Lei 5/1997, do 22 de xullo, de Administración local de Galicia Tramitación parlamentaria: Proxecto de lei, BOPG núm. 570, do 16.12.1996. Emendas á totalidade, BOPG núm. 591, do 8.2.1997. Emendas ó articulado, BOPG núm. 604, do 26.2.1997. Debate de totalidade, DSPG núm. 130, do 18.2.1997. Informe da Ponencia, BOPG núm. 651, do 12.5.1997. Dictame da Comisión, BOPG núm. 660, do 23.5.1997. Mantemento de emendas e votos particulares, BOPG núm. 660, do 23.5.1997. Debate e aprobación polo Pleno, DSPG núm. 144, do 3.6.1997. Publicación: Boletín Oficial do Parlamento de Galicianúm. 688, do 11.7.1997. Diario Oficial de Galicianúm. 149, do 5.8.1997. Boletín Oficial del Estadonúm. 237, do 3.10.1997. LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA Lei 5/1997, do 22 de xullo, de Administración local de Galicia Coa Lei de Administración local grande medida a Administración de Galicia, apoiada explicitamente local como un espacio típico da nos artigos 2.2, 27.2 e 40 do noso acción lexislativa das comunida- Estatuto de autonomía, téntase des autónomas, sen reservarlle ó facer fronte, por unha banda, á Estado máis cá aprobación dunhas definición do papel que a Comuni- bases que tratan de dotar dunha dade Autónoma mesma ten en mínima unidade a fábrica xeral relación coas administracións lo- das nosas administracións deixan- cais e, por outra, á moi peculiar do o resto á acción dos poderes organización dos asentamentos autónomos para que, respectando urbanos en Galicia, a orixinalida- estas regras básicas, conclúan o de dos cales precisou desde sem- debuxo da maneira que xulguen pre un enfoque xurídico axeitado máis conveniente á evolución his- ás súas características e ó que se tórica e ás características do asen- teñen referido desde diferentes tamento poboacional que lles son perspectivas especialistas de tódo- propias. los campos do saber. É así como as Cortes Xerais O cumprimento escrupuloso aprobaron a lexislación básica de deste compromiso será o único réxime local, con explícito apoio parámetro que nos ha de servir no contido do artigo 149.1.18.º da para medi-lo éxito do empeño per- Constitución, correspondéndolle, seguido, que terá como horizonte a partir de aí, ó Parlamento de «a defensa da identidade de Gali- Galicia configura-lo significado, o cia e dos seus intereses e a promo- papel, o sentido mesmo, en defini- ción da solidariedade entre todos tiva, das nosas seculares adminis- cantos integran o pobo galego», tracións locais. segundo fermosa expresión empre- Dentro deste marco lexislativo gada polo noso Estatuto de autono- elaborouse a Lei de Administra- mía. ción local de Galicia, que ten O Estado das autonomías propi- como obxectivo primordial regu- cia e mesmo fomenta respostas la-las peculiaridades que no ámbi- orixinais a problemas orixinais e to local se dan na nosa Comunida- así, sabiamente, configurou en de Autónoma. LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA En xeral, todo o texto da lei pro- precisamente, pequeno, polo que o curou axustarse á sistemática da seu aumento non semella o máis lei básica do Estado, desenvolvén- desexable, sobre todo se temos dose aqueles aspectos que, polo en conta que, en principio, os seu contido, así o requirían. pequenos municipios, con escasa poboación e insuficientes medios Regúlanse neste texto as entida- económicos, dificilmente poden des locais que a lexislación básica atende-las esixencias que require a do Estado especifica como entes prestación dos servicios públicos. locais territoriais, o municipio e a Por isto esta lei pretende lograr fór- provincia. Dótase a parroquia mulas axeitadas que, sen adoptar rural, de longa tradición no campo medidas drásticas, dificulten a cre- galego, verdadeira trama celular ación de novos municipios inde- da vida local do noso pobo e o seu pendentes, favorecendo, pola con- auténtico sinal de identidade, da tra, o asociacionismo municipal, condición de ente local de carácter xa que a experiencia demostrou territorial, deixando a regulación que as mancomunidades de muni- da súa organización, funciona- cipios ou os consorcios locais, mento e competencias a unha lei infrautilizados no territorio