Medischekennis Medische kennis E.A.F.Wentink BohnStafleuvanLoghum Houten2007 (cid:2)BohnStafleuvanLoghum,2007 Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevens- bestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopiee¨nofopnamen, hetzijopenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever. Voorzoverhetmakenvankopiee¨nuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16bAuteurswet1912j8hetBesluitvan 20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijhetBesluitvan23augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet1912,dientmende daarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht(Postbus3051,2130KBHoofddorp). Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenanderecompilatiewerken(artikel16 Auteurswet1912)dientmenzichtotdeuitgevertewenden. Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenbetrouwbareuitgaveteverzorgen.Nietteminkunnenzij geenaansprakelijkheidaanvaardenvoordrukfoutenenandereonjuisthedendieeventueelindezeuitgavevoorkomen. ISBN9789031349371 NUR891 Omslagontwerp:Marie¨lLam,Woerden Ontwerpbinnenwerk:StudioBassa,Culemborg Automatischeopmaak:PrePressbv,Zeist Eerstedruk,eersteoplage2007 BasiswerkAGstaatonderredactievan H.Elling(AA) J.vanAmerongen(DA) A.Reiffers(DA) BohnStafleuvanLoghum HetSpoor2 Postbus246 3990GAHouten www.bsl.nle Inhoud Voorwoord 13 1 Inleiding 15 1.1 Anatomie,fysiologie,pathologie 15 1.2 Weerpijn 15 2 Bloedenafweersysteem 18 2.1 Anemie 18 2.1.1 Anemiealsgevolgvanbloedverlies 18 2.1.2 Anemiealsgevolgvanverstoordeaanmaak 19 2.1.3 Anemiealsgevolgvanverhoogdeafbraak 21 2.2 Kwaadaardigeziektenvanbloedenafweersysteem 22 2.2.1 Leukemie 22 2.2.2 Lymfomen 23 2.3 Stollingsstoornissen 23 2.3.1 Trombocytopenie 23 2.3.2 Trombocytopathieenbloedingendoorgenees- middelen 24 2.3.4 ZiektevanVonWillebrand 24 2.3.5 Hemofilie 25 2.4 Lymfangitis,lymfadenitisensepsis 25 2.5 Leukopenie,agranulocytose 26 3 Bloedvaten 30 3.1 Hypertensie 30 3.1.1 Essentie¨lehypertensie 30 3.1.2 Secundairehypertensie 31 3.2 Atherosclerose 31 3.2.1 Coronairsclerose 32 3.2.2 Atherosclerose indehals 32 3.2.3 Perifeerarterieelvaatlijden 33 3.2.4 Aneurysmavandeaorta 33 3.3 Orthostatischehypotensie 34 6 Medischekennis 3.4 Vasovagalesyncope 35 3.5 Shock 36 3.6 Pathologievandeoppervlakkigeaderen 36 3.6.1 Varices 36 3.6.2 Complicatiesvanvarices 38 3.7 Pathologievandediepeaderen 38 3.7.1 Diepeveneuzetrombose 38 3.7.2 Chronischeveneuzeinsuffici¨entie 39 3.7.3 Longembolie 39 4 Hart 42 4.1 Cardialeischemie:stabieleanginapectoris 42 4.2 Cardialeischemie:instabieleanginapectoris 43 4.3 Hartinfarct 