ROBERT N. BELLAH 192y7ı lıdnüdnay aya BgeelllHeaanhr ,v aÜrndi versieteğsiitg'iönmrd d1eü9 .5 0 yıylüıknsdeak lisan1s9ı5ny5ıı ,l ıdnodkat ortaasmıanmıl vae1d 9ı5 5-1y9ı5l7la arraıs ıMncdGai Ülnli versitesi İslaAmr aştırEmnasltairtıü psoüs'tn-ddeo çkatloırşam aasrıdnıınnHd aarnv arddö'nadv üed ers vermebyaeş la1d9ı6y.7ı lıBnedrak eley Ünivseorssyioptlreoosjfiie' sonöldraeür g aökr aelvd vıe 199y7ı lkıanda abru raçdaal ışmadleavraıemnt at i. Dins osyoalloajniı önndeam elsie rbluelruin Baenl l6a0h',yl ııl lPaarrdsao vnebs i rçöonke m­ lsio syolboigrllaöi nkest üer dü"ğsüi dviinlg" ö rüşsüanvüu nm2u0ş1,3 y'taeş avmead eat miştir. Belladha'hıöann cyea yınlvaekd aıtğkııb dual undeusğeurş luenrl aTrodkıurg:a Rweal igiTohne: ValuoefsP re-lndu]satprai(na1 l9 5R7e)l,i gainodnP rogriensM so derAns i(a1 96B5e)y,o nd BeliEesfs:a oynsR eligiinoa Pn o st-TradiWtoirol(nd1a 9l 7E0m)i,lD eu rkheoinmM oralaintdy Socie(t1y9 7T3h)e,B rokeCno venaAnmte:r icCainv Riell igiinoT ni meo fT ria(l1 97T5h)e, NewR eligiCoounss ciou(sn1e9s7sV6 a)r,i eotfiC eisv Riell ig(i1o9n 8H0a)b,i otfst hHee arltn:­ dividuaalnidCs omm mitmeinnAt m ericLainf( e1 98U5n)c,i Rveilli gilonnt:e rrelHiogsitoiulsi ty inA meri(c1a 98T7h)e,G oodS ocie(t1y9 9l1m)a,g in]ianpga Tnh:e ]apaTnreasdei tainodin t s Moderlnn terpre(t2a0t0iTo3hn)e R, o beBretl /Raeha de(r2 00R6e)l,i giinHo unm anE volution: Fromt hPea leoltiott hhiAecx iaAlg e( 20)1,T1h eA xiaAlg ea ndl tCso nseque(n2c0e1s 2). �-�/- · il t İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI ROBERNT. B ELLAH iNSAN EVRiMiNDE DiN ESKTiA ŞÇ AGINDEAKNS EÇNA GINA ÇEViRMEENT ET UNÇAY RELIGION iN HUMAN EVOLUTION fROMT HEP ALEOLITTHOIT CH EAx lALA GE © 2011B YT HEP RESIDEANNTDF ELLOWOSF H ARVAR(DO LLEGE HARVARUDN IVERSPIRTEYS S BuK İTABTIENL iHFA KLAARK!Ç ALAIJ ANASR ACILIGAILYILNAM IŞTIR. ISTANBBUiLL GÜİN İVERSiYTAEYSIİN L5A9R5I SOSYOLO27J i ISBN 975-605-399-485-5 KAPAKB ERLiN'DPEEKRİG AMOMNU SEUM'KDAAL INTISLEARRGIİ LENEN BABiLI'ŞITNA KRA PISl'NKDUATKSİA HLA YVANLARMDUASNH USSU. ı. BAsKıl sTANBAUGLu,s ro2s0 17 © lsTANBBUiLL GÜiN İVERSİiTKETSİİS lAşDLİE TMESi YAzışMAAD RESIİN:ö NCüA DDESNio,:4 3/AK uşTEPŞEi şl3i4 378 İsTANBUL TELEFO0N2:1 23 116 46 3- 3116 13 4f F AKS0:2 122 162 41 5 • SERTiFNioK:A3 5 680 ww.wbilgiyay.com E-POSTyAa [email protected] DAGITIdMa gimt@ib ilgiyay.com YAYINHAA ZIRLAY(AENM T üzüN TASARIMME HMETU LUSEL DiZGViE U YGULAMMAA RATODNI ZGİE• Vwİw w.dizgievi.com DÜZELTÖiZ GEA LTIRNE, MZAİB BAS DiZiBNE LGİÇNI NAR BASKVIE C iLTS ENAÜ FSEATM BALAVJE M ATBAACISLAINKT. i cL.T DŞ.T i. LiTRoYso Lu2 .M ATBAACISLiATRE Bs iB LOKK AT6 No:4 NB 7-9-11T oPKAPlıs rANBUL TELEFO0N2:1 26 133 84 6f F AKS0:2 126 130 32 1• SERTİFNİoK:A1 2064 lstanbul Bilgi University Library Cataloging-in·Publication Data lstanbul Bilgi Üniversitesi Kütüphanesi Kataloglama Bölümü Tarafından Kataloglanmıştır. BellaRho,b erNt.( RobeNrete ll1y9)72,- 2031. insaenv rimidnidnee: s ktia şç ağındeakns eçna ğınkaa da/rR oberNt.B ellaçhe;v irMeent eT unçay. xxxi6,8 9p ages23; cm.