BASTERIA, 59:3-7, 1995 In memoriamDr. F.E. Loosjes 1913-1994 A.C. van Bruggen & E. Gittenberger Nationaal Natuurhistorisch Museum, Postbus 9517, 2300RALeiden Dr. Fredrik Elisa Loosjes, internationally renowed specialist in the land snail family Clausiliidae, died on 25July 1994.Born in Hilversum on 13 August 1913,he readbiologyat Amsterdam University in 1931-1937. He obtained hisPh.D. on a monographofthe Indo- AustralianClausiliidae in 1953 (stillfrequentlyconsulted)atthe same university.Althoughhe had adistinguishedcareeras aspecialistin controlmeasures andrelated,particularlyenviron- mental,problems,he devotedmuch ofhisspare timetothepulmonatefamily Clausiliidae.At the endofhisworkinglifehewas InspectorofEnvironmental Health. Heassembleda large, world-wide collection ofshell material (now in the National Museum ofNatural History, Leiden)andpublishedmorethan30papers on thesubject.Theobituarylists hismalacological papers andthe new taxa described,frequentlyin collaborationwithhis wife, Mrs. A.C.W. Loosjes-van Bemmel. Key words: Gastropoda, Pulmonata, Clausiliidae, taxonomy, literature,obituary, Indonesia. Op 25 juli 1994overleed te Ede Dr. Fredrik Elisa Loosjes, bioloog en malacoloog wiens naambinnen de malacologie vooraltijd verbondenzal blijven aande slakkenfa- miliedie hemhet liefst was, de Clausiliidae. Geboren te Hilversum op 13 augustus 1913,begon Loosjes in 1931 met de studie biologie aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij in 1937 het doctoraal-examen behaalde, met als hoofdvak dierkundeen als bijvakken plantkunde en paleontologie. Van 1937 tot aan zijn pensionering in 1978, met een korte onderbreking voor de militaire dienst (1938-1940), werkte Loosjes als bioloog in diverse betrekkingen aan bestrijdingsmiddelen en daaraan gerelateerde problemen: Laboratorium B.P.M. (Amsterdam, 1937-1938), Koloniaal Instituut (Amsterdam, tegenwoordig Koninklijk Instituutvoor de Tropen, 1940-1947), en Plantenziektenkundige Dienst (Wageningen, 1947-1968). Gedurende de laatste tien jaar voor de pensioengerechtigde leeftijd (1968-1978) werd als Inspecteur bij de Hoofdinspectie Milieu-Hygiëne gewerkt. Deze carrière resulteerdeo.m. in 30 publicaties overbestrijdingsmiddelen enmethodenvan onderzoek desbetreffend. Depromotie vondplaats teAmsterdamin 1953,metals proefschrift, "Monograph of the Indo-Australian Clausiliidae"(promotor Prof. Dr. H. Engel). De dissertatiehad geen duidelijke relatie met het biologisch werk in diensttijd, maar des temeer met de vele uren daarnaast, met de Loosjes zoals die in de vereniging bekend was, als dè specialist voorclausilia's.Hetiseen van deweinige Nederlandsesystematische disserta- ties over eengroepvan landslakken ennog steeds een uiterstwaardevollebron voor samengevatte kennis aangaande de systematiek van Zuidoostaziatische Clausiliidae. Behalvehetproefschrift deedLoosjes nogeenreeksvanpublicaties overClausiliidaehet lichtzien. Naast deAziatische Phaedusinaeen deEuropese Clausiliinaekregen daarbij later ook de ZuidamerikaanseNeniinaeveel aandacht. Hierdoor werd zijn faam als specialist voor dezezeer soortenrijke familiewereldwijd gevestigd. 