ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! 2 Edukasyon sa Pagpapakatao Tagalog Patnubay ng Guro Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukad or mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa [email protected]. Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi. Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas i ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikalawang Baitang Patnubay ng Guro Unang Edisyon, 2013 ISBN: ___________ Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon. Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Yolanda S. Quijano, Ph.D. Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro Consultant: Jennifer Ellazar-Lopez Mga Manunulat: Victoria Guia-Biglete, Maria Carla Mabulay-Caraan, Rolan Baldonado Catapang, Isabel Monterozo-Gonzales Tagasuri: Erico M. Habijan, Ph.D. Layout Artist: Leah David Bongat Illustrator: Raymond Sabarez Bermudez Inilimbag sa Pilipinas ng ____________ Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd- IMCS) Office Address: 2nd Floor Dorm G, Philsports Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600 Telefax: (02) 634-1054 o 634-1072 E-mail Address: [email protected] ii ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! TALAAN NG NILALAMAN YUNIT 1: Pananagutang Pansarili at Pagiging Kasapi ng Pamilya Mga Aralin Pahina Kabuuang Pananaw ................................................ 1 Aralin 1: Kakayahan Mo, Ipakita Mo! ................... 3 Aralin 2: Kakayahan Mo, Paunlarin Mo! ............... 6 Aralin 3: Kakayahan Ko, Pagbubutihin Ko! ........... 10 Aralin 4: Kakayahan Ko, Pahahalagahan Ko! ..... 13 Aralin 5: Tik-tak: Oras Na! ......................................... 16 Aralin 6: Gawain: Tapusin at Ayusin ....................... 19 Aralin 7:Ito‟y Atin, Alagaan Natin! .......................... 22 Aralin 8: Tuntunin: Dapat Sundin! ........................... 25 Aralin 9: Sundin Para sa Bayan Natin .................... 29 YUNIT 2: Pakikipagkapwa Mga Aralin Pahina Kabuuang Pananaw ............................................... 32 Aralin 1: Kaibigan, Maging Sino Ka Man .............. 34 Aralin 2: Kaibigang Hindi Kakilala .......................... 39 Aralin 3: Tingnan Mo Kaibigan ............................... 42 Aralin 4: Sa Salita at Gawa: Ako‟y Magalang ..... 45 Aralin 5: Kapwa Ko, Igagalang Ko! ....................... 48 Aralin 6: Kapwa Ko, Mahal Ko ............................... 51 Aralin 7: Ako ay Batang Matulungin .................... 54 Aralin 8: Malasakit Mo, Natutukoy at Nararamdaman Ko! ................................. 56 Aralin 9: Pagmamahal Ko, Pinapakita at Ginagawa Ko ........................................... 60 iii ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! YUNIT 3: Pagmamahal sa Bansa at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa Mga Aralin Pahina Kabuuang Pananaw ................................................ 63 Aralin 1: Karapatan Mo, Karapatan Ko! ................ 65 Aralin 2: Karapatan Ko, Kasiyahan Ko! .................. 68 Aralin 3: Salamat sa Karapatan! ............................ 71 Aralin 4: Hinto, Hintay, Tawid! .................................. 74 Aralin 5: Basura Mo, Itapon ng Wasto! .................. 77 Aralin 6: Luntiang Paligid Mo, Ligaya sa Puso Ko! 80 Aralin 7: Kalinisan at Kaayusan sa Paaralan, 83 Pananatilihin Ko! ......................................... Aralin 8: Kalinisan at Kaayusan sa Pamayanan, 86 Pananagutan Ko!........................................ Aralin 9: Kapayapaan sa Bayan Ko! ..................... 89 YUNIT 4: Pananalig sa Panginoon at Presensya ng Kabutihan Mga Aralin Pahina Kabuuang Pananaw ................................................ 91 Aralin 1: Salamat Po Panginoon! .......................... 92 Aralin 2: Biyayan Pahahalagahan Ko! .................. 95 Aralin 3: Kakayahan Ko, Gagamitin Ko. ................ 98 Aralin 4: Talino at Kakayahan Ko, Ibabahagi Ko.. 101 Aralin 5: Kasiyahan Ko, Tulungan Ang Kapwa Ko. 105 Aralin 6: Kakayahan at Talino Mo, Paunlarin mo! 109 iv ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! Yunit 1 Pananagutang Pansarili at Pagiging Kasapi ng Pamilya Kabuuang Pananaw Isang tanyag na awitin ang “Pananagutan”. Ang awiting ito ay nagpapaalala sa ating lahat ng ating mga tungkulin hindi lamang sa ating sarili kundi na rin sa ating kapwa at higit sa lahat sa Panginoong lumikha. Tayo ay nilikha ng Diyos na may kanya-kanyang kakayahan at katangian na dapat tuklasin, paunlarin at gamitin sa maayos na paraan upang maging kasiya-siyang bahagi ng pamilya, pamayanan at higit sa lahat maging mabuti sa paningin ng Poong Lumikha. Ang mga mabubuting katangiang tulad ng pagkilala sa sarili, pagkakabuklod o pagkakaisa, at pagkakaroon ng