Alles over innovatie in ICT Jaargang 9, nr. 6 / 2018 Technologie Drie gebieden waar artificial intelligence geld gaat opleveren Markt Management Grote kansen voor tweedehands Bluelabel geeft inzicht in datacenterapparatuur regenbestendigheid datacenters En verder Bescherm de organisatie tegen het onvoorspelbare | Pas op met snelle adoptie in de public cloud | Helft bedrijven die gebruikmaken van IoT ziet omzet stijgen | Duurzame groei van cloud vereist open source hardware | Vier misverstanden over flow data | ‘Vloeistofkoeling staat op punt van doorbreken’ | www. cloudworks.nu In samenwerking met: www.scos.cloud Secure Managed File Transfer Hosted in West Europe – Middenmeer/The Netherlands. Ipswitch MOVEit Cloud is a SaaS version of MOVEit Transfer Ipswitch MOVEit Cloud delivers the compa- In an era of high-visibility security violations, ny’s industry-leading Managed File Transfer scos.cloud leads the industry in security and (MFT) system with all the benefits of cloud integrity. computing, including: • reliability scos.cloud protects your most valuable asset • elasticity – your data – by incorporating essential • and rapid deployment security measures for cloud services. Hosted at a world-class data center facility (ISO/IEC 27001 ) compliant that is engineered to incorporate multiple levels of security and redundancy for optimal • reliability • availability • business continuity Start your Cloud MFTaaS now with one of our and it’s all managed by MOVEit experts. MFT experts. Secure MFT • Secure Email • Ad Hoc Transfer • Automate File Transfer • MFTaaS w w w. s c o s . c l o u d Cloud talk Tijd voor regulering IT is voor veel mensen natuurlijk altijd al een black box geweest. Wie kent niet die opmerking van pakweg 15 jaar terug: ‘de computer doet het niet’. Wat die ‘computer’ dan precies niet voor Zitten er bewuste of onbewuste vooroordelen in? En als een elkaar kreeg, was veelal niet duidelijk. input tot een output leidt, is dat dan een volstrekt neutraal proces? Of zit daar bijvoorbeeld ook enigszins een - ik zou haast Applicaties kennen - uiteraard - interne logica. Die logica bepaalt zeggen - eigen mening van de business analyst in? Er is rond dit wat een gebruiker met de software kan doen. In veel traditionele thema totaal geen transparantie. IT-applicaties was vaak nog redelijk goed te volgen wat er ‘van binnen’ gebeurde. Anders is het als het om moderne IT gaat - en Bij AI speelt dit allemaal in een nog heviger mate. Want op basis dan met name AI en algoritmen. In oude IT konden we veel van welke dataset is het model eigenlijk getraind? En wie heeft stappen in een applicatie nog volgen door de handelingen die we die training gedaan? Dit zijn vragen die zeer belangrijk zijn. als gebruiker moesten doen, data die we geacht werden in te Want een set aan trainingsdata kan tal van bewuste of onbewuste vullen en dergelijke. De uiteindelijke beslissingen op basis van aannames of wellicht zelfs vooroordelen bevatten. En een deze gegevens kwamen bovendien nog vaak door of via een AI-model kan weinig anders dan simpelweg de relaties uit die set persoon tot stand. aan data halen - of die data nu neutraal zijn of niet. Dat is nu wel anders. Veel start-ups melden vol trots dat zij een Als ik analyses lees, heeft het er veel van weg dat Europa in deze algoritme hebben ontwikkeld om een bepaald probleem op te discussie weleens een belangrijke rol zou kunnen gaan spelen. lossen. We stoppen er in zo’n geval aan de voorkant wat gegevens Het is duidelijk dat AI een enorme impact gaat hebben. Als we in en aan de achterkant komt er een beslissing uit. Maar hoe die niet oppassen, wordt dat een negatieve impact. Tenzij we - net als tot stand is gekomen? Geen idee. Hetzelfde geldt natuurlijk voor Europa met GDPR heeft gedaan rond privacy - een aantal machine learning en andere AI-technieken. piketpalen in de grond slaan: hier zijn de grenzen. Wat u persoonlijk ook van GDPR