LİSE ÖĞRENCİLERİNİN KİŞİLİK TİPLERİ İLE SANATA OLAN İLGİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ SELMA TAŞKESEN YÜKSEK LİSANS TEZİ UYGULAMALI SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EYLÜL 2014 TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİSİ İZİN FORMU Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren 6 (altı) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir. YAZARIN Adı : Selma Soyadı : Taşkesen Bölümü : Uygulamalı Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Mesleki Resim Eğitimi Bilim Dalı İmza : Teslim tarihi :12.08.2014 TEZİN Türkçe Adı : Lise Öğrencilerinin Kişilik Tipleri İle Sanata Olan İlgileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi İngilizce Adı : A Study On The Relation Between Personaıty Type Of Students Of High School And Theır Interest In Art ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim. Selma Taşkesen ……………….. ii Jüri onay sayfası Selma Taşkesen tarafından hazırlanan “Lise Öğrencilerinin Kişilik Tipleri İle Sanata Olan İlgileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi Enstitüsü Uygulamalı Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Danışman: Yrd.Doç.Dr. Gülgün BANGİR ALPAN’a (Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitim Programları ve Öğretim Ana Bilim Dalı, Gazi Üniversitesi) Başkan: (Unvanı Adı Soyadı) (Anabilim Dalı, Üniversite Adı) …………………… Üye: (Unvanı Adı Soyadı) (Anabilim Dalı, Üniversite Adı) …………………… Üye: (Unvanı Adı Soyadı) (Anabilim Dalı, Üniversite Adı) …………………… Üye: (Unvanı Adı Soyadı) (Anabilim Dalı, Üniversite Adı) …………………… Tez Savunma Tarihi: …../…../………. Bu tezin Uygulamalı Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Servet KARABAĞ …………………… iii Eşime ve Kızıma iv TEŞEKKÜR Yüksek Lisans eğitimim sırasında gerek araştırma sürecinde, gerekse de öncesinde bilgi, görgü ve deneyimlerini içtenlikle paylaşan, değerli hocam ve tez danışmanım sayın Yrd.Doç.Dr. Gülgün BANGİR ALPAN’a en içten duygularımla teşekkürlerimi sunuyorum. Yüksek lisans öğrenimim boyunca ders aldığım değerli hocalarım sayın Prof. Atilla İLKYAZ’a, sayın Doç. Ayşegül TÜRK’e, sayın Doç. Dr.K. Özlem Alp’e ve sayın Yrd. Doç.Dr. Seyit ATEŞE’e, en içten duygularımla saygı ve şükranlarımı sunuyorum. Tez çalışmalarım sırasında bana alanıyla ilgili her türlü desteği sunmaktan çekinmeyen çok değerli hocam Erzincan Üniversitesi Öğretim Üyesi sayın Yrd.Doç.Dr. Ahmet Ragıp ÖZPOLAT’a sonsuz teşekkür ediyorum. Sanat eğitimciliğini ve bilimsel tavrını her zaman takdir ettiğim ve örnek aldığım, çalışmalarım sırasında maddi, manevi ve bilimsel desteğini her zaman yanımda hissettiğim sevgili eşim Orhan TAŞKESEN’e tüm içtenliğimle teşekkür ediyorum. Yoğun çalışmalarım boyunca kendisini ihmal etmeme rağmen manevi desteğini ve sevgisini hiç eksik etmeyen biricik kızım Yaren TAŞKESEN’e çok teşekkür ediyorum. Ankara, Eylül 2014 Selma TAŞKESEN v LİSE ÖĞRENCİLERİNİN KİŞİLİK TİPLERİ İLE SANATA OLAN İLGİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ (Yüksek Lisans Tezi) Selma Taşkesen GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eylül, 2014 ÖZ Bu araştırmanın amacı, farklı lise türlerinde (meslek Lisesi, Genel Lise ve Güzel Sanatlar lisesi) öğrenim gören lise öğrencilerinin sanata olan ilgilerini belirlemek, sanata olan ilgileri ile Beş Faktörlü Kişilik Kuramı temelinde sahip oldukları kişilik özellikleri arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Bu çalışma öğrencilerin sanat ilgisi ve kişilik özellikleri puanlarının tespit edilerek, okul türü ve cinsiyet değişkenlerine göre test edildiği bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemi, Türkiyenin doğu anadolu bölgesinin orta ölçekli bir ilinden seçilen 7 okulunda öğrenim gören 670 öğrenciden oluşmuştur. Örneklemin seçiminde seçkisiz (random) örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında SDKT (Bacanlı, İlhan ve Aslan, 2009) ve Sanat İlgisi Ölçeği (Taşkesen, 2012) kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 17.00 programı kullanılmıştır. Araştırmada tek yönlü varyans analizi, t- testi, Pearson Momentler Çarpım Korelasyonu ve Aşamalı Çoklu Regresyon Analizi istatistik teknikleri kullanılmıştır. vi Araştırmada sanat ilgisi ile ilgili olarak; GSL (Güzel Sanatlar Lisesi) öğrencilerinin sanat ilgisinin diğer okul türlerine göre, anlamlı olarak yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Cinsiyetlerine göre lise öğrencilerinin sanat ilgisi arasında anlamlı düzeyde farklılıkların olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin kişilik özelliklerine ilişkin ise; Dışadönüklük boyutunda GSL öğrencilerinin AÖL (Anadolu Öğretmen Lisesi), EL (Erzincan Lisesi) , İHL (İmam Hatip Lisesi) ve MEAL (Milli Egemenlik Anadolu Lisesi)’ den anlamlı farklılıklar taşıdığı, Nevrotizm boyutunda GSL öğrencilerinin sadece KML(Kız Meslek