44 4.4 Hartfalen 46 4.5 Hartritme-engeleidingsstoornissen 48 4.5.1 Extrasystole 49 4.5.2 Paroxysmalesupraventriculairetachycardie 49 4.5.3 Blocks 49 4.5.4 Atriumfibrilleren 50 4.5.5 Ventrikelfibrillerenenasystolie 51 4.6 Klepgebreken 52 5 Hormoonsysteemenstofwisseling 55 5.1 Hyperthyreo¨ıdie 55 5.2 Hypothyreo¨ıdie 56 5.3 Thyreo¨ıditis 57 5.3.1 Postpartumthyreo¨ıditis 57 5.3.2 Subacutethyreo¨ıditis(ziektevanDeQuervain) 57 5.3.3 Stillelymfocytairethyreo¨ıditis(ziektevan Hashimoto) 58 5.4 Cushing 58 5.5 Addison 58 5.6 Diabetesmellitustype2 59 5.7 Diabetesmellitustype1 62 5.8 Jicht 63 5.9 Vetstofwisseling 64 5.10 Overgewichtencardiovasculairrisico 64 6 Lagereluchtwegen 68 6.1 Acutebronchitis 68 6.2 Longinfecties 69 6.2.1 Pneumonie 69 Inhoud 7 6.2.2 Pneumoniealscomplicatievaninfluenza 70 6.2.3 Tuberculose 70 6.2.4 Pneumonie;zeerzeldzamevormen 71 6.3 Astma 72 6.4 COPD 75 6.4.1 COPD;chronischebronchitis 76 6.4.2 COPD;longemfyseem 76 6.5 Pneumothorax 77 6.6 Pleuraziekten 78 6.7 Bronchuscarcinoom 78 7 Spijsverteringsorganen 82 7.1 Gastro-enteritis 82 7.2 Oesofaguspathologie 83 7.2.1 Herniadiafragmatica,reflux,oesofagitis 83 7.2.2 Oesofaguscarcinoom 84 7.3 Dyspepsie 84 7.4 Gastritis 85 7.5 Ulcuspepticum 86 7.6 Maagkanker 87 7.7 Chronischedarmontsteking 88 7.7.1 ZiektevanCrohn 89 7.7.2 Colitisulcerosa 89 7.8 Appendicitis 90 7.9 Coeliakie 91 7.10 Divertikels 92 7.10.1 Diverticulose 92 7.10.2 Diverticulitis 92 7.11 Darmpoliepen 92 7.12 Coloncarcinoom 93 7.13 Hepatitis 94 7.13.1 Viralehepatitis 95 7.13.2 HepatitisA 95 7.13.3 HepatitisBenC 95 7.14 Levercirrose 96 7.15 Ziektenvandepancreas 96 7.15.1 Acutepancreatitis 96 7.15.2 Chronischepancreatitis 97 7.15.3 Pancreascarcinoom 97 7.16 Cholelithiasis 97 8 Urinewegenenmannelijkegeslachtsorganen 103 8.1 Cystitis 103 8 Medischekennis 8.2 Pyelonefritis 105 8.3 Glomerulonefritisenglomerulopathie 106 8.4 Urolithiasis 107 8.5 Nierinsufficie¨ntie 108 8.5.1 Acutenierinsufficie¨ntie 108 8.5.2 Chronischenierinsufficie¨ntie 108 8.5.3 Dialyse 109 8.6 Kankerindeurinewegen 109 8.6.1 Nierkanker 109 8.6.2 Blaaskanker 109 8.7 Prostaathyperplasie 110 8.8 Prostaatcarcinoom 112 8.9 Epididymitis,prostatitis 113 8.9.1 Epididymitis 113 8.9.2 Prostatitis 113 8.10 Torsiotestis 114 8.11 Urethritis 114 8.12 Herniainguinalis 114 8.13 Erectieledisfunctie 115 9 Vrouwelijkegeslachtsorganen 119 9.1 Mastitis 119 9.2 Mammacarcinoom 119 9.3 Goedaardigetumorenindebaarmoeder 121 9.3.1 Endometriumpoliep 121 9.3.2 Myoom 121 9.4 Kankerindebaarmoeder 122 9.4.1 Endometriumcarcinoom 122 9.4.2 Cervixcarcinoom 122 9.5 