Hoe hoort het eigenlijk? Amy Groskamp-Ten Have bron AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk?.H.J.W.Becht,Amsterdam1940(vierdedruk) Zievoorverantwoording:https://www.dbnl.org/tekst/gros006hoeh01_01/colofon.php Letop:boekenentijdschriftjaargangendiekorterdan140jaargeledenverschenenzijn,kunnen auteursrechtelijkbeschermdzijn.Welkevormenvangebruikzijntoegestaanvoorditwerkofdelen ervan,leesjeindegebruiksvoorwaarden. V Voorwoord. WanneerwijHollanderszeggen:wehebbeneenverschrikkelijkenhekelaanétiquette, danvindtiedereenhierdatheelgewoon.Eigenlijkzijnwijerheimelijkeenbeetje trotschopenwijvindendatdiehekelonseenzekergevoelvanfiereonafhankelijkheid geeft.Want-nietwaar-étiquette,datbeteekentofficieelgedoe,plichtplegingenen strijkagesenwijvindendathetonsganschelijknietmisstaatdennatuurlijkeneenvoud teverkiezenbovenhetaangeleerdeendatgenewatwijspottendnoemen: opzitten-en-pootjes-geven. Totzooverisallesbest. Maar-étiquettebeteekentooknogietsanders:étiquettebeteekentbehalve‘officieel gedoe’ooknog:simpelewellevendheid,correctevormenengoedemanieren. Wanneerwijditinhetooghoudendmetnadrukverklaren,datwijeenvreeselijke hekelhebbenaanétiquette,danzeggenwijfeitelijknietsandersdandatwijgoede manierenenwellevendheidverafschuwen! Datklinktaldadelijkheelanders. Neen-zeggensommigen,datgedeeltevandeétiquetteniet,maardiebespottelijke plichtplegingendiekaniknietuitstaan.Wijkunnennueenmaalinhetmaatschappelijk levendedingennietaltijdgeheelenalnaaronzehandzetten. Goedemanieren,wellevendheidenonvermijdelijkeplichtplegingenzijninhet maatschappelijklevenvaakzoodanigdooreengewevenenvanelkanderafhankelijk, dathetnietaangaatheteenvanhetandertescheiden. Ookinhetdagelijkschlevenvanhen,dienietinvoornamekringenverkeeren kunnenzichtelkensvragenvoordoenwaaropditboekantwoordhoopttekunnen geven. Hoehoortheteigenlijk....?vraagtmenzichafenzooheelvaakhandeltmenmaar lukraak,indehoop,dathetzoowelkan. Menneemthetnietmeerzoonauwzeggenvelen-toegegeven, AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk? VI maarhetkomtmeervoordandezulkenmeenen,datmenzichzelfnadeeltoebrengt dooreenongewildtekortschieteninwellevendheidencorrectevormen. Dezeverzamelingwenkenwerdenbijeengebrachtmetdebedoelingzooveel mogelijkverschillendemenschenbehulpzaamtezijnindemeestuiteenloopende omstandigheden. Hetfeit,daterzooveelwaarhedenalskoeieninstaan,dienaarvelermeening iedereentochwelweet,behoeftniemandteverontrustenoftebeleedigen:erblijven eraltijdnogzooheelveelover,diehetnietweten. Opalgeheelevolledigheidmaaktditboekgeenaanspraak:immersergensisaltijd eengeval,daternietinstaatendegene,dieditgevalbetreftzegt:datstaaterniet eensin! Enzooiemandzalhetgaanalsdejuffrouwinhetwarenhuisdieheteenprulwinkel vond,omdatzijgeenknoopjeskonkrijgendiebijdekleurvanhaargeverfdejapon pasten! Vanhartehoopik,datiedereen,diemeentaanvullendofverbeterendcommentaar opdezebladzijdentekunnenleveren,nietzalschromenzijnofhaarmeeningaan denuitgeverkenbaartemaken. Vanevt.aanwijzingenencorrectiesuithetpubliekzalbijeenvolgendendruk dankbaargebruikwordengemaakt. Deschrijfster. AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk? 1 Aandienen. Wanneerwijeenbezoekafleggenbijlieden,dieniettotonzeintiemekennissen behooren,latenwijonsaandienen,hetzijditeenzaken-ofeengezelschapsbezoek geldt. Aanbevelingverdienthetdadelijkduidelijknaamendoelvankomstmedete deelenaandeondergeschikte,diededeuropent.Bijvoorbeeld:IkbenMevrouw JansenenikkomMevrouwSmiteeninlichtingvragen.