TÜRKLER CĠLT 14 OSMANLI YENĠ TÜRKĠYE YAYINLARI 2002 1 YAYIN KURULU 2 DANIŞMA KURULU 3 KISALTMALAR 4 ĠÇĠNDEKĠLER ( BAĞLANTILI )1 TÜRKLER YAYIN KURULU DANIġMA KURULU KISALTMALAR B. OSMANLI TOPLUM YAPISINDAN KESĠTLER .................................................................. 9 Kentsel Alana Kadının Katılımı: XVII. Yüzyıl İstanbulu'nda Kadın Vakıfları / Prof. Dr. Fariba Zarinebaf - Shahr [s.15-24] .................................................................................................................................................................................... 9 Osmanlı İmparatorluğu'nda Kadınların Sosyo-Ekonomik Statüsü: XIX. Yüzyılın Başlarında Yafa Kadınlarının Durumu / Prof. Dr. Aryeh Shmuelevitz [s.25-27] ............................................................................................................... 28 XVIII. Yüzyılda Aile: Sinop Örneği / Doç. Dr. İbrahim Güler [s.28-40] ......................................................................... 33 Son Dönem Osmanlı Toplumunda Çocuk (1850-1900) / Dr. Cüneyd Okay [s.41-56] ..................................................... 60 Eytam İdaresi ve Sandıklar (1851-1926) / Yrd. Doç. Dr. Mehmet Çanlı [s.57-73] .......................................................... 93 XVIII. Yüzyılda Köylüler: Sinop Örneği / Doç. Dr. İbrahim Güler [s.74-81] ............................................................... 129 Cizye'den Vatandaşlığa: Osmanlı Gayrimüslimlerinin Askerlik Serüveni / Doç. Dr. Ufuk Gülsoy [s.82-93] ............ 143 YENĠLEġME DÖNEMĠNDE MEVLEVÎLER VE SĠYÂSET (XIX. YÜZYIL) / YRD. DOÇ. DR. SEZAĠ KÜÇÜK [S.94-110] .................................................................................................. 164 Osmanlı Devleti'nde Marjinal Bir Hareket: Bahaîlik / Süleyman Özkaya [s.111-122] ................................................ 198 Yenileşme Çağında Boşnaklar / Dr. Zafer Gölen [s.123-132] ......................................................................................... 219 C. YENĠLEġME DÖNEMĠNDE GÜNDELĠK HAYATTAN ÇĠZGĠLER ................................... 236 Milli Kıyafet: Müslüman Osmanlı Kadını ve Kıyafetinin Milliyeti / Doç. Dr. Nicole van Os [s.133-145] .................. 236 Hattat ġeyh Hamdullah ve Sultan II. Mahmud'un Ok Menzilleri / M. Atıf Kahraman [s.146-152] ................. 261 Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Sosyal Yaşam / İlbeyi Özer [s.153-161] .............................................................................. 275 Mütareke Dönemi Ġstanbulu'nda Sosyal YaĢam ve Sorunlar / Yrd. Doç. Dr. Mehmet Temel [s.162-168] .. 292 Osmanlı Devleti'nin Son Döneminde FuhuĢ ve Frengi Ġle Mücadele / Yrd. Doç. Dr. Mehmet Temel [s.169- 172] ...................................................................................................................................................................................... 305 D. OSMANLI TOPLUMUNDA YABANCI OKULLAR VE MĠSYONERLĠK FAALĠYETLERĠ 313 Misyonerlik ve Osmanlı Devleti'nin Son Döneminde Kurulan Yabancı Sosyal ve Kültürel Müesseseler / Prof. Dr. Adnan Şişman [s.173-180] .................................................................................................................................................. 313 Osmanlı Ġmparatorluğu'nda Yabancı Okullar / Yrd. Doç. Dr. Ġlknur Haydaroğlu [s.181-188] ........................ 323 Amerika BirleĢik Devletleri'nin Misyonerleri ve Osmanlı Devleti / Doç. Dr. H. Tahsin Fendoğlu [s.189-196] .............................................................................................................................................................................................. 340 5 BaĢlangıçtan Günümüze Türk-Alman Eğitim ĠliĢkileri / Doç. Dr. Kemal Turan [s.197-203] .......................... 