vindt, menig Amerikaan en Chinees Op deze plaats is er al vaker op gewezen dat algoritmen niet zal blij zijn met de regels die Europa heeft opgesteld. Zijn ze alleen technisch foutloos moeten zijn. Dat kunnen testers veelal perfect? Vast niet. Maar een wereld waarin het alleen nog maar nog wel voor elkaar krijgen. Maar klopt het algoritme inhoude- draait om het verzamelen van data om daar vervolgens ongelimi- lijk ook? Anders gezegd: welke aannames zitten er in de regels teerd AI engines op los te laten, is het tegenovergestelde van die het algoritme volgt om tot een resultaat te komen? Zijn die perfect. Dat moeten we niet willen. Tijd dus voor regulering. neutraal? Wordt de wet gevolgd? Overtreedt het algoritme niet bepaalde regels die ten grondslag liggen aan een certificering? Robbert Hoeffnagel, hoofdredacteur CloudWorks Colofon In CloudWorks staat innovatie centraal. Hoofdredacteur Vormgeving Met traditionele ICT-omgevingen is het Robbert Hoeffnagel Content Innovators, Den Haag steeds moeilijker om de business goed te +31 (0)6 - 51 28 20 40 ondersteunen. Innovatieve oplossingen [email protected] Abonnementen op het gebied van bijvoorbeeld cloud [email protected] computing, mobility, Big Data, software Advertentie-exploitatie +31 (0)88 -22 666 80 defined datacenters en open source kunnen Jos Raaphorst echter helpen om de IT-omgeving ingrijpend +31 (0)6 - 34 73 54 24 Druk te moderniseren en klaar te maken voor de [email protected] Veldhuis Media B.V., Raalte toekomst. Redactie-coördinatie Kennnispartners Uitgever Ab Muilwijk BTG, Cloud Community Europe, DHPA, IT Room Roeland Dobbelaer [email protected] Infra, FHI, Green IT Amsterdam, ISPConnect CloudWorks – nr. 6 / 2018 3 inhoud 08 Grote kansen voor tweedehands datacenterapparatuur Kunnen we een betrouwbare datacenterinfrastructuur creëren als we niet alleen hagelnieuwe apparatuur gebruiken maar ook tweedehands systemen en componenten? Jaak Vlasveld, directeur van Green IT Amsterdam en trekker van het onderzoeksproject ‘ReStructure’, denkt van wel. Maar dan moeten we wel zorgen dat we goed begrijpen hoe een markt voor gebruikte datacenter-apparatuur werkt. 12 Disaster Recovery 2.0: bescherm de organisatie tegen het onvoorspelbare Onvoorspelbaarheid hoort bij het leven. Een overstroming, storm, aardbeving of andere natuurramp kan het openbare en het zakenleven volledig tot stilstand brengen. Veel bedrijven denken dat het hen niet zal overkomen. Zij zijn verzekerd tegen eventuele schade en denken dat ze het daarmee goed hebben geregeld. Een verzekering dekt inderdaad eventuele directe schade, maar dat is nog geen oplossing voor een dringender probleem: langdurige downtime waardoor er geen IT-diensten mogelijk zijn en de totale bedrijfsvoering dus flink wordt aangetast. 4 Alles over innovatie in ICT 18 En verder 6 Blog ISPConnect Siemon helpt SURFsara naar de 7 Cloud Research toekomst 14 Voorkom vendor lock-in met een multi- SURFsara heeft ter ondersteuning van de nieuwe en cloudstrategie krachtige computerinfrastructuur in haar nieuwe datacenter in de Amsterdam Data Tower gekozen voor 16 Is uw datacenter al ‘Capture Ready’? de bekabelingsoplossingen van Siemon. 21 Pas op met snelle adoptie in de public cloud 25 Helft bedrijven die gebruikmaken van IoT ziet omzet stijgen 26 Bluelabel geeft inzicht in regenbestendigheid datacenters 22 28 Duurzame groei van cloud vereist open source hardware 30 Vier misverstanden over flow data 34 Interoperabiliteit cruciaal voor smart communities Drie gebieden waar artificial 36 ‘Vloeistofkoeling staat op punt van intelligence geld gaat opleveren doorbreken’ Bent u een optimist of pessimist als het gaat om 38 ‘Dankzij onze stategische partners Artificial Intelligence (AI)? Bas de Vos, Director van IFS Labs - de denktank van leverancier van enterprise- kunnen wij klanten geïntegeerde software IFS - pleit voor een praktischer beeld van AI. totaaloplossingen leveren’ Volgens hem