Manyèl sou Dwa Imigran ak Sèvis pou Imigran Enfòmasyon Enpòtan Ou Dwe Konnen pou Patisipe nan lavi Vil New York 2015 1 Chè Konsitwayen nou yo nan New York: Se yon plezi pou mwen prezante ou premye Manyèl sou Dwa Imigran ak Sèvis pou Imigran nou pibliye pou premye fwa nan Biwo Kontwolè Finansye Minisipalite Vil la. Manyèl sa a, ki se yon gid pou jwenn enfòmasyon enpòtan ak resous sèvis legal, resous sèvis sosyal ak resous kominotè, pral sèvi kòm yon gid enpòtan pou kominote imigran yo ki nan Vil New York. Li bay kèk lyen enpòtan tou pou jwenn resous vil la, resous leta ak resous federal ki disponib pou fanmi, elèv, travayè ak antreprenè imigran yo. Pandan anpil syèk, Vil New York se te yon modèl opòtinite pou imigran ki soti tout kote nan lemonn. Imigran yo te rive nan New York, yo te pouse rasin, yo te louvri biznis epitou yo te fasilite kwasans ekonomik lan ki enpòtan anpil. Nan yon efò pou asire imigran yo jwenn opòtinite pou yo gen siksè ak bay kontribisyon yo nan kominote yo ak nan vil la anjeneral, nou dwe asire yo gen aksè nan sèvis swen sante, sèvis legal ak sèvis sosyal ki kapab ede yo pwospere. Manyèl sa a bay enfòmasyon sou domèn kle tankou dwa travayè, èd pou ti biznis yo, dwa konsomatè ak anpil lòt sèvis ki asire pwosperite pou imigran yo nan Vil New York. Pou bay repons pou dènye chanjman nan règleman lokal ak federal sou imigrasyon, manyèl sa a bay enfòmasyon enpòtan sou fason pou pwoteje tout imigran yo, ansanm ak imigran ki pa gen papye imigrasyon. Menmsi manyèl sa a se yon travay k ap kontinye, lespwa mwen genyen se pou li sèvi kòm yon zouti pou ede nouvo imigran yo pandan y ap fè efò pou pwosperite ak siksè. Ak tout kè nou, Scott M. Stringer 2 Tanpri Sonje Biwo Kontwolè Finansye Minisipalite Vil New York ap fè tout efò pou enprime enfòmasyon ki egzat ak fyab. Nou pa bay okenn kalite garanti, pwomès oswa reprezantasyon pou presizyon, fyabilite, si enfòmasyon yo oswa san enfòmasyon yo endike nan dokiman sa a. Biwo Kontwolè Finansye Minisipalite Vil New York pa pran responsablite pou itilizasyon oswa aplikasyon nenpòt dokiman enprime, epitou nou pa pran responsablite pou nenpòt erè oswa mankman.  Si w ap chèche sèten enfòmasyon oswa si ou bezwen èd avèk yon aplikasyon, tanpri kontakte ajans gouvènman an dirèkteman oswa yon gwoup ki pa la pou fè pwofi, si li posib. Si w ap chèche enfòmasyon sou kondisyon imigrasyon ou, ou ta dwe chèche konsèy legal yon pwofesyonèl konpetan.  Tanpri voye chanjman adrès, sa ou ta renmen nou ajoute nan dokiman an oswa kòmantè ou ba: New York City Comptroller Scott M. Stringer Office of Public Affairs One Centre Street, 5th Floor New York, NY 10007 Telefòn: (212) 669‐3916 Faks: (212) 669‐7170 Imèl: [email protected] Sitwèb: www.comptroller.nyc.gov 3  Tanpri Sonje Mèsi Espesyal Biwo Kontwolè Finansye a di mèsi pou moun sa yo pou èd yo te bay nan manyèl sa a: Antonnette Brumlik, Administratè Prensipal Sitwèb, Biwo Kontwolè Finansye Minisipalite Vil New York Angela Chen, Konseptè Prensipal Paj Sitwèb ak Konseptè Grafik, Minisipalite Vil New York Miriam M. Gonzalez, Esq., Administratè Pwojè Espesyal, Biwo Kontwolè Minisipalite Vil New York Archer Hutchinson, Prensipal Kreyatè ak Devlopè Sitwèb, Biwo Kontwolè Finansye Minisipalite Vil New York Nicolas Rodriquez, Kowòdonatè Imigrasyon ak Afè Piblik, Biwo Kontwolè Finansye Minisipalite Vil New York Jimmy Yan, Konseye Espesyal pou Direktè Envestisman, Biwo Kontwolè Finansye Minisipalite Vil New York Biwo Konseye Jeneral, Biwo Kontwolè Finansye Vil New York Mèsi Espesyal 4 Sa Ki nan Manyèl la Tanpri Sonje ............................................................................................................................................................................... 