DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama + Goodman Gilman- Katzung Güncellemeleri [email protected] farmakale NOT!! Arkadaşlar özellikle antibiyotikler, lokal- genel anestezikler ve farmakolojiye giriş ile ilgili kısımlara dikkat çekmek istiyorum. Farmakolojide DUS için sorular şimdiye kadar genellikle çok ayrıntıya girilmeden sorulmuştur. Elinizdeki bu not sadece farmakoloji değil fizyoloji biyokimya ve hatta mikrobiyolojiden de bir çok soruyu yakalamaya yönelik tasarlanmıştır. Hocam bu not kitabın veya sizin ders notunun yerini tutar mı? diye soran arkadaşlar… Tabi ki kitap veya ders notu kadar geniş değildir. Fakat son bir tekrar yapmak için veya farmakolojiyi gözden çıkarmış arkadaşlara son bir yardım olabilmesi için oldukça efektiftir. Az zamanda çok iş yapmanıza olanak sağlayacağını düşündüğüm bu notun hepinize yararlı olması dileğiyle Sevgilerimle DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama Farmakokinetik  ADME (Absorbsiyon Dağılım Metabolizma Eliminasyon) Farmakodinamik İlaç Reseptör İlişkisi Farmakovijilans  Piyasaya çıktıktan sonra (Faz 4) nadir yan etkileri bulur Gen tedavisi  Kanser tedavisi / Adenovirüs genomu kullanılır Orijinal ilaç- Jenerik farkı  İnert madde. Geri kalan her şey aynı Absorbsiyonu etkileyen en önemli faktör  Lipofiliklik Asit ilaç asit ortamda Bazik ilaç bazik ortamda süper emilir Lipofilikliği etkileyen en önemli faktör  pKA İlaç pKA= Ortam pH ise  İlaç %50 Lipofilik %50 Hidrofilik Asit ilaç için Ortam kendisinden 1 birim daha asit ise %90; 2 birim daha asit ise %99 lipofilik Bazik ilaç içinOrtam kendisinden 1 birim daha bazik ise %90; 2 birim daha bazik ise %99 lipofilik p- Glikoprotein pompa substratı hem de pompayı yavaşlatır  Kinidin verapamil diltiazem Konsantrasyon zaman grafiğinden  cMax, tMax, T1/2, EAA DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama Yarı ömür 0,7 x Dağılım hacmi/Klerens Sıfırıncı kinetik (doz arttıkça yarı ömür uzar)  Fenitoin, Alkol, Lidokain, Aspirin, Heparin 𝐷𝑜𝑧 𝑥 𝐵𝑖𝑦𝑜𝑦𝑎𝑟𝑎𝑟𝑙𝑎𝑛𝚤𝑚 Kararlı durum konsatrasyonu hesaplama Oral C ∶ ss 𝐾𝑙𝑒𝑟𝑒𝑛𝑠 𝑥 𝐷𝑜𝑧 𝑎𝑟𝑎𝑙𝚤ğ𝚤 Css ulaşma süresi  Yarı ömür x 4 veya 5 Kararlı durumun %90’ına ulaşmak için süre 3,3 x yarı ömür Hangi kullanımda presistemik eliminasyon olmaz  IV, Sublingual Presistemik eliminasyona uğrayanlar  Propranolol, Morfin Enterohepatik siklusa uğrayanlar  Seks steroidleri, Rifampin Bağırsak florası bozulursa  Enterohepatik siklusa uğrayan ilacın ömrü kısalır Asit ilacı bağlayan  Albümin Bazik ilacı bağlayan  Alfa 1 asit glikoprotein Bağlı ilaç  Etki yapamaz, dağılamaz, yıkılamaz, glomerülden süzülemez DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama Sekestrasyona uğrayan ilacın Dağılım hacmi büyük, yarı ömrü uzundur; diyalizle temizlenemez İlacın etki süresi kısa yarı ömrü uzunsa Redistirbüsyona uğruyor İlacın yarı ömrü kısa etki süresi uzunsa İrreversible etki ediyor demektir Zaten vücutta olanı vücuda veriyorsan (insülin, folik asit vs) Kategori A Piyasaya çıkan tüm ilaçlar ilk önce  Kategori C Gebelerle ilgili en az bilginin olduğu  Kategori C Gebeye kontrendike  Kategori X Gebeye yarar zarar oranına bakılıp verilen  Kategori D Hiçbir antibiyotik-antiepileptik  Kategori X değildir Hoffman reaksiyonuyla kan pH sında metabolize  Atraküryum Metabolize olmadan atılan Azot, Xenon, Lityum, Gabapentin, Aminoglikozidler Ön ilaç  ACE inh (kaptopril, lizinopril hariç), Kortizon, Prednizon, Lovastatin, Simvastatin, Metildopa, Minoksidil Önce Asetilasyonla Faz 2 Sonra Faz 1’ e uğrayan ilaç  İzoniazid DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama Yaşlılık ve KC hastalığıyla etkinliği değişmeyen Faz 2 reaksiyonları Faz 2 enzimleri anahtar cümle Konjugasyon yaparlar En fazla görev yapan Faz1 enzim Cyp 3A4 En fazla genetik polimorfizm gösteren ve indüklenmeyen Cyp 2D6 Asetominofeni yıkan Cyp 2E1 Bir ilaç plazma esterazı ile metabolize oluyorsa Yarı