zorgen afwijkende percepties er namelijk voor dat we de mogelijkheden van de 40 WatchGuard lanceert Trusted Wireless technologie niet meer zien. Menselijke augmentatie Environment en automatisering van besluitvorming, voorspellend onderhoud en service op basis van AI en door AI 41 P&V Group transformeert ondersteunde systeem- verzekeringsprocessen interacties zijn echter drie gebieden waar AI nu al een 42 Blog BTG verschil kan maken. De sleutel tot succes ligt volgens de auteur van dit artikel in het combineren van de sterke punten van AI met het menselijk brein. www.cloudworks.nu CloudWorks – nr. 6 / 2018 5 Cloud Research De menselijke maat in digitale transformatie Het gaat goed met de economie. En het gaat nog beter met de Veel IT’ers die jaren voor een detacheerder hebben gewerkt, IT-sector. Nu digitale transformatie op de agenda bij het bestuur kiezen voor een overstap naar een van die sectoren waar digitale staat, wordt volop geïnvesteerd in nieuwe oplossingen. Ook transformatie serieus wordt genomen. Zoals in finance. Of bij worden nu meer dan ooit legacy-problemen aangepakt. Dat zien een tech start-up. we ook terug in de werkloosheidscijfers onder IT’ers. Deze zijn de laatste jaren stevig gedaald. Intussen klaagt de IT-sector steen en been over de beperkte uitstroom uit het onderwijs. Kinderen op de basisschool zouden Maar daar is ook iets vreemds aan de hand. De vraag naar IT’ers standaard onderwezen moeten worden in coderen. Er moeten is ongekend hoog, maar de werkloosheid daalt niet verder en de meer docenten komen om informatici op te leiden. Er wordt lonen stijgen gemiddeld nauwelijks. De lonen van starters zijn flink met de vinger naar de overheid gewezen. Natuurlijk, dat is wel gestegen in de afgelopen jaren in een poging om nieuwe niet geheel ten onrechte. De IT-ambities die de overheid in de medewerkers binnen te halen, maar vervolgens is de ruimte voor afgelopen maanden heeft vastgelegd, wijkt niet wezenlijk af van groei op de loon strook beperkt. de ambities zoals ze pakweg twintig jaar geleden werden vast gelegd. Misschien kunt u zich de semantische discussie nog Het lijkt het onderwijs wel. Ook daar is het startsalaris best leuk, herinneren: is ICT de motor van innovatie of moeten we ICT maar zijn de doorgroeimogelijkheden zo beperkt dat het zien als een innovatie-as? gemeden wordt door iedereen die ooit een hypotheek hoopt te kunnen afsluiten. In de IT kan je dan nog voor jezelf beginnen Het is tijd voor de IT-sector om de hand in eigen boezem te als je je salaris verder wil laten groeien. Fijn voor je salaris, maar steken. Wordt het niet tijd om bijvoorbeeld het piramide-model doordat de inhuur van een ZZP’er meestal veel goedkoper is dan los te laten? Een IT’er is op zijn veertigste immers nog niet eens de inhuur van een IT’er van een dienstverlener, zet dat ook weer op de helft van zijn werkzame leven. En het aantal jonge druk op de salarissen van de achterblijvende loonslaven. Of dat instromers kan alleen gehaald worden, als actief in bijvoorbeeld terecht is, is de vraag. Oost-Europa wordt geworven. Maar als we als Nederland een sterke rol willen blijven spelen in een digitale wereld, zullen we IT-bedrijven kampen ondanks het groeiende ZZP-leger nog vooral ook Nederlandse studenten moeten interesseren. Dat gaat altijd met grote tekorten. En dat proberen ze, naast de inhuur van alleen als IT in de breedte weer een aantrekkelijk carrière- ZZP’ers, voor een deel weer op te lossen met nearshore of perspectief gaat bieden. Dat betekent een betere beloning. Met offshore inhuur. Het wordt nog wel eens vergeten dat de eerste ‘alleen’ spannende projecten, goede training en een hip kantoor bedrijven twintig jaar geleden met offshoring begonnen om red je het uiteindelijk niet. toegang te krijgen tot vaardigheden die hier schaars waren geworden. Het hele kostenverhaal is er later bijgekomen. Maar dat betekent ook dat afnemers, die inzetten op