Rapport 2011 Monitoring van activiteiten Colofon Auteur Johan Rosiers, stafmedewerker VAD Redactie Mia De Bock, stafmedewerker VAD Else De Donder, stafmedewerker VAD Ilse De Maeseneire, stafmedewerker VAD Marijs Geirnaert, directeur VAD Layout cover www.epo.be Verantwoordelijke uitgever F. Matthys, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel wettelijk depotnummer: D/2012/6030/15 © 2012 VAD, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel T 02 423 03 33 | F 02 423 03 34 | [email protected] | www.vad.be Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande toestemming van VAD Inhoudsopgave Pagina Inleiding 1 1. Structuur van www.vadginger.be 3 2. Algemene resultaten 5 2.1. Samenstelling registratiepanel 5 2.2. Overzicht van activiteiten 6 2.3. Eerste evoluties in de Gingerdata 2009-2011 11 3. Resultaten per sector 17 3.1. Sector Arbeid 17 3.2. Sector Gezondheid 21 3.3. Sector Onderwijs 25 3.4. Sector Overheid 29 3.5. Sector Politie en Justitie 32 3.6. Sector Vrije tijd en Cultuur 35 3.7. Sector Welzijn 38 3.8. Algemene bevolking 41 4. Gingerbeeld van de registratorgroepen 43 4.1. Preventieactiviteiten in de sectoren 43 4.2. Soort activiteiten 44 4.3. Gebruikte materialen 45 5. Terugkoppeling resultaten CGG-preventiewerk 47 6. Wat brengt de Gingertoekomst? 57 Bijlage 1: Algemene Gingerresultaten 59 Bijlage 2: Ginger-nieuwsbrief 2011 65 Inleiding Sinds 1996 beheert VAD Ginger, een geïnformatiseerd registratiesysteem voor alcohol- en drugpreventieactiviteiten in Vlaanderen. Dit programma maakt het mogelijk dat preventiewerkers hun preventieactiviteiten aan de hand van een aantal standaardvariabelen registreren. VAD bundelt de data op Vlaams niveau en beschrijft de resultaten in een jaarlijks monitoringrapport. Ginger heeft ondertussen al meer dan vijftien jaar zijn nut als geïnformatiseerd registratieprogramma voor alcohol- en drugpreventieactiviteiten aangetoond. Maar in de loop der jaren werd duidelijk dat er behoefte was aan een nieuwe versie, die meer afgestemd is op de nieuwe ICT-standaarden. Door nieuwe technologische en inhoudelijke noden drong een herwerking van het programma zich op. Daarom werd in 2008 www.vadginger.be ontwikkeld, een internettoepassing voor de Gingerregistratie. Door deze vernieuwing staan de ingevoerde data veilig weggeschreven op de VAD-server, kan VAD de vooruitgang in de registratie bewaken, kan de registrator altijd en overal registeren waar er internettoegang is, etc. In vergelijking met de vorige Gingerversie werden ook inhoudelijk enkele variabelen toegevoegd, conform de doelstellingen voor Ginger in de convenant tussen de Vlaamse Overheid en VAD. Zo wordt gevraagd welke materialen gebruikt werden in de voorbereiding of uitvoering van de preventieactiviteit. Ook wordt gevraagd of en hoe evaluatie aan bod kwam in de activiteit. Vanaf eind 2008 werden in alle Vlaamse provincies voorstellingen van de nieuwe Gingerversie gegeven. Op 1 januari 2009 startte het eerste registratiejaar in de nieuwe online-applicatie. Maar al vrij vlug kwamen ook de kinderziekten en beperkingen van de eerste online-applicatie aan het licht. Onder andere het feit dat het programma in Borland Delphi was geschreven, een programmeertaal met weinig flexibiliteit en ontwikkelingspotentieel, was een domper op het gebruiksgemak en een rem op de verdere technische ontwikkeling van Ginger. Daarom werd in 2011 beslist om een nieuwe, verbeterde versie te ontwikkelen in de meer up-to-date en flexibele programmeertaal Java. In het kader van die vernieuwing voerde VAD in 2011 een evaluatie uit bij de Gingerregistrators. De resultaten van die evaluatie dienden als basis voor de inhoudelijke verwerking van het programma. In januari 2012 werd het nieuwe programma gelanceerd, wat al vlug leidde tot veel bijval van de Gingerregistrators. Dit Gingerrapport op basis van de gegevens van 2011, die nog geregistreerd zijn in de eerste onlineversie, omvat zes hoofdstukken. In hoofdstuk 1 wordt schematisch de structuur van het registreerprogramma weergegeven. In hoofdstuk 2 wordt een algemeen overzicht gegeven van de resultaten. In hoofdstuk 3 wordt het Gingerbeeld per sector opgehangen. In hoofdstuk 4 wordt het Gingerbeeld per registratorgroep gegeven. In hoofdstuk 5 wordt het beeld van het CGG-preventiewerk nog iets dichter tegen het licht gehouden. In hoofdstuk 6 wordt kort stilgestaan bij wat de toekomst voor Ginger moet brengen. Veel leesplezier! Gingerrapport 2011 1 Gingerrapport 2011 2 1. Structuur www.vadginger.be (versie 2008) Alvorens tot de resultaten over te gaan, volgend overzicht van de variabelen die in www.vadginger.be zitten. De hoofdvariabelen zijn in hoofdletters weergegeven, de bijvariabelen in kleine letters. In de rechter kolom vind je de antwoordmogelijkheden terug. VARIABELE ANTWOORDMOGELIJKHEDEN ORGANISATIE Keuze uit door registrator vooraf aangemaakte lijst  Suborganisatie Keuze uit door registrator vooraf aangemaakte lijst DATUM Aan te klikken in kalender OMSCHRIJVING Open veld DUUR Aantal minuten SECTOR Keuze uit (combinatie van) 8 categorieën: arbeid, gezondheid, onderwijs, overheid, politie en justitie, vrije tijd en cultuur, welzijn en algemene bevolking  Detailsector Per sector keuze uit 6-25 categorieën voor detailsectoren; bij algemene bevolking geen detailsector LOCATIENIVEAU Keuze uit 6 categorieën: lokaal, regionaal, provinciaal, gemeenschap of gewest, federaal, internationaal DOELGROEP Keuze uit 2 categorieën: intermediaire doelgroep, uiteindelijke doelgroep  Intermediaire doelgroep * Wie? Keuze uit 3 categorieën: preventiewerkers, intermediairen, bestuursniveau * Aantal aanwezigen. Keuze uit 7 categorieën gaande van 1 aanwezig tot 100 of meer aanwezigen * Sector van de uiteindelijke doelgroep: zelfde categorieën als bij variabele SECTOR (wel zonder vermelding detailsectoren) (of)  Uiteindelijke doelgroep * Aantal aanwezigen. Keuze uit 7 categorieën gaande van 1 aanwezig tot 100 of meer aanwezigen * Wie? Keuze uit 4 categorieën:jongeren, familiale omgeving, volwassenen, andere SOORT ACTIVITEIT Keuze uit 6 categorieën: overleg, consult/advies, coaching, vorming, vroeginterventie, andere actie  Detailsoort Per soort activiteit keuze uit 2-5 categorieën voor detailsoort (behalve bij consult/advies en andere actie BEHANDELDE ITEM Keuze uit 7 categorieën: middelengebruik algemeen, alcohol, illegale drugs, medicatie, tabak, gokken, ICT-verslaving GEBRUIKT MATERIAAL Keuze uit 7 categorieën: zelf ontwikkeld materiaal, materiaal van VAD/DrugLijn, ander materiaal op Vlaams niveau, ander materiaal op lokaal/regionaal niveau, ander materiaal op federaal niveau, ander materiaal op internationaal niveau, geen materiaal ACTIVITEIT GEËVALUEERD? Keuze uit 2 categorieën: ja, neen (indien ja)  Hoe? Keuze uit 2 categorieën: mondeling, schriftelijk  Wie? Keuze uit 3 categorieën: jijzelf, externe persoon/organisatie,  Verslag gemaakt? beide Keuze uit 2 categorieën: ja, neen Gingerrapport 2011 3 Gingerrapport 2011 4 2. Algemene resultaten 2.1. Samenstelling registratiepanel In totaal namen in 2011 80 registrators deel aan de Gingerregistratie, wat iets minder is dan in 2010 (toen 83 deelnemende registrators) en evenveel als in 2009. Dit aantal ligt wel een stuk boven het aantal registrators in de voorgaande jaren, toen het aantal rond 65 à 70 lag. Het gros van de Gingerregistrators is aan een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg verbonden. Ziehier de in 2011 aan de Gingerregistratie participerende personen, verdeeld per registratorgroep. • Lokale preventiewerkers (9) Filip Claeys (Preventiedienst Deinze), Tim Cools (Preventiedienst Geel), Inge Demeulenaere (Preventiedienst Mechelen), Anne De Smet (Preventie drugs en alcohol 3W Plus), Heleen Herten (Preventie drugs en alcohol Haviland), Davina Meeuwissen (Preventiedienst Diest), Eveline Vanacker (Sociaal Huis Welwel Roeselare), Ben Van Gilbergen (Preventiedienst Tienen), Joris Van Vlasselaer (Intergemeentelijke preventiewerker alcohol en drugs Kampenhout-Steenokkerzeel-Zemst). • Regionale preventiewerkers (53) Jeroen Aerts (VGGZ-CAD Limburg), Nele Aerts (VGGZ-CAD Limburg), Peter Aertsen (CGG De Pont Mechelen), Carlo Baeten (VGGZ-CAD Limburg), Evelien Bartier1 (CGG Largo), Evelien Bartier (CGG Noord-West-Vlaanderen), Evi Bogaerts (VGGZ-CAD Limburg), Karin Borkelmans (VGGZ-CAD Limburg), Joyce Borremans (CGG Vlaams-Brabant Oost), Christoph Cambré (CGG VAGGA-Altox Antwerpen), Tahar Chahbi (VGGZ-CAD Limburg), Valérie Cluydts (CGGZ Brussel), Cathy Coppens (CGG De Pont Mechelen), Dimitri Das (VGGZ-CAD Limburg), Tineke De Breucker (CGG Waas en Dender - Delta), Maaike De Coninck (CGG VAGGA-Altox Antwerpen), Cynthia Deman (CGG Waas en Dender - Delta), Leen De Mey (CGG VAGGA-Altox Antwerpen), Leen De Rooms (CGG Ahasverus), Jan De Smet (CGG VAGGA-Altox Antwerpen), Roos Deventer (CGG Noord-West-Vlaanderen), Eva Devleminck (CGGZ Brussel), Annemie Durang (CGG Ahasverus), David Fraters (VGGZ-CAD Limburg), André Fryns (CGGZ Brussel), Ellen Gibney (VGGZ-CAD Limburg), Rudy Goossens (CGG Eclips), Katrien Hallewaert (CGG Largo), Ingrid Hanot (VGGZ-CAD Limburg), Ilse Himpe (CGG Largo), Tine Huyghebaert (CGG Largo), Kelly Jacobs (VGGZ- CAD Limburg), Stefanie Jansen (VGGZ-CAD Limburg), Christophe Kino (CGG Eclips), Giovanni Laleman (CGG Noord-West-Vlaanderen), Sofie Leemans (CGG Vlaams-Brabant Oost), May Leenaerts (CGG VAGGA-Altox Antwerpen), Gwen Maris (CGG Vlaams-Brabant Oost), Evi Naeyaert (CGG Vagga-Altox Antwerpen), Rudi Reyners (Provincie Vlaams- Brabant), Laurent Rouckhoudt (CGG Eclips), An Schelpe (CGG Eclips), Marc Tack (CGG Eclips), Marilyn Toch (CGG Eclips), Inge Truyens (CGG Kempen – De Meander), Sibel Turköglü (VGGZ-CAD Limburg), Steven Vanderauwera (CGGZ Brussel), Marjet Vanderstraeten (VGGZ-CAD Limburg), Marjolein Vande Velde (CGG Waas en Dender - Delta), Ellen Van Eynde (CGG Kempen – De Meander), Niek Vanmaeckelberghe (CGG 1 Evelien Bartier werkte in 2011 als preventiewerkster in twee CGG’s: CGG Largo en CGG Noord-West- Vlaanderen. Gingerrapport 2011 5 Noord-West-Vlaanderen), Ilse Van Roy (CGG Ahasverus), Wim Veireman (CGG VAGGA- Altox Antwerpen) en Anneleen Vissers (VGGZ-CAD Limburg). • Vlaamse preventiewerkers (18) Mieke Autrique (VAD), Inge Baeten (VAD), Ilse Bernaert (VAD), Joke Claessens (VAD), Mia De Bock (VAD), Else De Donder (VAD), Tom Defillet (VAD), Ilse De Maeseneire (VAD), Nina De Paepe (VAD), Marijs Geirnaert (VAD), Hilde Kinable (VAD), Marie-Claire Lambrechts (VAD), Fred Laudens (VAD), Kitty Messiaen (VAD), David Möbius (VAD), Johan Rosiers (VAD), Jochen Schrooten (VAD) en Johan Vandewalle (De Sleutel). 2.2. Overzicht van activiteiten Er werden voor het registratiejaar 2011 in totaal 6.403 activiteiten in www.vadginger.be ingevoerd. Na een kwaliteitscontrole bleken er daarvan 64 niet te voldoen, vooral omdat het geen feitelijke Gingeractiviteiten zijn (bv. eigen stuurgroep, interne teamvergadering). De uitval bedroeg 1,0%, een aandeel dat even hoog is als in de twee voorgaande jaren en veel lager dan de jaren daarvoor. De omschakeling naar de nieuwe Gingerversie heeft dus een positief effect gehad op de kwaliteit van de registratie. Na aftrek van de 64 “foutieve” activiteiten houden we dus nog 6.339 activiteiten over voor de analyse. Dat zijn maar liefst 539 activiteiten meer dan in 2010. Vooraleer de hoofdresultaten wat meer in detail te bekijken, zetten we de verdeling van alle preventieactiviteiten per soort op een rijtje. Soort activiteit Aantal act. Aandeel Overleg 2.897 45,7% Consult/advies 513 8,1% Coaching 632 10,0% Vorming 1.502 23,7% Vroeginterventie 370 5,8% Andere actie 425 6,7% Totaal 6.339 Tabel A1: Overzicht soort activiteiten Overleg spant de kroon, gevolgd door vorming. Deze beide soorten samen zijn goed voor 7 op de 10 preventieactiviteiten. Andere soorten staan minder vaak op het programma, maar komen toch ook in verschillende honderden activiteiten aan bod.  Participatie van de sectoren (tabel B1) Net zoals vorig jaar neemt de gezondheidssector van alle sectoren proportioneel het meest deel aan de geregistreerde preventieactiviteiten. Wat de unisectorale activiteiten betreft, is onderwijs nog steeds de meest bereikte sector. Maar als je de intersectorale activiteiten mee in beschouwing neemt, spant de gezondheidssector de kroon. Deze sector is vanouds een sector die veel aan preventie doet middels deelname aan Gingerrapport 2011 6 intersectorale samenwerking. In 2011 nam de gezondheidssector deel aan bijna een derde van alle preventieactiviteiten (31,7%). Het aandeel van de onderwijssector zit daar iets onder (28,3%), gevolgd door de overheidssector (24,9%). Deze laatste sector, die sterker intersectoraal aan activiteiten participeert dan unisectoraal, komt zo weer dichter in de buurt van de onderwijssector. De welzijnssector sluit de reeks vaker participerende sectoren af, met een aandeel van 1 op de 5 activiteiten (19,2%).  Evolutie unisectorale activiteiten van de sectoren (grafieken B1 en B2) Noot: unisectorale activiteit = activiteit die uitsluitend met één bepaalde sector wordt uitgevoerd. Bijvoorbeeld: een preventieactiviteit in een school, waar geen actoren uit andere sectoren aan deelnemen, is een unisectorale activiteit met de onderwijssector. Onderwijs blijft de sector die het meest unisectoraal bereikt wordt (21,6%). Na jaren van continue daling van het aandeel unisectorale activiteiten tot 2009 is het aandeel min of meer gestabiliseerd, al ligt het percentage van 2011 weer iets onder dat van 2010. De gezondheidssector kent een lichte stijging en komt zo sterker in de buurt van het aandeel van de onderwijssector (19,5%). De andere sectoren volgen op enige afstand, te beginnen met de overheidssector (11,1%). Daarmee wordt de achteruitgang tussen 2009 en 2010 deels goedgemaakt. De welzijnssector zet in 2011 zijn voorzichtige remonte verder, waarbij het aandeel over de drie laatste registratiejaren heen steeg van 8,1% naar 9,9%. De arbeidssector kent, na vier opeenvolgende jaren van duidelijke groei, in 2011 een lichte terugval van het aandeel unisectorale activiteiten, van 10,6% naar 9,1%. Door deze evoluties komt het aandeel van de arbeidssector nu net onder dat van de sector welzijn te liggen. De vrijetijds- en cultuursector kan in 2011, na drie jaren van aanhoudende daling, zijn aandeel handhaven op 4,2%. De sector politie en justitie ziet zijn op zich al geringe aandeel nog iets verder zakken van 1,7% naar 1,3%.  Evolutie intersectorale activiteiten van de sectoren (tabel B2) Noot: intersectorale activiteit = activiteit waaraan meerdere sectoren deelnemen. Bijvoorbeeld: een preventieactiviteit waaraan zowel de directie van een school, als een lokale gemeentelijke preventiewerker, als een uitbater van een jongerecafé aan deelnemen, is een intersectorale activiteit met zowel de onderwijssector, als de overheidssector, als de vrijetijds- en cultuursector. Intersectorale samenwerking kent de laatste jaren een wisselend verloop, al zijn de fluctuaties niet opvallend groot. Het aandeel intersectorale activiteiten kent een lichte stijging in vergelijking met 2010 (van 17,4% naar 18,4%), terwijl het gemiddelde aantal deelnemende sectoren per intersectorale activiteit ongeveer stabiel blijft, van 2,86 naar 2,84. Daardoor klimt de samengestelde ISS-indicator2 weer boven de 50: van 49,7 in 2010 naar 52,3 in 2011. 2 De ISS-indicator, berekend volgens de formule [percentage intersectorale activiteiten op het totaal aantal activiteiten x gemiddeld aantal aanwezige sectoren per intersectorale activiteit], geeft een indicatie van de omvang van intersectorale samenwerking. Gingerrapport 2011 7