-of:IkbenMevrouwJansen vandeopenbarelagereschoolenikkomeenkleinegavevragenvoorhetSint Nicolaasfeestvandearmekinderen. Wieverzuimtnaamendoelvankomstkenbaartemaken,looptdekans-enterecht -niettewordenontvangendoordevrouwdeshuizes.Wiezichzakelijkergenslaat aandienenkrijgtalgauweenformulierintevullen:naam,adres,doelvanbezoek enz.endanhelpthetnietofmenerzichafmaaktmeteen:meneerweetwelwaarvoor ikkom!of:dat-zal-ik-wel-vertellen-als-ik-binnen-ben!Daaromdoetmenverstandig tevorenteoverleggen,watmenzalinvullen.Dehuisvrouw,dieopgoedevormen gesteldis,zalhaarpersoneelwetenbijtebrengen,hoezijbekendenenonbekenden moetenaandienen.Hiertoestekenzijniethethoofdomdehoekvandekamerdeur, maarkloppen,komenbinnenenzeggenduidelijkwelkepersoonerisenwatdeze verlangt. -Mevrouw,daarwaseenmeneermetveters...-isdegangbareenoverigens verkeerdevormvoor:-Mevrouw,daariseenkoopman-...Mevrouwdaarwaseen dame...wordtgezegdalsdedamenogsteedsopdestoepstaattewachten,inplaats van:-daariseendame- -Mevrouw,daarisUusMoe-dientdegoedwillige,maarnogongeschoolde dienstbodeaaninplaatsvan:Mevrouw,daarisdeoudeMevrouw-. DientdedienstbodedebroervanmevrouwJansengeb.Pietersenofdezustervan meneerJansenaan,danzegtzij:Mevrouw,daarismeneerPietersen-of:Mevrouw, daarisjuffrouwJansen.-Volwassenkinderendeshuizeskunnenbijoudersof grootouderswordenaangediendals:meneerJan,JuffrouwBetsenz.zoolangzij ongetrouwdzijn.Iserééndochtergetrouwd,danzegtmendejongemevrouw,zijn ermeerderengetrouwdeniserooksprakevanschoondochters,danonderscheidt menhendoormevrouwBets,mevrouwMarieenz.tezeggen. AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk? 2 Bijreceptiesofgrooteontvangstenwordendebinnenkomendenafgeroependoor eendienknecht,dieopdendrempelvanhetontvangvertrekstaatofjuistevenerover indekamer. Deknechtvraagt:Wiemagikaandienen?enherhaaltwathemgezegdwordt.Een echtpaarwordtaangediend:DeHeerenMevrouwPietersezondertoevoegingvan dennaamvandevrouw.Heeftdemaneenrangdanwordthet:B.v.GeneraalPieterse enMevrouw. SchoutbijNachtSmitenMevrouw. JonkheerPietersenenMevrouw. Maar: BaronenBaronesseJansen. GraafenGravinPietersen. Aangeborenenverworventitelswordengenoemd:dokterJansen-Kolonel Pietersen-ProfessorJansen-JonkheerPietersenenz.(...enMevrouw). Aankondigingen. Overlijdensadvertenties: Aankondigingeninhetpubliekmoetenkort,zakelijkenbovenalduidelijkzijn. Degoedesmaakeischt,datmenzichzooveelmogelijkonthoudevan gevoelsontboezemingeninadvertenties. Deadvertentiepaginavaneenkrantisnietdeplaatsomvanpersoonlijkegezindheid blijktegeven. Hetslechtopstellenvaneenadvertentiekanaanleidinggeventotallerleinaar misverstand. WanneerdefamiliePietersenaankondigt: Hedenoverleedtotonsgrootleedwezenzachtenkalmonzegeliefdegrootvader, danlijktheteropofmenhetnietheelemaaleensismetdatzachtenkalm! Ditmoetzijn:Totonsgrootleedwezenoverleedheden,zachtenkalm,enz.enz. (diekomma'sdoenhet!) Zegtniet:wathindertdatnu,iedereenbegrijpttochwelwatdiemenschenermee bedoelen-wantzij,dieaanspraakmakenophetbezitvanbeschavingen wellevendheid,wetenonderallelevensomstandighedendubbelzinnigheid,die aanleidingzoukunnengeventotspotenmisverstand,tevermijden. AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk? 3 Verkeerdisookhetvolgende: Hedenoverleedmijngeliefdeechtgenoot,vader,grootvader,broederen behuwdbroeder. Neemtmenhetletterlijk,danisdeheelefamilieuitgestorven. (Deoverledenekanimmersniettegelijkertijdoom,vader,echtgenootenbroeder zijnvandegene,diedeaankondigingdoet). Ditmoetduszijn:Hedenoverleedmijngeliefdeechtgenoot,onzevader,grootvader, broeder,enz. Niet:enonzevader,grootvaderenz.,wantindatgevalzijnereveneensmeerdere personenoverleden. Verkeerdiseveneens:Hedenoverleedonzebesteman,vader,grootvader,enz. Hetmoetzijn:Hedenoverleedmijnbesteman,onzebestegrootvader,vader,enz. Verkeerdisook:HedenoverleedtotonzedroefheidteGroningenonzebeste broederenzwager. Danishetnetalsofdefamiliehetsterfgevallieverergensandershadzien gebeuren. Ditmoetzijn:TeGroningenoverleedhedentotonzegrootedroefheidonzebeste zwagerenbroederenz. Verkeerdishetookomeenfamiliegebeurtenisaantekondigen‘uitallernaam’ endanmeerdanéénnaamonderdeadvertentieteplaatsen. Bijvoorbeeld:Hedenoverleedmijngeliefdegrootvader-endan:uitallernaam: A.Jansen,B.Pietersen,C.Hendriksen,enz. Verkeerdisook:eenigstekennisgeving.Ditmoetzijneenigekennisgeving. Onjuistishetvolgende:debegrafenisvindtplaatsMaandag3Octobervanafhet sterfhuis,11.30opdebegraafplaats‘Lommerlust’. Ditmoetzijn:debegrafenisvindtplaatsMaandag3October.(Punt)Vertrekvan hetsterfhuisom11.30. OnderR.K.advertentieswordendeH.Uitvaartdienstenvermeld. Somszetmenondereenoverlijdensadvertentie:dezaakwordtopdezelfdevoet voortgezet. Ditgetuigtnietvaneerbiedvoordeoverledene. Bijdeoverlijdensadvertentievaneenweduwnaarwordtonderdiensnaamgezet: weduwnaarvan.... Bijvoorbeeld:overledenAlbertKarelPietersen,weduwnaarvanAnnaMaria Jansenenbijtweemaligweduwnaarschapmettoe- AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk? 4 voeging:eerderweduwnaarvanCorneliaHendriksen.Detweedevrouwwordthier heteerstgenoemd. DetoevoegingdeHeer,Mevrouw,ofmejuffrouwineenoverlijdensannoncekan ookwordenweggelaten,uitgaandevanhetstandpunt,datindendoodallengelijk zijn. Kondigtmenhetoverlijdenaanvaneenpersoon,dieeenvooraanstaandepositie enverschillendefunctiesbekleedde,enmeermalengeridderdwas,danwordenonder dennaameerstdeonderscheidingenvermeld,tebeginnenmetdehoogsteen vervolgensdeverschillendefuncties:eveneenstebeginnenmetdevoornaamste. (Zie:Ridderorden)Nederlandscheonderscheidingengaanindezevoorbij buitenlandscheorden. Bedankadvertentiesvoordeelnemingbijsterfgevallenwordenzeswekennade begrafenisgeplaatst. Vroegergold:Hoelangernadenbegrafenisdag,hoedeftiger,maardezedwaze waardemetergeraaktgelukkiginonbruik. Zeswekengeldtalgemeenalsdeconventioneeletermijn;oorspronkelijkisdeze