4 BASTERIA, Vol. 59,No. 1-2, 1993 Fig. 1.Dr. Fredrik ElisaLoosjes,omtrent1970. Sinds 1940was Loosjes gehuwd met Anna CatharinaWilhelminavanBemmel, die hemgedurende 54jaren terzijde stond. Uitdit huwelijk werdentweedochters geboren. 'Loosjes-van Bemmel'fungeerde als mede-auteurbij diverse publicaties. Zij verzorgde bovendien een deel van het administratieve werk, en hield de indrukwekkend uitge- groeide kaartsystemen bij, die onmisbaarzijn als basis voor systematisch onderzoek. Xerox en computerkwamen hierbij te laat. Loosjes was binnen de malacologische wereld ook als bestuurderactief. Zo was hij Secretaris van de Nederlandse Malacologische Vereniging enRedacteurvan het Cor- respondentieblad (destijds gecombineerde functies) in de periode 1942-1948 enVice- Presidentvan Unitas Malacologica Europaea van 1968 tot 1971.Insidersweten dat de oorlogsperiode 1940-1945ook voor devereniging heelmoeilijk is geweest.Wij allenzijn Loosjes dankbaar dat hij eenvan debestuurders was, die bijgedragen hebben aan het voortbestaanvan deN.M.V. in tijden van tegenspoed. De schrijversvan ditinmemoriamhebbenherinneringen aanLoosjes diegrotendeels uitverschillendeperioden dateren.De eerste auteur maaktehemmee op vergaderingen enexcursies van devereniging in delatejaren veertig en vroegejaren vijftig. Indietijd waren biologische promoties nogeenzeldzaamheidenhet doctoraatvanLoosjes kreeg groteaandacht— nogaltijd neemtdit werk eenereplaats in debibliotheekvan de eerste auteur in, die heel prettige herinneringen aan deze tijd (toen hij zelf student was) bewaart. Loosjes was een uiterst bescheiden mens, waar wij jongeren hoog tegenop zagen. In NMV-verband heeft de tweede auteur Loosjes nauwelijks meegemaakt: "Onze VanBruggen & Gittenberger:Inmemoriam DrF.E. Loosjes 5 correspondentie en gesprekken kwamen later op gang, naarmate mijn persoonlijke belangstelling steeds meer in derichting van de Clausiliidaeging. Ik prijsme gelukkig noguitvoerig overhetAlbinaria-project metFredrik vangedachten gewisseld tehebben. We waren het roerend eens over de wat al te vlotte naamsveranderingen die door sommige auteurs gepubliceerd werden. Hetwas heel inspirerend om samennaarbijv. eennogonbeschreven, bijzonder fraaie,Montenegrina tekijken. Kortom, naast eenbrede algemeen biologische belangstelling was er dievoorliefdevoor eengroepvan slakken, waar alleenbuitenstaanders zich over verbazen en waarbij leeftijd geen rol speelt." De uitstekend geadministreerde collectie van Dr. F.E. Loosjes, ca. 3500 monsters Clausiliidaeen eengeringaantalandere mollusken, is op diens verzoek overgedragen aan het Nationaal Natuurhistorisch Museum te Leiden. Dit museum heeft nu de beschikking over een van de belangrijkste collecties ter wereld op dit gebied. DeauteurszijnMevr. Loosjes-van Bemmeldank verschuldigd voor talrijkegegevens diein dezenecrologie verwerkt zijn. LIJST VAN MALACOLOGISCHE PUBLICATIES 1937 — Beitrag zuderMolluskenfaunaderKurischen Nehrung. — Basteria2: 17-20. 1940 — [Clausilia biplicata]. — Corr.Bl. Ned. Malac. Ver. 16: 101. 1941 — Züchtungsversuche mit Clausiliidae.