ömrü kısadır Plazma kolinesteraz eksikliğinde uzamış apne Süksinilkolin Mivaküryum Yavaş asetilleyicide yan tesir yapanlar DaMaK SuPHİ (dapson, metamizol, klonazepam, sülfonamid, prokainamid, hidralazin, İzoniazid) KC enzimlerinde hem indüksiyon hem inhibisyon Omeprazol, İzoniazid, Alkol Barbituratlardan enzim inhibisyon yapan Sekobarbital Lipofilik ilacın atıldığı organ Akciğer Asit ilaçla zehirlenmede idrar bazik; bazikle zehirlenmede idrar asidik yapılır 𝑰𝑴,𝑺𝑪,𝑶𝒓𝒂𝒍,𝑹𝒆𝒌𝒕𝒂𝒍 Mutlak Biyoyararlanım 𝑰𝑽 𝑺𝑪,𝑶𝒓𝒂𝒍,𝑹𝒆𝒌𝒕𝒂𝒍 Nisbi Biyoyararlanım 𝑰𝑴 DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama Yaşlılarda etkisi azalan İnsülin, Beta agonist En güvenilir terapötik indeks hesaplama LD /ED (en güvenilir) 1 99 G6P Dehidrogenaz eksikliğinde hemoliz yapan Klorokin, Primakin, Kinin, İzoniazid, Kinolonlar, Sülfonamidler, Kloramfenikol G6P Dehidrogenaz eksikliğinde hemoliz + methemoglobinemi yapan Dapson, Rasburicase Ryanodin mutasyonunda malign hipertermi yapan Süksinilkolin; Halotan en fazla Azot en az olmak üzere inhalasyon anestezikleri Malign hipertermi, Nöroleptik malign sendrom tedavisi Dantrolen Hücre içi reseptör kullananlar Glukokortikoidler, Aldosteron, Östrojen, Progesteron, Androjen, D Vitamini, Retinoik Asit, Tiroid Hormonları, PPAR Etkisi en geç başlayan en geç biten reseptör Hücre içi Etkisi en hızlı başlayan reseptör İyon kanalı Sitoplazmik guanilat siklazı aktive eden NO Membranik guanilat siklazı aktive eden ANP, BNP DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama Adenilat siklazı etkileyerek cAMP üzerinden etki gösteren Gs, Gi Fosfolipaz C yi etkileyerek IP3 ve DAG üzerinden etki gösteren Gq İyon kanalı Nikotinik, GABA A-C, 5HT3, NMDA-Ampa-Kainat, Glisin, ADP P2x Emax ın belirlenebildiği Kademeli doz yanıt eğrisi Populasyonun sonuçlarını gösteren Kuvantal doz yanıt eğrisi EC50 si küçük PD2 si büyük olan ilaç Potenttir (güçlüdür) Terapötik indeksin bulunduğu Kuvantal doz yanıt eğrisi Kompetetif Emax değişmez EC50 artar eğri paralel sağa kayar Non-kompetetif Emax azalır, EC50 değişmez, Non-kompetetif antagonizmaya rağmen Emax ne zaman oluşur Yedek reseptör varsa Aynı reseptöre bağlanma için yarışma Farmakolojik antagonizma Kimyasal antagonizma Şelasyon, antagonist agoniste bağlanır Fizyolojik antagonizma Farklı reseptör, ters etki DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama Sonunda yeni ilaç araştırma başvurusu yapılan Preklinik faz Sağlıklı insanlarda farmakokinetiğe bakıldığı Faz 1 İlacın ilk kez insana verildiği Faz1 İlacın etkisine ilk kez bakıldığı, hastaya verildiği Faz 2 İlaçların en fazla elimine olduğu Faz 2 Çok merkez, Çift kör, Plasebo Faz 3 Sonunda ruhsat başvurusu yapılan Faz 3 İlacın yeni formu veya endikasyonu için dönülen Faz 3 Postmarketing faz, İlaç artık piyasada Faz 4 Yaşlıda, gebede, çocukta, laktasyonda ilacın ilk kez etkisine bakıldığı Faz 4 DUS Eylül 2018 Hızlı Tekrar-Soru Yakalama Sempatik sistem (köpekten kaçıyorsun) eller ayaklar terler, pupiller büyür, bronşlar genişler, kalp hızlanır, kan şekeri yükselir, insülin yükselip şekeri kasa sokar, uterus gevşer, ejakülasyon olur Parasempatik sistem (evde dizi izle cips ye kola iç) Pupiller daralır akomodasyon spazmı olur, damarlar gevşer, bronşlar daralır, GIS salgıları hareketleri artar, miksiyon/defakasyon olur, ereksiyon Sempatik ve parasempatik gangliondaki nörotransmitter Ach Sempatik ve parasempatik gangliondaki reseptör N N Parasempatik ikinci nörondan çıkan nörotransmitter Ach Sempatik ikinci nörondan çıkan nörotransmitter Noradrenalin Sempatik sistemin yamukları (istisnalar) Adrenal medulla (Ach ile uyarı), ekrin ter bezleri (Ach ile uyarı), iskelet kası damarları (bazen Ach bazen Noradrenalin ile uyarı) Parasempatik sistemin yamukları YOK!! Ach sentezi hız kısıtlayan basamak kolinin nörona alınması Kolinin nörona alımını engelleyen Hemikolinyum Ach nin veziküle alımını engelleyen Vezamikol