İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ SU YALITIMINDA KULLANILAN MALZEME ÇEŞİTLERİ VE TEMEL VE BODRUM PERDELERİNDE SU YALITIMININ ÖNEMİ Mehmet Fatih ŞAHİNOĞLU UZMANLIK TEZİ NİSAN 2017 İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ SU YALITIMINDA KULLANILAN MALZEME ÇEŞİTLERİ VE TEMEL VE BODRUM PERDELERİNDE SU YALITIMININ ÖNEMİ Mehmet Fatih ŞAHİNOĞLU UZMANLIK TEZİ Tez Danışmanı (Kurum) Tez Danışmanı (Üniversite) Tayfun TEMİZ Doç. Dr. Mustafa ŞAHMARAN ETİK BEYAN İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ Uzmanlık Tezi Yazım Kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında; tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, tez çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi, kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, bu tezde sunduğum çalışmanın özgün olduğunu, bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan ederim. Mehmet Fatih ŞAHİNOĞLU 03.04.2017 Su Yalıtımında Kullanılan Malzeme Çeşitleri Ve Temel Ve Bodrum Perdelerinde Su Yalıtımının Önemi (Uzmanlık Tezi) Mehmet Fatih ŞAHİNOĞLU İLBANK A.Ş. Nisan 2017 ÖZET Su, insanların ve diğer bütün canlıların hayatının devamlılığı için vazgeçilmez ve zorunlu bir madde olmasına mukabil, çeşitli bozucu etkisiyle neredeyse bütün katı maddelerde tahribatlara sebep olabilmektedir. Eğer gerekli tedbirler alınmaz ise, su farklı şekillerde yapılara girer, tek başına veya diğer atmosfer etkileriyle beraber kısa veya uzun sürede olumsuz etkilerini gösterir. Yapıların taşıyıcı elemanlarından olan temel ve bodrum perdeleri, yapının hizmet ömrünce devamlı su ve/veya nemle karşı karşıyadır. Yapılmayan veya kalitesiz yapılan su/nem tecrit uygulamaları, yapı elemanlarının faydalı hizmet ömürlerini ciddi manada azaltmakta, yapı güvenliği, insan sağlığı ve güvenliği bakımından birçok zaman telafisi olmayan kalıcı sorunlara yol açabilmektedir. Bu çalışmada suyun meydana getirebileceği tahribat ve olumsuz etkilerden korunmak için dizayn ve uygulama sırasındaki temel kaideler ve uygulama sırasındaki usul, sistem ve malzeme belirleme konularında dikkat edilmesi gerekenler tavsiye vasfında anlatılmaya çalışılacaktır. Su yalıtımı hakkında bilgi edinmek isteyenler için bir rehber olacağını ve su tecritlerinin doğru detay/malzeme/uygulama kaidesine göre yapılacağına katkıda bulunacağını düşünmekteyim. Anahtar Kelimeler : Su, Yalıtım, Temel Sayfa Adedi : 121 Tez Danışmanı (Kurum) : Tayfun TEMİZ Tez Danışmanı (Üniversite) : Doç. Dr. Mustafa ŞAHMARAN i The Types Of Materials Used İn Water İnsulation And The İmportance Of Water İnsulation İn Basement And Basement Curtains (ILBANK Expertise Thesis) Mehmet Fatih ŞAHİNOĞLU İLBANK A.Ş. April 2017 ABSTRACT Water, the continuity of life of humans and all other living things is indispensable, and it can cause destruction of almost all solid matter due to various destructive effects which are inevitable for it to be a necessary matter. If necessary precautions are not taken, the water enters the structure in different shapes, it has negative effects in short or long time with the effect of alone or other atmosphere. The basic load-bearing elements of the buildings and basement curtains, building service ömürlerince faces the continuous water and/or humidity. Section missing or poor quality water/moisture isolation applications made, the useful service life of building elements to reduce serious, building security, in terms of human health and safety, this can cause permanent irreversible problems many times. Can get into the water damage and negative effects at the time of the application for protection in the basic design and statuettes, and at the time of application procedures, system and specify the material to be considered advice on the subjects will be explained in the attribute. I think it will be a guide for those who want to know about water insulation and will contribute to making water isolation according to the correct detail / material / application criteria. Key Words : Water, Insulation, Foundation. Number of page : 121 Supervisor (Institution) : Tayfun TEMİZ Supervisor (University) : Assoc. Prof. Mustafa ŞAHMARAN ii TEŞEKKÜR Yapılan tez çalışması sırasında danışmanlığımı yürüten hocam Doç. Dr. Mustafa ŞAHMARAN’a ve İller Bankası tez danışmanım Teknik Uzman Tayfun TEMİZ’e desteklerinden dolayı teşekkür ederim. iii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET .................................................................................................................... i ABSTRACT ........................................................................................................ ii TEŞEKKÜR ....................................................................................................... iii İÇİNDEKİLER ................................................................................................... iv ŞEKİLLERİN LİSTESİ ..................................................................................... vi TABLOLARIN LİSTESİ ................................................................................. viii RESİMLERİN LİSTESİ .................................................................................... ix SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ ..................................................... x GİRİŞ ................................................................................................................... 