digitale Het gevolg is wel dat de internationale arbeidsmarkt mede de transformatie, bereid moeten zijn om voor kwaliteit te betalen. salarissen onder druk houdt. En dus niet voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Als we digitale transformatie willen laten slagen, zullen we beter Wat voor perspectief heb je eigenlijk als informaticus vandaag de voor onze IT’ers moeten zorgen. Iets minder spreadsheets met dag, als je nou net niet zo goed in de hippe kant van IT zit? Je HR-modellen, iets meer de menselijke maat. moet keihard werken om bij te blijven (levenslang leren klinkt echt niet voor iedereen even leuk), je moet qua salaris zien te Peter Vermeulen is Directeur bij Pb7 Research concurreren met offshore informatici en ZZP’ers en je moet vooral niet zonder werk komen te zitten als je de veertig gepasseerd bent. In ieder geval valt er weer wat meer te kiezen. 6 Alles over innovatie in ICT Blog ISPConnect We worden een gereguleerde sector Het zal niet iedereen opgevallen zijn, maar onze sector heeft een Nog een? De cybersecurity-wetgeving die het Nederlandse slechte zomer gehad. We groeien nog steeds hoor, en de zaken parlement dit najaar moet goedkeuren, ook een rubber-stamp gaan goed, maar vanuit Brussel komt het ene hoofdpijndossier na van een Brussels besluit. Onder de termen van deze wet krijgt het andere op ons af. een hoster straks welgeteld EEN uur om bepaalde content te verwijderen, op straffe van forse boetes. Hoe moet een kleine De nieuwe Copyright-directive, die gaat vragen om upload- hoster hier in hemelsnaam aan voldoen? Niemand die het weet. filtering. Hoe moet dat worden geïmplementeerd? En wat wordt Wordt ook niet over nagedacht. de rol van hosters in dit proces? En wat betekent deze ontwikke- ling voor ons zelfregulerend Notice-and-Takedown proces? Dit Dit zijn een paar voorbeelden. Er komt meer aan. gaat nog een hele lastige worden de komende maanden. De grote lijn van wat er gebeurt, is dat we in een overgangs- periode zitten. We waren lang een hele vrije, zelfregulerende { ‘We gaan te maken krijgen industrie, waar weinig toezicht op was en die zelf de meeste dossiers wist aan te pakken. Niet altijd even succesvol, en met steeds strakkere richt- sommige dossiers waren hardnekkig, maar in de grote lijnen is het ons gelukt om een sterke hostingindustrie op te bouwen die lijnen, die bepalen wat we haar verantwoordelijkheden neemt en een positieve bijdrage aan de samenleving levert. wel en niet mogen doen en De EU ziet dit anders. We gaan een gereguleerde industrie hoe we het mogen doen’ worden, vergelijkbaar met de telecomsector. We gaan te maken krijgen met steeds strakkere richtlijnen, die bepalen wat we wel en niet mogen doen en hoe we het mogen doen. En er is niet Dan E-evidence. Een voorstel dat het mogelijk maakt aan heel veel dat we hieraan kunnen veranderen. opsporingsinstanties uit de hele EU om zonder tussenkomst van de landelijke (Nederlandse) autoriteiten data op te vragen en Onze eigen lobbyactiviteiten richten zich voornamelijk op zelfs taps te plaatsen bij service providers van een ander land. Den Haag. Daar hebben we goede contacten met ministeries en Natuurlijk is iedereen het erover eens dat het huidige proces kamerleden. Het probleem is dat we eigenlijk al te laat zijn als waarmee het tot 10 maanden kan duren voordat de politie van een voorstel in Den Haag aankomt. De besluiten worden in het ene land data krijgt dat in een ander land is opgeslagen Brussel genomen. Willen we invloed hebben op wat er besloten verbeterd moet worden. Maar men gaat er wel heel gemakkelijk wordt, moeten we een stap eerder aanwezig zijn. We hebben met vanuit dat alle EU-landen dezelfde soort wetgeving hebben en bijvoorbeeld CISPE, de Europese vereniging, wel wat toegang allemaal even respectvol omgaan met de rechten van burgers. daar, maar een echte lobby in Brussel kost gewoon heel veel geld. Dat is niet het geval. Een Nederlands bedrijf