1 KENT YOKSULLUĞU, SOKAK ÇOCUKLARI VE SUÇ ( Yüksek Lisans Tezi) Esra IŞIK Kütahya–2007 i T.C. DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SOSYOLOJİ ANABİLİM DALI Yüksek Lisans Tezi KENT YOKSULLUĞU, SOKAK ÇOCUKLARI VE SUÇ Danışman: Yrd. Doç. Dr. Musa ŞAHİN Hazırlayan: Esra IŞIK 200492050122 KÜTAHYA – 2007 ii Kabul Onay Esra IŞIK’ın hazırladığı, “KENT YOKSULLUĞU, SOKAK ÇOCUKLARI VE SUÇ” başlıklı Yüksek Lisans tez çalışması, jüri tarafından lisansüstü yönetmeliğinin ilgili maddelerine göre değerlendirilip kabul edilmiştir. ......./……/2007 Tez Jürisi Prof. Dr. Ali Rıza ABAY Yrd. Doç. Dr. Musa ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Recep YILDIZ Prof. Dr. Ahmet KARAASLAN Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü iii Yemin Metni: Yüksek lisans tezi olarak sunduğun “Kent Yoksulluğu, Sokak Çocukları ve Suç” adlı çalışmamın, tarafımdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım kaynakların kaynakçada gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumla doğrularım. Esra IŞIK iv ÖZGEÇMİŞ 1981 yılında Çanakkale’nin Çan ilçesinde doğdu. 2004 Haziranında Dumlupınar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünü bitirdi. Aynı yıl sosyoloji bölümünde tezli yüksek lisans programına başladı. Halen bölümde Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır. v ÖZET Ülkemizin en önemli sorunlarından bir tanesi sokak çocuklarıdır. Özellikle 1950’den sonra tarımda makineleşme ile plansız kentleşme ve iç göçler arttı. Kırsal kesimden kentlere göç eden aileler, yoksulluk yüzünden parçalanmaya başladı. Kent hayatı kırsal kesim insanı için önceleri çok cazipti. Kırsal kesim insanı şehirde çalışmayı denedi; ancak iş sektörü bu insanlar için yeterli değildi. İşsizlik ve kentsel yoksulluk yüzünden aileler çocukları üzerindeki kontrolü kaybetti ve böylece sokak çocukları ortaya çıktı. Elbette biz sokak çocuklarını sadece yoksullukla açıklayamayız. Yanlış arkadaşlıklar, şiddet içeren medya programları, alkol ve uyuşturucu kullanımı sokak çocuklarının diğer nedenleridir. Ancak bu çalışmayla da ortaya koymaya çalıştığımız gibi sokak çocuklarının en temel sebebi kentsel yoksulluktur. vi ABSTRACT One of the important social problems of our country is the issue of homeless kids. Especially after 1950, the rise of unplanned urbanization and rural-to-urban migrations along with mechanization in farming lead the migrating families to disintegrate because of poverty. City life was very attractive for rural people before. They tried to work in cities but working sector couldn’t enough for all this people. Because of unemployment and urban poverty, families losed the control over their children and in this way the problem of homeless children emerged. Of course, only we cannot explain homeless children with poverty. Unapproved friendships, media programmes including harshness, using alcohol and drugs are other causes of homeless children. But as we try to show in this work, rural poverty is the most important reason of homeless children. vii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET............................................................................................................................v ABSTRACT.................................................................................................................vi TABLOLAR VE ŞEKİLLER......................................................................................x KISALTMALAR.........................................................................................................xi TEZ HAKKINDA........................................................................................................xii GİRİŞ...........................................................................................................................1 BİRİNCİ BÖLÜM KENT YOKSULLUĞU EKSENİNDE KAVRAMSAL VE KURAMSAL ANALİZ 1.1. KENT YOKSULLUĞUNUN SOSYOLOJİK ANLAMI.....................................5 1.1.1. Türkiye’de Sanayileşme ve Kentleşme......................................................7 1.2. YOKSULLUK......................................................................................................13 1.3. YOKSULLUKLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR...........................................15 1.3.1. Mutlak Yoksulluk.....................................................................................16 1.3.2. Göreli Yoksulluk.......................................................................................16 1.4. YOKSULLUK KÜLTÜRÜ..................................................................................20 1.5. YOKSULLUK YAN KÜLTÜRÜ .......................................................................23 1.6. YOKSULLUK TİPLERİ......................................................................................24 1.6.1. Fizyolojik Yoksulluk.................................................................................25 1.6.2. Sosyo-Kültürel Yoksulluk.........................................................................26 1.6.3. Değer Yoksulluğu.....................................................................................27 1.6.4. Etik Yoksulluğu........................................................................................28 1.6.5. Çevresel Yoksulluk...................................................................................28 1.7. TÜRKİYE’DE YOKSULLUĞUN ARKA PLANI..............................................29 1.7.1 Osmanlı Döneminde Kent Yoksulluğu ve Mürtezika Sınıfı......................32 1.7.1.1 Osmanlı Devletinde Sokak Çocukları...........................................33 1.7.1.2 Vakıflar ve Yoksulluk Yönetimi...................................................35 1.7.2 Cumhuriyet Döneminde Kent yoksulluğu ve Sosyal Eşitsizlik.................36 1.8. YOKSULLUĞUN BİREYSEL VE TOPLUMSAL YANSIMALARI................37 1.8.1.Bireysel Yansımalar...................................................................................38 1.8.1.1.Sekülerleşme.................................................................................39 viii 1.8.1.2. Yabancılaşma...............................................................................40 