekici olması açısından derslerin günlük hayattan örneklerle anlatılması, öğrencilerin bu konularla çok daha erken yaşlarda karşılaşması için çalışmalar yapılması önerilmiştir. Anahtar kelimeler: İslamiyet öncesi Türk halk edebiyatı, Mit, mitoloji, destan, efsane, Millî şuur, yarı yapılandırılmış görüşme formu. Abstract: The aim of this study is to determine the perspective of the students who have been introduced with Turkish Folk Literature on 10th grade within the scope of main topics of a class for the first time and to determine the effect of this lesson in creating national identity, national culture, and national consciousness on the students. In the study, attempts were made to determine how much of the subjects that were taught in the classes were remembered and cared by the students, and how much did the subjects influence students’ mentalities. Study group of the research consisted of 60 students who were studying on the 11th grade of Ayazağa Anatolian High School in Istanbul in the academic year of 2016-2017. Semi- structured interview method based on qualitative research approach was used in the study. Semi-structured interviews cover interviews of predetermined questions. Within the scope of the study, students were asked nine questions about pre-Islamic Turkish Literature, myth, mythology, legend and mythos they had learned in the previous year. Generally, students remembered the concepts of pre-Islamic Turkish literature. Findings suggested that subjects that the students were taught seemed very effective in reflecting Turkish culture, and that they evoked curiosity about these topics. As a result of the research, it was concluded that the students did not read any books about the subject, the class hours were inadequate, the subjects were taught by teachers based on memorization, and the teachers did not use any visual materials. It has been suggested that the subjects should be taught using daily life examples at very early ages for them to be more permanent and interesting. Keywords: Turkish Folk Literature, myth, mythology, epic, legend, national consciousness, semi-structured interview form. 174 Millî Şuur Oluşturmada Türk Halk Edebiyatı Konularının Önemi Ve Öğrencilerin Bu Konular İle İlgili Görüşleri / N. KARAKUŞ & Ö. ÖZCAN & M. GÜNDOĞDU GİRİŞ Türk halk edebiyatının konusu olan ve İslamiyet öncesi dönemin malzemeleri arasında yer alan mit, mitoloji, destan, efsane, halk hikâyesi, masal gibi şifahi edebiyat ürünleri özünden kopmamış bir millî şuurun izlerini taşırlar. Öğrencilerin bu konularla tanışması ne kadar erken olursa bilinçaltı etkileşimin de o kadar kalıcı olacağı düşünülmektedir. Çünkü pek çok araştırma, bilinçaltının şekillendiği dönem olarak çocukluk dönemini gösterirken yapılan araştırmalar bilinçlilik hali, doğruyu yanlıştan ayırma, iyiyi kötüden ayırma gibi durumların sadece doğrudan müdahaleyle veya eğitimle olacağına da vurgu yapmaktadır (Balat ve diğerleri, 2012, s. 4). Erken çocukluk döneminde çocuğun, kendi kültürüne ait eserleri tanıması, bu eserlerin çocuk okuyucuların beğenisine sunulması, kahramanları tanıması, onlarla özdeşlik kurması büyük önem taşımaktadır. Bu konuda yapılacak özenli uygulamalar başlangıç noktası olarak düşünülebilir (Durmuş, 2011:8). Efsane, destan, masal gibi millî ve manevi yönü ağır basan türler gerek kişilik gelişimi için, gerekse kültürel değerlerin doğru bir şekilde aktarılabilmesi ve çocuğun kimlik ediniminde karışıklık yaşamaması için çok önemli görülmektedir (Işık ve Karakuş, 2017). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı (9-12. Sınıflar) Dersi Öğretim Programında “Edebî metinler aracılığıyla Türk kültürünü ve Türkçenin inceliklerini tanımaları; Türkçeyi özenli ve bilinçli bir şekilde kullanmaları; Türk edebiyatının tarih içinde gösterdiği değişim ve gelişimi seçkin örnekler üzerinden tanımaları; Türk edebiyatına ait eserler aracılığıyla millî, manevi, ahlaki, kültürel ve evrensel değerleri tanımaları ve benimsemeleri”nin amaçlandığı ifade edilmiştir (MEB, 2015: 3). Ortaöğretim programında, Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarına alınacak metinlerin nitelikleri arasında yer alan şu madde önemlidir: “Türkçenin tarihi değişim ve gelişimini öğrencilerin daha iyi anlamalarını sağlamak amacıyla İslâmiyet öncesi Türk edebiyatından seçilen metinlerin bir kısmı hem asıllarına uygun dil ve söyleyişiyle hem de günümüz Türkçesiyle verilmelidir” (MEB, 2015: 19). İlk okul, orta okul ve lise ders kitapları ile müfredatları incelendiğinde öğrencilerin edebî eserlerle tanışacağı, onları kavrayacağı ve onlarla kültür dünyasını geliştireceği dönemin lise dönemi olduğu görülmektedir (Keklik, 2013: 3). Bu dönemde öğrencilerin ders kitaplarında nitelikli metinler ve öğretim materyalleriyle karşılaşması, öğrencilerin millî, manevi, ahlaki ve kültürel değerlere karşı olumlu tutum geliştirmesine katkı sağlayacaktır. Edebiyat ve dil öğretiminde seçilecek metinlerin ve ders kitaplarında yer alacak metinlerin niteliğinin, çeşitliliğinin yanı sıra; ders kitaplarının gerek şekil gerekse içerik özelliklerinin etkililiği ve verimliliği de önem arz etmektedir (Eskimen, 2016: 4). Öğrencilere dil bilinci kazandırmak dilimize ait edebî türlerin iyi seçilmesiyle mümkündür (Solak ve Yaylı, 2009: 245). Dil ve edebiyat kültürel değerlerin oluşmasında ve geliştirilmesinde katkı sağlarken yine dil ve edebiyat kültürel değerlerin 175 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / Cilt:10, Sayı:20 / 2017 / Aralık gelecek nesillere aktarılmasında önemli bir görev üstlenmektedir. Bu doğrultuda Türk dili ve edebiyatı dersi kültür aktarımında araç görevindedir. Sözlü anlatıları yaşatmak adına yapılabilecek işlerin başında, onları milleti oluşturan fertlere okutmak gelmektedir. Anlatıları okutabilmek için ilkokuldan lise son sınıfa kadar bütün sınıfların ilgili ders kitaplarına öğrencilerin seviyesine uygun bir şekilde anlatılar hakkında bilgi ve örnekler verilebilir (Boyraz, 2008: 11). Ayrıca ders kitaplarına metin seçilirken tür çeşitliliği kadar türe ilişkin metin sayısı da önemli görülmektedir. Öğrencilerin çok türde eser okumasının yararı yadsınamaz (Özbay ve Çeçen, 2012: 75). “Kültür” kelimesi Latince kökenli olup Fransızcadan Türkçeye geçmiş bir kelimedir. TDK Büyük Türkçe Sözlükte (2011) “Tarihsel ve toplumsal gelişme süreci içinde oluşturulan maddi ve manevi değerler ile bunların var olmasında, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin” olarak tanımlanmıştır. Ziya Gökalp (1974: 11) kültür kavramıyla ilgili olarak “Her medeniyetin, her millette aldığı hususi şekilleri vardır ki, bunlara hars adı verilir” demiştir. Milletler tarih içinde oluşmuş ve gelişmişlerdir (Ögel, 1971: 4). Bir milletin yaşadığı toplumun değerlerini bilmesi ve yaşantısını düzenlerken maddî ve manevi bir tutum sergilemesinde kültürün etkisi bulunmaktadır. Kültür, onu meydana getirmiş olan milletin malıdır (Topçu, 2014: 20). Milletin