3  Rekonesans Espesyal ............................................................................................................................................................. 4  Sa Ki nan Manyèl la ................................................................................................................................................................. 5  Dekrè Egzekitif Nimewo 41 ................................................................................................................................................. 6  Dwa pou Aksè nan Lang ........................................................................................................................................................ 7  Depòtasyon ak Gadavi ........................................................................................................................................................... 8  Avantaj Piblik .......................................................................................................................................................................... 11  Swen Sante ............................................................................................................................................................................... 15  Edikasyon.................................................................................................................................................................................. 18  Vyolans nan Kay, Abi ak Trafik ........................................................................................................................................ 28  Dwa Travayè ............................................................................................................................................................................ 29  Fòm Deklarasyon Taks sou Revni ................................................................................................................................... 36  Lojman ....................................................................................................................................................................................... 38  Sitwayènte ................................................................................................................................................................................ 39  Rezidan Pèmanan Legal ...................................................................................................................................................... 43  Aksyon pou Sispann Depòtasyon .................................................................................................................................... 44  Vòt ak Patisipasyon Sivik ................................................................................................................................................... 47  Konsomatè ak Dwa Finansye ............................................................................................................................................ 52  Fwod Konsiltan Imigrasyon .............................................................................................................................................. 53  Ti Biznis yo ............................................................................................................................................................................... 57  Anyè Resous ............................................................................................................................................................................. 61  5  Sa Ki nan Manyèl la Dekrè Egzekitif Nimewo 41 PWOMOSYON AKSÈ NAN AVANTAJ AK SÈVIS YO POU IMIGRAN YO Vil New York gen yon règleman pou fè pwomosyon aksè nan sèvis, avantaj ak pwogram yo pou imigran ak tout moun ki nan New York. Dapre Dekrè Egzekitif 41 Majistra a, yo ankouraje tout imigran yo, ansanm ak imigran ki pa gen papye imigrasyon yo, pou yo chèche jwenn sèvis, avantaj ak pwogram Vil la yo kalifye pou yo resevwa. Answit, anjeneral, Dekrè Egzekitif 41 egzije anplwaye Minisipalite Vil la pou yo pwoteje konfidansyalite dosye imigrasyon yon moun ak lòt kalite enfòmasyon pèsonèl. Kèk avantaj ak sèvis gouvènman disponib sèlman pou moun ki gen sèten kalite dosye imigrasyon. Nan ka sa yo, li nesesè pou yon anplwaye Minisipalite Vil la poze kesyon sou dosye imigrasyon pou detèmine si yon moun kalifye. Men, anpil sèvis, tankou sèvis sante piblik, sèvis sekirite ak edikasyon disponib pou imigran ki nan nenpòt sitiyasyon, tankou imigran ki pa gen papye imigrasyon. Ou kapab jwenn yon lis sèvis pou imigran ki pa gen papye imigrasyon nan seksyon "Avantaj Piblik" ki nan paj 11. KISA DEKRÈ EGZEKITIF 41 EGZIJE?  Si ou se viktim oswa temwen yon krim, oswa si ou rele oswa apwoche lapolis pou chèche èd, ofisye lapolis yo pa kapab poze ou kesyon sou dosye imigrasyon ou.  Men, si ofisye lapolis yo sispèk ou nan aktivite ilegal oswa kriminèl, yo ka poze ou kesyon sou dosye imigrasyon ou epi/oswa yo ka mande ou pou bay enfòmasyon sa a.  Si ou ale nan yon ajans Minisipalite Vil la pou mande sèten sèvis oswa avantaj, anplwaye Minisipalite Vil la pa kapab poze ou kesyon sou dosye imigrasyon ou sof si lalwa egzije sa oswa si li nesesè pou detèmine si ou kalifye pou resevwa sèvis oswa avantaj sa yo.  Si ou divilge enfòmasyon sou dosye imigrasyon ou oswa lòt enfòmasyon konfidansyèl ba anplwaye Minisipalite Vil la, anplwaye yo p ap rapòte enfòmasyon sa yo ba okenn moun, sof nan sikonstans limite tankou lè lalwa egzije sa. Si ou gen plent sou vyolasyon posib Dekrè Egzekitif 41, ou ka pote plent ba ajans Minisipalite Vil la kote ou kwè vyolasyon an te fèt. Ou ka kontakte Biwo Afè Imigran (Office of Immigrant Affairs) Majistra a tou depi ou rele 311. Dekrè Egzekitif Nimewo 41 6 Dwa pou Aksè nan Lang Yon moun ki pa pale oswa ki pa li Lang Anglè avèk konpetans gen dwa pou mande ajans gouvènman an, ak lekòl yo, klinik sante yo ak biwo sèvis sosyal yo sèvis tradiksyon oswa entèpretasyon. Anjeneral, li pa apwopriye pou yo itilize timoun oswa manm fanmi yo nan anpil afè. Dapre lalwa, anpil ajans gouvènman gen obligasyon pou bay aksè nan lang ki pa Lang Anglè. Aksè nan lang gen ladan:  "Tradiksyon," ki vle di tradiksyon yon dokiman alekri. Sa kapab gen ladan tradiksyon lè enpòtan, avi, enstriksyon ak lòt dokiman nan diferan lang; epi  "Entèpretasyon," vle di enfòmasyon yo di aloral nan yon lang diferan. Nan entèpretasyon an, gen yon entèprèt ki la andirèk yon reyinyon oswa yo jwenn yon entèprèt nan telefòn. LWA LOKAL 73: AKSÈ EGALEGO NAN SÈVIS IMEN Lwa Lokal 73 egzije pou kat (4) ajans sèvis sante ak sèvis sosyal Vil la bay yon sèten kantite sèvis aksè nan lang. Ajans sa yo dwe swiv Lwa Lokal 73:  Administrasyon Resous Imèn [Human Resources Administration (HRA)]  Depatman Sante ak