gaat straks een bevel krijgen om data te overhandigen aan, bijvoorbeeld, de Hongaarse Zijn wij bereid om net als andere, meer volwassen sectoren, in de autoriteiten, zonder enige garantie dat het misdrijf dat buidel te tasten om een sterke lobby in Brussel op te zetten? Dat onderzocht wordt ook in Nederland strafbaar is (belediging van is de discussie die we de komende maanden zullen moeten de Hongaarse president?). Wij hebben daar moeite mee. voeren. Als we het niet doen zullen we vrees ik de komende Maar het is verre van duidelijk of het ons nog lukt om een paar jaren vaker slecht nieuws vanuit de Europese hoofdstad krijgen. basisgaranties in de wetgeving te krijgen voordat deze aangenomen wordt. Simon Besteman is directeur van ISPConnect CloudWorks – nr. 6 / 2018 7 Markt ReStructure-onderzoeksproject brengt mogelijkheden in kaart Grote kansen voor tweedehands datacenterapparatuur Kunnen we een betrouwbare datacenterinfrastructuur een nieuw product aanschaffen als zij - bijvoorbeeld - in huis gaan creëren als we niet alleen hagelnieuwe apparatuur klussen. In veel gevallen blijkt een tweedehands product net zo goed gebruiken maar ook tweedehands systemen en als een nieuw aangeschaft apparaat. Wie kijkt naar de kosten en componenten? Jaak Vlasveld, directeur van Green IT baten zou met een tweedehands product zelfs wel eens veel beter Amsterdam en trekker van het onderzoeksproject uit kunnen zijn.” ‘ReStructure’, denkt van wel. Maar dan moeten we wel zorgen dat we goed begrijpen hoe een markt voor Segmenteren gebruikte datacenter-apparatuur werkt. Cruciaal - ook voor de consument - is natuurlijk dat het aangeschafte tweedehands product in goede staat is. Een gebruikte Het zij u vergeven als u nog nooit serieus nagedacht heeft over boormachine kunnen we nog wel even testen voordat we deze tweedehands apparatuur voor uw datacenter. En mocht u dit al eens kopen. Maar een chiller? Of een stroomverdeler? Netwerkkabels? overwogen hebben, dan is de kans groot dat u dit idee weer snel Dan wordt het vaak lastiger. terzijde hebt gelegd. Het valt immers niet mee om de weg te vinden in de markt voor gebruikte systemen en installatie. Het Daar komt nog bij dat de term ‘tweedehands’ wel erg algemeen is, ontbreekt aan transparantie (wie levert wat?), hoe zit het nu precies meent Vlasveld. “Sommige gebruikte producten kunnen - zoals die met service en onderhoud, hoe kunnen we op verantwoorde wijze boormachine - door de nieuwe eigenaar direct weer in gebruik vaststellen in welke conditie een tweedehands apparaat zich bevindt worden genomen. Maar in andere gevallen is meer nodig, een en - zeker als er software bij betrokken is - hoe zit het eigenlijk met revisie bijvoorbeeld. Daarom hebben we in het ReStructure- licenties en gebruiksrechten? onderzoek een analyse van de markt voor gebruikte datacenter- apparatuur gemaakt en deze in een aantal segmenten ingedeeld.” Doorzettingsvermogen Dit is zeker geen uitputtend lijstje met vragen, maar het geeft een Vier soorten hergebruik aardige indruk van het doorzettingsvermogen dat een datacenter Deze verdeling is te zien in de figuur op pagina 10. “We maken manager moet hebben om daadwerkelijk gebruikte producten of onderscheid in vier soorten hergebruik: reuse, refurbish, apparaten aan te schaffen. “Dat is zonde”, meent Jaak Vlasveld. Hij is remanufacture en recycle. Afhankelijk van de vraag in welke groep directeur van de stichting Green IT Amsterdam en vanuit die een tweedehands product zich bevindt, zien wij kansen. Soms moet functie nauw betrokken bij het onderzoeksproject ReStructure. het apparaat alleen gecheckt worden op compleetheid, in andere Andere deelnemers aan dit onderzoeksproject zijn SURFsara, gevallen is een kleine reparatie nodig. In weer andere gevallen dient Sims Recycling Solutions en Aliter Networks. het product gerefurbished te worden voordat het weer door een nieuwe eigenaar in gebruik kan worden genomen.” Wie