BBBiiilllgggiiiyyyuuurrrddduuu Gençlik Dergisi YIL: 2 SAYI: 10 KASIM - ARALIK 2008 İKİ AYDA BİR YAYIMLANIR ÜCRETSİZDİR 2 İÇİNDEKİLER Mustafa ÖZTÜRK r le Türk’e Kefen Biçenler ...................................................................3 i k e d Prof.Dr. Cihan DURA n i Sömürgeci Kristof Kolomp ............................................................4 ç İ Yrd.Doç.Dr. Kadir ÖZDAMARLAR Reisü’l-Kurra Hafız Mahmud Mahir Kuşçulu .................................7 Yrd.Doç. A. Vehbi ECER İstiklal Marşına Saygı .................................................................10 BBİİLLGGİİYYUURRDDUU Mustafa ÖZTÜRK GENÇLİK DERGİSİ Homojen Bir Ermenistan İçin Kaç Türk Öldürüldü? .....................12 YIL: 2 SAYI: 10 Mustafa Aykut AKŞİT KASIM - ARALIK 2008 Ekonomik Krizler (1) ..................................................................14 İKİ AYDA BİR ÇIKAR ÜCRETSİZDİR. Fazıl Ahmet BAHADIR Hudut Namustur (Şiir) ................................................................16 SAHİBİ: Bilgiyurdu Gençlik Eğitim ve Kültür Özlem AKŞİT Derneği Adına Dernek Başkanı Bir Gençlik Daha Var ..................................................................17 Mustafa ÖZTÜRK Yılmaz KUZUGÜDENLİOĞLU Mülkiyet Sistemi ........................................................................19 YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ: Mustafa İLHAN İbrahim GÜNGÖR Yaratıcılık ve Öğretmenin Rolü ...................................................20 YAZIŞMA ADRESİ: Sahabiye Mahallesi Otağ Sokağı Yunus Emre ÖZKAN Kamer Apt. A Blok Nu: 4/3 Türk Ölür, Türklük Yaşar ............................................................22 Kocasinan/KAYSERİ Hasan Sami BOLAK Hem Sevmeyecek, Hem de İt Gibi Bacak mı Kapacaksın? ...........24 TELEFON: (0352) 232 32 67 Mustafa İLHAN Dünya Ekonomi Bunalımları ve Türkiye ......................................25 WEB: www.bilgiyurdu.org.tr Osman KARABABA Canavarlar ve Sfenksler ..............................................................27 E-POSTA: Yusuf BİLTEKİN [email protected] İşbirlikçi Artin Kemal ..................................................................28 GRAFİK TASARIM: Hakan BOZDOĞAN DEĞİŞİM AJANS Kapitalizmin Sonu ve Türkiye .....................................................29 (0352) 336 08 48 www.degisimajans.net Dr. İhsan YAŞA “Yiğitliğin Ölçüsü” Üzerine ........................................................31 BASKI: Ali Şükrü TUNÇEL ORKA MATBAACILIK SAN. TİC. Yağlı Tohum Bitkileri ve Türk Tarımındaki Önemi .......................33 LTD.ŞTİ. OSB 43. Cad. No: 11 KAYSERİ Ahmet KAPLAN (0352) 322 17 00 Anlayana (Şiir) ...........................................................................35 Yazılar yayınlansın ya da Ahmet ALTAY yayınlanmasın iade edilmez. Musiki Mecmuası .......................................................................36 Yazılarda kısaltma yapılabilir. Hu- Ayşegül ERDOĞAN kuki sorumluluk yazarlara aittir. Hakimiyet Kimin?.......................................................................37 3 Gündeme Bakış TÜRK’E KEFEN BİÇENLER e m e l e c Mustafa ÖZTÜRK n İ B azen olaylar öyle üst üste ve yan yana geli- milliyetçilerin de sokaklara inmemizi mi bekliyorlar? yor ki “Bunlar tesadüf mü, yoksa büyük bir Tüm yetkililer önce Anayasa’yı iyice okumalı, özel- planın uyumlu parçaları mı?” diye düşünü- likle de Başlangıç bölümünü ve değiştirilemez mad- yorsunuz. Geçtiğimiz günlerde de böyle oldu. deleri… Çünkü onlar devletin temelleridir. Bu temeli Birinci olay: Abdullah Öcalan’ın İmralı’da kötü sağlamlaştırmak, en önde gelen görevdir. Bu değişmez muamele gördüğü iddiasıyla, bölücü örgütün birçok ve değiştirilemez maddelere karşı çıkanlar veya Türk’ kentte ayaklanmayı andıran büyük eylemler yapması; süz bir anayasa düşleyenler de hangi makam ve mevki- İkinci olay: Bölücü örgütün siyasi uzantısı olan de bulunurlarsa bulunsunlar Türk milletinin düşman- DTP’nin TBMM’de “Kürtçe program, Eyalet sistemi larıdırlar. önerisi, Demokratik özerklik” adını taşıyan broşürü Can Dündar’ın “Mustafa” belgeseli, adından içe- dağıtması; riğine kadar Atatürk’ün aziz hatırasına bir saygısızlık… Üçüncü olay: Sözde İslamcı ve İkinci Cumhuri- Ayaklanma provalarının yapıldığı bir günde, “Mustafa yetçi bazı yazarların gazetelerindeki köşelerinde ve Kemal’in özerklik vaat ettiği” yalanı ise, hem Atatürk’e televizyonlarda “Kürt kimliğinin tanınması, Kürtçe hem de Onun kurduğu millî devlete ihanettir. Çünkü eğitime geçilmesi ve Kürtlere daha çok demokra- böyle bir şey yok. Eğer böyle bir şey olsaydı, Mustafa si” gibi söylem ve talepleri; Kemal, onlarca Kürt ayaklanmasını ordu sevk ederek silah zoruyla bastırmaz, özerklik vererek sorunu hal- Dördüncü olay: MİT eski Müsteşar Yardımcısı Ce- lederdi. vat Öneş’in NTV’de Can Dündar’la yaptığı mülakat… Öneş diyor ki: “Öncelikle yeni Anayasa yapımına ih- Atatürk, Türk kavramına dayanan millî bir devlet tiyaç var. Temel felsefesi evrensel değerlere bağlı kurdu. “Türkiye Cumhuriyetini kuran halka Türk olan bir anayasa. Ancak temel maddelerinde her- milleti denir.” diyerek de “millet”ten ne anladığını hangi bir kimliğe ayrıcalık tanıyan maddeleri ol- açıkladı. O’na göre, “Diyarbakırlı, Vanlı, Erzurumlu, mamalı.” Trabzonlu, İstanbullu, Trakyalı, Makedonyalı, hep bir ırkın evlatları, hep aynı cevherin damarlarıdır.” Beşinci olay: Can Dündar’ın “Mustafa” adlı bel- Ülkesinin iyiliğini isteyen adam, işte böyle konuşur. geselinin gösterime girmesi… Atatürk’ü Türk halkının Millî birlik, işte böyle sağlanır. gözünden düşürmek amacıyla hazırlandığı anlaşılan bu belgeselde “Mustafa Kemal’in Kürtlere özerklik Atatürk, her çeşit bölücülüğe şu sözlerle karşı çık- sözü verdiği” iddiasının yer alması… mıştı: “Bugünkü Türk milleti siyasi ve içtimai cami- ası içinde kendilerini Kürtlük fikri, Çerkeslik fikri Bu olayların kısa bir zaman diliminde art arda hatta Lazlık fikri veya Boşnaklık fikri propaganda dizilmesi tesadüf olabilir mi? Elbette olamaz. Çünkü edilmek istenmiş vatandaş ve millettaşlarımız var- bu olayların failleri aklı başında insanlardır ve her ne dır. Fakat mazinin istibdat devirleri mahsulü olan yapmışlarsa bilinçli olarak yapmışlardır. Bu da bize, bu yanlış tevsimler, birkaç düşman aleti, mürteci Türkiye’yi parçalamak için bir planın devrede olduğu- beyinsizden maada hiçbir millet ferdi üzerinde te- nu gösteriyor. ellümden başka bir tesir hasıl edememiştir. Çün- Sinsi planda anahtar sözcük “demokrasi”… On kü, millet efradı da umum Türk camiası gibi aynı binlerce kişinin ölümüne yol açan Abdullah Öcalan da müşterek maziye, tarihe, ahlaka, hukuka sahip bu- “demokrasi” diyor. Türkiye’de herkes kanun önünde lunuyor.” eşittir. Biz, bu kelimeyi ağızlarına sakız edenlerin ama- Türk halkının en büyük ortak değeri olan Atatürk’e cını çok iyi biliyoruz. işte bunun için saldırıyor, onun fikirlerini işte bunun ABD’de Türkiye’nin doğusunu Kürdistan olarak için unutturmaya çalışıyorlar. Türklüğünün bilincinde gösteren haritalar, çalışma masalarında dolaşıyor. olan bizler de yine onun fikirleriyle ve O’ndan aldığı- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün şeref konuğu ol- mız ışıkla Türkiye üzerinde sahneye konan projeleri, duğu Frankfurt Kitap Fuarı’nda yine Kürdistan haritası hazırlayıp uygulamaya çalışanların beyninde parçalaya- sergilenmiştir. cağız. Bunlara karşı, Türkiye’nin birlik ve bütünlüğü- Biz, ilkokul sıralarından beri, “Varlığım Türk var- nü korumakla görevli her kurum ve her makamdan lığına armağan olsun.” diye ettiğimiz yeminleri unut- tavır ve tepki beklerdik. Yoksa, biz vatanseverlerin- madık. 4 SÖMÜRGECİ KRİSTOF KOLOMB’UN AVRUPA’SI NASIL e BİR AVRUPA İDİ? m e l e c n İ Prof.Dr. Cihan DURA - www.cihandura.com Avrupa bize bilinçli olarak çok yanlış tanıtılır. Uygarlığın, bütün yüksek değerlerin beşiği olarak gösterilir o. Uygarlık yönü her fırsatta vurgulanır. Diğer yönü, barbarlık yönü ise olabildiğince gizlenir. Oysa Batı ne kadar uygar ise, o kadar da barbardır. B undan önceki birçok yazımda Batı’nın aydınımız Batı’ya çarpık bakar. Bu sözde aydınlar geçmişte işlediği insanlık suçlarını di- kendi milletlerini yerden yere çalarken, Batı’ya lim döndüğünce duyurmaya çalıştım toz kondurmamakta birbirleri ile yarışır. Bunlar yurttaşlarıma. Neden gerekli gördüm bunu? İki Attila İlhan’ın “Batı’nın manevi ajanları” olarak sebepten dolayı: Birincisi, dünyadaki her varlık damgaladığı kimselerdir. gibi Batı’nın da iyi tarafının yanında, kötü tarafı da Sömürgeci Avrupa’nın barbarlığından, insanı var. Ancak kötü tarafı, Batı’nın çirkin yüzü özenle insanlığından utandıracak pek çok örneği şu ki- gizlenir insanlardan. Oysa her