G-7 VE G-20 ÜLKELERİNDE RÜZGÂR ENERJİSİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN PANEL EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI İLE ANALİZİ Gizem ATAY (Yüksek Lisans Tezi) Eskişehir, 2016 G-7 VE G-20 ÜLKELERİNDE RÜZGÂR ENERJİSİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN PANEL EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI İLE ANALİZİ Gizem ATAY T.C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı YÜKSEK LİSANS TEZİ Eskişehir, 2016 T.C. ESKİŞİERH OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYABLİ LİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜGÜNE GizeAmt atya rafıhnadzaınr lGa-7n vaeGn - 2Ü0l keleRrüizng daer EnerjvieEs kio nomBiüky ümAer asınİdlaikşikP iannieEnlş bütünleşme Yaklaşımı ile Analizi başlıklı bu çahşma 05/09/2016 tarihinde Eskişehir Sosyal BiliEmnlsetri Ltiüssaün EsğüisttviüeÖm ğ reYtöinme tmeilligğmiialndiid ne si uyarıynacpaı slaavnu nsmıan asvoın ucubnadrşaıa bluıl unaJrüarki,m iz tarafİıkntdiAasnnaa tb iDlailmıY nüdkas Leiks atneoszl ia rkaakbe udli lmiştir. Başka5n:1..�g.. "�. :t;.� -·RNZ.ı ( H..q•J.d:2.J-ti: :.J3>J../� P. '.:.N Üye r•Od.Ol..t ·-·P. r. : .J .� .e1B.ç.A Q.R6L J Üy.e�. EnstMiütdüü rü ONAY. ... ../.. /.2 016 06/10/2016 ETİK İLKE VE KURALLARA UYGUNLUK BEYANNAMESİ Bu tezin Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi hükümlerine göre hazırlandığını; bana ait, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu aşamalarında bilimsel etik ilke ve kurallara uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; bu çalışmanın Eskişehir Osmangazi Üniversitesi tarafından kullanılan bilimsel intihal tespit programıyla taranmasını kabul ettiğimi ve hiçbir şekilde intihal içermediğini beyan ederim. Yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması halinde ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm. Gizem ATAY iv ÖZET G-7 VE G-20 ÜLKELERİNDE RÜZGÂR ENERJİSİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN PANEL EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI İLE ANALİZİ ATAY, Gizem Yüksek Lisans-2016 İktisat Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. Hakan Acaroğlu Ülkelerin enerji taleplerini karşılamak için kullandıkları fosil yakıtların yakın zamanda tükenecek olması ve çevreye verdikleri zararlardan dolayı yenilenebilir enerji kaynakları önemli bir yere sahip olmaktadır. Bu kaynaklar içerisinde rüzgâr enerjisi ise dünyada önemli bir yere sahiptir. Kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları sürdürülebilir gelişmenin de önemli bileşenleri arasındadır. Bu bağlamda G-7 ve G-20 ülkelerinde rüzgâr enerji tüketim oranları (terawatt[1012watt]-saat) ve Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH) oranları arasında bir ilişkinin varlığı 2003-2012 yıllarını kapsayan panel veri seti kullanılarak sorgulanmaktadır. Çalışmada değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla Levin, Lin ve Chu birim kök testi, Pedroni-Kao Eşbütünleşme ve Fmols testlerinden faydalanılmakta ve bulunan sonuçların ekonomik gelişmeye katkısı incelenmektedir. Çalışma bulgularınca G-7 ve G-20 ülkeleri için rüzgâr enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasında bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bu ülkelerde rüzgâr enerji tüketiminde yaşanan artışın ekonomik büyümeyi, ekonomik büyümede v yaşanan artışın ise rüzgâr enerji tüketimini arttırma eğiliminde olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Rüzgâr Enerjisi, Ekonomik Büyüme, Panel Eşbütünleşme Analizi vi ABSTRACT THE ANALYSIS OF THE RELETIONSHIP BETWEEN WIND ENERGY AND ECONOMIC GROWTH IN G-7 AND G-20 COUNTRIES WİTH PANEL COINTEGRATION APPROACH ATAY, Gizem Master Degree – 2016 Department of Economics Adviser: Assistant Professor Dr. Hakan Acaroğlu Renewable energy resources