ll M i e c z y s ł a w a H a n u s z e w s k a 10 0 0 K O M P O Z Y T O R Ó W 1994 1000 K O M P O Z Y T O R Ó W M ie cz y sła w a H a n u s z e w s k a 1000 KOMPOZYTORÓW collsch mh 1994 Mojemu Synowi Piotrowi poświęcam Mały leksykon 1000 kompozytorów jest leksykonem częścio­ wym i specjalnym. Po pierwsze: zgodnie z tytułem, przed­ miotem jego są wyłącznie kompozytorzy; pomija więc nazwiska wykonawców, teoretyków, działaczy muzycznych itd. (oczywiście z wyjątkiem tych, którzy są jednocześnie kompozytorami), nie mówiąc już o hasłach rzeczowych. Po drugie: przy wyborze haseł szerzej, niż się to czyni zazwyczaj, uwzględnia nazwiska twórców współczesnych; znalezienie przez czytelnika informacji o nich nie należało do rzeczy łatwych. Po trzecie: ze względów zrozumiałych i zgodnie z ogólnie przyjętą konwencją — również nieco szerzej traktuje kompozytorów naszego kraju. Leksykon 1000 kompozytorów zaadresowany został przede wszystkim do miłośników muzyki. Stąd zwięzłość informacji oraz popularny, skrótowy sposób ujęcia charakterystyki. Pod­ stawą opracowania haseł kompozytorów były najnowsze źródła leksykalne. Jakkolwiek od ostatniego wydania 1000 kompozytorów upłynęło 10 lat, hasła pozostały nie zmienione, gdyż obecność na rynku użytecznej książki wydała się ważniejsza od jej absolutnej kompletności. Uzupełniono wszakże wszystkie daty i miejsca śmierci współczesnych kompozytorów zmarłych w ostatnim dzie­ sięcioleciu. W leksykonie znaleźli się — w porównaniu do poprzednich wydań — ci kompozytorzy, z których muzyką słuchacz może się spotkać najczęściej. Szczególny nacisk położono na twórczość rodzimą. Wybrane informacje, które stanowią treść książki, dają w sumie kompendium skróto­ wej wiedzy na temat twórczości kompozytorskiej od lat najdawniejszych aż po nasze czasy. M. H. Kraków, czerwiec 1983 5 Uwagi do szóstego, nowego wydania Popularność, jaką cieszyła się w ciągu kilku dziesięcioleci niniej­ sza książka, a także jej niedostępność w sprzedaży, skłania autorkę do wydania jej w postaci tylko nieznacznie uzupełnionej. Chodziło o to, by w krótkim czasie czytelnik otrzymał do ręki leksykon, z którego korzystać może każdy, nie tylko wykształcony muzyk. Od setek lat muzyka przemawia do wszystkich. Operując językiem, który nie wymaga tłumaczenia, muzyka — a w tym przypadku jej rdzeń: twórczość wybitnych kompozytorów — dociera do najszer­ szych kręgów odbiorców. Nigdy dotąd muzyka nie interesowała tak wielu ludzi na całym świecie jak dzisiaj. Dzięki radiu, telewizji, kasetom i c-dyskom muzyka stała się wyjątkowo szeroko dostępna, co skłoniło jednego z wybitnych socjologów /L. Rӧssnera/ określić społeczeństwo współczesne mianem „społeczeństwa muzyki“. Dzięki racjonalizacji i ulepszeniom w dziedzinie nagrywania i technologii przekazu dociera do nas muzyka we wspaniałym, dotąd nie osiągal­ nym wydaniu i sprawia, że możemy się całkowicie poddać jej urokowi. Kompozytorom zawsze poświęca się najwięcej uwagi, o wiele więcej niż wykonawcom, krytykom, muzykologom czy teoretykom muzyki. Po dziesięciu latach od ostatniego wydania w twórczości kompozytorskiej, liczącej grubo ponad siedemset lat, zmieniło się stosunkowo niewiele, toteż nie uznałam za stosowne uzupełniać wszystkich haseł. Ograniczyłam się do wyboru kilkudziesięciu twór­ ców, którzy w leksykonach współczesnych /takich jak leksykon Slonimsky’ego czy Kennedy'ego/ potraktowani są o wiele szerzej niż inni /wymienieni autorzy kierowali się w swoich leksykonach przede wszystkim znaczeniem twórczości wybranych kompozyto­ rów/. W miarę możliwości dodałam do tysiąca kompozytorów kilka­ dziesiąt nowych nazwisk twórców polskich i obcych. Uzupełnione zostały też dane dotyczące śmierci kompozytorów /data i miejsce/. Sądzę, że w tej postaci leksykon 1000 KOMPOZYTORÓW nadal służyć będzie aktualnymi i pożytecznymi informacjami w dziedzi­ nie muzycznej twórczości. M.H. Kraków, styczeń 1994 6 A ABSIL, Jean *23 X 1893, Bonsecours; AGRICOLA, Alexander *ok. 1446, ?; 12 II 1974, Bruksela. Kompozytor fl506, Valladolid. Kompozytor nider­ belgijski; autor muzyki orkiestro­ landzki; autor mszy, motetów i chan­ wej, koncertów