geçmişini tanıyarak bu gününü oluşturmasını sağlamaktadır. Milletlerin tarihini yapanlar, kültürünü oluşturanlar da milletlerdir. İnsanın yaşadığı çevreyi ve toplumu bilmesi, değerlendirmesi ve yorumlaması kültürünü bilmesiyle oluşabilir. Kültür bir milletin geçmişi ile geleceği arasındaki güçlü bağdır. Sözlü kültür, insanların belleğinin bütün toplumlarda yaşamasının ön koşuludur. Ancak böylelikle medeniyetler kültürü korunabilir. Kültürün korunabilmesi için öncelikle bilinmesi gerekmektedir (Artun, 2015: 456). Halk bilimi ve halk edebiyatı ürünleri sözlü kültür ortamında oluşur. Aktarımı sözlü iletişim ortamında yapılan halk edebiyatı ürünlerinin en temel kaynağı, sözlü kaynaklardır (Oğuz, 2008: 97). Bu nedenle İslâmiyet’in kabulüne kadar yarı göçebe olarak yaşayan Türk milletinin ilk kültürünü sözlü edebiyat ürünlerinde bulmak gerekmektedir. Mit, doğaüstü varlıkların eylemlerinin öyküsünü anlatır ve yaratıldıkları toplumun dünyaya ve olaylara bakış açısını, bir anlamda o toplumun karakterini yansıtır (Dönmez, 2001: 15). Destan teşekkül ettiği asırdan ne kadar sonra kâğıda geçirilirse geçirilsin, yine teşekkül ettiği asrın mahsulü sayılır. Çünkü onun temeli, esas fikirleri, esas unsurları teşekkül ettiği asra aittir (Sakaoğlu ve Duymaz, 2002: 56). Türk edebiyatı dersinin Türk halk edebiyatı konuları öğrencilerde millî benlik, millî şuur, millî kültür kazandırması açısından önemlidir. Öğrencilerin kültürel ögeleri, kültürün özünü oluşturan halk edebiyatı ürünlerini öğrenmeleri ve bugünün şartlarına uygun bir şekilde yararlanmaları amaçlanmaktadır. Öğrencilerin sosyal yönden 176 Millî Şuur Oluşturmada Türk Halk Edebiyatı Konularının Önemi Ve Öğrencilerin Bu Konular İle İlgili Görüşleri / N. KARAKUŞ & Ö. ÖZCAN & M. GÜNDOĞDU şekillendirilmesi açısından sözlü kültür kaynaklarından faydalanmanın gerekli olduğu düşünülmektedir. Folklor ve halk edebiyatı ürünleri, toplumların özelliklerini yansıtır. Toplumları oluşturan kişilerin her türlü inanış, düşünce, bilgi, beceri, yaşayış ve karakterleri bu ürünlerde şekil alır (Aslan, 2000: 91). Bu sebeple “bütün ülkeler büyüğüne küçüğüne bakmaksızın millî kültürün özünü oluşturan halk edebiyatına, onun içindeki sözlü halk edebiyatı ürünlerine dönerek, onun bitmez tükenmez ve eskimeyen zenginliklerine dayanarak onlardan bugünün şartlarına uygun bir şekilde faydalanmanın yollarını aramaktadır” (Asanaliyevna, 2000: 85). Problem Bu çalışmada Türk dili ve edebiyatı dersi 10. sınıf konuları arasında yer alan İslamiyet öncesi Türk edebiyatının öğrenciler üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışılacaktır. “Müfredatta belirtilen ders saati süresince öğrencilere aktarılan İslamiyet öncesi Türk halk edebiyatı konuları millî benlik, millî şuur, millî kültür kazandırmada yeterli midir?” sorusuna cevap aranacaktır. Ayrıca araştırmada öğrencilerin bir önceki sene gördükleri bu konuları hatırlayıp hatırlamadıklarının tespitine çalışılmıştır. Amaç ve Önem İslamiyet öncesi Türk halk edebiyatı dönemi, Türklerin bilinen ilk eserlerinin oluşturulduğu dönemdir. Millî kültüre sahip olmayan bireyler, yabancı kültürlerin etkisiyle kültürlenmeye maruz kalırlar. Bu maruz kalmayı engellemenin en önemli yolu öğrencilere kendi kültürlerini öğretmektir. “Her medeniyet kendine has bir kültür ve sanat yaratır” (Kaplan, 1983). Bu nedenle, geçmişimizden gelen kültür ve sanatın öğrencilere aktarımı oldukça önemlidir. İslamiyet öncesi Türk halk edebiyatı, Türklerin meydana getirdiği