termijningesteldmethetoogopoverzeeschefamiliebetrekkingen. HeenenweernaarIndiëwasongeveerzestotachtweken. Wieeenbedankadvertentiewilplaatsenkanvolstaanmetdenvolgendentekst: ‘DeHeerenMevrouwPieterse-Jansenzeggenhierbijhartelijkdank’of:‘betuigen hiermedehundankofhunhartelijkenenwelgemeendendank,voordevelebewijzen vanbelangstelling,ondervondenbijhetoverlijdenvanhungeliefdenzoon’. Somslezenwij:MetdankaanGodofinsommigeR.K.advertenties:Metdank aandieofdieHeilige,ookwordterwelgeadverteerd:MetdankaanDokterJansen, ofmetdankaanDoktorenenverpleegstersvanhetziekenhuise.d. Ditalleskanbeterachterwegeblijven.Hetgetuigtnietvangoedensmaak. Wordtineenoverlijdensadvertentiekennisgegevenvanhetoverlijdenvaneen adellijkpersoon,danlatendekinderen,diedeaangiftedoenvaakhetvermeldenvan dentitel-alszijndevanzelfsprekend-weg. Wordteenkindjedoodgeboren,dangevemenhiervantochkennisperadvertentie. Eendergelijkeaankondigingbespaartdenbedroefdenoudersallerleipijnlijkeuitleg encommentaar. AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk? 5 Geboorteaankondiging: Deadvertentiewaarmedeeenechtpaarkennisgeeftvangezinsvermeerderingbehoort soberenduidelijktezijnenvrijvanallemisplaatstebuitennissigheid. Vanzeerslechtensmaakgetuigenadvertentiesals: Vandaagbenikgeboren-Pietertje.Of:Wehebbeneenzusjegekregen:-Pucken Koosjee.d. WanneerdeHeerHendrikPietersenenMevrouwAlidaPietersengeborenJansen degeboortewillenaankondigenvanhunzoonHendrikKarel,adverteerenzijals volgt:DeHeerenMevrouwPietersenJansengeven(metblijdschap)kennisvande (voorspoedige)geboortevaneen(welgeschapen)zoon.Detusschenhaakjesgeplaatste woordenkunnendesgewenschtvervallen. Of:DeHeerenMevrouwPietersenJansengevenkennisvandegeboortevanhun zoonHendrikKarel. Verkeerdis:DeHeerenMevrouwPietersenJansengevenkennisvandegeboorte vaneenzoonHendrikKarel-wantdanishetnetoferooknogeenanderezoonis. Wordtdemeisjesnaamvandemoedervermelddanvervallendevoorletters. Wordtdenaamvandemoederweggelatendanwordendevoorlettersvanden vadergebruikt. Damesdievanadelzijnkiezenvaakdevolgendevorm: Bevallenvaneen(welgeschapen)zoonBaronnesseJansengeb.GravinPietersen. Wordteenkindjedoodgeborendanadverteertmenbijv.: DeHeerenMevrouwPietersenJansengevenkennisvandegeboortevaneen levenloozenzoon. Eendergelijkeadvertentiewordtzonderrouwrandgezet. Viertotzeswekennaeengeboorte(dathangtafvandentoestandvande kraamvrouw)verschijnteenadvertentiemetdankbetuigingvoordeondervonden belangstelling. Indezeadvertentiewordttevensbekendgemaakt,wanneerkraambezoekwordt verwacht.Isdejongemoederzeerzwakofverwachtmenheelveelbezoek,dangeve mentweedataop. Bijv.:DeHeerenMevrouwPieterseJansenbetuigenhierbijhunnenhartelijken dankvoordevelebewijzenvanbelangstelling,ondervondenbijdegeboortevanhun zoon. KraamvisiteswordengaarneafgewachtMaandag2SeptemberenDonderdag5 September3-5. AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk? 6 Wanneereenechtpaar(b.v.deheerH.J.JansengehuwdmetmejuffrouwC.D.Pieterse) eenadvertentiezet,behoortmengeenvoorletterstevermeldenwanneerde familienaamderechtgenootegenoemdwordt,dus:Deheerenmevrouw Jansen-Pieterseenniet:deheerenmevrouwH.J.Jansen-Pieterseenzekernietde