gerçeğin tam olarak taplarımda verdim: Sömürgeleşen Türkiye(2004), bilinmesi gerekir. İkinci sebep, ABD başta olmak Düşmanı Çağırdılar Satıldık Uyanın (2005), De- üzere, birçok ülkede Türkiye aleyhine çıkarılan ya rin Komplo: Türkiye’nin Yeniden İşgali(2008). da çıkarılmak istenen “soykırım” yasalarıdır. Bu Son kitabımda yer alan iki örneği, Batı’nın kanın- girişim benim çok ağırıma gidiyordu, tabiî bizim daki ve özündeki vahşeti çok iyi yansıttığı için bu- yöneticilerimizin bu konudaki akıl almaz pasifliği rada da vermeden geçmek istemiyorum: de… Bir tepki ortaya koymalıydım, asıl soykırım suçlularının onlar, batılılar olduğunu halkıma du- Kristof Kolomb’un Yeni Dünya’ya ayak bas- yurmalıydım. masından sadece 20 yıl sonra, bir İspanyol serü- venciye göre İspanyol istilacıların, Kızılderilileri Avrupa bize bilinçli olarak çok yanlış tanıtılır. soymak ve mahvetmek, bölgeyi yerle bir etmek Uygarlığın, bütün yüksek değerlerin beşiği olarak için yaptıkları her şey yazıya dökülseydi, ne kâğıt gösterilir o. Uygarlık yönü her fırsatta vurgulanır. yeterdi, ne de zaman. Bu İspanyol, sel gibi akıtılan Diğer yönü, barbarlık yönü ise olabildiğince gizle- yerli kanından bizzat kendisinin de haz duyduğu- nir. Oysa Batı ne kadar uygar ise, o kadar da bar- nu kaydetmekten de utanmamıştır. Yazar Tzvetan bardır. Onun için ben Batı’yı ikiye ayırırım, Gü- Todorov 1492’deki olaylar hakkındaki çalışmasın- zel Batı, Çirkin Batı diye… Ne var ki bizim çoğu da Hıristiyan Avrupalının şu vahşetini anlatarak 5 başlar: Yüzbaşı Alonso Lopez, Bacalan Savaşı sı- Atlantik’e doğru yola çıkarken, arkasında bıraktı- rasında genç ve güzel bir Kızılderili kadını esir ğı İspanya; halkının çoğu için bir şiddet, sefalet, alır. Kadın, savaşa katılan kocasına kendisin- ihanet ve hoşgörüsüzlük ülkesiydi. Yalnız o mu, den başka hiçbir erkekle birlikte olmayacağına Avrupa’nın diğer ülkeleri de öyleydi, onlar da söz vermiştir. Lopez çok dil döker kadına; ancak İspanya’dan hiç de farklı değildi. e m boyun eğdiremez. Bunun üzerine zavallı kadın Veba ve çiçek hastalığının salgınlar şeklinde e l vahşi ve aç köpeklerin önüne atılır. Bundan daha e ortaya çıkışı; grip, kızamık, difteri, tifüs, tifo ve c korkuncu olur mu ey okur? Olur!... Okuyunca n başka hastalıkların olağan saldırıları ile birleşerek, İ da insan, insanlığından utanır: 1864 yılının bir Avrupa kentlerini kasıp kavuruyor; oralarda yaşa- günü, Amerika’dayız. Doğu Colorado’da sakin yanların on binlercesini tek bir seferde alıp götü- bir derenin kenarı... Küçük bir Kızılderili çocuk rüyordu. oynuyor orada; ta ki Amerikan askerleri gelene kadar. Süvarilerden biri daha sonra, olup biteni Kıtlık ve hastalık bütün Avrupa’da çok yaygın- anlatıyor: Arkadaşlarım yakalayabildikleri ka- dı. dın ve çocukları öldürdüler. Kaçmaya çalışan- Refah uçurumları vardı insanlar arasında: lar arasında küçük bir Kızılderili çocuk vardı, üç Zenginler yiyip içiyordu, hem de ifrat derecesin- yaşlarında olmalıydı. Büyükler önde gidiyordu, de. Geniş sofralarında tıkınırken, yüzlerce aç göz küçük çocuksa peşlerinden. Bir Amerikan askeri de onları seyrediyordu. Nüfusun çoğunluğu açlık- atından inerek tüfeğini çıkardı ve ateş etti çocu- tan kırılıyordu. Kırsal bölgelerde insanlar küme- ğun üzerine, ancak isabet ettiremedi. Başka biri simsi, ilkel evlerinde kara ekmek ve kök yiyerek çıktı ortaya, “bir de ben deneyeyim” dedi, “belki yaşıyorlardı. ben vurabilirim veledi.” Diz üstü çöküp ateş etti, Yol kenarlarında durgun suyla dolu hendek- ancak o da başaramadı. Sonunda üçüncü biri ler XV. Yüzyıl şehirlerinde -daha sonraki yüzyıllar- çıkageldi. O da benzer şeyleri geveleyerek tetiği da da- umumi lağım işlevini görüyordu. Geniş ve çekti. Minik Kızılderili kanlar içinde yuvarlandı derin çukurlarda yoksulların cesetleri yan yana, kumların üzerine. üst üste istifleniyordu; bu çukurlar ancak tama- İnsan bunları okuyup öğrenince yüreği yanar, men dolunca kapatılıyordu. Bunlardan özellikle boğazı düğümlenir, gözleri yaşarır, hınçla dolar ve çok sıcak, nemli mevsimlerde ve yağmurdan son- aklına türlü sorular gelir. Benim aklıma gelen so- ra yükselen koku çok iğrençti. Aramızdan bir in- rulardan biri şudur: Böylesine vahşetlere imza at- sanın bu dönemin bir Avrupa şehrini ziyaret etti- mış olan insanlar nasıl bir dünyadan çıkıp gel- ğini