—- Basteria 6: 26-36. 1946 — Eenige biologische gegevens overeenaantal soorten Clausiliidae.—Basteria 10: 1-8. 1948 — On the inner structure ofthe shells ofHemiphaedusa cambojensis Pfr. and Phaedusapaviei Morlet(Gastropoda, Pulmonata). — Buil. Mus. Roy. Hist.Nat. Belg. 24 (39): 1-8, fig. 1-8. 1949 — On Phaedusapaviei Morletandanalliednewspecies. — Basteria 13: 31-35, fig. 1-3, pl. IV (F.E. Loosjes & A.C.W. Loosjes-van Bemmel). 1950 — Some new gastropods ofthe family Clausiliidaefrom the Philippine Islands andSiam.— Proc. U.S. Natn. Mus.Washington 100(3269): 539-545,fig. 51-53. 1951 — De verspreiding van ClausiliadubiaDrap. inNederland.— De Lev. Nat. 54: 173-174. 1952 — Iets over de landslakkenfamilieder Clausiliidae. - De Lev. Nat. 55: 84-89, fig. 1-2. - De Nederlandse Clausiliidae.— De Lev. Nat. 55: 173-175, fig. 1. — De levencyclus van"Clausilia's".- De Lev. Nat. 55: 188-190. 1953 — Malakologische Resultate einer Reise nach der asiatischen Türkei, 3. Clausilien-Ausbeute des Herrn H.W.E. Croockewit aus derasiatischen Turkei, Umgebung von Zonguldak. — Basteria 17: 28-31, fig. 2. - Fossil Clausiliidae(Gastropoda, Pulmonata) in the Netherlands. — Meded. Geol. Sticht. N.S. 7: 21-24, 1 fig. — Monograph of the Indo-Australian Clausiliidae (Gastropoda, Pulmonata, Clausiliidae, Phaedusinae). - Bcaufortia 31 (vol. 3): 1-226,fig. 1-56, foto's 1-4, pl. 1, 1 krt. [ook als dissertatie, Universiteit van Amsterdam]. 1955 — Eine Clausilien-Ausbeute von Kreta. — Sitzungsber. Österr. Akad. Wiss. Math.-Naturw.KL Abt. I, 164:855-885, fig. 1-5. — Landslakken. — Vlugschr. Plantenziektenk.Dienst Wageningen 74: 1-8. 6 BASTERIA, Vol.59,No. 1-2, 1993 1956 — Clausillidae (Gastropoda, Pulmonata) from Western New Guinea. — Zool. Meded.Leiden34: 227-230, fig. 1-2. - Euphaedusa cumingiana recondita (Sykes) (Moll., Styllom.) aufFlores. - Verh. Naturf. Ges. Basel67: 53-54,fig. 1-2. 1957 — On a new Andina (Gastropoda, Clausiliidae) from Peru. — Zool. Meded. Leiden 35: 229-234, fig. 1-2. 1963 — Supplement to a Monograph of the Indo-Australian Clausiliidae. — Zool. Meded. Leiden 38: 153-169,fig. 1-5, pl. V. - Clausiliidae (Gastropoda, Pulomonata) collected by the Netherlands biolo- gical expedition to Turkey in 1959. — Zool.Meded.Leiden 38: 243-260, fig. 1-2, pl. XVII-XX. 1964 — Einiges überArmenica O. Boettger, 1877.— Arch. Molluskenk.93: 145-150, fig. 1-5. — Rectificatie voor C.B. 106 p. 1100: Eemterreinente Amsterdam West. — Corr.Bl. Ned. Malac. Ver. 109: 442. 1965 — Slakken eten bladluizen.— Corr.Bl. Ned. Malac. Ver. 112: 1179. - Some viewsonIndo-AustralianPhaedusinaeandthe establishmentofa new subgenus. — Basteria 29: 30-36, fig. 1-2. 1966 — EineClausilien-AusbeuteausMazedonien(Mollusca Gastropoda). — Fragm. Balcan. 5 (17) (127): 121-124,fig. 1. - Some anatomical, systematical and geographical dataonNeniinae(Gastro- poda, Clausiliidae). —Zool.Verh. Leiden77: 1-59,fig. 1-38, pl. 1 (F.E.Loosjes & A.C.W. Loosjes-van Bemmel). 1968 — Contributionsto the distributionoftheClausiliidae(Gastropoda, Pulmonata) in theKarstregions ofRomania.