disiplina ang siyang higit na kinakailangan sa kasalukuyang panahon. Ito ang nakikitang mahalagang kasagutan sa lumalalang problema ng bawat pamayanan o bansa. Ang pagkakaroon ng disiplina sa sarili ng bawat mamamayan ay nagdudulot ng kaayusan, kaginhawahan, at kaunlaran ng pamayanang ating kinabibilangan. Upang matugunan ang pananaw na ito, ang unang yunit ay hinati sa siyam na aralin: Aralin 1: Kakayahan Mo, Ipakita Mo! Aralin 2: Kakayahan Mo, Paunlarin Mo! Aralin 3: Kakayahan Ko, Pagbubutihin Ko! Aralin 4: Kakayahan Ko, Pahahalagahan Ko! Aralin 5: Tik-tak: Oras na! Aralin 6: Gawain: Tapusin at Ayusin Aralin 7: Ito‟y Atin, Alagaan Natin! Aralin 8: Tuntunin: Dapat Sundin! Aralin 9: Sundin Para sa Bayan Natin 1 ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! Sa pagtatapos ng mga aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang: a. Naisakikilos ang sariling kakayahan sa iba‟t ibang pamamaraan: pag-awit, pagguhit, pagsayaw, pakikipagtalastasan, at iba pa; b. Napapahalagahan ang kasiyahang naidudulot ng pagpapamalas ng kakayahan; c. Naiisa-isa ang mga tuntunin at pamantayang itinakda sa paaralan at pamayanan tulad ng pagpasok sa tamang oras, pagtapos ng gawain, at paggamit ng mga pampublikong kagamitan (pasilidad); at d. Nakasusunod sa mga tuntunin sa paaralan at pamayanan gaya ng paggamit ng tamang laruan, pagsasauli ng mga bagay na kinuha, at iba pa. Iminumungkahing talakayin ang mga araling ito sa Yunit 1 sa loob ng siyam (9) na linggo o sa unang kwarter ng taon. 2 ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! Aralin 1 Kakayahan Mo, Ipakita Mo! Layunin: Naisasakilos ang sariling kakayahan sa iba‟t ibang pamamaraan. Paksa: Pagkilala sa Sarili Nakalaang oras: 30 minuto sa bawat araw sa loob ng isang lingo Mga kagamitan: larawan, krayola Pamamaraan 1. Bilang paunang gawain, ipaawit sa mga bata ang “Kumusta ka”. Lagyan ito ng aksiyon. 2. Magkaroon ng pagpapakilala sa sarili. Hikayatin ang mga bata na sabihin sa pagpapakilala ang natatangi nilang kakayahan. 3. Bigyan ng pagkakataon ang mga bata na maipakita ang kanilang kakayahan. 4. Ipakita ang mga larawan sa modyul pahina 2. Itanong: Alin sa mga larawang ito ang kaya mong gawin? 5. Talakayin ang kakayahan ng mga bata na katulad ng nasa larawan. Itanong:  Alin sa nasa larawan ang kaya mong gawin?  Sa papaanong paraan mo ito maipakikita? 6. Sa pahina 3 ng modyul, ipatukoy sa mga bata kung sino ang kaya nilang gayahin. Matapos matukoy, maari ring magpakita ng kanilang kakayahan ang mga bata. 3 ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! 1. Balikan ang kakayahan ng mga bata. 2. Magkaroon ng isang munting palatuntunan na magpapakita ng kakayahan nila. (Maaari itong gawin sa loob ng 15-20 minuto) 3. Talakayin ang ipinakitang kakayahan ng mga bata. 4. Sagutan ang gawain sa modyul pahina 4. 5. Tapusin ang aralin sa pagbibigay-diin sa nabuong kaisipan na lahat tayo ay may kani-kaniyang kakayahan o potensiyal na maari nating ibahagi sa lipunan. 1. Pangkatin ang mga bata ayon sa kanilang kakayahan. 2. Bawat pangkat ay magpapalabas o magpapakita ng kani-kanilang kakayahan . 3. Ipagawa ito sa loob ng 3-4 na minuto. 4. Lagumin ang ginawa ng mga bata sa pamamagitan ng pamantayang inihanda. Maaaring gumamit ng mga simbolo na kakatawan sa antas ng kanilang ipinakitang kakayahan. 4 ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! 5. Sukatin ang kakayahan ng bawat pangkat gamit ang nasa ibabang pamantayan. Mga Pamantayan Kahandaan Lahat ng 2-3 kasapi ay di 4 o kasapi ay alam ang mahigit alam ang ginagawa pang ginagawa bilang ng kasapi ay di alam ang ginagawa Pagkakaisa Lahat ng 2-3 kasapi ay di 4 o kasapi ay nakikiisa mahigit nagkakaisa pang bilang ng kasapi ay di nakikiisa Husay ng pag- Buong Mahusay na Di kaganap husay na naipakita ang gaanong naipakita ang kanilang mahusay kanilang kakayahan na kakayahan naipakita ang kanilang kayahan 5 ARALIN 1: Kakayahan mo, ipakita mo! 1. Muling balikan ang palabas ng bawat pangkat. 2. Suriin ang naramdaman ng mga bata sa ipinakita nilang palabas. 3. Sagutan ang modyul pahina 5. (Asahan ang iba‟t ibang kasagutan)  Batay sa ipinakitang kakayahan ng iyong pangkat, ano ang iyong naramdaman? Bakit?  Ano naman ang iyong naramdaman sa ipinakita ng ibang pangkat? Aling pangkat ang pinakamahusay? Bakit? 1. Magbalik-aral sa mga kakayahang naipakita ng mga bata. 2. Magkaroon ng bahaginan sa klase kung paano ito ipinakikita ng mga bata. 1. Bigyan ng pagtataya ang mga bata. 2. Pasagutan sa mga bata ang gawain sa modyul pahina 6. 1. Itanong:  Nakabuti ba sa iyo ang paglahok sa mga paligsahan? Bakit? 2. Ipabasa nang sabay-sabay ang “Gintong Aral”. Maaaring isulat ito sa isang kartolina at ipaskil sa lugar na nakikita ng mga bata upang maisaulo at maisagawa. 6