355 YenileĢme Dönemi Osmanlı Ekonomisi / Prof. Dr. Ahmet Tabakoğlu [s.207-240] .......................................... 369 KüreselleĢme Çağında Osmanlı Ekonomisi (1820-1914) / Prof. Dr. ġevket Pamuk [s.241-252] .................. 425 A. TĠCARET VE SANAYĠ .............................................................................................. 444 Osmanlı Esnafı (1750-1850) / Doç. Dr. Ömer Demirel [s.253-263] ....................................................................... 444 Osmanlı-Rus Ticareti (1853-1917) / Dr. Sergei M. Ivanov [s.264-269] ................................................................. 466 Osmanlı-Abd Arasındaki Ticarî ĠliĢkiler / Doç. Dr. H. Tahsin Fendoğlu [s.270-282] ....................................... 476 Osmanlı Liman ġehirlerinde Yabancı Tüccar ve Levantenler / Doç. Dr. ġerife Yorulmaz [s.283-292] ....... 501 Türkçe Kıbrıs Basınında Milli Ġktisat-Milli Burjuvazi Yaratma Çabaları / Yrd. Doç. Dr. Sabri Yetkin [s.293- 304] ...................................................................................................................................................................................... 519 Reji Uygulamalarına Bir Tepki: Tütün Kaçakçılığı / Mehmet Akpınar [s.305-312] ........................................... 540 Beykoz Camları / Prof. Dr. Önder Küçükerman [s.313-327] .................................................................................. 555 Ġzmir'de ġekerleme Sanayii (XIX-XX. Yüzyıllar) / Prof. Dr. Serap Yılmaz [s.328-335] ...................................... 583 XIX. Yüzyıl BaĢlarında Batı Anadolu Halılarının DeğiĢim Süreci / Yrd. Doç. Dr. Elvan Anmaç [s.336-339] .............................................................................................................................................................................................. 597 B. MALĠYE POLĠTĠKASI ............................................................................................... 605 Osmanlı Maliyesinde Bir Ġç Borçlanma Örneği Olarak Esham Uygulaması / Yrd. Doç. Dr. Veli Aydın [s.340-350].......................................................................................................................................................................... 605 Ġstanbul'da Emlak ve Akar Vergisi Uygulaması: "Dersaadet Vergisi" / Dr. ġevket Kâmil Akar [s.351-358] .............................................................................................................................................................................................. 623 1855 Bütçe Nizamnamesi ve Uygulanması / Yrd. Doç. Dr. Selda Kılıç [s.359-363] ......................................... 635 Tuna Vilâyeti'ndeki (Köstendil Kazası) Ağalık Topraklarının Tabi Tutuldukları Vergiler / Prof. Dr. Slavka Draganova [s.364-370] .................................................................................................................................................... 643 Duyun-I Umumiye Ġdaresi / Yrd. Doç. Dr. Erdoğan Keskinkılıç [s.371-380] ...................................................... 655 I.Dünya SavaĢı ve Kapitülasyonların Kaldırılmasının Sonuçları / Dr. Mehmet Emin Elmacı [s.381-390] .. 674 C. PARA-BANKA POLĠTĠKASI ..................................................................................... 693 Osmanlı Dönemi Türk Finans Sisteminde Sorunlar ve GeliĢmeler / Latif DaĢdemir [s.391-406] ................ 693 II. Mahmud Devri Para Politikaları / Yrd. Doç. Dr. Mehmet Esat Sarıcaoğlu [s.407-415] ............................... 721 Bağımlılık ve GeliĢme Arasında Bir Kurum: Osmanlı Bankası / Prof. Dr. Edhem Eldem [s.416-435] ........ 732 Sigortanın Osmanlı Hukukuna GiriĢi / Doç. Dr. Mustafa Avcı [s.436-445] ........................................................ 767 D. ULAġIM VE HABERLEġME..................................................................................... 789 6 Osmanlılarda HaberleĢme ve Menzil TeĢkilâtı'na Genel Bir BakıĢ / Yrd. Doç. Dr. M. Hüdai ġentürk [s.446- 461] ...................................................................................................................................................................................... 789 Osmanlı Devleti'nin Demiryolu Siyaseti / Doç. Dr. Vahdettin Engin [s.462-469] ............................................. 825 Hicaz Demiryolu / Prof. Dr. Murat Özyüksel [s.470-480] ........................................................................................ 839 Trabzon-Erzurum-Tebriz Yolu (XIX. Yüzyılda Sosyal ve Ekonomik Bakımdan Bir Ġnceleme) / Yrd. Doç. Dr. Selahattin Tozlu [s.481-492] .......................................................................................................................................... 860 Boğaziçi'nde Deniz UlaĢımı ve ġirket-Ġ Hayriye / Uğur GöktaĢ [s.493-500] ....................................................... 882 Mütareke Döneminde Osmanlı HaberleĢme Kurumu / Dr. Tanju Demir [s.501-512] ....................................... 898 OSMANLI YENĠLEġME DÖNEMĠNDE DÜġÜNCE ............................................................. 923 Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türk DüĢünce Tarihi / Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay [s.515-566] ................. 923 A. MODERNLEġME VE BATILILAġMA DÜġÜNCESĠ ............................................... 1016 YenileĢmeden Cumhuriyet'e Osmanlı Ġktisat DüĢüncesi / Prof. Dr. Ahmed Güner Sayar [s.567-571] ..... 1016 XIX. Yüzyıl Osmanlı Reformlarını Nasıl Ġncelemeliyiz?: Mevcut Literatür ve BakıĢ Açıları Üzerine Bazı DüĢünceler / Yrd. Doç. Dr. Bülent Özdemir [s.572-580] ....................................................................................... 1024 Türk Siyasî Hayatında Klasik / Geleneksel Sistemden Modern Sisteme GeçiĢ Çabaları / Doç. Dr. Davut Dursun [s.581-492]......................................................................................................................................................... 1040 Osmanlı Devleti'nde BatılılaĢma Hareketleri / Dr. Metin EriĢ [s.593-605] ........................................................ 1062 ModernleĢmeye Giden Yolda Bazı Fikirler / Yrd. Doç. Dr. Celâl Pekdoğan [s.606-613] ............................... 1082 Osmanlı SanayileĢmesi Hakkında DüĢünceler / Prof. Dr. BeĢir Atalay [s.614-630] ...................................... 1101 Osmanlı ModernleĢmesinde Sorunlar / Dr. Ebubekir Sofuoğlu [s.631-640] ................................................... 1129 BatılılaĢma Sürecinde Fransa Etkisi / Dr. Halil Erdemir [s.641-646] ................................................................. 1146 II. Mahmud Dönemi YenileĢme Çabaları / Yrd. Doç. Dr. Ejder OkumuĢ [s.647-655] ..................................... 1157 Namık Kemal'in Ġktisadî GörüĢleri / Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman Siler [s.656-664] ....................................... 1176 Jön Türk Basını / Yrd. Doç. Dr. Muammer Göçmen [s.665-674] ........................................................................ 1195 Türk Basın Tarihinden Kesitler / Yrd. Doç. Dr. Necdet Ekinci [s.675-680] ...................................................... 1214 B. TANZĠMAT DÜġÜNCESĠ ........................................................................................ 1224 Tanzimat Ne Zaman BaĢladı? / Doç. Dr. Mümtaz’er Türköne [s.681-687] ....................................................... 1224 Gülhane Hatt-I Hümâyunu'nda Batının Etkisi / Ord. Prof. Dr. Enver Ziya Karal [s.688-697] ....................... 1235 Bir Reform Hareketi Olarak Tanzimat: Hazırlanması, Ġlânı, Tepkiler ve Uygulanması / Dr. CoĢkun Çakır [s.698-715]........................................................................................................................................................................ 