Polycysteusovariumsyndroom 123 9.6 Ovariumcarcinoom 124 9.7 Vaginoseenvaginitis 124 9.7.1 Vaginose 124 9.7.2 Candida-vaginitis 125 9.7.3 Vaginitisdoorseksueeloverdraagbareaandoe- ningen 126 9.8 Pelvicinflammatorydisease 126 9.9 Endometriose 127 9.10 Prolaps 128 9.11 Ziektetijdensdezwangerschap 129 9.11.1 Miskraam 130 9.11.2 Extra-uterienegraviditeit 131 9.11.3 Placentapraevia 132 Inhoud 9 9.11.4 Solutioplacentae 132 9.11.5 Zwangerschapsbraken 132 9.11.6 Zwangerschapshypertensie 133 9.12 Pathologieinverbandmetdebevalling 134 10 Bewegingsapparaat 139 10.1 Osteoporose 139 10.2 ZiektevanPaget 142 10.3 Fracturen 142 10.4 Osteomyelitisenseptischeartritis 144 10.5 Artrose 144 10.6 SyndroomvanTietze 146 10.7 Artritis 147 10.7.1 Reumato¨ıdeartritis 147 10.7.2 ZiektevanBechterew 148 10.8 Aandoeningenvanpezenenslijmbeurzen 149 10.8.1 Fibromyalgie 149 10.8.2 Bursitis 149 10.8.3 Tendinitisentendovaginitis 150 10.8.4 Baker-cyste 150 10.9 Voorbeeldenvanaandoeningenaandehanden 151 10.9.1 Ganglion 151 10.9.2 ContractuurvanDupuytren 151 10.10 Epicondylitislateralishumeri 151 10.11 Voorbeeldenvanaandoeningenaandeenkelsen devoeten 152 10.11.1 Enkeltrauma 152 10.11.2 Hamerteen 153 11 Huid 156 11.1 Eczeem 156 11.1.1 Constitutioneeleczeem 156 11.1.2 Contacteczeem 157 11.1.3 Toxischeczeem 158 11.14 Acrovesiculeuseczeem 158 11.1.5 Hypostatischeczeem 158 11.2 Urticaria 158 11.3 Psoriasis 159 11.4 Acne 160 11.5 Bacterie¨lehuidinfecties 161 11.5.1 Impetigo 161 11.5.2 Furunkel 162 11.5.3 Cellulitisenerysipelas 162 10 Medischekennis 11.5.4 Erythemachronicummigrans 162 11.6 Viralehuidinfecties 163 11.6.1 Verrucavulgaris 163 11.6.2 Herpessimplex 163 11.6.3 Herpeszoster 164 11.7 Haaraandoeningen 164 11.7.1 Hirsutisme 164 11.7.2 Alopecia 165 11.8 Vitiligo 165 11.9 Huidkanker 166 11.9.1 Basalioom 166 11.9.2 Plaveiselcelcarcinoom 166 11.9.3 Melanoom 167 12 Keel,neusenoren 170 12.1 Verkoudheid 170 12.2 Bloedneus 171 12.3 Pseudokroep(laryngitissubglottica) 171 12.4 Rhinosinusitis 172 12.5 Problemenmetdeamandelen 173 12.5.1 Adeno¨ıd 173 12.5.2 Tonsillen 173 12.6 Otitismedia 173 12.6.1 Otitismediaacuta 173 12.6.2 Otitismediameteffusie 175 12.7 Otitisexterna 175 12.8 Pathologievanhetbinnenoor 176 12.8.1 Neuritisvestibularis 176 12.8.2 Benigneparoxysmalepositieduizeligheid 177 12.8.3 ZiektevanMeni`ere 177 12.8.4 Presbyacusis 177 12.8.5 Lawaaidoofheid 178 12.9 Obstructieveslaapapneu 178 12.10 Larynxcarcinoom 178 13 Ogen 181 13.1 Conjunctivitis 181 13.2 Keratitis 182 13.3 Uveitis 183 13.4 Glaucoom 183 13.4.1 Acuutglaucoom 183 13.4.2 Chronischglaucoom 183 13.5 Cataract 184