Karl Marx'ın Capital, A Critical Analysis of Capitalist Productuon, Volume II, (Progress Publishers, Moscow 1974) adlı yapıtını İngilizcesinden Aksaattin Bilgi dilimize çevirmiş, ve kitap, Kapital, Ekonomi Politiğin Eleştirisi, İkinci Cilt, adı ile, Sol Yayınları tarafından Haziran 1979 (Birinci baskı: Ağustos 1976) tarihinde yayınlanmıştır. Eriş Yayınları tarafından düzenlenmiştir. 2012. İÇİNDEKİLER Önsöz, Friedrich Engels [İkinci Baskıya Önsöz, Friedrich Engels] İKİNCİ KİTAP – SERMAYENİN DOLAŞIM SÜRECİ BİRİNCİ KISIM – SERMAYENİN BAŞKALAŞIMI VE BUNLARIN DEVRELERİ BİRİNCİ BÖLÜM – Para Sermaye Devresi I. Birinci Aşama. P-M II. İkinci Aşama. Üretken Sermayenin İşlevi III. Üçüncü Aşama. M’-P’ IV. Bir Tüm Olarak Dolaşım İKİNCİ BÖLÜM – Üretken Sermayenin Devresi I. Basit Yeniden-Üretim II. Birikim ve Genişlemiş Ölçekte Yeniden-Üretim III. Paranın Birikimi IV. Yedek Fon ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – Meta-Sermaye Devresi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – Devrenin Üç Formülü BEŞİNCİ BÖLÜM – Dolaşım Zamanı ALTINCI BÖLÜM – Dolaşım Maliyeti I. Gerçek Dolaşım Maliyetleri 1. Satınalma ve Satış Zamanı 2. Defter Tutma 3. Para II. Depolama Maliyetleri 1. Genel Olarak İkmalin Oluşumu 2. Tam Deyimiyle Meta-İkmal III. Taşıma Maliyetleri İKİNCİ KISIM – SERMAYENİN DEVRİ YEDİNCİ BÖLÜM – Devir Zamanı ve Devir Sayısı SEKİZİNCİ BÖLÜM – Sabit Sermaye ve Döner Sermaye I. Biçim Ayrılıkları II. Sabit Sermayenin Kısımları, Yerine Konması, Onarımı ve Birikimi DOKUZUNCU BÖLÜM – Yatırılan Sermayenin Toplam Devri. Devir Çevrimleri ONUNCU BÖLÜM – Sabit ve Döner Sermaye Teorileri. Fizyokratlar ve Adam Smith ONBİRİNCİ BÖLÜM – Sabit ve Döner Sermaye Teorileri. Ricardo ONİKİNCİ BÖLÜM – Çalışma Dönemi ONÜÇUNCÜ BÖLÜM – Üretim Zamanı ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM – Dolaşım Zamanı ONBEŞİNCİ BÖLÜM – Devir Zamanının Yatırılan Sermayenin Büyüklüğü Üzerindeki Etkisi I. Çalışma Dönemi, Dolaşım Dönemine Eşittir II. Çalışma Dönemi, Dolaşım Döneminden Daha Büyüktür III. Çalışma Dönemi, Dolaşım Döneminden Daha Küçüktür IV. Sonuçlar V. Fiyattaki Değişikliğin Etkisi ONALTINCI BÖLÜM – Değişen-Sermayenin Devri I. Yıllık Artı-Değer Oranı II. Bireysel Değişen-Sermayenin Devri III. Toplumsal Açıdan Değişen-Sermayenin Devri ONYEDİNCİ BÖLÜM – Artı-Değerin Dolaşımı I. Basit Yeniden-Üretim II. Birikim ve Genişlemiş Ölçekte Yeniden-Üretim ÜÇÜNCÜ KISIM – TOPLAM TOPLUMSAL SERMAYENİN YENİDEN- ÜRETİMİ VE DOLAŞIMI ONSEKİZİNCİ BÖLÜM – Giriş I. İnceleme Konusu II. Para-Sermayenin Rolü ONDOKUZUNCU BÖLÜM – Konunun Daha Önceki Serimleri I. Fizyokratlar II. Adam Smith I. Smith’in Genel Görüş Açısı 2. Adam Smith, Değişim-Değerini d + a’ya 3. Sermayenin Değişmeyen Kısmı 4. Adam Smith’te Sermaye ve Gelir 5. Ö z e t III. Daha Sonraki İktisatçılar YİRMİNCİ BÖLÜM – Basit Yeniden-Üretim I. Sorunun Konuluşu II. Toplumsal Yeniden-Üretimin İki Kesimi III. İki Kesim Arasında Değişim. I(d+a) Karşısında IIs IV. Kesim II İçerisinde Değişim. Yaşam Gereksinmeleri ve Lüks Mallar V. Para Dolaşımı Yoluyla Değişimin Gerçekleştirilmesi VI. Kesim I’in Değişmeyen-Sermayesi VII. Her İki Kesimdeki Değişen-Sermaye ve Artı-Değer VIII. Her İki Kesimdeki Değişmeyen-Sermaye IX. Adam Smith, Storch ve Ramsay’a Toplu Bakış X. Sermaye ve Gelir: Değişen-Sermaye ve Ücretler XI. Sabit Sermayenin Yerine Konması 1. Para Biçiminde Değerin Aşınan ve Yıpranan 2. Sabit Sermayenin Aynî Olarak Yerine Konması B i r i n c i D u r u m İ k i n c i D u r u m 3. Sonuçlar XII. Para Malzemesinin Yeniden-Üretimi XIII. Destutt de Tracy’nin