1251 Tanzimat Reformları ve ÇeliĢkileri / Doç. Dr. ġükrü Karatepe [s.716-726] ...................................................... 1287 7 Tanzimat Fermanı Sonrası Hukuki Düzenlemeler ve Hukuk Dualizmi / Doç. Dr. H. Tahsin Fendoğlu [s.727-738]........................................................................................................................................................................ 1305 C. MEġRUTÎ ĠDARE VE MÜDAHALELER ........................................................................ 1329 1876 Anayasası Veya MonarĢik ModernleĢme Dönemi (1876-1908) / Doç. Dr. H. Tahsin Fendoğlu [s.739- 750] .................................................................................................................................................................................... 1329 1908 Meclis-Ġ Mebusanı'nda Temel Haklar ve Hakimiyet-Ġ Milliye Ġle Ġlgili Bazı TartıĢmalar / Prof. Dr. Ayfer Özçelik [s.751-764]......................................................................................................................................................... 1353 MeĢrutiyet'ten Cumhuriyet'e Ordu ve Siyaset ĠliĢkileri / Doç. Dr. Ahmet Turan Alkan [s.765-781] .......... 1379 D.II. MEġRUTĠYET DÖNEMĠ'NDE DÜġÜNCE AKIMLARI ............................................... 1407 Üç Tarz-I Siyaset / Prof. Dr. Yusuf Akçura [s.782-789] ......................................................................................... 1407 Osmanlı Islahatlarının Nihai Ġfadesi Olarak Üç Tarz-I Siyaset ve Türkiye Cumhuriyeti'ne Etkisi / Doç. Dr. Mevlüt Uyanık [s.790-800] ............................................................................................................................................ 1420 Türkiye'de "Narodnik" Milliyetçiliği ve Halkçılık (1908-1918) / Prof. Dr. Zafer Toprak [s.801-806]............ 1440 Materyalizmin GiriĢi ve TartıĢmaları (1839-1923) / Prof. Dr. Mehmet Akgün [s.807-818] ............................. 1449 E. TÜRK MĠLLĠYETÇĠLĠĞĠ .............................................................................................. 1471 Ġmparatorluktan Cumhuriyete Türk Milliyetçiliğinin DoğuĢu ve GeliĢimi / Yrd. Doç. Dr. Yusuf Sarınay [s.819-834]........................................................................................................................................................................ 1471 Türk DüĢünce Tarihinde Ziya Gökalp'in Yeri / Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar [s.835-850] ............................... 1501 Toynbee ve Gökalp'te Medeniyet DeğiĢtirme Sorunsalı ve Osmanlı Devleti'nin ÇöküĢüne BakıĢlar / Dr. Mehmet Akif Kireççi [s.851-858] ................................................................................................................................ 1526 XX. Yüzyılın EĢiğinde Dört Türk Aydını: Gaspıralı Ġsmail, Hüseyinzade Ali, Akçuraoğlu Yusuf, Ağaoğlu Ahmet / Prof. Dr. Bilge Ercilasun [s.859-868] ......................................................................................................... 1541 Halim Sâbit (ġibay) ve Türk Milliyetçiliğindeki Yeri (1883-1946) / Necmi Uyanık [s.869-877] ..................... 1558 OSMANLI YENĠLEġME DÖNEMĠNDE BĠLĠM ................................................................... 1574 YenileĢme Döneminde Osmanlı Bilim ve Eğitimi / Prof. Dr. Ekmeleddin Ġhsanoğlu - Doç. Dr. Salim Aydüz [s.881-896]........................................................................................................................................................................ 1574 A. FEN BĠLĠMLERĠ VE YENĠLĠKLER ................................................................................ 