— Zool.Meded.Leiden 43:41-55,fig. 1-2, pl. 1 (F.E. Loosjes & A. Negrea). - Carinigera dextrorsa (O. Boettger, 1877) home again at last (Gastropoda, Clausiliidae).— Beaufortia 15 (199): 135-137. 1970 — Notes concernant Laminifera(Bofilliella) subarcuata(Bofill). — Basteria 34: 55-57, fig. 1 (F.E. Loosjes & C.AltimiraAleu). 1973 — Das System derClausiliiden(Gastropoda: Euthyneura). — Arch. Molluskenk. 103: 175-178(F.E. Loosjes & A.C.W. Loosjes-van Bemmel). - Some anatomical and systematic data on Asiatic Clausiliidae (Gastropoda, Pulmonata). — Ann. Zool. PolskaAkad. Nauk30: 287-317, fig. 1-11, pl. 1) (F.E. Loosjes & A.C.W. Loosjes-van Bemmel). 1977 — In memoriam Dr. F.P. Koumans, 1905-1977. -— Basteria 41: 87-90, 1 fig. 1984 — On a collectionofPeruvian Neniinae(Mollusca: Gastropoda: Clausiliidae), withacheck-listandaprovisional key to allthe Peruvianspecies known. — Zool. Verh. Leiden212: 1-38, fig. 1-14(F.E. Loosjes & A.C.W. Loosjes-van Bemmel). 1988 — On a new Montenegrina species from Greece (Gastropoda: Pulmonata: Clausiliidae). — Basteria 52: 189-191, fig. 1 (F.E.Loosjes & A.C.W. Loosjes-van Bemmel). 1989 — Descriptions of new Peruvian Neniinae (Gastropoda: Pulmonata: Clausiliidae), with somenotes onthenomenclature.— Basteria53: 81-89,fig. 1-5 (F.E. Loosjes & A.C.W. Loosjes-van Bemmel). VanBruggen & Gittenberger:In memoriam DrF.E. Loosjes 7 LIJST VAN NIEUWE TAXA BESCHREVEN DOOR F.E. LOOSJES EN MEDEWERKERS admirabilisLoosjes & Loosjes-van Bemmel, 1989,Columbinia angkanensis Loosjes, 1950,Phaedusa (Euphaedusa) aculus annaeLoosjes, 1950,Zaptyx (Zaptyx) batuensis Loosjes, 1953, Phaedusa corticina brachyptycta Loosjes, 1953,Pseudonenia breureiLoosjes & Loosjes-van Bemmel, 1984, Temesa(Temesa) cicatricosa Loosjes & Loosjes-van Bemmel, 1989,Steeriana(Cyulindronenia) compressa Loosjes, 1953,Phaedusafilicostata concavelamellataLoosjes, 1963,Acrotoma (Acrotoma) dobrogensis Loosjes & Negrea, 1968, Laciniaria (Bulgarica) dorsoplicata Loosjes, 1953,Phaedusa dragonarana Loosjes, 1955,Albinariavermiculata fartilis Loosjes, 1963,Euxinastra flammulata Loosjes, 1957 Andinia forceps Loosjes & Loosjes-van Bemmel, 1973, Tropidauchenia proctostoma fornicata Loosjes, 1963,Acrophaedusa fucosa Loosjes, 1963,Pseudonenia gracilenta Loosjes, 1953,Pseudonenia jacobsoni Loosjes, 1953,Pseudonenia janisidana Loosjes, 1955,Albinariavermiculata (Juttingia) Loosjes, 1965,Pseudonenia lucensLoosjes, 1953,Phaedusa mirandaLoosjes & Loosjes-van Bemmel, 1973,Formosana (Dextroformosana) musangensis Loosjes, 1953,Phaedusafilicostata pangamitoensis Loosjes & Loosjes-van Bemmel, 1989,Steeriana(Cylindronenia) paximadiana Loosjes, 1955,Albinariavermiculata phongthoensis Loosjes & Loosjes-van Bemmel, 1949,Phaedusa pomabambensis Loosjes &Loosjes-van Bemmel, 1989,Andiniella Pseudogracilinenia Loosjes & Loosjes-van Bemmel, 1984 rehderiLoosjes, 1950,Zaptyx (Zaptyx) Renschiphaedusa Loosjes & Loosjes-van Bemmel, 1973 scalariformis Loosjes, 1953,Pseudonenia thraustaLoosjes, 1953,Acrophaedusa thysi Loosjes & Loosjes-van Bemmel, 1988,Montenegrina valentiniLoosjes, 1964,Armenica(Armenica) Weyrauchiella Loosjes & Loosjes-van Bemmel, 1966