OTTO 10 © TN İletişim TEMEL ESERLER 02 Eskimez Yeni Hz. Peygamber’in Sünneti M. Hayri Kırbaşoğlu Düzelti: Tavoos Grafik Tasarım: Nurullah Özbay Uygulama: Tavoos Cilt: Birinci Ciltevi Baskı: Ankamat Matbaacılık / Ostim Ankara ISBN 978-605-5932-59-6 Sertifika No: 13858 1., 2. Baskılar (Sünnet’ten Çağa Elli İki Mesaj, ilâhiyât) 3. Baskı: Kasım 2010 4. Baskı: Şubat 2012 5. Baskı: Kasım 2013 6. Baskı: Şubat 2015 İletişim Adresleri Cinnah Cd. Kırkpınar Sk. 5/4 06420 Çankaya Ankara tel.-faks:: 0312. 439 01 69 www.ottoyayin.com [email protected] www.facebook.com/otto yayınları ESKİMEZ YENİ HZ. PEYGAMBER’İN SÜNNETİ M. HAYRİ KIRBAŞOĞLU MEHMET HAYRİ KIRBAŞOĞLU 1954 yılında Manisa’da doğdu. Yüksek öğrenimini Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde tamamladı. Aynı fakültede asistan olarak Hadis dalında doktorasını yaptı (1983). İmam Muhammed b. Suud İslâm Üniversitesinde (Riyad) iki yıl öğretim üyeliği yaptı (1985- 1987). Yurda döndüğünde doçent oldu (1987). DİB’da başkanlık danışmanı olarak bir yıl görev yaptı (1988-1989). Hadis Anabilim Dalında profesör oldu (1999). Katar’da Şeriat ve İslam Araştırmaları Fakültesi (2011-2012) ile Katar İslam Araştırmaları Fakültesi’nde (2012-2013) öğretim üyesi olarak çalıştı. Hâlen Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. İslâmî Araştırmalar dergisinde bir süre editör yardımcılığı, islâmiyât dergisinde de yayın kurulu üyeliği yaptı. Arapça ve İngilizce bilmektedir. Kırbaşoğlu’nun makale, eleştiri, edisyon kritik, tercüme ve sadeleştirme türünde yayımlanmış birçok çalışması bulunmaktadır. Elinizdeki kitap dışında bazıları şunlardır: Ahir Zaman İlmihali, Ehl-i Sünnetin Kurucu Ataları, Destursuz Çağa Girenler, Üçüncü Yol Mukaddimesi, Alternatif Hadis Metodolojisi, Namazların Birleştirilmesi, Sünnî Paradigmanın Oluşumunda Şâfiî’nin Rolü —Seçki—, İslâm Düşüncesinde Sünnet —Eleştirel Bir Yaklaşım—, İslâm Düşüncesinde Hadis Metodolojisi, İbn Kuteybe’den Hadis Müdafaası, Muhammed Avvâme’den İmamların Fıkhî İhtilaflarında Hadislerin Rolü, Fazlur Rahman’dan İslâm ve Çağdaşlık (Alparslan Açıkgenç ile birlikte), İbn Sina’dan Risaleler (Alparslan Açıkgenç ile birlikte). Yirmi küsur yıldır anlayış ve desteğini benden hiçbir zaman esirgemeyen Eşime... İÇİNDEKİLER 09 TAKDİM 19 İslam’ı Anlamak 22 Egomuzu Allah’ın İradesine Boyun Eğdirmenin Adı: İslam 26 İslam’ın Şartı Beş Değildir! 30 İslam Parçalanmaz Bir Bütündür! 33 Cahiliye ve İslam 39 Tevhid’i Anlamak 44 Allah Anlayışımızı Tashih Etmek 47 Rab, Din ve Peygamber 51 İbadet Kavramını Anlamak 55 İslam’da Ruhbanlık Yoktur! 59 Hz. Peygamber’i Anlamak 64 Hz. Peygamber’in Doğum Gününü Anlamlandırmak 67 Kur’an ve Sünnet’i Anlamak 71 Sahabe ve Kur’an 75 Kur’an, Toplumları Yükseltir De Alçaltır Da! 79 Kur’an Bizi Yükseltir (Biz İstersek!) 