het verslag van dit inmiddels afgeronde researchproject leest, zal onmiddellijk het motto van dit onderzoek zien: ‘Towards a truly { Circular Model for Data Center Equipment’. Daar slaat die typering ‘zonde’ van Vlasveld ook op: eenmaal niet meer in gebruik wordt ‘Het ontbreekt vaak nog veel apparatuur in een datacenter simpelweg afgevoerd. Soms naar een recyclingbedrijf, maar veelal simpelweg richting afval. “Zonder aan kennis om lifecycle- dat we eigenlijk onderzoeken of deze apparatuur een tweede leven zou kunnen gebruiken”, constateert Vlasveld. “Dat is opmerkelijk. kosten te berekenen’ De onstuimige groei die websites als Marktplaats en Peerby doormaken, geeft wel aan dat steeds meer consumenten niet per se 8 Alles over innovatie in ICT CloudWorks – nr. 6 / 2018 9 Markt Allereerst de groep ‘reuse’. Denk hierbij aan IT-hardware, racks en nieuwe productgroep ook IT-componenten staan. In deze groep kabinetten, kabels en dergelijke. “Hier volstaat veelal een controle gaat het om producten en apparaten die gedemonteerd worden, op compleetheid en op functioneren. Bij IT-hardware komt wellicht waarna de diverse componenten - na controle op functioneren en nog een extra stap kijken, aangezien zich op servers en op storage- dergelijke - weer als basis dienen voor een nieuw apparaat. Vaak zal apparaten natuurlijk software of data kan bevinden. Er zal een check het dus gaan om geheel nieuwe apparaten en niet zozeer om het moeten plaatsvinden of deze geheel verwijderd zijn. Of dat het opnieuw samenstellen van het oorspronkelijke systeem. apparaat inclusief software mag worden verkocht.” Tenslotte ‘recycling’. Gaat het in de vorige groep om het tot een Garanties aantal componenten of onderdelen terugbrengen van een apparat, bij Hoe zit dit - zeg maar - logistiek in elkaar? De producten zullen recycling gaan we nog een stap verder. In deze groep wordt vooral verzameld en opgehaald moeten worden. Vervolgens dient de gekeken naar het terugwinnen van materialen en grondstoffen. genoemde controle op compleetheid en functioneren te worden gedaan. Complete en naar behoren functionerende producten Track & trace kunnen direct door richting een nieuwe gebruiker. Is een “De tweedehandsmarkt is tot nu toe verre van transparant”, zegt mankement vastgesteld of ontbreekt een onderdeel, dan zal dit eerst Vlasveld. “Daarmee bedoel ik dat er voor zowel partijen die gerepareerd en compleet gemaakt dienen te worden. Een vraag apparatuur willen aanbieden als datacenters die gebruikte apparaten hierbij is natuurlijk wel: wie garandeert dat het product compleet is zouden willen afnemen weinig duidelijkheid bestaat. Als ik en goed functioneert? gebruikte apparatuur wil verkopen, hoe doe ik dat dan? Of als ik ‘2nd user equipment’ wil aanschaffen waar kan ik dat dan doen? In de groep ‘refurbished’ komen we in principe dezelfde Wie controleert de apparatuur op compleetheid en correct productgroepen als bij reuse tegen. Alleen gaat het nu om producten functioneren? Hoe zit het met service en support?” en apparaten die - voordat ze weer gebruikt kunnen worden - eerst gereviseerd moeten worden. Met andere woorden: de systemen In het ReStructure-project is hiervoor een model ontwikkeld. dienen gedemonteerd te worden, gecontroleerd en bijvoorbeeld Centrale rol in dit model is weggelegd voor een track & trace- schoongemaakt, waarna alles weer kan worden gemonteerd. Hierna systeem. Hiermee kunnen producten en de componenten waaruit kan het product of apparaat worden overgedragen aan een nieuwe deze zijn opgebouwd worden gevolgd. “Het is de bedoeling dat dit eigenaar. gebeurt gedurende alle stadia waaruit de levenscyclus van het product of apparaat bestaat. Met dit track & trace-systeem kan Stap verder worden vastgelegd en gecommuniceerd in welke mate de producten De groep ‘remanufacture’ gaat nog een stap verder. We zien hier als en hun componenten worden hergebruikt.” 10 Alles over innovatie in ICT