düşünelim. Yalnız, insan ya da hayvan, açıkta miş olabilir? Yaşadıkları toplum nasıldı, hangi bırakılan ölülerin iğrenç koku ve görüntüsünden koşullarda yetişmişlerdi? Nasıl bir ruh hali için- değil, canlı olanların görüntü ve pis kokusundan deydi bu kana susamışlar? da tiksinir, nefret ederdi. O çağlarda Avrupalıların İşte okumakta olduğunuz yazının konusu çoğu, ömürleri boyunca bir kere bile yıkanmaz- budur, kısaca şu soruyu yanıtlamaktır: 1492 yı- dı. Körlük, sakatlık, kötürümlük, diş çürüklüğü, lında Amerika istikametinde, altın ve zenginlik süreğen mide hastalıkları, kötü nefes kokusu, çı- hırsıyla yola çıkan Kristof Kolomb döneminin ban, uyuz, diğer cilt hastalıkları,… son derecede Avrupa’sı nasıl bir Avrupa idi? yaygındı. Yararlandığım temel kaynak, “Güzel Batı”dan II) SOYGUN, ŞİDDET VE TAASSUP bir yazarın, David E. Stannard’ın şu ünlü kitabı- dır: Amerika’nın Soykırım Tarihi, (Çeviren: Şa- XV.ve XVI. Yüzyıl Avrupa şehirleri birer hırsız ban Bıyıklı), Gelenek Yayıncılık, İst., 2004, s.111 ve eşkıya yuvasıydı. Her türden tehlikeli ayakta- ve dev. kımı insanlar, kent ve köylerin asayişini sürekli bozuyordu. Çoğu şehirde her köşe başında suç Sorumuzun yanıtı şu oluyor: Kristof işleniyordu. En çok görülen soygun tekniklerin- Kolomb’un yetiştiği Avrupa bir hastalık ve sefalet den biri ağır bir kayayı ya da bir duvar taşını bir dünyasıydı; her yerde soygun ve şiddet kol gezi- pencereden kurbanın başına atmak ve ardından yordu, her yerde taassup ve yoksulluk, altın hırsı parası ile diğer kıymetli eşyasını soymaktı. Kıtlık hâkimdi. yıllarında şehir ve kasabalar yiyecek ayaklanmala- I) HASTALIK VE SEFALET rına sahne oluyordu. 1524’de patlak veren Köylü Kristof Kolomb 3 Ağustos 1492’de Palos’tan Savaşı’nda 100 000’den fazla insan ölmüştü. 6 Öte yandan, zenginlerin de kendilerine özgü sorunları vardı. Onların da gözünü altın ve gümüş hırsı bürümüştü. Dört yüzyıl önce başlayan Haçlı Seferleri zengin Avrupalıların -ipek, baharat, pa- muklu, parfüm, mücevherat, uyuşturucu gibi- eg- e m zotik ve lüks mallara büyük ödemeler yapmalarını e l e gerektiren maddî zevklere karşı iştahını kabartı- c n yordu. Avrupalılar için altın bütün yönetimin güç İ kaynağı, aklı ve ruhu, özü ve hayatı idi. Anavatanı İtalya olan, Kristof Kolomb adlı eski köle tüccarı ile onun tayfalarının, Ağustos 1492’de İspanya’nın Palos limanından denize açılırken ar- kalarında bıraktığı Batı işte bundan ibaretti! Bu; muazzam sayılarda insanın öldürüldüğü, geride Yaygın şiddet bazen son derecede sapkınca kalanların ise hastalıklardan kırıldığı bir dünya bir nitelik kazanıyordu. Günlük olaylardan olan idi. Çoğunlukla zenginlerden başka hiç kimsenin cadıların yakalanıp diri diri yakılmasına ek olarak, karnının doymadığı, zenginlerin ise altın peşinde 1476’da Milan’da bir adam kudurmuş bir kalaba- koştuğu bir dünya idi. lık tarafından parça parça edilmiş, koparılan or- ganları -inanılacak gibi değil ama- kendisini par- SONUÇ çalayanlar tarafından yenilmişti. Paris ve Lyon’da Gözlemlerimi yaptım, şimdi sıra bulgu ve yo- Fransız Protestanlar koyun gibi boğazlanmış, tür- rumlarımda. lü uzuvları sokaklarda alenen satılmıştı. Daha baş- ka işkence ve yamyamlık patlamaları hiç de nadir Bir genelleme ile Çirkin Avrupa’nın şu temel değildi. karakterlerini belirleyebiliriz: Bâtıl inançlar, hu- kuksuzluk, acımasızlık, adaletsizlik, zenginlik Kristof Kolomb’un, deniz macerasına des- hırsı,… tek bulmak için bütün Avrupa’yı dolaştığı yıllar, İspanya’da Engizisyon’un azdığı yıllardı. Bu ül- Yorumlarım ise şunlar: kede ve Avrupa’nın herhangi bir yerinde kudretli i) Çirkin Avrupa’dan bugün de elbette her olanların gözünden düşenler, özellikle de Hıris- türlü cinayet beklenebilir. Nitekim gittikleri her tiyan olmadıklarına inanılanlar; korkunç işken- yerde bu karakterlerini ortaya koymuşlardır. Çün- celere maruz bırakılıyor, en ustalıklı yöntemlerle kü hukuksuzluk ve acımasızlık onların genlerine, darağacında, kazıkta ya da işkence sehpasında öl- kültürlerine işlemiştir. İşte Vietnam, Afganistan ve dürülüyorlardı. Diğerleri ise eziliyor, kafaları ke- Irak’ta, Afrika’da yaptıkları, işte Türkiye’de PKK siliyor, canlı canlı derileri yüzülüyor, asılıyor veya cinayetlerine verdikleri destek. Bunlar geçmişte- bağırsakları çıkarılarak parçalanıyordu. ki marifetlerini hiç