82 Kadir Gecesini Anlamak 85 İslami Kaynaklar Hiyerarşisi 89 İslam’ın Orijinalitesini Muhafaza Etmek 94 Dindarlığın Zirvesi: İhsan 98 Takva’yı Anlamak: Her Müslüman Müttakidir 102 Takvayı Anlamak: Takva, Ahiret Merkezli Bir Kavramdır 106 İyiliği Emredip Yaymak, Kötülüğü Yasaklayıp Onunla Mücadele Etmek 111 ‘Cihad’ı Anlamak 116 ‘Savaş’ı Anlamak 121 Toplumsal Otokontrol: İyiliği Emretmez, Kötülüğü Yasaklamazsak Gemide Hepimiz Batarız 125 Sorumluluğu Toplumun Bütününe Yaymak 129 Nasihat ve Karşılıklı Hayır Tavsiyesi 133 Birimiz Hepimiz, Hepimiz Birimiz İçindir 137 Sosyal Dayanışma: Dertler Paylaşıldıkça Azalır 141 Sosyal Dayanışma: Herkese Ait Bir Sorumluluktur 144 Cihanşümul Kardeşlik ve Sosyal Adalet 149 Irk ve Sınıf Ayrımcılığının Panzehiri: İslam (Müslüman Renk Körüdür) 153 Âdil Gelir Dağılımı 156 ‘Ekonomi’ye Müslümanca Bakmak 160 ‘Dünya Hayatı’nı Anlamlandırmak 164 ‘Dünya’nın Aldatıcılığına Kapılmamak 168 Tevekkül Tembellik Demek Değildir 172 ‘Besmele’yi Anlamak 176 İslam’ın Bilgi ve İlme Bakışı 181 Müslüman ve Yabancı Kültürler 186 Okuma-Yazma Seferberliği 190 Kadınların Eğitim ve Öğretimi Engellenemez! 194 İslam Kadını Yüceltmiştir 198 Çocuklarımız İslam’ın Geleceğidir 203 ‘Namaz’ı Anlamak: Müslümanlık Namazla Bitmez, Bilakis Namazla Müslümanlık Yeni Başlar 210 Namaz Kılmak Kolaydır, Zor Değildir! 215 ‘Oruc’u Anlamak 219 ‘Hacc’ı Anlamak 222 ‘Hacc’ı Yaşamak 225 ‘Kurban’ı Anlamak 229 Sonuncu Mesaj 231 KAYNAKÇA 233 DİZİN TAKDİM İslam Düşüncesinde S ünnet adlı çalışmamızda S ünnet ve Hadis alanlarında bugün ne yapılması ve nasıl bir yol izlenmesi gerekti- ğine dair bir proje sizlere sunulmuştu. Bu proje uyarınca, S ünnet kavramı, S ünnet’in dindeki konumu ve S ünnet’in mahiyeti, pro- jenin ilk kitabı olan İslam Düşüncesinde S ünnet’te; S ünnet hakkın- daki b ilgi kaynaklarımız arasında önemli bir yeri olan h adis r iva- yet malzemesinin sağlamının çürüğünden nasıl ayrılacağına dair bugüne kadar uygulanan h âkim geleneksel yaklaşımın eleştirel bir değerlendirmesi İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi’nde; bize miras bırakılmış olan muazzam r ivayet malzemesinin sağla- mını çürüğünden ayırmak için bugün nasıl bir yol izlenmesi ge- rektiği konusu ise Alternatif Hadis Metodolojisi’nde ele alınmıştı. Proje uyarınca malzeme sorununun ardından, anlama ve yorum- lama konusunun ele alındığı bir çalışmanın sizlere sunulması ge- rekiyordu. Ancak bazı sebeplerden dolayı bu dördüncü kitabın sizlere sunulabilmesi için biraz daha beklemek gerekecektir; zira bu gecikmeyi kaçınılmaz kılan iki çalışma şu anda daha öncelikli