Yeniden-Üretim Teorisi YİRMİBİRİNCİ BÖLÜM – Birikim ve Genişletilmiş Yeniden-Üretim I. Kesim I’de Birikim 1. Yığmanın Oluşumu 2. Ek Değişmeyen-Sermaye 3. Ek Değişen-Sermaye II. Kesim II’de Birikim III. Birikimin Şematik Sunumu 1. Birinci Örnek 2. İkinci Örnek 3. Birikimde IIs’nin Yerine Konması IV. Tamamlayıcı Düşünceler DİZİNLER ADLAR DİZİNİ KAYNAKLAR DİZİNİ I. Yazarlar II. Anonim Yapıtlar III. Gazete ve Dergiler IV. Parlamento Raporları ve Öteki Resmî Yayınlar Öteki Dillerdeki Sözcük, Terim ve Deyimler Ağırlık, Uzunluk, Alan, Sığa ve Para Ölçüleri AGIRLIK ÖLÇÜLERI UZUNLUK ÖLÇÜLERI ALAN ÖLÇÜLERI SIGA ÖLÇÜLERI PARALAR* KISALTMALAR SİMGELER K A P İ T A L EKONOMİ POLİTİĞİN ELEŞTİRİSİ İKİNCİ KİTAP SERMAYENİN DOLAŞIM SÜRECİ ÖNSÖZ KAPİTAL’İN ikinci cildini basılabilecek duruma getirmek ve bunu, bir yandan birbiriyle bağıntılı ve elden geldiğince tam bir yapıt haline gelecek, öte yandan da, editörünün değil, tamamıyla yazarının yapıtını temsil edecek biçimde yapmak kolay bir görev değildi. Üzerinde çalışılmış bulunan eldeki metinlerin çoğunlukla parça parça bulunması bu görevi daha da güçleştiriyordu. Olsa olsa tek bir elyazması (n° IV) baştan sona düzeltilmiş ve basıma hazır hale getirilmişti. Ama büyük bir kısmı, daha sonraki düzeltme ile, büsbütün işe yaramaz hale gelmişti. Öz olarak büyük bir bölümü bütünüyle işlendiği halde, malzemenin çoğu anlatım bakımından son biçimini almamıştı. Dil, Marx’ın özet çıkartırken kullandığı dildi: çoğu kez İngilizce ve Fransızca teknik terimlerin ya da İngilizce tüm tümcelerin ve hatta sayfaların serpiştirildiği alaylı kaba deyimleri ve tümcecikleri içeren konuşma diliyle dolu özensiz bir üslup. Düşünceler, yazarın kafasında geliştiği gibi kâğıda dökülmüş. Tezin bazı kısımları tam olarak incelenmiş, aynı önemdeki diğerlerine yalnızca değinilmiş. Örnekler (sayfa 11) bakımından olgulara dayanan malzeme toplanmış sayılabilir, ama pek az düzenlenmiş, daha da az işlenmiş. Bölüm sonlarında, yazarın bir sonraki bölüme geçme telaşı içerisinde çoğu kez, burada konunun daha fazla geliştirilmesinin tamamlanmadan bırakıldığı belirtilerek, yalnızca birkaç kopuk tümce bulunmakta. Ve son olarak, bazan yazarın kendisinin bile çözmeyi başaramadığı ünlü elyazısı. Ben, ancak Marx’ın kendisinin değiştirebileceği yerlerde üslubu değiştirerek, ve ancak yapılmasında mutlak zorunluluk bulunan ve üstelik de, anlamın hiç kuşkuya yer vermeyecek kadar açık olduğu yerlerde, araya açıklayıcı tümceler ya da bağlayıcı ifadeler katarak, bu elyazmalarını elden geldiğince harfi harfine tekrar ortaya koymakla yetindim. Yorumlanmasında en ufak kuşkuya yer veren tümcelerin, sözcüğü sözcüğüne aktarılması yeğlendi. Yeni bir biçime soktuğum ya da sözcükler eklediğim yerler, basılı olarak ancak on sayfa kadar tutar ve yalnızca biçimle ilgilidir. Marx’ın, ikinci cilt için bıraktığı elyazması-malzemenin yalnızca sayımı bile, büyük iktisadi buluşlarını, bunları bastırmadan önce en ince noktalarına kadar geliştirmede gösterdiği eşi bulunmaz özeni ve sıkı özeleştiriyi tanıtlamaktadır. Bu özeleştiri, konunun sunuşunu, öz olarak olduğu kadar biçim olarak da, ardı arkası gelmeyen bir incelemenin sonucu durmadan genişleyen ufkuna uyarlamasına pek seyrek izin vermiştir. Sözü edilen malzeme şunları içermektedir: Birincisi, 1861 Ağustosu ile 1863 Haziranı arasında yazılan 23 defterde 1.472 quarto1 sayfayı içeren Zur Kritik der Politischen Oekonomie başlıklı bir elyazması. Bu, ilk kısmı 1859’da Berlin’de çıkan aynı başlığı taşıyan bir yapıtın devamıdır. Bu, 1-220. sayfalarda (Defter I-V) ve gene 1.159-