gale- posterior do Parlamento de Gali- go, xestionan con menor custo e cia. Apartir de aí, deséñanse, con maior efectividade as competen- novos perfís, as demais entidades cias locais, especialmente no caso locais, fomentándose, por exem- dos pequenos municipios. plo, as mancomunidades de muni- cipios, os consorcios locais, que En canto á provincia, e sen min- son dotados do carácter de entida- gua da súa autonomía, senón máis des locais institucionais, enchén- ben todo o contrario, reforzando dose así o baleiro legal existente as súas competencias, esta lei pre- na materia, e as áreas metropolita- tende que se concerten as súas nas, que deberán facerlles fronte atribucións coas propias da Comu- ás novas esixencias de servicios nidade Autónoma, e isto para facer públicos demandados polos cida- realidade o mandato constitucio- dáns con organizacións fortes e nal que postula a eficacia do apa- dotadas dos medios que cumpran. rato administrativo. O municipio constitúe o nivel Poténciase, se cabe, a competen- básico e esencial da organización cia especial que teñen as deputa- territorial de Galicia, regulándose cións provinciais, consistente en nesta lei os seus elementos esen- «asegura-lo acceso da poboación ó ciais, de entre os cales destaca, conxunto dos servicios mínimos pola problemática que leva apare- de competencia municipal», llada, o territorio. Aopinión unáni- podendo, mesmo, substituí-lo me, neste momento, é que o núme- municipio na prestación deles e ro de municipios españois non é, debendo facelo coa aprobación do LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA Plan provincial de obras e servi- nelas, e con razón, máis ca instru- cios. Ademais, no marco da pro- mentos destinados a face-la vida posta de Administración única e do en colectividade máis feliz e fruc- principio de subsidiariedade, están tífera. É por todo isto polo que, chamadas a desempeñar un papel desde a perspectiva organizativa, cada vez máis importante no con- se pretende mellora-la calida- xunto do sector público xa que, de destes servicios, sinalándose pola súa experiencia e proximida- niveis homoxéneos de prestación e de ó cidadán, poden prestar mellor alternativas que poden darse os servicios que este demanda. cando os municipios non presten estes servicios mínimos de acordo Respecto da comarca, unha vez coa homoxeneidade e cos niveis que o Plan de desenvolvemento mínimos establecidos. Alei apóia- comarcal, que tivo a súa orixe no se nas provincias para garantir, acordo do Consello da Xunta de dentro das súas posibilidades, a Galicia do 19 de decembro de prestación dos servicios mínimos 1990, está consolidado, tanto na polos municipios. súa estructura coma na súa inser- ción social, a Lei de desenvolve- Así mesmo, regúlanse, con ca- mento comarcal regulou o que era rácter case regulamentario, as un modelo experimental de plani- áreas metropolitanas, as manco- ficación e intervención no territo- munidades de municipios e os rio. Esta lei, seguindo as disposi- consorcios locais, xa que a reali- cións contidas naquela, elude a dade ten demostrado que estes configuración das comarcas como entes asociativos, pola súa volun- entidades locais de carácter terri- tariedade e capacidade de acomo- torial, de xeito que estas carece- dación ás distintas necesidades rán, polo de agora, en Galicia, de reais, constitúen a fórmula idónea personalidade xurídica diferencia- para a prestación de determinados da, dado que o custo económico e servicios que, sen precisaren un a duplicidade de funcións que isto marco organizativo superior, exce- supoñería, así como a experiencia den da capacidade individual dos doutras comunidades autónomas, municipios. recomendan atrasa-la creación de Por outra banda, a desexable novas administracións públicas no descentralización funcional, co noso país. acercamento da Administración ós Preocupación especial do texto cidadáns e coa conveniencia da legal foi a prestación de servicios participación destes nas decisións públicos ós veciños, único con- que directamente os afectan, con- traste e a máis autorizada proba do duce a unha regulación aberta e exame á que poden e deben ser flexible das entidades locais me- sometidas as administracións pú- nores que posibilite a súa crea- blicas polos cidadáns, que non ven ción, sempre que se acredite a po- LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA sesión de recursos suficientes e a tuídos por dous novos principios, súa constitución non supoña unha que presidirán toda a armazón de notable diminución da capacidade relacións interadministrativas: a económica do municipio. cooperación e a coordinación. Cumpría, xa que logo, que esta lei No marco da proposta de Admi- regulase a aplicación e o desenvol- nistración única, como intento de vemento deles. axeita-la estructura administrativa do Estado, no seu conxunto, á rea- Tanto a cooperación coma a lidade dun Estado composto, e coordinación oriéntanse a flexibi- entendendo que o modelo proposto lizar e previr disfuncións deriva- non se completaría se non se pro- das do propio sistema de distribu- ducise un paralelo proceso de des- ción de competencias, aínda que centralización de competencias da sen alterar, en ningún dos casos, a Administración autonómica cara ós titularidade e o exercicio das com- concellos e ás deputacións, en petencias propias dos entes en todos aqueles servicios nos que a relación. A voluntariedade carac- súa prestación por estes entes terizará a cooperación, por iso se redunde nun mellor servicio ó cida- constitúe no instrumento funda- dán, esta lei supón non só un refor- mental de colaboración entre insti- zamento das competencias propias tucións implicadas na satisfacción das entidades locais, senón, o que é de fins de interese xeral, deber máis importante e está en harmonía xurídico de todas e cada unha das coas últimas demandas dos repre- administracións públicas, a través sentantes locais, que se regulan as da constitución de consorcios figuras da transferencia, delegación locais ou da subscrición dos con- e encomenda de xestión, figura venios de cooperación que se es- aquela —a de transferencia— iné- timen precisos. Só cando a súa dita na nosa tradición e que está aplicación resulte «manifestamen- chamada a desempeñar un impor- te inadecuada por razón das carac- tante papel na tarefa de reforza-lo terísticas da tarefa pública de que peso das administracións locais no se trate», poñerase en marcha a conxunto do sector público. facultade, que esta lei lle outorga ó Consello da Xunta de Galicia, de Polo que respecta ás relacións coordina-la actividade das admi- entre a Administración autonómi- nistracións locais no exercicio das ca e a Administración local, consi- súas competencias. déranse por esta lei a partir do recoñecemento constitucional e A Lei de Administración local estatutario do principio de autono- de Galicia complétase, finalmente, mía dos entes locais. cunha regulación de tódolos as- pectos comúns ás entidades locais Derrogados os antigos instru- que integran o bloque do ordena- mentos de tutela, estes son substi- mento xurídico local. LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA Para o cumprimento destes fins Sección 1.ª: Do alcalde. e obxectivos esta lei estructúrase Sección 2.ª: Dos tenentes de nun título preliminar e en oito títu- alcalde. los, divididos en capítulos e sec- cions e, nalgunha ocasión, en sub- Sección 3.ª: Do Pleno. seccións: Sección 4.ª: Da Comisión de Exposición de motivos. Goberno. Título preliminar. Disposicións Sección 5.ª: Da Comisión Espe- xerais. cial de Contas. Título I. Do municipio. Sección 6.ª: Das comisións de estudio, informe ou consulta. Capítulo I. Territorio. Sección 7.ª: Dos órganos territo- Sección 1.ª: Das alteracións dos riais para a xestión municipal des- termos municipais. concentrada e de participación Subsección 1.ª: Da Comisión cidadá. Galega de Delimitación Territo- Sección 8.ª: Do alcalde de barrio. rial. Sección 9.ª: Dos grupos políticos. Subsección 2.ª: Da fusión de municipios. Capítulo IV. Competencias. Subsección 3.ª: Da incorpora- Sección 1.ª: Das competencias ción de municipios. propias. Subsección 4.ª: Da segregación Sección 2.ª: Dos servicios míni- para a creación de municipios mos. independentes. Sección 3.ª: Das actividades Subsección 5.