Taner Timur 1958 yılında AÜ SBF’den mezun oldu. Aynı fakültede asis­ tan olmasının ardından, 1968 yılında doçentliğe, 1979 yılında profesörlüğe yükseldi. 12 Eylül askeri darbesin­ den sonra görevinden istifa ederek çalışmalarını Paris’te sürdürdü. Eylül 1992’de eski görevine döndü. 2002 yılına kadar bu görevini sürdürdü. Eserleri: Türk Devrimi ve Sonrası (1971); Osmanlı Toplumsal Düzeni (1979); Osmanlı Kimliği (1986); Osmanlı Çahşmaları-llkel Feodalizmden Yarı Sömürge Ekonomisine (1989); Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş (1991); Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik (1991); Küreselleşme ve Demokrasi Krizi (1996); Toplumsal Değişme ve Üniversiteler (2000); Sürüden Ayrtlanlar (2000); Türkler ve Ermeniler (2000); Türkiye Nasıl Küreselleşti (2004); Felsefi İzlenimler (2005); Yakın Osmanlı Tarihinde Aykırı Çehreler (2006); Habermas’ı Okumak (2008). MARKSİZM , İNSAN VE TOPLUM Balibar, S£ve, Althusser, Bourdieu Taner Timur Yordam Kitap: 17 • Marksizm, İnsan ve Toplum • Taner Timur ISBN-978-9944-122-12-2 • Düzeltme: Kemal özer* Dizin: özgür Güler Kapak ve tç Tasarım: Savaş Çekiç • Sayfa Düzeni: Gönül Göner Birinci Basım: Mart 2007 • İkinci Basım: Nisan 2011 • Yayın Yönetmeni: Hayri Erdoğan ©TanerTimur. 2007 © Yordam Kitap. 2007 Yordam Kitap Basın vc Yayın Tie. Ltd. Şti. Çatalçeşme Sokağı Gendaş Han No: 19 Kat:3 Cağatoğİu 34110 İstanbul T: 0212 528 19 10 F: 0212 528 19 09 W: v E: info@yordamkitap. com Baskı: Pasifik Ofset Baha İş Merkezi Haramidcre - İstanbul Tel: 0212 412 17 77 M A R K S İ Z M , İ N S A N VE felsefe T O P L U M Balibar, Seve, Althusser, Bourdieu İÇİNDEKİLER GÎRİŞ.............................................. 9 I ETIENNE BALİBAR VE ALTHUSSERCİLİGİN KRİTİK BİLANÇOSU.. .1 7 Marx ve Felsefe’nin Dönüşümü......................................................................19 Karl Marx: İdeoloji ve Fetişizm 31 Marx, Tarihsellik ve “İlerleme” Fikri ........... 47 Marksizm, Devrim ve Bilim 61 II LUCIEN SfcVE: TARİHİ MADDECİLİK İNSANİN “ÖZ”Ü VE KİŞİLİK KURAMI 75 Lucien Sfeve, Marksizm ve Kişilik Kuramı. . . . 77 Marksizm, Psikoloji ve Kültürel Antropoloji ........................................91 Kişilik Kuramı, “Zaman Kullanımı" ve Devrim .... 105 III MARKSİZM, PSİKANALİZ VE NÖROBİYOLOJİ...................................119 Marx, Freud ve Kişilik Kuramı . 121 Althusser, Marksizm ve Psikanaliz ..................................................... 137 Althusser, Lacan, Anti-lacan ve Marksizm .... 149 Nörobiyoloji, Kişilik Kuramı ve Marksizm............................................165 IV P1ERRE BOURDİEU’NÜN SOSYOLOJİ KAVGASI VE MARKSİZM................................................... 183 Pierre Bourdieu’nün Sosyoloji Kavgasi. . .... 185 Skolastik Dünya, “Habitus” ve “Alan” 201 Teori, Bilim Alanı ve “Homo Academicus” . 217 P. Bourdieu’nün Siyasal Kavgası, Aydın Anlayışı ve “Sembolik MarksiznrTi. 235 GİRİŞ <5t<? Bu kitabımda, Batı dünyasında insan, toplum ve tarih ko­ nularında son dönemde cereyan eden en dikkate değer tartış­ malardan birini anlatmaya ve değerlendirmeye çalışıyorum. E. Balibar, L. Seve, P. Bourdieu ve (psikanalitik kuramla ilişkisi çerçevesinde) L. Althusser gibi düşünürleri ele aldığım bu çalış­ ma, bir bakıma Felsefi İzlenimler (İmge, 2005) başlıklı kitabımın devamı sayılabilir. Burada yer alan yazılar da, daha öncekiler gibi Evrensel Kültür dergisinde (Eylül 2005-Ocak 2007) yayın­ lanmıştı. İncelediğim düşünürlerin ortak noktası, hepsinin de, farklı perspektiflerde, fakat Marksist ya da Marx’tan etkilenmiş ola­ rak, toplum ve insan sorunsalları üzerinde yoğun çalışmalar yapmış, büyük yankılar uyandıran eserler vermiş olmalarıdır. Aslında hepsi de aynı kültür alanının (Fransız felsefe geleneği­ nin) temsilcileri olmakla beraber, etkileri, tartıştıkları konula­ rın evrenselliği dolayısıyla kendi ülkelerinin sınırlarını fazla­ sıyla aşmış bulunuyor. Daha çok Anglo-Sakson felsefesinin ve analitik Marksizmin tanındığı ve Fransa’da üretilen kuramların bile çoğu kez Anglo-Sakson kaynaklardan çevrildiği ülkemizde bu tarz bir çalışmanın yararlı olabileceğini düşündüm. Sözünü ettiğim tartışmaların temelinde “insan” faktörü bu­ lunuyor: Öznelci felsefenin, psikoloji ve antropolojinin, daha sonra da psikanalizin temel “nesne” seçtiği bu varlık gerçekte