1 1. SU VE ETKİLERİ .......................................................................................... 3 1.1. Suyun Özellikleri .......................................................................................................... 3 1.1.2. Suyun ıslatma özelliği ......................................................................................................... 3 1.1.2. Suyun çözücülük özelliği .................................................................................................... 3 1.1.3. Suyun kılcal hareket özelliği ............................................................................................... 4 1.2. Yapıyı Tesir Eden Sular ................................................................................................ 5 1.2.1. Toprak (zemin) altı suları.................................................................................................... 5 1.2.2. Toprak üstü suları ............................................................................................................... 8 1.3. Suyun Yapıya Girişini Etkileyen Faktörler ................................................................... 9 1.3.1. Yer çekimi......................................................................................................................... 10 1.3.2. Hidrostatik basınç ............................................................................................................. 10 1.3.3. Hava akımı ........................................................................................................................ 11 1.3.4. Yüzey gerilimi .................................................................................................................. 11 1.4. Suyun Yapıya Tesirleri ve Neticeleri .......................................................................... 12 1.4.1. Suyun fiziksel etkisi .......................................................................................................... 13 1.4.2. Suyun kimyasal etkisi ....................................................................................................... 17 1.5. Suyun Etkilerinin Neden Olduğu Sonuçlar ................................................................. 20 1.5.1. Karbonatlaşma .................................................................................................................. 20 1.5.2. Korozyon .......................................................................................................................... 21 1.5.3. Çiçeklenme (Effloresans) ................................................................................................. 23 1.5.4. Mantarlaşma ve çürüme .................................................................................................... 25 1.5.5. Alkali – Silika tepkimesi ................................................................................................... 26 iv 2. SU YALTIM TÜRLERİ VE UZAKLAŞTIRMA ........................................ 29 2.1. Toprak Altı Sularına Karşı Yalıtım ve Uzaklaştırma .................................................. 29 2.1.1. Toprak altı tahliye (drenaj) sistemleri ............................................................................... 31 2.1.2. Basınçlı yer altı suyuna karşı yalıtım ................................................................................ 35 2.1.3. Basınçsız yer altı suyuna karşı yalıtım .............................................................................. 37 2.2. Toprak Üstü Sularına Karşı Yalıtım ve Uzaklaştırma ................................................ 39 3. SU YALITIM MALZEMELERİ VE UYGULAMALARI .......................... 41 3.1. Yüzeysel Su Yalıtımı .................................................................................................. 41 3.1.1. Sürme tip su yalıtım malzemeleri ..................................................................................... 43 3.1.2. Serme tip su yalıtım malzemeleri ..................................................................................... 53 3.2. Yapısal Su Yalıtımı ..................................................................................................... 