1602 Modern Fiziğin Türkiye'ye GiriĢinde BaĢhoca Ġshak Efendi'nin Mecmua-Ġ Ulûm-Ġ Riyâziye Adı ÇalıĢmasının Önemi / Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Gazi Topdemir [s.897-905] ........................................................ 1602 ÇağdaĢ Astronominin Türkiye'ye GiriĢi / Yrd. Doç. Dr. Yavuz Unat [s.906-914] ............................................ 1618 Osmanlı Denizlerinde Mesaha ÇalıĢmaları / ġakir Batmaz [s.915-918] ............................................................ 1632 Ġbrahim Müteferrika ve Ġlk Türk Matbaası / Prof. Dr. Mustafa Akbulut [s.919-926] ........................................ 1638 Osmanlı Matbaacılığı / Dr. Hidayet Nuhoğlu [s.927-932]...................................................................................... 1652 8 Osmanlı'da Fotoğrafçılık / Dr. Hidayet Nuhoğlu [s.933-943] ............................................................................... 1662 INDEX ................................................................................................................................ 1683 B. Osmanlı Toplum Yapısından Kesitler Kentsel Alana Kadının Katılımı: XVII. Yüzyıl Ġstanbulu'nda Kadın Vakıfları / Prof. Dr. Fariba Zarinebaf - Shahr [s.15-24] Illınoıs Üniversitesi, Chıcago Tarih Bölümü / A.B.D. ikinci Mehmed tarafından 1453‟te fethedildiğinden beri, Osmanlı Ġmparatorluğu‟nun baĢkenti, çok büyük imar faaliyetlerinin ve sanatın Osmanlı toplumu ve yöneticileri tarafından egemen kılındığı bir bölge olmuĢtur. Vakıf kurumu (hayır kurumları ve dini kurumlar) 20. yüzyıla kadar, Ġstanbul‟un ve diğer Osmanlı kentlerinin yeniden yapılanmasında ve kalkınmasında önemli bir rol oynamıĢtır.1 Ġmparatorluk vakıfları da, Bizans baĢkentinin Ġslami bir Osmanlı kentine dönüĢmesinde etkin olmuĢtur. Vakıflar ayrıca fethedilmiĢ toprakların ekonomik anlamda Ġmparatorlukla bütünleĢmelerini sağlayarak, bu toprakların yeniden yapılanmasına ve geliĢmesine katkıda bulunmuĢlardır. Ġstanbul‟da ev ve ticarethane Ģeklindeki kent mülkiyetinin dörtte biri, vakıf olarak kullanılmaktaydı.2 Devlet vakıfları ve özel vakıflar Ģehirde yaĢayanlar için istihdam yaratmalarının yanı sıra, belediye hizmetleri, dini hizmetler, eğitim ve sağlık hizmetlerini de sağlamaktaydılar. Vakıflar, ayrıca fakirlerin, evsizlerin, yetimlerin ve hatta sokak kedilerinin ve kuĢların doyurulmasını da sağlardı. Vakıf sebil ve çeĢmeleri 18. yüzyılda Ġstanbul ve diğer Osmanlı Ģehirlerinin su ihtiyaçlarını karĢılardı.3 Osmanlı saray kadınları, imparatorluk boyunca vakıfların ve hayır kurumlarının kurulmasında öncü bir rol üstlenmiĢtir. Saray vakıfları, yöneticilerin cömertliğinin sıradan bir göstergesi olmuĢ, halkın gözünde yöneticilerin prestijlerini ve meĢruiyetlerini güçlendirmiĢtir. Ġmparatorluk vakıflarının gelir kaynağı, kamu kaynakları değil, yöneticilerin özel malvarlıkları ve mülkiyetleriydi. Yöneticiler ve saray üyeleri, çocuklarının yetiĢtirilmesini sağlamak amacıyla kendi özel ve aile vakıflarını kurarlardı. Malvarlığıyla orantılı olarak hayır kurumları kurmak bir Müslümanın bireysel sorumluluğuydu. Vakıf senetleri ve defterleri ise bu kurumların nasıl yönetildiğini gösteren çok önemli kayıtlardır. Bu senetler, birçok araĢtırmacının genellikle önemsemediği ve umulmadık bazı özellikleri olan vakıf kaynaklarının dağılımı konusunda çok detaylı bilgileri içerirler. Örneğin, vakıfların aĢevleri için tuttuğu defter kayıtları, fakirler için olduğu gibi, maaĢlı ve ücretli çalıĢan iĢçilere de günlük sağlanan yiyeceğin çeĢidi ve miktarı hakkında ayrıntılı bilgileri içerirdi. Bu defterler, ayrıca o yıllarda sağlanan yiyeceklerin listesini ve fiyatları hakkındaki bilgileri de kapsardı. Sorumluluk, bu kurumların önemli bir özelliği idi. Mütevelli ve kadı vakıflar üzerinde belli bir üstünlüğe sahipti. Vakfın kurucusu vakfın mülkiyetini kontrol eder ve vakıf senetlerinin bir suretini de elinde bulundururdu. Vakfa bağıĢ yapanlar, bağıĢlarının nasıl harcanacağına karar verme yetkisine sahiptiler. Bu durum, özel giriĢimcinin kamu hizmeti sağlaması yolunda çok önemli bir teĢvikti. 