instrumentalnych, sons. utworów kameralnych oraz oper. AKLTAGAWA,Yasushl *12 VII 1925, ADAM, Adolphe Charles *24 VII Tokio. Kompozytor japoński; autor 1803, Paryż; |3 V 1856, Paryż. Kom­ utworów orkiestrowych (Symfonia, pozytor francuski; autor licznych Divertimento, Ostinata sinfonica),L'Or­ oper, z których najbardziej znane są: phée de Hiroshima na skrzypce Bolo, Si j’étais roi (Gdybym byl królem), Le chór i orkiestrę, Concerto ostinato na Postillon de Lonjumeau i muzyki ba­ wiolonczelę i orkiestrę, utworów ka­ letowej. meralnych (m. i. Triptychon na smy­ czki, Gengaku no tame no inga na smy­ ADAM de la HALLE *ok. 1237, Arras; czki), opery Kurai kagami, suity bale­ tl286, Neapol. Znakomity poeta towej Kumo no i/o. i kompozytor (truwer); autor pieśni, motetów oraz utworów dramatycz­ ALAUIEW, Aleksander *15 VIII nych (opartych na melodiach bez to­ 1787, Tobolsk; tô HI 1851, Moskwa. warzyszenia instrumentalnego), z któ­ Kompozytor rosyjski; napisał ok. 150 rych najważniejsze jest widowisko pieśni, z których najczęściej wyko­ Le Jeu de Robin et de Marion z r. 1284 nywany jest Słowik. uznawane za zapowiedź opery komi­ cznej. ALAIN, Jehan *3 II 1911, St-Ger- main-en-Laye; *20 VI 1940, Petits- AGAZZAIU, Aflostlno *2 XII 1578, Puis pod Saumur. Kompozytor fran­ Siena; flO IV 1640, Siena. Kompozy­ cuski; pisał utwory organowe, ka­ tor wioski; pisał motety, psalmy, ma­ meralne, fortepianowe i muzykę reli­ drygały i utwory kościelne. gijną. AGOSTINI, Mezlo *12 VIII 1875, ALALEONA, Domenico fl6 XI 1881, Fano; t22 IV 1944, Fano. Kompo­ Montegiorgio; t28 XII 1928, Monte- zytor włoski; autor utworów orkies­ giorgio. Kompozytor włoski; autor trowych, muzyki kamoralnej, utwo­ opery Mirra, Bequiem, muzyki orkie­ rów fortepianowych, oper i pieśni. strowej, kameralnej i pieśni. 7 d’ALAYRAC, Nicolas *13 VI 1753, zytor włoski; autor licznych sonat Muret; t27 XI 1809, Paryż. Kompo­ triowych, symfonii, koncertów skrzyp­ zytor francuski; napisał'okolo 60 oper, cowych i utworów instrumentalnych. z których większość należy do typu opery komicznej. ALBRECHTSBERGER, Johnnn Georg *3 II 1736, Klosterneuburg; t" III 1809, Wiedeń. Kompozytor austriacki, nauczyciel Beethovena; autor wielu utworów kameralnych i cenionych wówczas kompozycji kościelnych. ALEKSANDRÓW, Aleksander *1 IV 1883, Płachino; f8 VII 1946, Berlin. Kompozytor radziecki; twórca hymnu radzieckiego, kantat, pieśni i utworów chóralnych. ALESSANDRESCU, Alfred *14 VIII 1893, Bukareszt; flS II 1959, Buka­ reszt. Kompozytor rumuński; autor ALBŻMZ, Isaac ‘29 V 1860, Cainpro- utworów orkiestrowych, kameralnych dón; fl8 V 1909, Cambó-les-Bains. i pieśni. Wybitny kompozytor hiszpański; au­ tor utworów fortepianowych (m. i. ALF ANO, Franeo *8 III 1876, Posi- Tańce hiszpańskie, suita Iberia) i oper. llipo; t27 X 1954, San Remo. Kom­ Tworzył w stylu nawiązującym do pozytor włoski; autor muzyki orkies­ hiszpańskiej muzyki ludowej i zbliżo­ trowej (m.i. 2 symfonie), kameralnej nym do impresjonizmu. Jako pianista- (Kwintet fortepianowy, kwartety smy­ -wirtuoz koncertował w Ameryce czkowe i i.), utworów instrumental­ i Europie. nych, kilku oper, baletów i pieśni. d’ALBERT, Eugen *10 IV 1864, Glas­ ALFVŚN,Huflo *1 V 1872,Sztokholm; gow; f3 III 1932, Ryga. Kompozy­ f8 V 1960, Falun. Kompozytor szwe­ tor i pianista niemiecki; pisał utwory dzki; autor utworów orkiestrowych orkiestrowe, koncerty instrumentalne, (symfonie, poematy symfoniczne i i.), muzykę kameralną, utwory fortepia­ kameralnych, fortepianowych i pieśni. nowe oraz opery (m. i. Niziny). ALLEGRI, Grcgorio *1582, Rzym; ALBERTI, Domenlco *ok. 1710, We­ tl7 II 1652, Rzym. Kompozytor necja; t!740, Formio. Kompozytor włoski, sławny ze swego 9-głosowego włoski; autor sonat, oper, pieśni. Miserere na 2 chóry; pisał wokalne Twórca akompaniamentu, polegają­ utwory kościelne. cego na powtarzaniu akordu rozłożo­ nego; akompaniament ten otrzymał ALPAERTS, Florcnt *12 IX 1876, nazwę „basu Albertiego“. Antwerpia; X 1954, Antwerpia. Kompozytor belgijski; autor utwo­ ALBINOM,Tomuiuso *8 VI1671, We­ rów orkiestrowych, opery Shijloch, necja; I 1750, Wenecja. Kompo­ kantat i pieśni. 8