62 3.2.1. Yapı kimyasalları .............................................................................................................. 63 4. SU YALITIM UYGULAMALARINDA TEMEL PRENSİPLER .............. 67 4.1. Toprak Altı Sularına Karşı Su Yalıtımda Temel Prensipler ....................................... 69 4.1.1. Basınçlı suya karşı su yalıtımında temel prensipler .......................................................... 69 4.1.2. Basınçlı su ve toprak nemine karşı yalıtımda prensipler .................................................. 91 5. İLLER BANKASI A.Ş. ÖZELİNDE BİR PROJENİN ÖRNEKLENMESİ 95 SONUÇ ........................................................................................................... 101 KAYNAKLAR ................................................................................................ 103 ÖZGEÇMİŞ ..................................................................................................... 104 v ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil Sayfa Şekil 1.1. Suyun kılcal hareketi .............................................................................................. 4 Şekil 1.2. Yeryüzündeki suyun dağılımı ................................................................................ 5 Şekil 1.3. Toprak altı suları .................................................................................................... 6 Şekil 1.4. Hidrostatik Basınç .................................................................................................. 7 Şekil 1.5. Su Döngüsü ............................................................................................................ 8 Şekil 1.6. Döşemelerde sıçrama ve birikme sularının etkisi ................................................. 10 Şekil 1.7. Suyun duvarlardan girişini etkileyen faktörler ....................................................... 9 Şekil 1.8. Yapı oturması ....................................................................................................... 16 Şekil 1.9. Alkali-silika tepkimesi ......................................................................................... 27 Şekil 2.1. Zemin türleri ve tahliye ........................................................................................ 32 Şekil 2.2. Drenaj uygulama kesiti ......................................................................................... 33 Şekil 2.3. Çevresel tahliye (drenaj) ...................................................................................... 34 Şekil 2.4. Alansal Tahliye (drenaj) ....................................................................................... 34 Şekil 2.5. Basınçlı suya maruz kalan yapı elemanı .............................................................. 36 Şekil 2.6. Basınçsız sızıntı sularına maruz kalan yapı elemanı ............................................ 38 Şekil 2.7. Yapıya etki eden toprak üstü suları ...................................................................... 39 Şekil 4.1. Yapı temelinde yalıtım kat, adet ve kalınlıkları (TS EN 11758-2) ...................... 72 Şekil 4.2. Tam yapışma ........................................................................................................ 73 Şekil 4.3. Şeritsel yapışma..................................................................................................... 73 Şekil 4.4. Noktasal yapışma ................................................................................................. 74 Şekil 4.5. Basınçlı su için temel su yalıtımında dıştan bohçalama ....................................... 76 Şekil 4.6. Basınçlı su için dıştan bohçalama (bitümlü örtü, 1. Kısım) ................................. 77 Şekil 4.7. Basınçlı su için dıştan bohçalama (bitümlü örtü, 2. Kısım) ................................. 77 Şekil 4.8. Basınçlı su için dıştan bohçalama (sentetik örtü, 1. Kısım) ................................. 78 Şekil 4.9. Basınçlı su için dıştan bohçalama (sentetik örtü, 2. Kısım) ................................. 79 Şekil 4.10. Temel su yalıtımında dilatasyon ........................................................................ 80 Şekil 4.11. Temel su yalıtımında farklı kotlarda dilatasyon ................................................. 81 Şekil 4.12. İçten bohçalama detayı, doğru uygulama ........................................................... 83 Şekil 4.13. İksa sistemi üzerine su yalıtımı detayı, yanlış uygulama ................................... 84 Şekil 4.14. Temel basınçlı su için içten bohçalama (bitümlü örtü) ...................................... 85 Şekil 4.15. Bitümlü örtülerin birleşim detayı ....................................................................... 85 vi