ª: Da segregación- complementarias doutras adminis- -agregación. tracións públicas. Subsección 6.ª: Do procedemen- Sección 4.ª: Da transferencia e to común para a alteración dos ter- delegación de competencias da mos municipais. Comunidade Autónoma nos muni- cipios e da encomenda de xestión. Sección 2.ª: Da demarcación, deslinde e amolloamento. Capítulo V. Réximes municipais especiais. Sección 3.ª: Do cambio de deno- minación e capitalidade do muni- Sección 1.ª: Dos municipios cipio. turísticos. Capítulo II. Poboación. Sección 2.ª: Dos municipios his- tórico-artísticos. Capítulo III. Organización. LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA Sección 3.ª: Dos municipios vincias e da encomenda de xes- industriais. tión. Sección 4.ª: Dos municipios Título III. Outras entidades pesqueiros. locais. Sección 5.ª: Dos municipios Capítulo I. Das áreas metropoli- rurais. tanas. Título II. Da provincia. Sección 1.ª: Da creación das áreas metropolitanas. Capítulo I. Territorio. Sección 2.ª: Da organización e Capítulo II. Organización. do funcionamento da área metro- Capítulo III. Competencias. politana. Sección 1.ª: Das competencias Subsección 1.ª: Do Consello propias. Metropolitano. Subsección 1.ª: Da coordinación Subsección 2.ª: Da Comisión de dos servicios municipais entre si Goberno. para garanti-la prestación integral Subsección 3.ª: Do director xeral. e axeitada dos servicios públicos en todo o territorio da provincia. Subsección 4.ª: Do delegado da Xunta de Galicia na área metropo- Subsección 2.ª: Da asistencia litana. xurídica. Subsección 5.ª: Dos órganos Subsección 3.ª: Da asistencia complementarios. económico-financeira. Sección 3.ª: Das competencias Subsección 4.ª: Da asistencia das áreas metropolitanas. técnica. Sección 4.ª: Da facenda das Subsección 5.ª: Da asistencia en áreas metropolitanas. materia de formación e perfeccio- namento en xeral. Capítulo II. Das mancomunida- des de municipios. Subsección 6.ª: Da prestación de servicios de carácter supramunici- Sección 1.ª: Do procedemento pal. de constitución e de disolución das mancomunidades de municipios. Subsección 7.ª: Do fomento e da administración dos intereses pecu- Sección 2.ª: Da organización das liares da provincia. mancomunidades de municipios. Sección 2.ª: Da transferencia e Sección 3.ª: Das competencias delegación de competencias da das mancomunidades de munici- Comunidade Autónoma nas pro- pios. LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA Sección 4.ª: Da facenda das Capítulo II. Da Comisión Gale- mancomunidades de municipios. ga de Cooperación Local. Capítulo III. Dos consorcios Capítulo III. Da colaboración, locais. cooperación e auxilio. Capítulo IV. Das entidades Sección 1.ª: Da colaboración e locais menores. cooperación. Sección 1.ª: Do procedemento Subsección 1.ª: Dos consorcios de constitución e de disolución das locais. entidades locais menores. Subsección 2.ª: Das sociedades Sección 2.ª: Da organización anónimas. das entidades locais menores. Subsección 3.ª: Dos convenios Sección 3.ª: Das competencias de cooperación. das entidades locais menores. Sección 2.ª: Do auxilio. Sección 4.ª: Da facenda das Capítulo IV. Da coordinación. entidades locais menores. Sección 1.ª: Dos plans secto- Capítulo V. Das agrupacións de riais. municipios. Sección 2.ª: Doutras técnicas de Sección 1.ª: Das agrupacións coordinación. voluntarias. Título VI. Disposicións comúns Sección 2.ª: Das agrupacións ás entidades locais. forzosas. Capítulo I. Réxime de funciona- Título IV. Da transferencia e mento. delegación de competencias da Comunidade Autónoma nas enti- Capítulo II. Impugnación de dades locais e da encomenda de actos e acordos e exercicio de xestión. accións. Capítulo I. Disposicións xerais. Capítulo III. Estatuto dos mem- bros das corporacións locais. Capítulo II. Da transferencia. Capítulo IV. Do persoal ó servi- Capítulo III. Da delegación. cio das entidades locais. Capítulo IV. Da encomenda de Sección 1.ª: Disposicións xerais xestión. e comúns. Título V. Relacións interadmi- Sección 2.ª: Dos funcionarios nistrativas. con habilitación de carácter nacio- Capítulo I. Disposicións xerais. nal. LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA Sección 3.