9 Aile vakıfları ve özel vakıflar ne dini cemiyet mülkiyetinin tam bir parçasıydılar, ne de bu yapının dıĢındaydılar. Ġslam dünyasında aile vakıfları özel vakıflardı ve kadınları da içeren kentli orta sınıf arasında mülkiyetin birikmesini sağlardı. Fakat zaman içinde kötü yönetimler ve vakıf malından zimmete para geçirmeler nedeniyle sosyal hayata katkısı azalan bazı vakıflar, bu yolsuzluklara bağlı olarak gerçek iĢlevlerini yitirdiler. Bir süre sonra devlet bu kurumları düzenlemek için bir müdahalede bulundu ve ekonomik sıkıntılar ve bütçe kısıtlamaları zamanında bu kurumları vergiye tâbi tuttu. Toplumun ekonomik sıkıntı yaĢadığı zamanlarda, bağıĢ sahiplerinin önemli finansal gereksinmeleri ve yüksek enflasyon, para vakfı gibi bazı vakıfları iĢlevsiz hale getirdi. Fakat, vakıfların halen vergiden muaf tutulmaları, bugün Türkiye‟deki bazı özel üniversitelerin aile ve yardım vakıfları olmaları gibi, vakıfların eski yaygınlıklarını geri kazandırmıĢtır. Osmanlı kadınları, 18. yüzyılda Anadolu‟daki vakıfların yüzde 17.03‟ünü kurmuĢtur.4 Bu vakıfların birçoğu küçük aile üyelerinin ve kölelerin öncelikli olarak faydalanmalarını sağlayan aile vakıfları ve hayır kurumlarının bir birleĢimiydi. Bu vakıflar, küçük aile üyelerine kalıcı bir ev ve bir gelir kaynağı sağlardı. Aile vakıfları ayrıca, vakıf mülkiyetinin sahibi veya yasal mirasçıları tarafından satılmasını ve parçalanmasını önlerdi. Burada sıradan Osmanlı kadınının küçük aile vakıflarının kurulmasındaki rolüne kısaca değinildikten sonra, bu makale esas olarak orta sınıftan ve hizmetkarlıktan gelen Osmanlı kadınının 18. yüzyıl boyunca Ġstanbul‟daki küçük aile vakıflarının ve yardım vakıflarının kurulmasına olan katkısı üzerinde duracaktır Ġslam‟ın beĢ önemli Ģartından birisi, çok yoğun bir Ģekilde “sadaka” üzerine odaklanmıĢ, fakat “zekat”ın toplanması ve iĢletilmesi için herhangi bir yöntem sağlamamıĢtır.5 Vakıf kurumu da, zaman içinde muhtaç olanlara, yetimlere ve güçsüzlere yardım etme amacını taĢıyan bu önemli bireysel ve sosyal dini zorunluluğun gerçekleĢtirilebilmesi için bir çerçeve sağlamıĢtır. 19. yüzyılın Tanzimat reformlarından önce Osmanlı Ġmparatorluğu‟nda özel mülkiyet çok yaygın değildi. Ġmparatorluk‟ta, evler, meyve bahçeleri ve üzüm bağları gibi Ģehirdeki mülkiyet genellikle sahiplerinin özel mülkiyeti sayılırken, iĢletilen tarımsal toprakların büyük bir kısmı devlete aitti. ġehrin ticari malvarlıklarından sağlanan gelir, camileri, okulları, kütüphaneleri, hastaneleri, aĢevlerini… vb içeren vakıf kurumlarına bağıĢlanırdı. Vakıf, kamu malı ve özel mülkiyet arasındaki geleneksel bir bağ idi. Vakfa bağıĢlanan mülkiyet özel mülkiyet olmalıydı ve bağıĢlama sözleĢmesi yapılmadan önce, devlet arazisini (miri) özel mülkiyete çevirmek normal kabul edilirdi. Özel mülkiyetin vakfa dönüĢtürülmesi, mülkiyeti devlet haczine karĢı korur, söz konusu mülkiyet üzerine varlık vergisinin konulmasını ve mülkiyetin mirasçıları arasında satılmasını ve parçalanmasını önlerdi. Ġslami yasal çerçevede, vakıflar, özel mülkiyet sahibi (erkek ya da kadın) kiĢiler tarafından eğitim, yardım ve dini amaçlarla devamlı Ģekilde yapılan bağıĢlardan oluĢmaktaydı. Vakıf kurucusu, vakıf binasının tedarik edilmesi, binanın kirasının, personelin ve çalıĢanların maaĢlarının ödenmesi gibi görevlerinin yanı sıra, vakfın yönetilmesi ve hangi tür servislerin vakıf tarafından sağlanacağını açıklayan ayrıntılı bir program hazırlardı. Vakıf denetçileri (nazır ve mütevelli) genellikle vakıf kurucusunun torunları arasından seçilirdi. Ayrıca vakıf kurucuları, nakdi vakıflar, aile vakıfları ve yardım vakıflarından faydalanacakları da seçerlerdi. Bütün Osmanlı Ġmparatorluğu‟nda imparatorluk vakıfları (kamu vakıfları) Ġstanbul‟a ve diğer bütün il 10