aratıyor mu? Dünyada bugün İngiltere’de ve bütün Avrupa’da nüfusun ne- neden açlık ve sefalet var, ölüm var? Çirkin Batı ve redeyse üçte biri cadılıkla suçlanmıştı. Sevgiden dahilî bedhahlar yüzünden. çok, nefret yaygındı. Bayram eğlencelerinden biri ii) Kristof Kolomb’un yaşadığı Avrupa in- 10-15 kediyi canlı canlı yakmaktı. sanda tiksinti uyandırıyor. Ancak bugünkü güç- lü ve maddî refah içinde yüzen Batı da böyle III) YOKSULLUK VE ALTIN HIRSI bir Avrupa’dan doğmuştur. Peki nasıl başardılar Kristof Kolomb’un yaşadığı Avrupa’da yok- bunu? İki önemli faktörü bir araya getirebildiler: sullukun kol gezmediği yer yoktu. Evsiz fakirler Bilimsel ilerleme ve sömürgecilik. her kış kendilerini forsa olarak satlığa çıkarıyor, daha şanssızları kış aylarında donarak ölüyorlardı. Bu, günümüzün yoksul Çevre ülkeleri, Türki- Çocuk ölüm oranları çok yüksekti. Bakılamayan ye için bir örnek olabilir mi? Evet olabilir, şöyle: on binlerce çocuk gübre yığınları üzerinde ya da -Mürşit olarak bilimi alacağız. yol kenarlarındaki hendeklerde ölüme terk edili- yor, bir kısmı da köle olarak satılıyordu. XIV. ve XV. -Batılı sömürgecilere ve onlarla işbirliği yapan yüzyıllarda yapılan köle ticaretinde köleleştirilen dahilî bedhahlara baş kaldıracağız. yetişkinlerin yanı sıra Doğu Avrupalı, özellikle de Başka çıkar yol göremiyorum. Romanyalı çocuklar revaçtaydı. 7 Reisü’ül Kurra: HAFIZ MAHMUT MAHİR KUŞÇULU e m e l e c n Yrd.Doç.Dr. Kadir ÖZDAMARLAR İ K ayseri’nin Anadolu coğrafyasında Akhanım Karaçağlar önemli bir yeri vardır. Selçuklu hü- (1336/1917-). kümdarları sefere buradan çıktıkları Görevine önce için darü’l feth/fetih kapısı, birçok ilim adamı bu- öğretmen olarak baş- rada yetiştiği için makarr-ı ulema /âlimler beşiği lamış, daha sonra da sıfatları verilmiştir. Tutak Mescid’inde ve Kayseri, kaybolanların dışında bugün ayakta Kayseri’nin ünlü ca- kalan sekiz adet medresesiyle önemli bir eğitim milerinde hem imam- merkezidir. Bu medreselerde nice değerli ilim lık yapmış, hem de adamları görev almışlar ve yüzlerce, binlerce öğ- Kur’an-ı Kerim öğreti- rencinin yetişmelerini sağlamışlardır. minde görev almıştır. 1932 yılında emekli Kayseri’de, özellikle dini eğitim ve öğre- olmuş ve daha sonra timinde önemli bir isim de Kurra Hafız Mahmut da aynı hizmetlerine başka mekânlarda devam et- Mahir Kuşçulu’dur. Din derslerinin kaldırıldığı, miştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin şekillendiği dö- nemlerde bir küçük mescitte başlayıp büyük ca- 1945 yılına kadar Kayseri’de kalmış ve aynı milerde ve evinde talep eden gençlere yılmadan yıl hastalanmıştır. İkinci defa ailesiyle birlikte Kur’an-ı Kerim öğreten, meşhur Taşcıoğlu Kur’an İstanbul’a gitmiştir. Burada 1368 / 01.01.01949 Kursu’nun temelini atan, yüzlerce, binlerce hafı- yılında ölmüştür. Kayseri Asrî Mezarlık’ta mezarı zın yetişmesine sebep olan değerli bir hafızımız- olmasına rağmen, Edirnekapı Mezarlığı’na defn dır. Hayatı hakkında daha önce bir gazetede(1) edilmiştir. hayatı hakkında kısa bir araştırmamız yayınlanmış- Ölümü üzerine Hulusi Satoğlu on dört bent- tı. Ancak zaman içerisinde yeni bilgilere ulaştıkça, lik bir mersiye yazarak hocanın meziyetlerini an- hayatı daha da aydınlandı. latmıştır: Kuşçulu Mahmut Efendi adıyla yaygın şöh- “Kıraat ilminin üstâdı külli reti olan bu hocamızın esas namı ve adı: Hafız Eylemiştir terk-i âlemi fâni Mahmut Mahir Kuşçulu’dur. 1287/1870 yılında Nice eş’ar-ı hakk kıldı tecelli Kayseri’de doğmuştur.(2) Babası Kuşçulu-zâde Ağlattı binlerce ehl-i imânı Süleyman Efendi, annesi ise yine Kayseri’li Pembe Hanım’dır. ..................... Tahminen 1890 yılında askere alınmış ve İs- Diye başlayan bu uzun mersiye: tanbul Selimiye Kışlası’nda askerliğini yapmıştır. Ne hacet vasf etmek böyle bir kulu (3) Dokuz yıla yakın İstanbul’da kalmışdır. Bu Yetişir kalbimiz firkatle dolu arada meşihat imamı Hafız Aciz Efendi namıyla Hakir bendeyim soyu Satoğlu anılan Hafız Mustafa Ragıp Efendi’nin tedrisinde Haddim olmayarak yazdım destanı” bulunmuştur. Burada pişmiş ve Kur’an-ı Kerim’e bendi ile mersiye sona ermektedir. vakıf bir sevdalı olarak Kayseri’ye dönmüş ve İlk tahsilini ve hafızlığını Kayseri’li Peşe- Hacı Torunağazade Hacı Nuh Efendi’nin kızı Sâre ker Hoca’dan almıştır.(4) Ayrıca birçok hocadan Hanım’la (1882–1960) evlenmiştir. Bu evlilikten da ders görmüş ve özellikle Arapça’sını ilerlet- dört çocuğu olmuştur:1.Süleyman Kuşçulu (1319 miştir. Daha sonra medrese tahsilini Melikgazi / 1901–1978), 2. Pembe Kızılçeç (1323/1905– Medresesi’nde görmüştür. Sözlü bilgilerden edin- 1986), 3. Gülsüm Özkök (1325/1907- 1975), 4. diğimize göre Hacı Torun, Küçük Hacı Hafız gibi 8 zamanın önemli hocalarından da Kur’an-ı Kerim Hilafe / Kayseri Medresesi’ne yapılmıştır. Bu med- talim etmiştir. Fakat askerlik hizmeti için gitti- resedeki görevi, hazırlık sınıfının başöğretmenliği ği İstanbul’da meşhur meşihat imamı Hafız Aciz idi. Ayrıca bütün sınıfların ulûm-ı diniye ve tertibü’l- Efendi namıyla tanınan Hafız Mustafa Ragıp Efen- kıraat dersleri de kendisine verilmiştir Akşamları di ile tanıştırılması hayatında bir dönüm noktası da kendisine müracaat edenlere Kur’an-ı Kerim, e m olmuştur. Yetişmesinde ve manevi havayı tenef- tecvit, muharic-i hurûf okutmuştur. Yine bir yazı- e l e füsünde, olgunlaşmasında, hocaları içerisinde dan anlıyoruz ki(10), Tacettin Mahallesi’nde Hacı c n herhalde Aciz Mustafa Efendi ( - )’nin ayrı bir Kolağasıların evinin selamlığında açılan erkek İ yeri vardır Tam dokuz yıl yazlı-kışlı süren tahsil- ilkokulu olan Fevziye Mektebi’nde de başöğret- lerini müteakip, âşere(5), tahrip(6) ve kıraat(7) menlik yapmıştır. Aynı okulda Mustafa Zamantılı, ilimlerinden mezun olmuşlardır. Aciz Mustafa’nın Halis Zeki Çivicioğlu, Yahya Palamutoğlu da öğret- Arapça,tefsir ve hadis ilimlerindeki gücü Mahmut menlik yapmışlardır. 1914’de İdare-i Hususiye-i M.Hoca’ya çok yansımıştır. Zaten bu hocasından; Vilayet Kanunu / İl Özel İdare Kanunu uygulandı- Fatiha-ı Şerife’den başlayarak maharic-i hurufu öğ- ğında idadiler, darü’l-muallimatlar, iptidaiyeler renmiş ve ayrıca aşara ile takrib okuyarak Kur’an’ı mâlî yapıları, illerin özel idare bütçelerine bırakıl- hatmetmeyi başarmışdır. mıştır. İlk görevine İstanbul’da kaldığı sırada Sü- 1332/1916’da Belediye Başkanı(11) İmam- leymaniye Camii’nde. arzu edenlere ilm-i kıraat zâde Mehmet Bey zamanında yoksullara yar- öğreterek başlamıştır. Daha sonra Kayseri’ye gel- dım etmek amacıyla(12) Kayseri Muin-i Fukara diklerinde 23.10.1317/1900–01 Kayseri İdadisin- Cemiyeti(13) kurulmuştu. Bu cemiyet aynı zaman- de açık bulunan mubassır(8) kadrosuna, imtiha- da eğitime de önem vermiş ve hafız yetiştirmek nı kazanarak atanmıştır.(9) Bu kadroda çalıştığı amacıyla Darü’l-Huffaz Mektebi’ni(14) açmıştır. süre içerisinde zaman zaman ulûm-ı diniye der- Mahmut M. Hoca da bir taraftan medresedeki gö- revini yaparken, diğer yandan da bu okulda görev almış ve uzun süre devam etmiştir. Burada birçok hafız yetiştirmiştir. 1924 yılında Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Eğitimde Birlik Kanunu) çıkınca birçok okul kapatılmıştır. Kapatılan okullar arasında bu okul da vardır. 04.06.1335/1919’da öğretmenliği son bulmuş fakat hafızlık okulundaki görevine de- vam etmiştir. Hoca bu görevine devam ederken akşamları da evinin yakınındaki Tutak Mescidi’nde hafız yetiştirmeye devam etmiştir. Bu görevi esna- sında Kur’an-ı Kerim’e hâkimiyeti ve okumadaki mahareti, sesinin güzelliği, vakarlı hali dolayısıy- la Kayseri Müftülüğünce açılan Kur’an Kursu’nda görev almıştır. 1932’de öğretmenlik ve imam- sine de girdiği anlaşılıyor.1321/I903 tarihli Maarif hatiplik görevlerini birleştirerek, emekli olmuş- Salnamesi’nde bu kadroda Hafız Hilmi Efendi gö- tur. Emekli olduktan sonra da bu görevini devam rülüyor. ettirmiş, birinci imam-hatip olarak 21 yıl Hunat Hatun Camii’nde çalışmıştır. Yazmış olduğu biyografisinde bu görevde 1940 yılından itibaren İmam-hatiplik göre- 1330 / 1911 yılına kadar kaldığı görülüyor. O hal- vi yanında; boş zamanlarında da Hunat Hatun de bu görevi daha sonra Kayseri İdadisi’nin ikin- Medresesi’ndeki Matbah Emini Hacı Halil Efendi ci katı yapılınca Hafız Hilmi ile beraber devam Kütüphanesi’nde hem hafız yetiştirmeye, hem de ettirmişlerdir, diyebiliriz. Aynı zamanda o günün aşere, takrip ilimlerini okutmaya devam etmiştir. şartlarında öğretmen az olduğu için hoca iki gün Kendisi bir vesile ile başlangıçtan 1945 yılına ka- Ahmet Paşa ile Terakki Mekteplerinde; bir gün de dar devam eden Kur’an-ı Kerim öğretmenliğinde Darü’l-İrfan Mektebi’nde 100 krş. Maaşla görev ”…benden talim-i Kur’an edenler ve hıfzını ik- yapmıştır. Bu okullardaki hizmeti on iki yılı bul- mal edenler yedi bini geçti ve sekiz bine yaklaş- maktadır. tı.” demiştir.(15) 1941-45 yılları arasında da Ulu Camii’de görevlendirilmiştir. 01.09.1331/1915–16 yılında nakli Darü’l- 9 Tahminen 1945 yılında yorgun düşmüş ve tımı bozamam, demiş. resmi hayattan çekilmiştir. Fakat bütün ömrünü Kayseri Hafızları içerisinde seçkin bir yeri Kur’an-ı Kerim’i öğretmeye adamış olan Kuşçulu olan Mahmut Kuşçulu ciddi bir eğitimci ve öğret- Hoca ölümüne kadar Kur’an-ı Kerim öğretmeye mendir. Yetiştirdiği binlerce öğrenci ve Kur’an-ı ve hafız yetiştirmeye gayret göstermiştir.1946’da Kerim’i en dar ve zor zamanda büyük bir sabırla e m ikinci defa İstanbul’a gelmiş ve İstanbul ulemâsı fakat şevkle ve vukûfla ezberlettiği İslam bülbülü e l tarafından Reisü’ül Kurra Kürsüsü’ne oturtulmuş- e hafızlar bunun en güzel şahidirler. c tur. Ölümüne kadar da bu kürsüde kalmıştır. n İ Kütüphanelerde, konaklarda, mescitlerde, ca- Sadece Kayseri’de değil İstanbul, Ankara gibi milerde, okullarda ve evinde her yaştaki insanımı- önemli şehirlerimizde de önemli hafızlarımızın zın eğitiminde ve bilhassa Kur’an-ı Kerim’i usulüy- yetişmesine sebep olan hocanın tedrisinden ge- le okuyan hafızlarımızın yetişmesinde, Taşçıoğlu çen ve Kayseri’nin dini hayatına imzasını atmış Hafız Kursu’nun kurulmasına ölümüne çalışan; ulemadan: Ahmet Leblebici, Ahmet Sade, Amaratlı bazı sosyal cemiyetlerde görev alarak insanımıza Mehmet Karaca ve Bilâl, Esat Geredeli, Hacı Se- hizmet sunan ve hizmet zevkini aşılamaya çalışan yit, Hacı Zühtü, İzzet Hafız, Koccağızlı Eyup Hafız, Hafız Mahmut Mahir Kuşçulu Kayseri din eğitimi Muharrem Keçeci, Mustafa Şerbetçioğlu, Müftü ve öğretiminde rahmetle anılacaktır. Mehmet Balcı, Recep Akyüz, Recep Özbakır, Yah- ya Mutlu(16) binlerce yetiştirdiği öğrencilerden Acaba bir caddeye, bir parka adının verilmesi- bazılarıdır. Bunlar yanında ayrıca İstanbul Beyazıt ni hak etmedi mi? Camii İmamı ve reisü’l-kurrası Hacı Abdurrahman DİPNOTLAR Gürses ile Ankara Hacı Bayram Camii imamı Ze- kai Sarsılmaz,1940’lardan sonra Hasbekli Mümin 1.Kayseri Hakimiyet Gaz.,1999 Akan, Hasan Bulduk, Mehmet Kılıç da hocanın ye- 2.Halen hayatta olan kızı Akhanım’dan aldığım bilgiler. Ay- rıca 28.09.1999 tarihinde Melikgazi Nüfus Müdürlüğü’nden tiştirdiği değerli hocalardandır.(17) aldığımız nüfus kaydı. M.Zeki Koçer, Kayseri Uleması, İs- Bunlardan Hacı Seyit ve Hacı Mustafa Şerbet- tanbul 1972,s.90. doğum tarihi yanlış olarak 1285 /1868 gösterilmiştir. çioğlu, Hoca İstanbul’a gittiğinde Kur’an öğreti- minde görev almışlardır.(18) Ayrıca Hoca’nın ta- 3. Koçer, age,90 limatıyla Hacı Mümin Akan Hoca Mahmut Mahir 4. Koçer, age,89 Kuşçulu’nun yerine geçmiş ve Taşcıoğlu Ömer 5. Aşere: Hz.Peygamberimizin Cennetlik olduklarını belirt- tiği on kişi Efendi’nin vakfettiği binaya geçinceye kadar Hunat 6. Takrip: Tahmin, yolunu bulma. Camii’nde hem imam-hatiplik ve hem de Kur’an-ı 7. Kıraat: Okuma Kerim öğreticiliğini beraber yürütmüştür.(19) 8. Mubassır: Okullarda düzeni sağlayan yardımcı hizmetli Bugün çoğu ahrete göçen öğrencilerinden 9. Sal-nâme-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye,1317 /1899- gelen bilgiler; hocanın son derece ciddi ve ilke- 1900,s.965 li bir kişiliğe sahip olduğunu gösteriyor. Sadece 10. Abdulkadir Zamantılı, Hafız Mahmut, Erciyes Derg., Kur’an-ı Kerim’i okurken değil, hutbelerinde ve 1989. 6-7. konuşmalarında da sanki Kur’an-ı Kerim’i okur ve 11. İmam-zâde Mehmet Bey’in görevi 1909–1914 tarihleri konuşur gibi davrandığı dillerdedir. Şu küçük fık- arasındadır. ra O’nun bu özelliğini çok güzel anlatır: 12. Necmettin Çalışkan, Günümüze Kayseri Belediyesi, Kay- seri 1995, s.53 Hoca Efendi bir gün bir satıcıdan kabak satın 13. Bu cemiyet Zeki Karakimseli ve Nafiz Soysal’a ait bir almak ister ve Kur’an-ı Kerim mahreciyle satıcıya evde açılmıştı. Başkanı İmam-zâde Mehmet Bey, üyelikleri- sorar: ne ise: Hacı Zühtü Efendi, H.İbrahim Kahvecioğlu Efendi ve - Evladım! Kabağın kilosu kaç kuruş? Aşıroğlu’nun Burhan getirilmişlerdir. - 5 kuruş. 14. Bu okul 1924 yılında çıkan Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na kadar devam etmiştir. Kadrosunda 4 öğretmen, 2 hademe - O zaman bir kilo kabak verir misin? bulunmuş ve geçen süre içerisinde 450 hafız yetişmiştir. Taş- Böyle bir konuşmaya herhalde alışık olmayan çıoğlu Hafız Okulu’nun temelini bu okul teşkil etmiştir. satıcı, bir yandan kabağı tartarken bir yandan da: 15. Bozdoğan, Hasbekli Hafız Mümin Hoca ve Taşçıoğlu Ha- fız Okulu, Kayseri 1998, s.59 - Yahu, Hoca Efendi, kabağın kilosu kaç lira 16. Bozdoğan,age.,61. dosdoğru diye sorsan olmaz mı? deyince Hoca 17. Bozdoğan, age,62 Efendi aynı vakur haliyle: 18. Bozdoğan, age,62 - Evladım, ben beş kuruşluk kabağın için kıra- 19. Bozdoğan,age.,61 10 İSTİKLÂL MARŞINA SAYGI ATA KÜLTÜRÜMÜZDÜR e m e l e c n Yrd.Doç.Dr. A. Vehbi ECER - Erciyes Ü. Emekli Öğr. Üyesi - El. Mek.: [email protected] İ Bağımsız devlet olmanın Türk ve İslâm tarihinde göstergeleri, o devlet adına para basılması, cuma namazı hutbelerinde devlet başkanının adının anılması, kendine mahsus bayrağının olması, millî marşının söylenmesi, devlet başkanının hil’at (kaftan) giymesi… gibi şartlardır. Türk tarihinde istiklâl marşının karşılığı bir ölçüde nevbet vurmaktır. Nevbet, Müslüman Türk devletlerinde merkezî yönetimin koruyuculuğu altında yapılan bir müzik türüdür. Her toplumun kültüründe atalarının emek- Tarihi adlı (Ankara 1990, 263) kitabında şöyle bir açık- leri ve uygulamaları vardır. Biz kendimizi lama yapar: doğar doğmaz bir dil, bir inanç sistemi, “İslâmî devlet anlayışında nevbet aynı zamanda toplumu düzene sokan kanunlar, töreler, ahlâk ilkeleri… bir bağımsızlık simgesi olarak da değer kazanmıştır. Ba- içinde buluruz. Tarihimiz, masallarımız, ninnilerimiz, ğımsız olan veya bağımsızlığını ilân eden hükümdarla- destanlarımız kültürümüzün kaynaklarıdır. Millî kültür, rın hutbelerde kendi adını söyletmesi, para basması gibi millet ve devlet olmayı, birlikte yaşamayı sağlayan en yapması zorunlu sayılan davranışlar yanında kapısında kuvvetli elemandır. Şartlara, imkânlara göre değişiklik- nevbet vurdurması da gerekli sayılmıştır.” lere uğrarsa da özü kaybolmadığı zaman toplumun millî kimliği devam eder. Prof. Dr. Osman Turan’ın verdiği bilgilere göre Selçuklu Sultanlarından Mehmet Tapar’ın 5 nevbet çal- Türk millî kültüründe sosyal yapımızı perçinleşti- dırarak saltanatını ilân ettiğini, Sultan Melikşah’ın oğlu ren ve atalarımızdan bizlere miras olarak geçen kutsal- Mahmud’u tahta çıkartanların ona da 5 nevbet vurdurup larımız vardır. Atalarımız tam istiklâle (bağımsızlığa), Bağdat’ta hutbe okuttuklarını (Bkz: Selçuklu Tarihi ve halkının yaşayacağı ülke’ye (vatana), bu ülke üzerinde Türk-İslâm Medeniyeti, İst. 1969, 180, 186, 200) anlı- müşterek töre ile uyum içinde yaşayan halka, halk ta- yoruz. Bu töre Türklerde Hunlar ve Göktürklerden beri bir rafından meşru ve karizmatik niteliklere (gök’ün oğlu) egemenlik belirtisi, işareti olarak benimsenmiş ve bu ge- sahip olduğu, Tanrı’nın kutsadığı ve töreye göre halkı lenek Selçuklulara ve Osmanlılara kadar devam etmiştir yönettiği kabul edilen hükümdar’a önem verirlerdi. Tam (Bkz: Abdülkerim Özaydın, “Nevbet”, TDVİA, XXXIII, bağımsızlık ile ilgili semboller ve törenlerden birkaçını 38-41) Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’den itibaren saray ve hatırlatmak istiyorum. Devlet olabilmenin en önemli şart- ordugâhlarda, namaz vakitlerinde günde beş defa nevbet larından birisi “siyasî bakımdan müstakil (yani bağımsız), çaldırılmıştır. Selçuklu sultanlarına bağlı emir ve melik- muntazam (düzenli) teşkilâtlı millet olmaktır. lerin de sabah, akşam, yatsı namaz vakitlerinde nevbet Bağımsız devlet olmanın Türk ve İslâm tarihinde çalmalarına izin verilmiştir. göstergeleri, o devlet adına para basılması, cuma namazı Osmanlı döneminde, normal zamanlarda mehter- hutbelerinde devlet başkanının adının anılması, kendine hane tarafından her gün bir defa ikindi namazı sırasında mahsus bayrağının olması, millî marşının söylenmesi, nevbet çalınırdı. Bunun yanında Padişah’ın cülûsunda devlet başkanının hil’at (kaftan) giymesi… gibi şartlar- (yani tahta geçişinde), kılıç alaylarında, zafer haberi dır. Türk tarihinde istiklâl marşının karşılığı bir ölçüde geldiğinde, düğünlerde sarayda nevbet çalınırda. Hak- nevbet vurmaktır. Nevbet, Müslüman Türk devletlerinde kı Uzunçarşılı’nın Osmanlı Devletinin Saray Teşkila- merkezî yönetimin koruyuculuğu altında yapılan bir mü- tı adlı kitabında anlatıldığına göre: (Sefere harekette ve zik türüdür. Prof. Dr. Şerafettin Turan, Türk Kültür