Sante Mantal [Department of Health and Mental Hygiene (DOHMH)]  Administrasyon pou Sèvis Timoun [Administration for Children’s Services (ACS)]  Depatman Sèvis pou Sanzabri [Department of Homeless Services (DHS)] Yon moun ki pa maton nan Lang Anglè epi k ap chèche oswa k ap resevwa avantaj nan youn nan ajans sa yo dwe resevwa sèten kalite èd nan lang gratis. Ajans sa yo alatèt sèten sant travay, biwo koupon pou manje (food stamp), biwo pwogram èd medikal, ak lòt biwo sèvis sosyal. Chak nan ajans sa yo gen yon règleman ki endike ki èd yo bay nan lang. HRA, ki bay avantaj koupon pou manje, avantaj Medicaid ak anpil lòt avantaj, gen obligasyon pou bay sèten dokiman enpòtan ki tradui nan lang Chinwa, Arab, Kreyòl Ayisyen, Koreyen ak Ris. HRA dwe asire moun ki bezwen èd nan lang yo pa oblije rete tann anpil tan pou sèvis yo pase lòt moun yo. Lòt twa (3) ajans ki endike anwo a gen obligasyon pou bay èd ak sèvis ki enpòtan nan lang. DEKRÈ EGZEKITIF 120: AKSÈ NAN LANG Dekrè Egzekitif 120 Majistra a egzije pou tout ajans Minisipalite Vil la k ap ba sèvis dirèk pou piblik la bay yon kantite enpòtan sèvis tradiksyon ak entèpretasyon gratis pou moun ki bezwen li. Chak ajans Minisipalite Vil la te gen obligasyon pou gen yon règleman aksè nan lang anplas apati mwa janvye 2009. Ajans yo gen obligasyon pou bay èd nan sis (6) lang prensipal popilasyon Vil New York pale epitou ki enpòtan pou sèvis ajans lan. Pou jwenn plis enfòmasyon sou sèvis lang gratis ki disponib nan ajans Minisipalite Vil la, ou ka rele 311 pou mande ajans espesyal ou enterese a, oswa mande pou Biwo Afè Imigran Majistra a (Mayor’s Office of Immigrant Affairs). 7  Dwa pou Aksè nan Lang Depòtasyon ak Gadavi KIMOUN KI ARISK POU YO DEPÒTE LI? Nenpòt moun ki pa sitwayen Etazini, tankou moun ki gen grinkat, kapab arisk pou yo depòte li si li gen sèten kalite kondanasyon kriminèl, si li gen yon ansyen lòd pou depòtasyon, oswa si moun nan senpleman pa gen papye imigrasyon. Depòtasyon pou kondanasyon kriminèl se yon risk menmsi krim yo te minè, si moun nan te fè krim nan depi lontan, epitou si moun nan pa t pase tan ditou nan gadavi oswa nan prizon. Si ou arisk pou depòtasyon epi si ou panse ou bezwen yon avoka, ou ta dwe eseye jwenn yon avoka ki espesyalize nan depòtasyon. Si ou gen kondanasyon kriminèl, ou bezwen yon avoka ki konprann lwa kriminèl ak depòtasyon tou. Pou jwenn enfòmasyon konsènan sèvis jiridik ki kapab ede ou avèk yon ka depòtasyon, tanpri ale nan seksyon Anyè Resous manyèl sa a. Nan ane 2010, yon desizyon Tribinal Siprèm, Padilla v. Kentucky, kounye a egzije avoka defans kriminèl yo pou yo fè kliyan y konnen konsekans negatif posib imigrasyon akizasyon kriminèl yo. Sa vle di yon avoka defans kriminèl dwe fè kliyan an konnen si yon rekonesans kilpabilite kapab lakòz moun nan anba depòtasyon. Si yon avoka defans pa bay avi sa a epitou si sa afekte rezilta ka a paske li pa bay avi sa a, kliyan an ta kapab konteste kondanasyon an. RESTRIKSYON VIL NEW YORK SOU DEMANN GADAVI POU KÒZ IMIGRASYON Adopsyon Lwa Lokal 58 ak 59 Minisipalite Vil la nan ane 2014 te mete restriksyon sou sikonstans kote Minisipalite Vil la kapab satisfè demann gadavi Ranfòsman Imigrasyon ak Ladwàn [Immigration and Customs Enforcement (ICE)]. Yon demann pou mete yon moun nan gadavi se yon demann ICE fè pou mande yon ajans gouvènman lokal oswa yon ajans gouvènman leta pou kenbe yon moun ICE gen entansyon mete nan gadavi. Lwa yo entèdi Depatman Lapolis Vil New York [New York City Police Department (NYPD)] ak Depatman Koreksyon [Department of Correction (DOC)] pou yo satisfè demann pou mete moun nan gadavi nan anpil sikonstans. Kounye a, NYPD ak DOC ap satisfè sèlman demann pou mete moun angadavi pou kòz imigrasyon nan sikonstans sa yo:  ICE prezante yon manda yon jij federal bay pou detèmine si gen rezon ki ase pou mete moun nan angadavi, epi  Lajistis te kondane moun nan pou yon "krim ki grav oswa ki vyolan" nan senk (5) ane apre lapolis te arete li oswa moun nan ka gen non li sou lis siveyans teworis. Lwa yo entèdi ICE tou pou yo pa kenbe yon biwo nan Sant Koreksyonèl Rikers Island. SA POU FÈ SI YO METE YON MOUN NAN GADAVI Si yo mete ou nan gadavi pou kòz imigrasyon, ou pa gen obligasyon pou di anyen sou kondisyon imigrasyon ou oswa ou pa gen obligasyon pou siyen an pou renonse dwa ou pou yon odyans sou kondisyon imigrasyon ou oswa okenn lòt dwa. Si lapolis arete ou pou yon akizasyon kriminèl ki pa gen pou wè ak kondisyon imigrasyon ou epitou si yo mete ou angadavi nan Rikers Island, ou ta dwe swiv konsèy ki anwo a pou moun ki nan gadavi pou kòz imigrasyon. Ajan ranfòsman imigrasyon travay nan Rikers Island epi t ap fè entèvyou avèk moun yo mete angadavi nan sant gadavi sa a konsènan kondisyon imigrasyon yo. Ou gen dwa pou pa reponn kesyon sou kondisyon ou. Ou ta dwe pran anpil prekosyon konsènan si pou siyen nenpòt dokiman ki sanble ap fè ou renonse dwa ou. Depòtasyon ak Gadavi 8 Si ou se manm fanmi oswa moun pa yon moun yo mete nan gadavi, sonje pou kenbe non ak prenon ak ti non jwèt moun sa a, nimewo anrejistreman etranje li, dat li fèt, dat li te antre nan Etazini, nenpòt dosye kriminèl li ak tout lòt dokiman imigrasyon li. Si ou vle jwenn manm fanmi ou oswa moun pa ou yo mete nan gadavi, kontakte Biwo Ranfòsman Imigrasyon ak Ladwàn. Ou ka kontakte Konsila ou tou. Finalman, ou ka kontakte sant gadavi endividyèl yo. Pou jwenn plis enfòmasyon, ou ka kontakte sitwèb Detention Watch Network. Ranfòsman Imigrasyon ak Ladwàn  New York  (212) 264‐4213   New Jersey  (973) 645‐3666    Èd Legal Gratis  Inite Lwa Imigrasyon pou Èd Legal   (212) 577‐3456 (Mèkredi ak  (Legal Aid Immigration Law Unit)  vandredi apremidi)  Pwojè pou Defans Imigran (Immigrant Defense Project)  (212) 725‐6422  Defansè Bronx (Bronx Defenders)  (718) 838‐7878  Kowalisyon Nò Manhattan pou Dwa Imigran   (212) 781‐0355 x305  (Northern Manhattan Coalition for Immigrant Rights)  Men plis enfòmasyon ak sipò ki pa legal pou moun ki angadavi ak fanmi yo: Families for Freedom, (646) 290‐5551. Pou jwenn yon lis Konsila yo: http://www.nyc.gov/html/unccp/html/consular/nyc_list.shtml Pou jwenn plis enfòmasyon sou gadavi, ou ka ale sou sitwèb pou Detention Watch Network nan www.detentionwatchnetwork.org Pou chèche adrès sant gadavi yo ak enfòmasyon pou kontakte yo, ou ka ale nan lyen sa a: www.detentionwatchnetwork.org/dwnmap KISA GRAS GOUVÈNÈ YE? Gouvènè Eta New York kapab akòde padon pou zak kriminèl. Yon gras padone krim nan ak sanksyon an epi li ka ede yon moun evite depòtasyon. KIMOUN KI KAPAB APLIKE POU YON PADON? Nenpòt moun lajistis te kondane pou yon krim nan Eta New York, epi ki kwè kondanasyon an ta ka lakòz li tonbe anba depòtasyon, kapab aplike pou yon padon. Yon padon pa garanti yo p ap depòte yon moun ankò. Elèv tout laj yo ka kalifye pou tikè sèvis transpò piblik gratis oswa pou pri redui, selon distans y ap viv avèk lekòl la. Menmsi padon pou sèten sikonstans ka pa anpeche depòtasyon, epitou menmsi Gouvènè a pa akòde padon yo souvan, sa pa ta dwe dekouraje yon moun pou li aplike pou yon padon. 9  Depòtasyon ak Gadavi