bir duruma gelmiştir. Özellikle, ilgili kamuoyunun sık ve ısrar- lı talepleri karşısında bu iki çalışmaya öncelik vermekten başka bir çare kalmamıştır. Sözünü ettiğimiz bu iki çalışmanın ilki, ül- kemizdeki i lmihâl literatürüne dair eleştirel bir değerlendirme yaptığımız yazımızın1 yayımlanmasından sonra, eleştirilen bu ilmihâllerin yerine bizim alternatif bir teklifimizin olup olma- 1 “İlmihâl Dindarlığının İmkânı Üzerine”, islâmiyât, 5 (2002) sayı: 4, s. 109-124. 9 10 ESKİMEZ YENİ HZ. PEYGAMBER’İN SÜNNETİ dığı sorularına bir cevap olmak üzere giriştiğimiz bir çalışmadır. Kamuoyuna böyle bir eser yazma sözü de vermiş olmamız do- layısıyla, ama daha önemlisi böyle bir çalışmanın yayımlanma- sı aciliyet kesp ettiği için, şu sıralarda çalışmalarımızı alternatif bir i lmihâl yazımına yoğunlaştırmış durumdayız.* Sözü edilen 1 ikinci çalışma ise sizlere sunduğumuz bu eserdir. Her ne kadar hadislerin anlaşılması ve yorumlanması konusundaki projenin dördüncü kitabını bir süre t ehir ettiğimizi söylemiş olsak da, yine acil ve ısrarlı taleplerden dolayı, bu konudaki boşluğu bir nebze olsun doldurabilecek bir çalışmanın faydadan hali olma- yacağı düşüncesinden yola çıkarak, elinizdeki eseri sizlerin isti- fadesine sunmuş bulunuyoruz. Gerçi bu eser, öncekiler kadar ilmî ağırlıklı ve öncelikle konunun uzmanlarına hitap eden bir nitelik taşımamaktadır. Zira bu eserde konunun metodolojik yönleri ele alınmamıştır. Bu eserde yapılmak istenen, sadece bu- gün hadisleri nasıl yorumlayabileceğimize dair birtakım örnekler sunmaktan ibarettir. Dolayısıyla, eserin öncelikle genel okuyucu kitlesine hitap eden bir düzeyi hedeflediğini söyleyebiliriz. Buna bağlı olarak, yapılan yorumlarda pratik amaçlar da öncelikle göz önüne alınmıştır. Bu sebeple eserde hem genel okuyucunun rahatlıkla okuyabileceği bir d il ve üslûp benimsenmiş, hem de her bir bölümün çeşitli pratik amaçlarla kullanmaya elverişli bir hacimde tutulmasına özen gösterilmiştir. Bu özellikleriyle eser, genel okuyucu kitlesi dışında, e ğitim amaçlı olarak gerek Din- Ahlak derslerinde örnek h adis yorumları, gerek camilerde h utbe metni olarak, gerekse daha başka amaçlarla kullanılabilecek me- tinler olarak tasarlanmıştır. Sizlere bu eserde sunulmuş olan h adis yorumlarının birkaçı yıllar önce Diyanet Gazetesi’nde yayımlanmış, bazıları öğrencile- rimizin öğretmenlik deneme dersleri için kendilerinin istifade- sine sunulmuş, bazıları ise, medyadaki birtakım programlarda kullanılmış olmakla birlikte, tamamı baştan sona yeniden göz- den geçirilmiş, güncelleştirilmiş ve birçok değişiklik ve ilaveler- de bulunulmuştur. * Bahsi geçen çalışma Ahir Zaman İlmihali adıyla yayımlanmıştır.