(-lstanBbiullÜg nii versYiatyeısnil 5a9r5ıS.;o syol2o7j.i); lnclubdiebsl iograrpehfiecraelna cnedis n dex. ISBN97 8-6059-934-85-5 1.R eligi2o.Hn u.m ane volut-iRoenl igiaosupse ct3.sR .e ligiPorne,h ist4o.rT ihce.o logainctahlr opology. 5.E thnolo-gRye ligiaosupse ct1. sT.i tlil.e T.u nçaMye,t e. BL2564.3B5192 071 ROBERT N. BELLAH İNSAN EVRİMİNDE DİN ESKİ TAŞ ÇAGINDAN EKSEN ÇAGINA ÇEVİREN METE TUNÇAY Melanie Bellah, torunlarımız ve onların torunları anısına. .. İçindekiler ix Teşekkür xiii Önsöz 1 BİRİNCİ BÖLÜM Din ve Gerçeklik 4 Çoklu Gerçeklikler 7 Dinsel Gerçeklik 11 Örtüşen Gerçeklikler 14 Dinsel Temsilin Tarzları 18 Birleştirici Temsil 22 Yapımcı Temsil 25 Sembolik Temsil 28 İkonik Sembolleştirme 29 Müzikli Sembolleştirme 33 Şiirsel Sembolleştirme 38 Anlatı 44 Kavramsal Temsil 51 İKİNCİ BÖLÜM Din ve Evrim 53 Öyküler 59 Büyük Patlama'dan Sonra Ne Oldu 65 Yeryüzünde Erken Y aşanı 71 Korunan Temel Süreçler 77 Yeni Yeteneklerin Evrimi 87 Oyun 98 Homo Sapiens 107 Oyun ve Tören 114 Dinsel Natüralizm 121 Din Kişisel Olanla Niçin Bu Kadar Çok İlgileniyor? 127 Yine Oyun Olarak Din 135 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kabile Dini: Anlamın Üretilmesi 138 Episodik Kültür 140 Mimetik Kültür 153 Mitik Kültür 161 Kalapalo 169 Avustralya Aborijinleri (Walbiriler) 185 Navajolar vi içindekiler 203 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kabile Dininden Eskil (Arkaik) Dine: Anlam ve Güç 205 Tahakküm Eğilimi 213 Tikopia 223 Besleme Eğilimi 225 Polinezya Boyunca 230 Hawai'i 245 BEŞİNCİ BÖLÜM Eskil Din: Tanrı ve Kral 252 Eski Mezopotamya 266 Eski Mısır 288 Shang ve Batı Zhou Çini 309 ALTINCI BÖLÜM Eksen Çağı I: Giriş ve Eski İsrail 311 Giriş 331 Eski İsrail 339 Erken Devlet 349 Yalnızca Yahve 356 Tesniye (Deuteronomy) Devrimi 368 Eksensel Dönüş: Ahit, Halk ve Kişi 377 YEDİNCİ BÖLÜM Eksen Çağı II: Eski Yunan 382 Erken Yunan Toplumu 389 8. Yüzyıl 400 Şiir ve Törensel Bağlamı 406 6. Yüzyıl Atinası'nda Siyasal/Dinsel Reform 413 Yunan Tragedyası 422 Bilgelik ve Şehir 426 Akılcı Kurgulamanın (Speculation) Başlangıçları 433 Eksensel Geçiş 439 Herakleitos ve Parmenides 446 Bunalım ve Yıkılış 450 Sokrates 455 Platon 465 "Yok Olmaya Mahkum" 469 SEKİZİNCİ BÖLÜM Eksen Çağı III: İÖ. 1. Binyılın Sonlarında Çin 473 Konfüçyüs'ten Önce 482 Konfüçyüs 498 Mozi 511 "Taoizm" ve Özel Yaşama Dönüş içindekiler vii 513 Yang Zhu 516 Çiftçiler Okulu 517 Taoizm 519 Guanzi'nin Neiye Bölümü 522 Zhuangzi 525 Tao Te Ching 530 Taocu İlkellikçilik 532 Tao'nun Siyaseti 536 Mensiyüs 544 Xunzi 563 DOKUZUNCU BÖLÜM Eksen Çağı IV: Eski Hint 570 Erken Yeda'lar Hint'i 577 Orta Yedik Dönüşümü 589 Tören Sistemi 598 Geç Yedik Sıçrayış 619 Budizm 636 Budizmden Sonra Din ve Siyaset 663 ONUNCU BÖLÜM Sonuç 666 Schiller 669 Oyun, Tören/Ayin ve Erken Devlet 672 Yadsımacılar ve Erken Devletin Meşruluk Bunalımı 676 Eksen Çağı Ütopyaları 685 Eksensel Ütopyalar ve Oyun 688 Örtüşen Alanlar 691 Theoria ve Bilinç Türleri 694 İki Çeşit Ütopyada İki Çeşit Teori 699 Yine Üst Anlatılar (Metanarratives) 702 Uygulamadaki Niyet 711 Dizin