ª: Dos demais funcio- Título VIII. Das facendas locais. narios de carreira. Disposición adicional. Sección 4.ª: Persoal laboral e Disposicións transitorias. eventual. Disposición derrogatoria. Capítulo V. Da información e participación cidadá. Disposicións derradeiras. Sección 1.ª: Da información ós Por todo o exposto, o Parlamen- cidadáns. to de Galicia aprobou e eu, de con- formidade co artigo 13.2 do Esta- Sección 2.ª: Participación cidadá. tuto de Galicia e co artigo 24 da Sección 3.ª: Asociacións de Lei 1/1983, do 22 de febreiro, veciños. reguladora da Xunta e do seu pre- sidente, promulgo, en nome de El- Sección 4.ª: Consultas populares. -Rei. a Lei de Administración local Capítulo VI. Dos símbolos das de Galicia. entidades locais. Título VII. Bens, actividades e Título preliminar servicios e contratación. Disposicións xerais Capítulo I. Bens das entidades locais. Artigo 1 Sección 1.ª: Disposicións comúns. 1. AComunidade Autónoma de Galicia organízase en municipios Sección 2.ª: Da adquisición e do e provincias, que teñen a condi- alleamento dos seus bens polas ción de entidades locais territo- entidades locais. riais, ás que se lles garante a auto- Sección 3.ª: Das potestades e nomía para a xestión dos seus prerrogativas das entidades locais respectivos intereses. respecto dos seus bens. 2. Nos termos que determinará Capítulo II. Actividades e servi- unha lei do Parlamento de Galicia, cios. as parroquias rurais galegas terán a consideración de entidades lo- Sección 1.ª: Actividades. cais territoriais e gozarán de auto- Sección 2.ª: Servicios. nomía para a xestión dos seus inte- reses patrimoniais. Capítulo III. Contratación. Artigo 2 Sección 1.ª: Disposicións xerais. Gozan da condición de entida- Sección 2.ª: Das actuacións rela- des locais non territoriais as tivas á contratación. áreas metropolitanas, as manco- LEI 5/1997, DO 22 DE XULLO, DE ADMINISTRACIÓN LOCALDE GALICIA munidades de municipios, os 3. A Xunta de Galicia, a través consorcios locais e as entidades da Comisión Galega de Coopera- locais menores. ción Local, fomentará e promocio- nará as relacións de colaboración e Artigo 3 cooperación entre as distintas A Xunta de Galicia levará un administracións públicas galegas. rexistro no que se inscribirán tóda- Artigo 6 las entidades locais de Galicia. O contido, a organización e o funcio- 1. Na súa calidade de adminis- namento daquel determinaranse tracións públicas, corresponderan- regulamentariamente. lles ás entidades locais territoriais de Galicia, no ámbito das súas Artigo 4 competencias e nos termos esta- 1. As entidades locais galegas blecidos pola lexislación de réxi- rexeranse conforme o disposto me local: nesta lei e na normativa que a a) Apotestade regulamentaria e desenvolva, sen prexuízo do esta- de autoorganización. blecido na normativa básica estatal. b) Apotestade tributaria e finan- 2. Os regulamentos orgánicos e ceira. as ordenanzas de cada entidade local serán aplicables en todo o c) Apotestade de programación non previsto pola lexislación bási- ou planificación. ca e por esta lei. d) As potestades expropiatoria e Artigo 5 de investigación, deslinde e recu- peración de oficio dos seus bens. 1. As entidades locais servirán con obxectividade os intereses e) Apotestade de lexitimidade e públicos que se lles encomenden e executividade dos seus actos. actuarán de acordo cos principios f) Apotestade de execución for- de eficacia e servicio ós cidadáns, zosa e sancionadora. descentralización, desconcentra- ción e coordinación, con autono- g) A potestade de revisión de mía propia e sometemento pleno á oficio dos seus actos e acordos. lei e ó dereito. h) Ainembargabilidade dos seus 2. As entidades locais, conforme bens e dereitos nos termos previstos os criterios de reciprocidade nas nas leis, e as de prelación, preferen- súas relacións entre si e coas cia e demais prerrogativas recoñeci- outras administracións públicas, das á Facenda pública en relación rexeranse polos principios de cola- cos seus créditos, sen prexuízo das boración, cooperación, auxilio e que lle correspondan á Facenda do respecto ós respectivos ámbitos de Estado e da Xunta de Galicia. competencias.