heerenmevrouwC.D.Jansen-Pieterse. Heteenigegevalwanneerdevoorletterswordenvermeldis:wanneeruitsluitend denaamvandenmanwordtgebruikt,danzijnhetookzijnvoorletters,dus:deheer enmevrouwH.J.Jansen.Devoorlettersvandevrouwwordenalleengebruiktwanneer zijalléénietsaankondigt(eenweduweb.v.)enhaarmeisjesnaamtoevoegt.Doetzij ditlaatsteniet,danmoetzijdevoorlettersvanhaarmangebruiken. Inhetaangehaaldegevaldus:mevrouwH.J.Jansen,ofmevrouwdewed.H.J. Jansenof:mevrouwC.D.Jansen-Pieterse,of:mevrouwdewed.C.D.Jansen-Pieterse. Hetzelfdegeldtvoorhetadresseerenvanbrievenenvoorvisitekaartjes. Verlovingsadvertenties: Bijverlovingsadvertentieskanmenvolstaanmet: Verloofd:ZusPietersemetJanJansen.Gevolgddoordebeidewoonplaatsenvan hetjongepaar.(nietalleenvanhetmeisjehetadres)endetoevoeging:geen ontvangdagof:vermeldingvandatumenuurvandenontvangdag. Zendtmengeenkaartjes,dankanmentervermijdingvangekwetstegevoelens vanhen,diezichgepasseerdzoudengevoelen,vermelden:eenigekennisgeving. Nóóit:eenigstekennisgeving,terwijl‘volstrekteenigekennisgeving’eentotaal overbodigetoevoegingis:alleenigerdanalléénbestaatniet,evenminalseeniger daneenig.Wiegeenofficieelereceptiewenschtmaartochprijssteltopdepersoonlijke gelukwenschenvanvriendenenbekendenkanbijv.onderdeverlovingsadvertenties zetten:Thuis12Nov.3-5(gevolgddoorhetadresvanhetmeisje). Bijhuwelijksadvertentieswordtgewoonlijkmeteenbedanktvoordeondervonden belangstelling. Menkanditopdriemanierendoen: Getrouwd:H.A.Pietersen en A.Jansen,diemedenamenswederzijdscheouders AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk? 7 hartelijkbedankenvoordevelebewijzenvanbelangstellingbijhunhuwelijk ondervonden.(Correcteris:getrouwdofverloofd:H.A.PietersenmetP.Jansen). Denaamvanhetmeisjewordtheteerstgenoemd. Of:getrouwd:H.A.Pietersen en A.Jansen. DeHeerenMevrouwJansen-Pietersenzeggenmedenamenswederzijdscheouders enz.enz. Of:hetpasgetrouwdepaarbedanktalleenendewederzijdscheoudersplaatsen eenaparteadvertentie: DeHeerenMevrouwPietersen-Karelsen DeHeerenMevrouwJansen-deWitzeggenhierbijhartelijkdankvoordevele blijkenvanbelangstellingbijhethuwelijkhunnerkinderenondervonden. Zendtmengedrukteaankondigingenrondbijeena.s.huwelijk,danbegamenniet defouttezeggen: DeHeerenMevrouwZusenZoohebbenhetgenoegenUkennistegevenvanhet huwelijkvanhunzoonHenrimetmejuffrouwAnsPotwaarvandevoltrekkingzal plaatshebben....of:isbepaaldop.... Logischeris....vanhethuwelijkvanhunzoonHenrimetmejuffrouwAnsPot. (Punt.)Devoltrekkingvanhethuwelijkzalplaatshebbenof:isbepaaldopenz. Zijnvaneena.s.echtpaardeoudersvanbruidofbruidegom,ofvanbeiden gescheidenenhertrouwd,danontgaatmenmeestaldemoeilijkheidopdevolgende wijze: Hetbruidspaargeeftdanzelfalsvolgtkennis: H.PietersenenA.Potgevenhierbijkennisvanhunvoorgenomenhuwelijk, waarvandevoltrekkingzalplaatshebbenof:isbepaaldopenz. Ondertrouw-advertenties: Ondereenondertrouwadvertentiewordtdetrouwdatumgenoemdbijv.: Huwelijksvoltrekking8October1938. InzegeningdoorDs.Jansenom11.30 indeX.Kerk. Ookwordtmeestaldereceptievermeld. Trouwtdebruidmetdehandschoen,danwordtachterhetwoord huwelijksvoltrekkingtusschenhaakjes(bijvolmacht)geplaatst. AmyGroskamp-TenHave,Hoehoortheteigenlijk?