have attracted a great deal of attention in the literature because the fossil fuel resources countries have been using to meet the energy needs will be exhausted soon and these resources are extremely detrimental to the environment. Wind energy is particularly important as a type of renewable energy. The usable renewable energy resources are considered important component of the sustainable development. To this end, the relationship between the wind energy rates (terawatt [1012 watt]- hour) and the Gross Domestic Product (GDP) ratios in the G-7 and G-20 countries is investigated by reliance on panel dataset for the period between 2003 and 2012. To explore the relationship between the variables, Levin, Lin and Chu unit root test, Pedroni-Kao Cointegration and Fmols tests are used and the contribution of the findings to the economic development is discussed in the paper. The study finds a relationship between the wind energy consumption and economic development in the G-7 and G-20 countries. The findings suggest that an increase in the amount of wind energy consumed in these countries tend to improve vii economic growth and that economic growth also affects the consumption of the wind energy. Key Words: Wind Energy, Economic Growth, Panel Cointegration Analysis viii İÇİNDEKİLER ÖZET …………………………………………………….……………….………….v ABSTRACT………………………………………………………………………...vii TABLOLAR LİSTESİ……………………………………………………………....xii ŞEKİLLER LİSTESİ…………………………………………………………….....xiii KISALTMALAR LİSTESİ ……………………………………………………......xiv ÖNSÖZ………………………………………………………………….…….........xv GİRİŞ…………………………………………………………………………….......1 1. BÖLÜM G-7 VE G-20 ÜLKELERİ VE RÜZGÂR ENERJİSİ 1.1. ENERJİ KAVRAMI...………………………………………………………..3 1.2. G-7 VE G-20 ÜLKELERİNİN TARİHÇESİ…...…..……………………....11 1.2.1.G-7 Ülkelerinin Tarihçesi…...………………………………………...12 1.2.2. G-20 Ülkelerinin Tarihçesi…...……………………………………....13 1.2.3. Literatür Taraması……………………………………………………14 2. BÖLÜM EKONOMİK BÜYÜME - ENERJİ TÜKETİMİ İLİŞKİSİ VE RÜZGÂR ENERJİ POTANSİYELLERİ 2.1. EKONOMİK BÜYÜME VE ENERJİ TÜKETİMİ İLİŞKİSİ……...………….17 2.2. G-7 VE G-20 ÜLKELERİNDE RÜZGÂR ENERJİ POTANSİYELİ………....19 2.2.1. G-7 Ülkelerinde Rüzgâr Enerji Potansiyeli …………...……………..20 2.2.1.1. Kanada’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli ……………...……………...20 ix 2.2.1.2. Fransa’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli…...……………………….....21 2.2.1.3. Almanya’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli…………………................22 2.2.1.4. İtalya’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli………………………………..23 2.2.1.5. Japonya’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli………………………...…...24 2.2.1.6. İngiltere’nin Rüzgâr Enerji Potansiyeli…………………………….25 2.2.1.7. Amerika’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli………………………….....27 2.2.2. G-20 Ülkelerinde Rüzgâr Enerji Potansiyeli……………………………...…28 2.2.2.1. Avustralya’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli………………….………28 2.2.2.2. Brezilya’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli………………………….....29 2.2.2.3. Çin’in Rüzgâr Enerji Potansiyeli………..………………….……....30 2.2.2.4. Hindistan’ın Rüzgâr Enerji Potansiyeli…………………………......31 2.2.2.5. Meksika’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli………………………….....32 2.2.2.6. Güney Afrika’nın Rüzgâr Enerji Potansiyeli……………………….33 2.2.2.7. Türkiye’nin Rüzgâr Enerji Potansiyeli………………………….….34 2.2.2.8. Güney Kore’nin Rüzgâr Enerji Potansiyeli…………..…...……..…36 3. BÖLÜM EKONOMETRİK METODOLOJİ 3.1. G-7 VE G-20 ÜLKELERİ İÇİN UYGULAMA ………..……………………...37 3.1.1. Ekonometrik Metodoloji………...………………………………………..37 3.1.1.1. Birim Kök Test..…………………………………………………….38 3.1.1.2. Eşbütünleşme Testi…………………………………………………39 3.1.1.3. Fmols Nedensellik Testi………………….……………………...…40 x