GEORGES BATAILLE E R O T İ Z M G E O R G E S B A T A I L L E F İ K İ R K İ T A P L A R I S E R İ S İ 1 GEORGES BATAILLE EROTİZM Çeviren: Mehmet M ukadder YAKUPOĞLU ISBN 975-7869-00-7 © BİLKAMAT BASIM SANAYİ LTD. $Tİ.r 1993 Türkçe çevirinin tüm yayın hakkı saklıdır. Tanıtım için yapılacak alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmadan hiç bir yolla çoğaltılamaz. 1. BASKI 3000 Adet Ankara, 1993 Adres Bestekâr Sokak 17/4 Kavaklıdere 06660 ANKARA Tel 418 17 53 Faks : 418 66 17 Dizgi Editörü : Cevdet KALELİ Kapak Düzeni: Emel ULUDAĞ /KANO Baskı: /»NUR Tel: 230 5052-229 7154 fa:230 M52 YAYINCILIK NeolibeyCed. 7276 06430 Kuılaf/AMCADA ÇEVİRENİN KlTAP HARKINDAKİ GÖRÜŞLERİ Georges Bataille, 20. yüzyıl Fransız düşün dünyasının en orijinal temsilcilerinden biridir. Kendisi ve düşünceleri ile il­ gili bilgileri kitabın sonunda bulabilirsiniz. Ben bu kısa yazıda, yazarın "Erotizm" adlı eseri ile ilgili bazı saptamalarda bulunacağım. Bu kitap bence, herhangi bir yönlenme ve koşullanma olmadan doğrudan okunmalıdır. Çünkü bu orijinal eser insan ruhuna doğrudan seslenmektedir. Her insan doğuşundan itibaren yasaklarla donatılmış bir cinsellikle başbaşa bir yaşam sürdürür. İnsan cinselliği ölüm­ le son bulur. Erotizm, içinde yasaklan taşımasına rağmen, bi­ rey için en önemli özgürlük ve mutluluk alanıdır. İşte burada G.Bataille, insanın cinsellik ile neden başının belada olduğu­ nu, derin antropolojik, sosyolojik ve psikolojik bilgisi ile açı­ ğa çıkarmaya çalışıyor. Bu bilgileri özümsemeden insanın erotizmle aradığı amaçlara ulaşamayacağını göstermek isti­ yor. Okuyucunun kendi içsel deneyimlerini bu kitabın sundu­ ğu fikirlerle değerlendirmesi belki de bu eserin en büyük amacıdır. Eser bir anda insanın en karanlık, en anlaşılmaz dünyasının içine dalıyor. Birbirine tamamen zıt görünen olgu­ lar birdenbire birleşiyor ve tekrar ayrılıyorlar, insanın tüm ta- 3 3 rilıi boyunca içindeki uzlaşmaz zıtlıkları hangi sosyal kurum­ luda çözmeye çalıştığını tüm yönleriyle vermeye çalışan ya­ zar, okuyucuyu büyük bir serüvene sürüklüyor. Bu serüvenin ana teması, erotizm ve ölüme bağlı şiddettir. Bu kitap, bilimsel ve analitik bir eser değildir. Sorunları­ na kesin formüllerle açıklama ve yanıt arayanlara bu kitap uygun değildir. Hele yaşamdan soğumuş olanlara hiç uygun değildir. Yazar okuyucuyu bir savaşıma sürüklemektedir. Erotiz­ min neden insanın içinde büyük bir yer işgal ettiği konusunda önemli ipuçları vermektedir. Dış görünüş olarak anlaşılmaz görünen bazı garipliklerin ne kadar anlamlı göstergeler oldu­ ğunu açığa çıkarmaktadır. "Erotizm" eser olarak son derece heyecan vericidir. Her sayfada sizi süprizler beklemektedir. Tüm düşünce kalıpları­ nızı değiştirmeye zorlamaktadır. Bu kitap sizin ne kadar dar kalıplar içinde yaşadığınızı gösterecektir. Okuyucular için eserin en büyük avantajı, istenildiği gibi okunmasıdır. İstenilen her bölümden başlanılabilir. Çünkü ay­ nı konu değişik görünüşler altında yeniden ele alınmıştır. İnsanoğlu tüm tarihi boyunca ve bugün yasaların ve şid­ detin baskısı altındadır. İşte bu baskının karşısında bireyin en önemli çıkış alanı erotizmin özgürleştirici dünyasıdır. Yaşa­ mımızı sürekliliğe götüren olgu, sevgililerimizle tüm baskı­ lardan uzak başbaşa kalmamızdır. Yoksa medyanın sunduğu yapay dünya değildir. En büyük arzum, bu kitabı yüksek bir bilinç ve heyecanla okuyacak kişilerin sayısının tatmin edici olmasıdır. 4 O N S O Z İnsan ruhu, en şaşırtıcı buyrukların etkisi altındadır. Sü­ rekli kendinden korkar. Erotik davranışları onu dehşete düşü­ rür. Azize, zevk düşkününden ürküntü ile kaçar; kendi ile onun itiraf edilemez tutkularının aynı olduğunu bilmez. Bununla beraber; azizeden, zevk düşkününe kadar değiş­ kenlikler gösteren insan ruhunun bütünlüğünü araştırmak olanaklıdır. Öyle bir bakış açısının içine giriyorum ki bu değişkenlik­ leri aynı çizgide görüyorum. Onları birbirine indirgemeye ça­ lışmıyorum ama, bir değişkenliğin diğerine karşı olumsuz gö­ rüntüsünün ötesinde bir kesişme olanağını yakalamaya çalışı­ yorum. İnsanın kendisini ürküten bir olguyu kontrol edemeden çok az miktarda bile ışık saçma şansı olduğunu sanmıyorum. Bunu erotizm ve ölümün mekanik bir düzen içine girdiği ve artık korkmak için hiçbir nedenin kalmadığı bir dünyayı iste­ mek anlamında söylemiyorum. Fakat insan kendini tedirgin eden olguyu aşmalı ve ona karşıdan bakabilmelidir. Ben sadece benden önce başkalarının açtığı yolda ilerle­ mekle yetiniyorum. 7 Erotizm, bugün yayınladığım bu eserden çok önceleri ciddi bir insanın basit bir seviyeye düşmeden açıklıyamaya- cağı bir olgu olduğu şeklindeki değerlendirilmesinden kurtul­ muştur. Uzun zamandan beri insanlar erotizm hakkında hiçbir kaygı duymadan uzun uzun konuşmaktadırlar. Aslında bah­ settiğim konular biliniyor. Benim yapmak istediğim olguların çeşitliliği içindeki bütünlüğü araştırmaktan ibaret olup dav­ ranışlar toplamından düzenli bir çizelge çıkarmaya çalışmak­ tır. Düzenli bir bütünlüğün araştırılması bilimin çalışmaları ile benimkini karşı karşıya getiriyor. Bilim, diğerlerinden ayıklanmış bir sorunu inceler. Daha sonra özel çalışmaları biriktirir. Bence erotizmin, insanlar için bilimin ulaşamıyaca- ğı bir anlamı vardır. Erotizm, onu gözönüne alan insan gözö- nüne alınmadan ele alınamaz. Özellikle çalışmanın ve dinle­ rin tarihlerinden bağımsız olarak incelenemez. Aslında bu kitabın konuları çoğu zaman seksüel olgudan uzaklaşmaktadır. Diğer taraftan bu kitapta bahsettiğim konu­ lardan daha az önemli olmayan sorunları bir yana bıraktım. Bu eser iki bölümden oluştu. Birinci bölümde birbirleriy- le bağlantılı olarak erotizm açısından insan yaşamının deği­ şik yanlarını sistematik olarak sundum. ikinci bölümde, aynı sorunu incelediğim birbirinden ba­ ğımsız çalışmaları topladım.Toplamın bütünselliği tartışılmaz bir gerçektir. Birinci bölümün konuları ve çeşitli bağımsız in­ celemeler, savaş ile bu yıl (1957) arasında aynı zamanlarda yazılmıştır. Bu yazım şeklinin şöyle bir sakıncası olmuştur: tekrarlar önlenememiştir. Özellikle ikinci bölümde belirtilen konular birinci bölümde bir kez daha ele alındı. Bu yazım bi­ 8 çimi eserin genel yapısına uygun olduğu sürece daha az ra­ hatsız edici oldu. Bu eserde ayrı ele alınmış her sorun tüm so­ runu içine almaktadır. Bir açıdan bu kitap, sürekli değişik gö­ rüşlerle yeniden ele alman insan yaşamının tamamına bir ba­ kış olarak değerlendirilebilir. Böyle genel bir bakış için dikkat kesilmiş gözler... Hiçbir- şey genel bir perspektif içinde, delikanlılık çağımın saplantısı olan imgeyi, Tanrı imgesini bulabilme olanağı kadar beni il- gilendirmemiştir.Tabii ki gençliğimin inanışına geri dönmüyo­ rum. Fakat kafamıza taktığımız bu terkedilmiş dünyada insan tutkusunun tek bir nesnesi vardır. Bu nesnenin değişik görü­ nüşleri vardır ve onu ele alış yöntemlerimiz farklıdır. Fakat bu görünüşlerin anlamına ancak aralarındaki derin bağlantı­ yı saptadığımızda girebiliriz. Bu eserde, Hristiyanİık dininin ve erotik yaşamın dina­ miklerinin kendi bütünlükleri içinde ortaya çıktıkları olgusu üzerinde durmak isterim. Eğer sadece bu kitabın yolaçtığı sorunları ele alsaydım bu kitabı yazmazdım. Burada şunu ifade etmek isterim ki be­ nim çalışmalarıma öncülük eden Michel Leiris'in "Boğa Gü­ reşinin Aynası" adlı kitabıdır. Bu kitapta erotizm bilimsel bir nesne olarak değil, tutkunun ve özellikle şiirsel bakışın nesne­ si, yaşam eylemine bağlı bir deney olarak ele alınmıştır. Özel­ likle "Boğa Güreşinin Aynası" adlı eserden dolayı bu kitabın Michel Leiris'e ithaf edilmesi gerekmekteydi. Bu kitabın yazılması için gerekli dokümanları temin eden ve bu amaçla özenli ve etkin destek veren çok sayıdaki dostu­ ma duyduğum bağlılığı belirtmek isterim. Bu dostlarımın isimleri: Jacques-André Boissard, Henri Dussat, Thédore Fraenkel, Max-Pol Fouchet, Jacques Lacan, André masson, 9