ilk ürünlerden oluşmaktadır. Bu ürünlerin öğrenciler tarafından doğru bir şekilde algılanması ve ilerleyen süreçte aktarılması kültürümüzün devamı için önem arz etmektedir. İslamiyet öncesi Türk halk edebiyatı konuları 10. sınıfın 1. döneminde toplam 4 hafta boyunca 12 ders saatinde anlatılmaktadır. Öğrenciler lise öğrenim hayatları süresince bu konuyla bir daha karşılaşmamaktadırlar. Bu çalışmaya ihtiyaç duyulmasının sebebi İslamiyet öncesi Türk halk edebiyatı konularının yeterli ders saatinde ve etkili bir biçimde aktarılmadığının düşünülmesidir. Sınırlılıklar 1. Araştırma, 2016-2017 eğitim öğretim döneminde İstanbul Ayazağa Anadolu Lisesinde öğrenim gören 60 adet 11. sınıf öğrencisi ile, 2. Türk Edebiyatı dersinin İslamiyet öncesi Türk edebiyatı konuları arasında yer alan mit, mitoloji, destan, efsane metinleri ile sınırlı tutulmuştur. 177 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / Cilt:10, Sayı:20 / 2017 / Aralık YÖNTEM Araştırma, nitel araştırma yaklaşımıyla hazırlanmıştır. Gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konulmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırmalar nitel araştırmalardır (Yıldırım ve Şimşek, 2013: 45). Çalışma Grubu 2016-2017 eğitim öğretim döneminde 11. sınıfta öğrenim gören 60 öğrenci çalışma grubunu oluşturmaktadır. Çalışmanın evreni 11. sınıf öğrencileriyken, örneklemi evrenden hareketle seçilen 60 öğrencidir. Bu evren içerisinden amaçsal örneklem çeşitlerinden ölçüt örneklemesi yoluyla örneklem seçimine gidilmiştir. Büyüköztürk vd. (2010: 91)’e göre, bir araştırmada gözlem birimleri belli niteliklere sahip kişiler, olaylar, nesneler ya da durumlardan oluşturulabilir. Bu durumda örneklem için belirlenen ölçütü karşılayan birimler (nesneler, olaylar vb.) örnekleme alınırlar. Bu noktadan hareketle, örneklem seçiminde ölçüt olarak İslamiyet öncesi Türk edebiyatı konularını bir önceki yıl görmüş olan 11. sınıf öğrencileri dikkate alınmıştır. Veri Toplama Araçları Araştırmanın kuramsal boyutu oluşturulduktan sonra 11. sınıf öğrencilerinin destan, mit, mitoloji, efsane gibi konulara dair görüşlerini almak üzere yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmeler, önceden belirlenmiş olan soruların görüşme durumlarını kapsar (Balcı, 2004). Görüşme formu hazırlanırken öncelikle sorulacak sorular belirlenmiştir. Sorular oluşturulurken kolay anlaşılabilecek sorular yazma, açık uçlu sorular sorma, odaklı sorular hazırlama, yönlendirmekten kaçınma, çok boyutlu sorular sormaktan kaçınma ve soruları mantıklı bir biçimde düzenleme gibi ilkelere (Yıldırım ve Şimşek, 2013: 156) dikkat edilmiştir. Görüşme formu hazırlandıktan sonra bir 11. sınıf öğrencisi ile ön görüşme yapılmış, görüşme tamamlandıktan sonra öğrencinin görüşme sorularına verdiği cevaplar çözümlenerek dökümü yapılmıştır. Anlaşılmayan soru maddeleri değiştirilmiş ve ön görüşmeye alınan bu öğrenci araştırma kapsamı dışında tutulmuştur. Araştırmada kullanılacak olan görüşme formu içerik geçerliliğini sağlamak amacıyla Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde görev yapan alan uzmanlarının görüşlerine sunulmuştur. Alan uzmanlarından gelen görüş ve öneriler doğrultusunda görüşme formuna son şekli verilmiştir. Görüşme formunda 9 soru yer almaktadır. Görüşme sırasında öğrenciye, görüşme formunda yer alan sorular sırasıyla sorulmuş ve öğrencinin rahat bir şekilde soruları cevaplaması talep edilmiştir. Öğrencinin sorulara verdiği cevaplar yazılı olarak kaydedilmiştir. 178