Τα τρία κείμενα αυτής της συλλογής, που συνοδεύονται από έναν Πρόλογο και μια Εισαγωγή του συγγραφέα γραμμένα ειδικά για την ελληνική έκδοση, εμβαθύνουν σε τρεις διαφορετικές αλλά αλ- ληλένδετες όψεις της κριτικής θεωρίας των κοινών και σε έναν κοι- νό προβληματισμό: πώς μπορούμε να μετασχηματίσουμε ριζικά τις Σ Ι MASSIMO DE ANGELIS ΚΟΙΝΑ Ε κοινωνικές συνθήκες της ζωής μας. Σ Ι Ρ ΠΕΡΙΦΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ Το πρώτο κείμενο, Διαχωρίζοντας το πράττειν από την τετελεσμένη Κ Ι πράξη: Το κεφάλαιο και ο μόνιμος χαρακτήρας των περιφράξεων, Α Κ λαμβάνει ως αφετηρία του την αναγνώριση των «νέων περιφράξε- Σ ων» ως βασικών στοιχείων της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής που ΕΙ Ξ εμφανίστηκε μετά την κρίση του κεϊνσιανισμού στα τέλη της δεκα- Α Ρ ετίας του 1970, και εξετάζει την «πρωταρχική συσσώρευση» ως Φ μόνιμο χαρακτηριστικό στην ανάπτυξη του καπιταλισμού. Ι Ρ Ε Το δεύτερο κείμενο, Η παραγωγή των κοινών και η «έκρηξη» της Π , μεσαίας τάξης, εξετάζει τη συγκρότηση των εναλλακτικών κοινω- Α Ν νικών συστημάτων που βασίζονται στα κοινά, σε ένα περιβάλλον Ι Ο πολλαπλών κρίσεων. Επιχειρεί να απαντήσει σε ένα βασικό ερώ- Κ τημα: πώς μπορούν να δημιουργηθούν εναλλακτικά εγχειρήματα S δεδομένης της διαίρεσης της εργατικής τάξης, δεδομένης δηλαδή I L E της «μεσαίας τάξης». G N Το τρίτο κείμενο, Κοινά, κρίσεις και κεφάλαιο, επικεντρώνεται στη A σχέση μεταξύ κοινών και κεφαλαίου, που θεωρούνται εδώ δύο κοι- E D νωνικά συστήματα τα οποία μπορούν να εξελιχθούν σε κοινωνικές O δυνάμεις, και στον ρόλο που μπορεί να έχει η αφομοίωση των M κοινών στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης. SI S A M Ο Μάσιμο Ντε Άντζελις διδάσκει πολιτική οικονομία στο Πανε- πιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου και επιμελείται τη διαδικτυ- ακή επιθεώρηση The Commoner. Πιο πρόσφατο έργο του: The ξ εκδόσεις των ξένων Beginning of History: Value Struggles and Global Capital. ΚΟΙΝΑ, ΠΕΡΙΦΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ MASSIMO DE ANGELIS ΚΟΙΝΑ, ΠΕΡΙΦΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Σωκράτης Παπάζογλου Χάρης Τσαβδάρογλου εκδόσεις των ξένων Το πρώτο κείμενο αυτού του τόμου, “Separating the Doing and the Deed: Capital and the Continuous Character of Enclosures”, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Historical Materialism 12 (2004): 57-87. Το δεύτερο κείμενο, “The Production of Commons and the ‘Explosion’ of the Middle Class”, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Antipode τόμ. 42, αρ. 4 (Αύγουστος 2010): 954-977. Το τρίτο κείμενο, “Commons, Crises and Capital”, γράφτηκε το 2012 και πρωτοδημοσιεύεται εδώ. Τα «Προλεγόμενα» όπως και η «Εισαγωγή» γράφτηκαν από τον συγγραφέα το 2012 ειδικά για αυτήν την έκδοση. Φωτογραφία εξωφύλλου: Λεωνίδας Χαλκίδης «Σκουριές, Μεγάλη Παναγία 2009» Εξώφυλλο: Σωκράτης Παπάζογλου - Χάρης Τσαβδάρογλου Σελιδοποίηση: Σωκράτης Παπάζογλου Η χρήση αποσπασμάτων ή και ολόκληρου του βιβλίου είναι ελεύθερη για μη εμπορικούς σκοπούς. Θα μας άρεσε, ωστόσο, να μας ενημερώνετε στη διεύθυνση: [email protected] Θεσσαλονίκη 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλεγόμενα στην ελληνική έκδοση 9 Εισαγωγή: Κοινά και κοινωνική επανάσταση 15 Διαχωρίζοντας το πράττειν από την τετελεσμένη πράξη: Το κεφάλαιο και ο μόνιμος χαρακτήρας των περιφράξεων 41 Η παραγωγή των κοινών και η «έκρηξη» της μεσαίας τάξης 81 Κοινά, κρίσεις και κεφάλαιο 123 Βιβλιογραφία 141 ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Αν υπάρχει μια χώρα που αποτελεί την επιτομή του αδιεξόδου της κρίσης, είναι η Ελλάδα. Από τη μια πλευρά, το κεφάλαιο δεν μπορεί να προσφέρει κάποια λύση στα προβλήματα κοι- νωνικής αναπαραγωγής που προκάλεσε η χρηματοπιστωτι- κή κρίση. Από την άλλη, αναδύονται συνεχώς εναλλακτικοί τρόποι εξασφάλισης της ζωής, τα κοινά, που δεν έχουν όμως την ανάπτυξη και το μέγεθος που απαιτείται για να αντιμε- τωπίσουν τα αποτελέσματα της κρίσης και να προσφέρουν εναλλακτικές στην πλειοψηφία των ανθρώπων. Το κεφάλαιο δεν μπορεί να προσφέρει λύσεις στην κρίση κοινωνικής αναπαραγωγής, ούτε με την επιβολή σκληρότε- ρης λιτότητας ούτε με την επέκταση της κεϊνσιανής ρύθμισης. Στην πρώτη περίπτωση, διότι η επιβολή της λιτότητας απο- τελεί αντιθέτως αιτία της κρίσης κοινωνικής αναπαραγωγής όπως τη βιώνουν εκατομμύρια συνταξιούχων, εργατών, νέων και γυναικών. Και αναμφίβολα, όπως παραδέχονται ακόμη και αναλυτές νεοφιλελεύθερων πεποιθήσεων, δεν προσφέρει καμία ρόδινη προοπτική στην ελληνική οικονομία, την απα- σχόληση και την ευημερία των Ελλήνων. Στη δεύτερη περί- πτωση, διότι η ανάπτυξη που βασίζεται στην ενεργό ζήτηση δεν είναι εφικτή στο περιβάλλον διεθνούς οικονομικής, χρη- ματιστικής και χρηματοπιστωτικής ενοποίησης όπου κινεί- ται και η Ελλάδα. Σύμφωνα με το καλύτερο σενάριο, ακόμη κι αν η Ελλάδα αρνηθεί τελικά να πληρώσει το χρέος της, 9