Lisesi)’ den anlamlı farklılıklar taşıdığı, Yumuşak başlılık boyutunda GSL öğrencilerinin AÖL ve MEAL ’ den anlamlı farklılıklar taşıdığı, Sorumluluk boyutunda GSL öğrencilerinin AÖL, EL ve MEAL anlamlı farklılıklar taşıdığı, Deneyime açıklık boyutunda ise, anlamlı farka ulaşılmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Cinsiyetlere göre Kişilik özellikleri farkının test edilmesi ile kız öğrencilerin Yumuşak Başlılık ve Deneyime Açıklık boyutlarında erkeklerden anlamlı düzeyde puanlarının yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin sanat ilgileri ile kişilik özelliklerine ilişkin puanları arasında negatif ve pozitif yönde düşük ve orta düzeylerde korelasyon olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu bulguya paralel olarak regresyon analizinde sanat ilgisine bir yordayıcı olarak en büyük katkıyı Deneyime Açıklık boyutunun verdiği, diğer boyutların katkısının yok denecek kadar az olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ulaşılan bu bulgular ışığında, kişilik özelliklerinin sanat ilgisinin oluşması ve gelişmesinde katkısının olduğu dikkate alınarak, bubulguları aileler ve okullar öğrencilere rehberlik için kullanalabilir. Öğrencilerdeki sanat ilgisinin fark edilmesi ve öğrencilerin sosyalleşmesini sağlayabilmek için sanatsal faaliyet imkanlarının oluşturulması aile ve okul tarafından sağlanmalıdır. Bilim Kodu : Anahtar Kelimeler : Sanat İlgisi, Beşli Kişilik Özellikleri, Dışadönüklük, Nevrotizm, Deneyime Açıklık, Yumuşak Başlılık, Sorumluluk Sayfa Adedi :101 Danışman : Yrd. Doç.Dr. Gülgün BANGİR ALPAN vii A STUDY ON THE RELATİON BETWEEN PERSONAITY TYPE OF STUDENTS OF HİGH SCHOOL AND THEIR INTEREST IN ART (M.S Thesis) Selma Taşkesen GAZI UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES September, 2014 ABSTRACT Thepurpose of thestudy is to determine interest in art of students studying in different types of high schools. with their an interest in art is to determine the relationship between personality traits. For this purpose, this is a study tested by determining according togender and type of school ,the scores of students' interest in art and personality traits are determined, The sample of this study consisted of 670 students, from the seven schools of Eastern Anatolian Region Random Sampling was used in the selection of the sample. During the research data collection process, SDKT (Bacanlı, İlhanveAslan, 2009) and interest in art (Taşkesen, 2014) was used. SPSS 17.00 program was used for analysis of the data. In the study, one-way analysis of variance,t-testPearson Product Moment Correlation statistics technics were used. In study, ıt has been found that there is significant higher the scores of interest in art of GSL’ students than other scool type. According to gender, ,it has been found that there is significant difference of high school students interested in art. viii In studies of students' personality traits,ıt has been found that there is significant difference the scores of extraversion students than Anatolian Teacher High School , Erzincan High School, Religious Vocational High School and National Security Anatolian High School, In Neuroticism dimension the score of GSL studets than vocational school for girls, In Agreeableness dimension, the score of GSL studets than Anatolian Teacher High School and National Security Anatolian High School, In Conscientiousness dimension, the score of GSL studets Anatolian Teacher High School , Erzinca High School and National Security Anatolian High School. In Openness to Experience dimension, ıt has not been found a significat difference.according to gender, it has been found that there is significant difference the score of female students’ Agreeableness and Openness to Experience than male students . At the end of the study, it has been found that tends to be a low and medium correlation between students' the scores of interest in art, and personality traits. In parallel with these findings, in the regression analysis Openness to Experience dimension has biggest contributionas a predictor to interest in art.And none of the contribution of the other dimensions it was found to be negligible. In the light of these findings, taken into consideration personality traits that contribute to the formation and development of interest in the art, families and schools, these findings can be used to guide students. The creation of artistic activities, facilities must be provided by the family and school. to enable students to socialize and aware of Students’ interested in the arts. Science Code : Key Words : Interesest in art, The Big Five Personality Traits, Sanat ilgisi, Extraversion, Neuroticism, Openness to Experience, Agreeableness, Conscientiousness Page Number :101 Supervisor : Assist. Prof. Dr. Gülgün BANGİR ALPAN ix