1.8.1.3. Farklılaşma...................................................................................42 1.8.2. Toplumsal Yansımalar..............................................................................43 1.8.2.1 Gecekondulaşma...........................................................................44 1.8.2.2 Kentsel Kirlenme..........................................................................46 1.8.2.3 Toplumsal Kadercilik....................................................................47 1.8.2.4 Toplumsal Kirlenme.....................................................................48 1.8.2.4.1 Suç..................................................................................48 1.8.2.4.2 Sokak Çocukları.............................................................53 İKİNCİ BÖLÜM SAPKIN YOKSULLUK, SOKAK ÇOCUKLARI ve SUÇ 2.1. SAPKIN YOKSULLUK.......................................................................................56 2.1.1.Katlanılabilir Yoksulluk ............................................................................56 2.2. SOKAK ÇOCUKLARI ........................................................................................57 2.2.1. Sokakta Çalışan-Çalıştırılan Çocuklar......................................................58 2.2.2. Sokakta Yaşayan Çocuklar.......................................................................63 2.3. YOKSULLUK VE SOKAK ÇOCUKLARI ........................................................65 2.3.1.Yoksulluğun Bir Sonucu Olarak Sokak Çocukları....................................66 2.4. SOKAK ÇOCUKLARI VE SUÇ.........................................................................68 2.4.1. Türkiye’de Çocukların En Fazla İşledikleri Suçlar...................................70 2.4.2. Cinsiyete Göre Suç Dağılımı....................................................................71 2.4.3. Yaş Gruplarına Göre Suç Dağılımı...........................................................73 2.5. ÇOCUKLARI SUÇA İTEN NEDENLER ...........................................................74 2.5.1. Ailevi nedenler..........................................................................................76 2.5.1.1. Aile İçi Şiddet..............................................................................79 2.5.1.2. Boşanma.......................................................................................81 2.5.1.3. Evlilik Dışı Çocuklar....................................................................85 2.5.2. Arkadaş Grupları.......................................................................................87 2.5.2.1. Çeteler ve Organize Suç Örgütleri...............................................90 2.5.2.2. Ergenlik Döneminde Model Alınan Yanlış Arkadaşlar...............91 2.5.3. Demografik Nedenler................................................................................93 2.5.3.1. İç Göçler ve Gecekondulaşma.....................................................95 ix 2.5.3.2. Dış Göçler ve İkili Kültür Çatışması............................................97 2.5.4. Kitle İletişim Araçları...............................................................................99 2.5.4.1. Televizyon Programlarının Çocuk Suçluluğuna Etkisi................101 2.5.4.2. Şiddet İçeren Diziler ve Filmler ..................................................103 2.5.4.3. Haber Programlarının Suça Etkisi................................................104 2.5.4.4. Sanal Ortam ve Suç......................................................................106 2.5.5. Bağımlılık Yaratan Maddeler ve Suç........................................................108 2.6. SOKAK ÇOCUKLARININ MARUZ KALDIĞI TEHLİKELER.......................109 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SOKAK ÇOCUKLARININ TOPLUMA KAZANDIRILMASI AÇISINDAN KÜTAHYA’ DA YOKSULLUK YÖNETİMİ 3.1. KÜTAHYA’DA KENT YOKSULLUĞU............................................................113 3.1.1 Nüfus Göstergeleri.....................................................................................113 3.1.2. İşsizlik Ve Sosyal Eşitsizlik......................................................................114 3.1.3. Çocuk Nüfusu Ve Eğitim Durumu............................................................116 3.1.4. Sosyal Hizmet Ve Çocuk İlişkisi..............................................................118 3.1.5. Çalışan Çocuklar Ve Çocukların Sokağa İtilme Nedenleri.......................120 3.2 SOKAK ÇOCUKLARI VE ÇOCUK SUÇ ORANLARI.....................................121 3.2.1 Çocukların Suç Dağılımları........................................................................121 3.3. KÜTAHYA’DA YOKSULLUK YÖNETİMİ VE ÖRGÜTSEL YAPISI...........123 3.3.1.Kamu Örgütlenmesinin Yapısal Analizi....................................................124 3.3.1.1.Huzurevi........................................................................................126 3.3.1.2. Kız Yetiştirme Yurdu...................................................................127 3.3.1.3. Erkek Yetiştirme Yurdu...............................................................127 3.3.1.4. Kütahya Çocuk Yuvası................................................................128 3.3.1.5. Kütahya İli Sosyal Yardım Verileri.............................................128 3.3.1.5.1. Belediye.........................................................................129 3.3.1.5.2. Vakıflar Bölge Müdürlüğü............................................130 3.3.2. Sosyal Hizmetler Ve Sokak Çocukları......................................................131 3.3.3. Sokak Çocuklarının Topluma Kazandırılması..........................................133 SONUÇ........................................................................................................................135 KAYNAKÇA...............................................................................................................138 DİZİN...........................................................................................................................147
Description: